EPİSTEMOLOJİK BİR PROBLEM OLARAK SANAT ESERİ

Abstract

Sanat diger disiplinler gibi cevremizi ve kendimizi anlamamizi saglar. Sanati diger etkinliklerden ayiran sey, onun varligi kavramada kullandigi yontem ve bize iletme bicimidir. Sanat bu anlama ve anlamlandirma isini nasil yapmaktadir? Bu etkinligin sonucunda bilgi ortaya cikiyorsa, cevresinin bilgisine nasil ulasmaktadir? Sanatin nasil olup da gercekligin bilgisine ulastigini anlayabilmek icin oncelikle bilginin ne oldugu bilmek gerekmektedir. Modern dunyanin yaraticilari gerceklik uzerine yargilarimizi tartisma konusu yaptiktan sonra, bu tartismalarin sonunda bir konsensuse varirlar: Gerceklik uzerine bilgimiz deneyden gelecek ve aklin islemlerinden gecip denetlenecektir. Kant bu aklin neleri yapip neleri yapamayacaginin elestirisini yaparken iki temel yetiyi tespit eder: Gosterme yetisi ile kavramsallastirma yetisi. Bilgi, once sozcenin anlasilabilirligi ve sonra da kendisine uygun dusen durumlarin deneyden elde edilebilirligiyle ile kosullanmistir. Sanat eserinin var olma kosulu ise, duyarlik tarafindan, onceden verili hicbir kavramsal belirlenme olmaksizin sanat yapitinin uyandirdigi her turlu yarardan bagimsiz haz duygusunun ilke olarak evrensel bir konsensusa cagiriyor olmasidir. Sanat eserinin tam bu noktada kavramsallastirma kapasitesi ile kavrama tekabul eden bir nesneyi goz onune getirme, gosterme yetisi arasinda kaldigini soylemek gerekir. Cunku bu ikisi arasinda bir gecis epistemolojik olarak cok mumkun gorunmemektedir. Sanat eserlerinin epistemolojik perspektiften bakildiginda gerceklige iliskin hicbir sey bildirmedikleri soylenebilir.