Moena “Türkler” ve Geleneksel Türk İmgesi: Bir Folklor (Yeniden) İcat Edilmesi

Abstract

Bu makale, Moena’nın küçük “Turchia” mahallesinde kullanılan Türk imgesini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu incelemeyi yürütmek adına ilk önce bir folklorun neden ve nasıl (yeniden) icat edildiği göstermek gerekir. Folklorun (yeniden) icadı, her şeyden önce küreselleşmenin homologas-yon eğilimlerine bir yanıt olduğu söylenebilir. Ayrıca genelde bir geleneğin yeniden canlandırmasında ya da icadında belli bir toplumun, efsanevi ve şanlı olduğu varsayılan bir geçmişe başvurulur. Kaldı ki bir folklor geleneği yeniden kurgulamak her toplumun doğal bir eylemidir. Söz konusu güncelle-meler genelde başka geleneklere dayanarak gerçekleştirilmektedir. Eklenebilir ki bazen folklorik bir geleneğin oluşturulması ya da icat edilmesi imgelerden oluşan bir alt tabakaya dayanır. Nitekim imgeler, belirli bir toplumun kültürel boyutunda büyük önem taşıyan unsurlardır. Bu bağlamda folklorları incelerek imgebilimsel etkileri de açığa getirmek önemlidir. Bu olguyu, Moena “Türkle-ri”nin geleneksel törenleri doğrular. Moena kasabası, Trentino’nun bir dağ bölgesi olan Fassa Vade-si’nde, geleneksel olarak etnik özelliklerini vurgulayan “Ladinia” adlı bir bölgede yer almaktadır. Bu ortamda, “Turchia” mahallesi yıllar içinde belirli bir folklor geliştirmiştir. Bu mahallenin sakinleri her yıl Ağustos ayının ilk haftasında kendilerince Türkleri temsil eden kostümler giyerek bir geçit töreni düzenlerler. Bu olgu, ikinci Viyana kuşatmasından kaçan ve sonunda Moena’ya yerleşen bir Türk yeniçerisinin maceralarını anlatan bir efsaneyle bağlantılıdır. Ancak bu efsanenin doğruluğuna dair kesin bir kanıt yoktur. Öte yandan, her yıl gerçekleşen “Türk” geçit töreni, kesinlikle Ladinia bölge-sinde yaygın olan ve “Baschia” olarak adlandırılan dış eşli evlilik ritüeliyle bağlantılıdır. Bu Ladin düğün geleneğinin “Türk” versiyonu olan “Bastia”da, mahallenin kralı değil, hayali bir Osmanlı padişahı gibi giyinen “Sultan”ı dış eşli evliliğe izin verir. Bu gelenekte padişah gibi diğer mahallenin sakinleri de vezirleri, yeniçerileri ve cariyeleri temsil eden kostümler giyer. Zamanla savaş sonrası İtalya’da yayılan çağdaş “egzotik” karnavalların etkisiyle “Türkler”in geçit töreninin, turistleri çeken ve koruyucu azizlerini kutlayan ve tüm İtalya’da yaygın olan köy festivallerini hatırlatan yıllık bir olay haline geldiği açıktır. Moena “Türkleri”nin kendilerini nasıl temsil ettikleri incelendiğinde, “Türklük”ünü ifade etmek için 15. ve 16. yüzyıllardan itibaren Batı’da yayılan bir dizi basmakalıbı kullandıkları görülmektedir. Moena “Türkler”in kullandıkları kostümler, aslında Osmanlı gerçekliği ve her şeyden önce çağdaş Türkiye ile bağlantısı olmayan, masalsı ve hayali oryantalist imgeleri çağrıştırmaktadır. Aslında geçit töreninin amacı kesinlikle orada yaşayan halkın bu sözde “Türklü-ğü”nü göstermek değil, yerel eşsizliğini ispat etmektir. Bu nedenle, “Turchia” mahallesinin sakinleri-nin “Türklük”ü benimsemeleri, kendi özelliklerini yeniden elde etmenin ve tüm dünyada etnik-kültürel farklılıkları ortadan kaldıran küreselleşme eğilimlerine karşı koymanın bir yoludur. Bir folklorun (yeniden) icat edildiği tüm vakalar gibi, Moena'nın “Türkleri” vakası da; çağdaş dünyada folklorun, küreselleşmenin etkisiyle kendi benzersizliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya olan bir topluluğun kimliğini kurtarmanın genellikle tek yoluna dönüştüğünün bir göstergesidir.