Hermann Hesse’nin “Çarklar Arasında” Adlı Romanında Çocuk Benlik ve Varoluşçu İmgeler

Hermann Hesse’nin “Çarklar Arasında” adlı yapıtında, vaktinden önce olgunlaşması beklenilen çocukluğun, gerçek dışı ikinci bir çocukluk dönemi yaşamaya başlayacağı tehlikesini doğuran zaman aşımına uğramış bir eğitim sisteminin eleştirisi yapılır. Çocukluktan yoksun bırakılan ruhun içe dönük saldırganlığı, giderek kendine yönelmeye başlar. Eserde, eğitim otoriteleri ve aileler tarafından çocukların benliklerinden uzaklaştırılarak katı ve disiplin yanlısı bir eğitim sistemi yoluyla, çocuklara benimsetilen “üstün başarı idealinin” çocuk benliğin örselenmesine ve bunun telafisi olmayan sonuçlarına değinilmektedir. Yapıtta, Almanya’nın Schwaben kasabasındaki Maulbronn Manastır okulunda, çocukların maruz kaldığı olumsuz eğitsel ilişkiler ele alınmaktadır. Bu okulu, aile ve kasaba çevresinin baskısıyla, ikincilikle kazanan ancak sonrasında kendisine hiç bir gelişme fırsatı vermediğini gören Hans Giebenrath'ın psişik ruh karışıklığı, onu hem doğaya meftun alışkanlıklarından hem de başarı idealinden uzaklaştırır. Kasabaya dönerek, “demir çarkları eğeleyen çırak” olarak yaşamına devam eder. El becerisiyle yaptığı iş ise onu mutlu etmez. Irmağa düşer, gizemli ölümü tüm kasabayı üzer. Hesse’nin; eğitbilimsel açıdan açık ve örtük eğitim programlarının birbiriyle çelişen unsurlarının dikkati çektiği, bu yapıtının, çocuk benliğe özgü değerlerin analizi ve varoluşçu imgeler açısından ele alınmasının önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı, Hermann Hesse’nin “Çarklar Arasında” adlı yapıtında, çocuk benliğin varoluşçu imgelerini çözümlemektir. Yapıt, anlatı analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulardan iki temaya ulaşılmıştır: Birinci tema olan “Çocuk Benlik” altında; “benlik özerkliği,” “yönlendirilmemiş düşünme,” “özgür istenç” adlı kategoriler belirlenmiştir. İkinci tema olan, “Varoluşçu İmgeler” altında; “doğa,” “arkadaşlık” ve “çelişkiler” adlı kategoriler elde edilmiştir. Araştırma sonuçları, açık ve örtük eğitim programlarının çocukların ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yaşayarak yaparak öğrenmelerine fırsat sunması, kararlarında ve eylemlerinde özerk birey olmalarını desteklemesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Çocukların çevresindeki yetişkinlerin de çocuklarla dengeli ve sağlıklı bir iletişim kurması için çocuk benlik ve yetişkin benliğin bir arada yaşaması, çocuk benliğin üst evrelere sağlıklı evrilmesi için çocukların doğayla geçirdikleri yaşantının önemini göstermektedir