Kur’ân-ı Kerîm’de Şu‘ūr ve Ş-a‘-r Kökünün Geçtiği Ayetler Üzerinde Bir İnceleme

Şuū‘r kelimesi kıl, tüy, saç manasındaki ş-a‘-r kökünden gelmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de, bu kökten gelen farklı formlarda kırk kelime bulunmaktadır. Kırk farklı ayette geçen bu kelimelerin yirmi yedisinin gâib ve muhatap formunda fiil ve on üçünün isim olarak yer aldığını görüyoruz. Fiil olarak geçen türevler tefsirlerde şuū‘r masdarıyla açıklandığından, çalışmada öncelik bu kelimenin lügat ve terminolojideki manasının tespitine verilmiştir. Şu‘ūr kelimesinin, kaynaklardaki birbirine yakın manalarını; zekâya, dikkat ve duyarlılığa, inceliğe dayalı bilgi, algı şeklinde belirlemenin mümkün olduğu söylenebilir. Kökten gelen türevlerden yirmi birinin farklı ayetlerde mā ve lā nefy edatıyla birlikte fiil-i muzârî gâib formunda yer aldığı tespit edilmiştir. Nefy-i şuū‘r ifadesinin yer aldığı ayetlerden onunun geçmiş kavimlerle, sekizinin müşriklerle, ikisinin ehl-i kitâp, ikisinin de münâfıklarla ilgili olduğunu görüyoruz. Lā nefy edatıyla gelen fiil-i muzâri muhâtap formundaki türevin yer aldığı üç ayetten ikisi mü’minlerle, biri de genelle ilgili bulunmaktadır. Lev temennî edatlı fiil-i muzârî formundaki türevi içeren bir ayet Nuh kavmiyle, mā soru edatlı türevin geçtiği bir ayet de mü’minlerle ilgilidir. Kökten isim olarak gelen diğer kelimeleri de belli bir tasnifle ele aldık. Araştırmamızda kaynaklara inerek, Şuū‘r kelimesini ve ş-a‘-r kökünden gelen diğer kelimeleri ayetler üzerinden incelemeye çalıştık. Kökün câhiliye dönemi Arap şiiriyle, hadîslerdeki kullanımından da örnekler verilmiştir.