KENT MERKEZLERİNİN MORFOLOJİK DÖNÜŞÜMÜNÜN İNCELENMESİ: GAZİ CADDESİ ÖRNEĞİ

Kentsel mekânlar zaman içinde değişen toplumsal, işlevsel, siyasal, teknolojik farklı etkenler sebebiyle fiziksel dönüşüme maruz kalmaktadır. Nüfus artışı, kent merkezindeki fonksiyonel değişimler, yeni gelişen yerleşim alanları, imar planı değişimleri, kentte yeni çekirdeklerin gelişmesi, kentsel dönüşüm, ekonomik nedenler özellikle kent merkezlerinin dönüşümünde rol oynayan başlıca etkenler olarak sıralanabilmektedir. Bu etkenler kent merkezlerinin hem işlevsel ve sosyal yapısını hem de buna bağlı olarak fiziksel yapısının değişimine neden olmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı, kent merkezlerinin tarihsel süreç içinde geçirdiği morfolojik dönüşümün incelenmesidir. Bu kapsamda çalışmada Elazığ kent merkezinin en önemli aksı olan Gazi Caddesi ve yakın çevresi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Alanın 1957 -58 döneminin ve günümüz halinin Conzen yöntemi ile analiz edilerek karşılaştırılması amaçlanmıştır. İmar planları, halihazır haritalar, fotoğraflar ve literatür kaynaklarından faydalanılarak alanın geçmişten bugüne sokak dokuları, ada-parsel desenleri, bina-parsel ilişkileri, arazi kullanımları ve doluluk oranları incelenerek karşılaştırılmıştır. Bu doğrultuda kentin merkezindeki en önemli akslardan birinin 65 yıl içindeki fiziksel ve işlevsel dönüşümünün incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmanın sonucunda, alandaki en büyük değişimin arazi kullanımı, bina tipolojisi ve bina parsel ilişkilerinde olduğu sonucuna varılmıştır. Kent nüfusunun artması ve süreç içerisinde yapılan imar planları kapsamında alandaki yoğunluk artırımı, nizam tipi ve kat sayısı değişimleri fiziksel işlevsel değişimin başlıca nedenleri olarak sıralanmaktadır.