Kitle İletişim Çalışmalarında Kadın Olgusu: Doktora Tezleri Üzerine Bir İnceleme

Abstract

İnsan hakları, tüm bireylerin hiçbir ayrım gözetmeksizin yalnızca insan olmalarından dolayı eşit ve özgür yaşama hakkına sahip olması, cinsiyet, ırk, dil, din ve yaş gibi farklılıklar gözetmeksizin kanun önünde eşittir anlayışını savunmaktadır. Her ne kadar insan hakları evrensel beyannamesinde herkesin eşit olduğu dile getirilse de ve ülkelerin büyük bir çoğunluğu tarafından kabul edilse de geçmişte olduğu gibi günümüzde de özellikle ataerkil yapıya sahip toplumlarda kadın üzerinde erkek egemenliğinin söz konusu olduğu bilinmektedir. Bu çalışma ile iletişim bilimleri literatüründe Türkiye’de gerçekleştirilen ilk beş doktora çalışmasında Peltekoğlu (1988) ve Akgün (1993) kadın haklarının gelişiminin kadın yazar ve gazetecilerin varlığına yani basın aracılığıyla kadın haklarının gelişebileceğine vurgu yaparken, kadının toplumdaki konumunun varlığı ise eğitime bağlı olduğunu ifade etmişlerdir. Işınbark (1992) ve Kırlar’ın (1994) ise, TV programları ve TV reklamlarının kadın üzerindeki etkilerine odaklanmışlardır. Her iki yazarda TV sektörünün ve reklam piyasasının hayatlarını idame etmesinin ötesinde kadını bir meta olarak görmesi ve kadın üzerinden toplumu yönlendirmesi TV’nin toplum üzerinde önemli bir baskı ve yönlendirici aygıt olduğunu göstermektedir. Son olarak Yapar (1999) Fransa ve Türkiye’de kadın dergilerini karşılaştırdığı araştırmada, dergilerin geçmişte kadın hakları için mücadele verdikleri ancak sonraları ekonominin öncü konuma gelmesiyle temelinde toplumu tüketime sevk eden erkek egemen bir bakışın olduğu ifade edilmektedir. Bu çalışmalarda dönemin kitle iletişim araçları aracılığıyla toplumsal gelişme ve kadın çizgisinde reklam-kadın, TV proğramları-kadın ve dergi- kadın gibi ikili ilişkilerin detaylı bir şekilde ortaya konulması ve dönemin etkili kitle iletişim aracı olarak görülen TV’nin yanı sıra gazete ve dergi içeriklerini kadın profilinden aktarması ve dönemin ruhunu yansıtma çabası önemli bir ayrıntı olarak görülmelidir.