Ազգային երաժշտության զարգացման խորհըրդային տեսլականը. էթնոերաժշտագիտական դիտարկումներ

Abstract

Խորհրդային Միության կազմում ներառված հանրապետությունների զարգացման ռազմավարական ծրագրերում առանձնակի դեր էր հատկացվում մշակութային քաղաքականությանը, որի գերնպատակը մշակույթի միջոցով խորհրդային հասարակության, քաղաքացու ընդհանրացված աշխարհայացքի ու կերպարի ստեղծումն էր: Հոդվածի նպատակն է, ավանդական նվագարանային մշակույթի ոլորտում ծավալվող գործընթացների համատեքստում, քննարկել խորհրդային հանրապետություններում ազգային երաժշտության զարգացման տեսլականը: 1930-ական թթ. ԽՍՀՄ հանրապետություններում երաժշտական մշակույթի համաչափ զարգացմանն ուղղված նախագծերում ազգային երաժշտության առաջընթացը դիտարկվում էր իբրև ֆոլկլորայինից անցում դեպի ավելի բարձր վարկանիշով գնահատվող մասնագիտացված արվեստի: Այդ կերպ փորձ էր արվում ընդհանուր համակարգի մեջ ներառել տարբեր երաժշտամտածողության ու զարգացման ճանապարհ անցած ժողովուրդների մշակութային ավանդույթները: Ոլորտի կառավարման գործընթացներում նախատեսվում էր բոլոր հանրապետություններում ձևավորել պետական երաժշտական կազմակերպությունների ինստիտուցիոնալ համակարգ։ Այս գործընթացի գերնպատակը տեղական ազգային երաժշտական ավանդույթների կանոնակարգումն ու համահարթեցումն էր՝ իբրև հիմք ընդունելով արևմտյան դասական երաժշտության հարացույցը։ Նույն տրամաբանությամբ՝ նախատեսվում էր սիմֆոնիկ նվագախմբի օրինակով՝ ստեղծել ազգային նվագարանների նվագախմբեր: Հոդվածում, մասնագիտական գրականության և հավաքված դաշտային ազգագրական նյութերի հիման վրա, բնութագրվում ու վերլուծվում է տարբեր հանրապետություններում նվագարանային մշակույթի ոլորտի համաշխարհայնացման (գլոբալացում) նպատակին միտված գործընթացը՝ ավանդական նվագարանների վերակառուցման, նոր տեսակների ստեղծման, համապատասխան մասնագետների ու լսարանի ձևավորման ոլորտներում, դրանց հետևանքներն ու մերօրյա զարգացումները։ In the strategic plans of developing the republics in the Soviet Union, a special role was assigned to the cultural policy, the main goal of which was to create a generalized worldview and image of the Soviet society and citizens through culture.The purpose of this article is to discuss the vision of developing national music within the processes, unfolding in traditional instrumental music in the Soviet republics. In the 1930s, in the projects aimed at the balanced development of musical culture in the republics of the USSR, the progress of national music was considered as a transition from folklore to a highly valued specialized art. Thus, an attempt was made to include the cultural traditions of the peoples, who had passed the path of different musical thinking and development, into a common system. In the management of this field, it was envisaged to form an institutional system of state music organizations in all republics. The main goal of this process was the regulation and levelling of local national musical traditions, taking as a basis the paradigm of Western classical music. According to the same logic, it was planned to create orchestras of national instruments, exemplified by a symphonic orchestra. Based on specialized literature and collected field ethnographic materials, the process, aimed at globalizing the music culture in different republics, has been characterized and analyzed in the article, in the fields of reconstructing traditional musical instruments, creating their new types, and forming relevant specialists and audiences, as well as studying their consequences and today՚s developments.