Nuri Demirağ’ın İstanbul’daki Fabrikasında Tasarlanan ve Almanya’da Denemeleri Yapılan Avcı Uçağının Hikâyesi

Abstract

“Zafer Artik Sungunun Ucunda degil, Tayyarenin Pervanesindedir.” Nuri Demirag’in 25 Agustos 1945 tarihinde soyledigi bu soz; ilk hava stratejisti olan Giulio Douhet’in bir sozunu hatirlamama vesile oldu: “Zafer, savasin dogasindaki degisimleri gorebilenlere gulumser.” Şuphesiz ki 20. yuzyilda savasin dogasini degistiren en buyuk gelisim havacilik ve ucaklar olmustur. Turk havacilik tarihi, bu gune kadar akademik calismalarda fazlaca yer bulamamis bir alandir. Yapilan cogu calisma birbirini tekrar eden, sinirli sayida kaynaga dayali, yeni bulgu, yorum ve analiz icermeyen calismalardan oteye gidememistir. Son zamanlarda konuya ilgi duyan arastirmaci ve yayin sayisinda artis gozlense de bu calismalarda dil sorunu yuzunden yerli kaynaklardan yararlanmaktan ileriye gidilmemistir. Tarihin birlikte yasandigi cografya ve ittifaklarda karsilastirmali tarih yazimi icin donemin hem dost hem de dusman arsiv belgelerinden ve yayinlarindan faydalanmak gerekir. Ozellikle Birinci Dunya Savasi ve sonrasi doneme olan ektisi goz onune alindiginda Almanya’da bulunan askeri ve sivil kurum arsivleri Turk tarih yazimi icin buyuk oneme haizdir. Ne yazik ki basta dil sorunu olmak uzere arastirmacilarin desteklenmemesi gibi olumsuzluklar, soz konusu arsivlerde arastirma yapilmasini ve Turk tarihinin bilinmeyenlerinin ortaya cikartilmasi onunde hala en buyuk engeller olarak durmaktadir.