Y. V. GYOTE ASARLARIDA ISLOM SIVILIZATSIYASI

Abstract

Maqolada nemis adabiyotining buyuk mutafakkiri Y.V.Gyote asarlarida islom sivilizatsiyasining ifodasi haqida fikr yuritilgan. Unda shoirning islom diniga munosabati ma’rifatparvarlik g‘oyalari bilan shakllanganligi e’tirof etilgan. Muhammad payg‘ambar va islom diniga nisbatan Gyote ko‘proq o‘z shaxsiyati nuqtai nazarida turgan. Shuning natijasida islom haqida u bildirgan fikrlar o‘zigacha Olmoniyada mavjud bo‘lgan barcha g‘ayriodatiy, tor fikr va qarashlardan o‘zib ketdi. Islomga nisbatan ijobiy munosabatini Gyote o‘zining shaxsiy e’tiqodi va tafakkuri asosiy diniy ta’limotlar bilan mos bo‘lgan paytda kashf etdi. Qur’onga bo‘lgan qiziqishi tufayli turli suralardan Qur’oni karim haqida xulosa chiqarish bilan kifoyalanmaydi, ko‘plab she’r va asarlarida islom va Qur’on izlari saqlanib qolgan. Ular orasida eng mashhur asarlar, shubhasiz, “Faust” va “Sharq G‘arb devoni”dir. Shu bilan birga, Gyote dinning o‘z mazmun-mohiyatiga ko‘ra diniy bag‘rikenglik g‘oyalarini qamrab olgan islom diniga alohida e’tibor qaratgan. Gyotening Sharqqa bo‘lgan qiziqishi, uning musulmon ekanligiga shubha qilishlariga munosib javob bo‘ldi. Bundan tashqari Gyote til va poetikaning kelib chiqishidan ko‘ra, islom dini va Sharq sivilizatsiyaga jiddiy e’tibor qaratgan. Uning imkoniyatlaridan biri bu Sharqda Yevropa madaniyatini topish edi. Shu nuqtai nazardan, uning jahon adabiyoti haqidagi konsepsiyasi mustahkam asosga ega bo‘lib, undan rivoj topmoqda.