Referential Cohesion in Cumcumename

Çağdaş metin dil bilimi çalışmaları doğrultusunda “anlamsal/yapısal bütünlük taşıyan ve bir iletisi olan sözler birlikteliği” olarak tanımlanabilecek olan metin kavramının önemi artmıştır. Gerek metin olanla olmayanı ayırt etmede gerekse yeni metin oluşturmada metinsellik ölçütlerine uyulup uyulmadığının belirlenmesi gerekir. Temelde bağlaşıklık ve tutarlılık olarak iki ana başlıkta ele alınan metinsellik ölçütleri; sözlü, yazılı veya görsel malzemenin metin niteliği taşıyıp taşımadığının tespitinde önemlidir. Özellikle tarihî Türk lehçelerine ait eserlerde, işlenen konuların farklı coğrafyalarda kimi zaman bazı farklılıklarla yer alması ve çağlarını aşması eser kurgularının metinsellik ölçütlerini karşıladığını göstermektedir. Çalışmanın konusunu teşkil eden Harezm Türkçesi eseri Cümcümenâme; Anadolu ve Çağatay sahalarında da nüshaları bulunan manzum bir mesnevidir. Çok bilinen bir halk hikayesiyle de (Kesikbaş Destanı) konu bakımından benzerlik göstermektedir. Eserin metinsellik ölçütlerini karşılıyor olması ve kurgusal yapısı; içeriğin yayılmasını kolaylaştırmış, sözlü geleneğe de katkı sunmuştur. Çalışmada eser, metinsellik ölçütlerinden gönderimsel bağlaşıklık açısından incelenecek ve gönderimsel bağlaşıklığı sağlamada yararlanılan sözcük türleri; öncül/bağımsız, ardıl/bağımlı olma niteliklerine göre dış ve iç gönderim (eş gönderim/art gönderim/ ön gönderim) açısından ele alınacaktır. Böylelikle bağlaşıklık ölçütünün eserin akıcılığına etkisi belirlenmeye çalışılacaktır.