İslâm İktisat Düşüncesinin Oluşumunda Fıkıh İlminin Yeri

Abstract

Mustakil bir bilim dali olarak tarihi cok eski olmasa da Islâm iktisadinin dusunce koklerini Islâm’in dogdugu zamanlara kadar goturmek mumkundur. Hayati tum yonleriyle kusatan Islâmiyet, ticari faaliyetlerin yogun oldugu bir cografyada yasayan ilk muhataplarina iktisadi icerikli cok sayida ilke ve kural belirlemistir. Klasik Islami ilimler geleneginde iktisadi konulara tahsis edilmis ozel bir ilim dali bulunmamasina ragmen basta fikih olmak uzere bazi Islami ilimlerin bunyesinde bu konularin ele alindigi gorulmektedir. Bu baglamda nasslarin dogru anlasilmasini ve yeni durumlara uygulanmasini amaclayan fikih ilmi, iktisadi anlayisin gelismesine buyuk katki sunmustur. On dort asirlik zengin fikih birikiminin yakindan incelenmesi, bircok bilim alani gibi Islâm iktisat dusuncesine dair saglam bilgilere ulasilmasina da vesile olacaktir. Klasik fikih eserlerinde iktisadi dusuncenin yerinin tespiti bu bakimdan da onem arz etmektedir. Bu makalede Islâm iktisat dusuncesinin mahiyeti, kaynaklari, ozellikleri, hedefleri ve tarihi birikimi fikih ilmi acisindan ele alinacak ve sonuc olarak fikih ilminin Islâm iktisat dusuncesinin gelisim surecinde ustlendigi role dikkat cekilecektir. Ayrica Islâm iktisadi dusuncesine onculuk etmis ilim adamlarinin siniflandirilmasindan hareketle Islam iktisat dusuncesinin 20. yuzyilda ortaya cikisinda fukahanin rolu uzerinde durulacaktir.