Rus Geçici Hükümeti nin Türkistan Bölgesi ndeki İdari Düzenlemeleri ve Sonuçları (1917)

Rusya İmparatorluğu’nda 27 Şubat İhtilali sonrasında devletin yönetimini Geçici Hükümet üstlendi ve ülkeyi Bolşevik İhtilali’ne kadar yönetti. Hükümetin çözmesi gereken en önemli problemlerden birisi, normal hayat akışının desteklenmesi amacıyla imkân dahilinde idari mekanizmanın işlevini devam ettirmekti. Böylece yerel kurumların kendi kontrolü altında kalmasını da sağlayacaktı. Bu konuda ilk olarak 4 Mart 1917 tarihinde aldığı kararla yerel yönetimlerin olduğu bölgelere geçici komiserler görevlendirmeye başladı. Yerel yönetimlerin olmadığı yerlerde oradaki toplumsal organizasyonlarla ve görevli kişilerle anlaşarak komiser ataması yapılacaktı. Temel yasa bu olmasına rağmen, Geçici Hükümet’in Türkistan Bölgesi’nde idari yönetim için farklı bir takım kararlar aldığı görüldü. Aslında Türkistan Bölgesi’nin imparatorluk döneminde bir çeşit sömürü düzeni haline gelen genel valilik kurumuyla yönetilmesi, demokratik bir hükümet olarak nitelenen Geçici Hükümet’i sınayacak önemli bir bölgeydi. Yeni hükümetin eski rejimin hatalarını tekrarlamaması gerekiyordu. Dolayısıyla bu makalede, Geçici Hükümet’in Türkistan Bölgesi’ndeki idari düzenlemeleri, yerel ölçekte uygulama ve yansımaları incelenmiş, dönemsel değerlendirmelere katkı sunulması hedeflenmiştir. Türkistan Bölgesi, Türkistan Genel Valiliği toprakları için kullanılan resmî bir tanımlamadır. Çalışmayla ilgili kaynaklar incelendiğinde Geçici Hükümet’in idari kararlarının bölgedeki özel şartlara bağlı olarak üç aşamaya evrildiği ve hükümet temsilcilerinin otoritelerini Bölge Sovyeti ve Taşkent Sovyeti’ne kabul ettirmekte zorlandıkları tespit edilmiştir. Her üç aşamada bölge Müslüman halkının karar mercisindeki yönetim kadrolarından dışlandığı anlaşılmıştır.