Ehl-i Hakk’ın Görüş ve Eserlerinde Hacı Bektaş Veli: Ehl-i Hakk, Bektaşiyye ve Haksariye Arasındaki Benzerlikler

Abstract

Bu çalışma, Ehl-i Hakk metin, inanç ve sözlü kültüründe Hacı Bektaş Veli’yi konu edinmektedir. Ehl-i Hakk metinlerinde Hacı Bektaş Veli’nin ismi çok az geçmektedir. Ehl-i Hakklar Hacı Bektaş Veli’nin adını daha çok sözlü kültürden tanımaktalardır. Ehl-i Hakk metinlerinde Sultan Sehak Hacı Bektaş Veli’de zuhur etmiş, u onun zatında Şah-ı Mihman olmuştur. Bu mihmanlık sonrası Hacı Bektaş Veli Rum’a gidip burada yerleşmiştir. Sultan Sehak’ın Hacı Bektaş Veli şeklinde zuhurunun bir benzeri de Haksariye tarikatı kurucusu olan Şah Seyyid Celaleddin Haydar’da görülmüştür. Buna göre Şah Seyyid Celaleddin Haydar da Şah-ı Mihman’dır. Gelişen zaman ve olaylarla birlikte Ehl-i Hakk, Bektaşiye ve Haksariye arasındaki bağlar kopmuş, her üç yol farklı erkân ve bilgiye sahip olmuşlardır. Eldeki mevcut veriler ve bu veriler etrafından yapılan değerlendirilmeler neticesinde Ehl-i Hakk, Bektaşiye ve Haksariye’nin birçok ortak yönü olduğu görülmüştür. Bu üç yola ait inanç, tarih, erkân ve mekânlardan yola çıkılarak geniş bir tahkikat yapıldığında bunların birçok ortak yöne sahip olduğu anlaşılabilir, özellikle Ehl-i Hakkların elinde bulunan Serancam adlı metinler yeniden değerlendirilerek bilinenden daha fazla veriye ulaşılabilir. Bu üç yola ait verilerden elde edilecek sonuçlar bize uzun zamandır izah edilemeyen birçok sınırlı bilgiyi anlaşılır kılacaktır. Bu aynı zamanda farklı coğrafyalara dağılmış ve birbirinden farklılaşarak adeta aralarında hiçbir bağ kalmamış gibi görünen Ehl-i Hakk, Bektaşi ve Haksariye’nin aslında ne kadar ortak özellikleri olduğu ortaya koyacaktır. Bu çalışma, Ehl-i Hakk, Bektaşiye ve Haksariye arasında benzer noktalara değinecek, bu üç yolun ortak yönlerine değinecek ve bu konuda yapılacak çalışmalara mukaddime olacaktır. Buradan hareketle yeni çalışmaların ortaya çıkması amacıyla konuya dikkat çekecektir. Anahtar Kelimeler: Ehl-i Hakk, Sultan Sehak, Hacı Bektaş Veli, Bektaşiye, Haksariye.