Analysis of Factors Affecting Tea Demand in Turkey

Türkiye’de çay, sosyal ve kültürel etkileşim açısından önemli bir rol oynamaktadır. Aynı zamanda Türkiye çayın üretimi, tüketimi ve ekonomik değeri açısından önemli bir konumda yer almaktadır. Bu çalışmada, 1995-2020 dönemi yıllık veriler kullanılarak Türkiye’de çay talebini etkileyen faktörlerin analizi amaçlanmıştır. Bu amaçla, kişi başına çay tüketimi üzerine etkili olduğu düşünülen çay fiyatı, kahve fiyatı ve kişi başına gelir değişkenleri ile geliştirilen Vektör Otoregresif Regresyon modeli (VAR), Vektör Hata Düzeltme modeli (VECM) ile tahmin edilmiştir. Model tahmin sonuçlarına göre modele dahil edilen değişkenlerin tümü istatiksel olarak anlamlı ve kişi başına çay tüketimi üzerine artırıcı yönde etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Modelin çay fiyatı esneklik katsayısına göre (0.01), çay fiyatında gerçekleşecek %1’lik artış uzun dönemde kişi başına çay tüketimini %0.01 oranında artışına neden olmaktadır. Bu durum, çayın Türk kültüründeki sosyal ve kültürel açıdan önemini yansıtmaktadır. Kişi başına gelir esneklik katsayısına (0.47) göre, çayın incelenen dönemde zorunlu bir tüketim malı olup gelir artışlarının tüketim üzerine etkisinin sınırlı olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çay sektörü, çay talebi, çay dış ticareti, VEC modeli.