KKTC’de Ekonomik Büyüme ve Sektörel Gelişimin Büyümeye Etkileri

Bu calismanin amaci KKTC ekonomisindeki buyume ile sektorel buyume arasindaki iliskiyi incelemek ve elde edilen bulgulardan yararlanarak istikrarli bir buyumenin gerceklesebilmesi icin oneriler uretmektir. Calismada kullanilan veriler KKTC Devlet Planlama Orgutunden (DPO) elde edilmis olmakta ve 1977-2016 yillarini kapsamaktadir. Veriler 1977 yili baz alinarak TL cinsinden olculmustur. Serilerin duraganlik duzeyinin tespit edilmesi icin Phillips-Perron (PP), Augmented Dickey Fuller (ADF), Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin (KPSS) birim kok ve Zivot-Andrews yapisal kirilma birim kok testi kullanilmis, bulgular bagimli degiskenimiz olan GSYIH serisinin birinci farkinin duragan, yani I(1) oldugunu, isaret ederken, bagimsiz degiskenlerin farkli seviyelerde duragan oldukalari tespit edilmistir. Bu nedenle uzun ve kisa donem iliskileri ortaya koymak icin seriler arasinda esbutunlesme iliskisi ARDL sinir testi yaklasimiyla arastirilmistir. Degiskenler arasindaki uzun ve kisa donem iliskilerinin tespitinin ardindan Granger nedensellik testi kullanilarak seriler arasindaki iliskinin yonunun analizi yapilmis, GSYIH, tarim sektoru, insaat sektoru ve imalat sektoru gelirlerinden, hizmetler sektoru gelirlerine dogru tek yonlu Granger nedensellik tespit edilmistir. Modelin iyiligi ve uyumunun test edilmesi icin otokorelasyon, normallik, degisen varyans ve yapisal istikrar testleri yapilmis, secilen donem icerisinde hesaplanan katsayilarin istikrarli olup olmadigini gormek icin ise CUSUM ve CUSUMSQ testleri kullanilmistir. Sonuclar modelin guvenirliligi ve parametrelerin secilen donem icin istikrarli oldugunu desteklemistir. Elde etmis oldugumuz sonuclar uzun vadede sanayi sektorunun ekonomik buyume arkasindaki en etkin sektor oldugunu ortaya koymustur. KKTC’de one cikan hizmet sektorunun yani sira sanayi ve insaat sektorlerinin gelistirilmesi ve yerli istihdam saglanmasi ile surdurulebilir bir ekonomik buyume elde edilebilir. Ekonomik buyume politikalari uzun vadede kalici etki yaratacak sekilde planlanmalidir ve ozellikle sanayi sektorunun gelistirilmesine oncelik taninmalidir.