Kadınların Namaz Kılma Şekliyle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Islam dininin onemli siarlarindan biri olan namaz, Kur’an-i Kerim’de bircok ayette zikredilmis ancak kiyam, kiraat, ruku ve secde rukunlerinin isimleri haricinde namazin nasil kilinacagi konusunda ayrintili bilgi verilmemistir. Hz. Peygamber ashabina namazin hangi vakitlerde, kac rekat ve nasil kilinacagini, namaz icerisinde nelerin, nasil okunacagini, namazin kabulune nelerin zarar verecegini sozlu ve fiili olarak ogretip aciklamistir. Hz. Peygamber (s.a.s.) kadin erkek ayrimi yapmaksizin butun muslumanlara “kendisi nasil kiliyorsa oyle namaz kilmalarini” emretmistir. Bununla birlikte onu farkli zamanlarda goren sahabilerden farkli uygulamalar nakledilmistir. Yani rukunlerin farkli uygulanmasinin kaynagi da bizzat Rasulullah’tir. Kadin olsun erkek olsun gerekli sartlari tasiyan ve Islam dinine mensup her fert icin namazin hukmu, rukunleri aynidir. Bununla beraber kadin ve erkegin namaz kilis sekillerinde bazi farkliliklar mevcuttur. Uygulama acisindan herkesin malumu olan bu farkliliklar tekbir getirme, kiyamda elleri baglama, ruku, secde ve tesehhud rukunlerinde kendini gostermektedir. Temel dini bilgiler icin basvuru kaynagi olma ozelligini haiz ilmihaller ve namaz hocasi gibi kitaplarda da yaygin olarak kadinlarin namazi erkeklerden farkli sekilde tarif edilmektedir. Bu tarif kadinin, namazin rukunlerini erkege gore daha sinirli sekilde tatbik etmesi seklinde ozetlenebilir. Ancak soz konusu eserler bu farkliliklarin kaynagi hakkinda detayli bilgi vermemektedir. Ayrica gunumuzde namazini erkeklerin kildigi sekilde eda eden hanimlarin sayisinin da bir hayli fazla oldugu gorulmektedir. Bireysel boyutunun yaninda toplumsal yonu de olan namaz ibadeti mescitlerde eda edildiginde sahit olunan durumlar bu farkli uygulamalarin kaynagini bilmeye duyulan meraki artirmakta, zaman zaman insanlarin birbirlerine tepki gostermelerine dahi sebep olmaktadir. Bu calismanin amaci, kadinlarin namaz kilma sekillerindeki farkliligin kaynagini tespit edebilmektir. Oncelikle her rukun ile ilgili Hz. Peygamber’in (s.a.s.) uygulamasini haber veren rivayetlerin Kutub-i Sitte cercevesinde tespitini, sonrasinda ise kadinlarin namaz kilis sekilleri ile ilgili rivayetlerin tetkikini konu edinen bu arastirma sonucunda kadinlarin tekbir, secde ve tesehhudu hususunda rivayetlere ulasilmis, elleri baglama ve rukuu ile ilgili merfu ya da mevkuf bir rivayet tespit edilememistir. Calismada mezheplerin konuyla ilgili gorus ve delilleri uzerinde de durulmustur. Dort mezhepte de rukunleri bakimindan namazin eda sekli kadin erkek icin ayni olmakla beraber kadinlara mahsus farkli uygulamalardan soz edilmektedir. Mezhepler kadinin namazina dair farkli deliller serdetmekle birlikte her biri “kadin avrettir” rivayetini delil olarak almis ve kadinin namazi ile ilgili hususlarda gorus belirtirken أستر لها “(bu) onun icin tesetture daha uygundur” ifadesini zikretmislerdir. Bu ifadenin yani sira mezhepler kadinin bazi rukunleri tatbikini erkegin uygulamasina yakin bir sekilde de tarif etmislerdir. Ancak Hanefi mezhebinin bu konuda diger mezheplere gore daha ayrintili bir tarife gittigi gorulmektedir. Kadin ve erkegin namazi sekilsel acidan mukayese edildiginde en genis farklilik yine Hanefi kaynaklarda karsimiza cikmaktadir. Calismada Hanefi mezhebinin ozellikle kadinlarin nasil ruku edeceklerine dair ortaya koydugu tarifin kaynagi tespit edilmeye calisilmis ve mezhebin Kur’an’daki ruku emrini anlamasi ile kadinlarin rukuuna dair yaptigi tarifin kendi icerisinde tutarli oldugu sonucuna varilmistir.