Χρυσᾶ τῶν Ἡλιάδων τὰ δάκρυα. Golden flow the tears of the Heliades or the mithric interpretation of the Phaeton myth

Abstract

Sadece Efes yakinlarindaki Belevi Mausoleumu’nda degil ayni zamanda Roma’daki Nero’nun sa­rayindaki (= Domus Aurea) dosemelerde Phaethon (Φαέθων) efsanesi islenmistir. Bu durum, bunlari yapan ustalar tarafindan yeni bir altin cag yaratmak amaciyla yeniden dogmus Mithras olarak aciklanacaktir. Pergamon altarindaki Telephos frizine benzer sekilde, bu iki yerde de bir­den fazla bolumde anlatilmak uzere Phaethon ve kiz kardesleri Heliadlar efsanesinin gosterilmesinin planlandigi varsayilmaktadir. Phaethon’un kustahlikla suclanip, cezasinin ve felaketinin Zeus tarafindan verildigi bati versiyonu degil de, Mithras kultu inancina gore dunyanin ates ile harap edilisinde (ἐκπύρωσις) ogulun babasi tarafindan kurban edilisini benimseyen dogu versiyonu gosteriliyor olmalidir. Mithras, Kosmokrator, “Persia’daki Asurlu Phaethon” (Nonnos), olarak yeni altin cagi ( aurea aetas ) garantilemektedir. Guzel sanatlarda sanatcilarin Antik Cag’dan Ronesans’a (Michelangelo) ve mo­dern zamana (Goethe) bati edebiyati orneklerini (Ovidus, Philostratos) takip etmesi sasirtici de­gildir. Sadece Almanya Dieburg’da bulunan anfiglifik (“her yonden islemeli”) kabartma Mithras kultune ait bir yorumun var oldugunu kanitlamaktadir (Nonnos, Dio Chrysostomos). Bu durum Halikarnassos ve ayni sekilde Belevi’de yer alan mezarlarin sadece bir hukumdar icin degil, hanedanlar icin insa edildigi dusuncesine karsit degildir. Bu sebeple Hekatomnoslar ve Antigonoslar icin yapilan anit mezarlarda, iktidarda olan hukumdarlarin gomu ve onlarin kultu icin la­hitler ve heykeller bulunan ust katinda ve hanedanin normal aile uyeleri icin podyumunda cesitli alanlara ihtiyac vardi.