Environmental History of an Early Spanish Settlement in the Visayas, Philippines: Excavations in the Parian District of Cebu City | Kasaysayang Pangkalikupan sa usa ka Karaang Puluy-anan Katsila sa Kabisay-an, Pilipinas: Mga Nakubkoban sa Distritong Parian, Lungsod sa Sugbu

The Jesuit House was built in 1730 on land reclaimed from the Tinago Marsh at the edge of the early Spanish settlement of Cebu City, Philippines, two centuries after it was first encountered by the Spanish explorer Magellan. As the city expanded from its core areas ca. 1565 around Fort San Pedro, Plaza Independencia, and the sites of Santo Nino Church and the Cebu Cathedral, waterways were drained and filled, and canals were dredged to extend the urban Spanish grid. Archaeological excavations at the Jesuit House and in the nearby Casa Gorordo Annex project document these changes in the urban landscape. Soil profiles throughout the downtown coastal plain in conjunction with chronostratigraphic data from the excavations demonstrate its submergence during the late Holocene high sea still-stand, followed by dissection by local drainages and the Guadalupe River. Relict channels and distinct interfluvial terraces are observed showing a migrating series of channels along the shoreline as well as a distinct escarpment at the back of the plain that marked the limits of marine intrusion during the high still-stand. Visayans and Spanish settlers selected higher ground for settlement in the interfluves and modified lowland areas such as the marshlands one of which became the Parian District of urban Cebu. Archaeological investigations at the Jesuit House and the Casa Gorordo Annex document the environmental history as well as the transition from native to colonial lifeways at the edge of Empire. Ang Balay Hesuita natukod niadtong tuig 1730 pinaagi sa pagtambak og yuta sa Katunggan sa Tinago diha sa ngilit sa nag-unang nahimutangan sa mga Katsila sa Sugbu, Pilipinas, mga duha ka gatusan ka tuig human kini nakaplagan sa Katsilang manunuhid nga si Magallanes. Sa dihang nilapad ang lungsod, gibana-bana 1565, nga naglangkob sa Kotang San Pedro, Hawan Independencia, ug mga luna sa Simbahang Santo Nino ug Katedral sa Sugbu, ang mga katunggan gipahubas ug gitambaka’g yuta, ug ang mga kanal gihawas-asan aron sa pagpalugway sa gilapdon sa lungsuranong Katsila. Makita kining mga kausaban sa lungsod pinaagi sa mga nakubkuban sa mga arkeyologo sa Balay Hesuita ug sa Sumpay sa Balay Gorordo nga duol niini. Ang mga takilirang hulagway’ng yuta sa tibuok kabaybayunang patag sa maong lungsod, tali sa datos nga kronostratigrapiko nga nakuha pinaagi sa mga arkeyolohikong pangubkob nagapakita sa pagkalubog niini kaniadto sa kinatas-ang naabtan sa dagat sa panahon sa Holosino, gisundan kini sa pagtabas-tabas pinaagi sa mga gagmay’ng sapa ug sa Subang Guadalupe. Makita sa mga karaang giagian sa katubigan ug tataw’ng mga hinagdanan ang nagsunod-sunod nga mga agianan sa tubig subay sa baybayon ug ang mga tataw nga tagaytay sa likod sa patag nga maoy nagpaila kung asa taman niabot ang kadagatan sa panahon sa kintas-ang gihunungan niini kaniadto. Gipili sa mga lumolupyo nga Bisaya ug Katsila ang hataas nga mga lugar para ila kining puy-an taliwala sa mga dagayday ug ilang giusab ang mga basa nga mga lugar sa ubos niini, sama sa mga katunggan diin usa niini ang Ditritong Parian sa Sugbu. Ang mga pagtulun-ang arkeyologo sa Balay Hesuita ug sa Sumpay sa Balay Gorordo nagapakita sa kaagi sa kalikupan lakip na ang pag-usab gikan sa lumadnon ngadto sa kolonyal nga mga pamaagi sa kinabuhi diha sa ngilit sa Imperyo.