Emevî Dönemi Şiir Eleştirisine Genel Bir Bakış

Abstract

Emevî dönemi şiir eleştirisi, Cahiliye dönemi şiir eleştirisinin temeller üzerine inşa edilmiştir. Bu dönemde de şiir, güzellik ve mükemmellik ölçütlerine göre değerlendirilmiştir. İslami dönemin özelliklerinin de kıstas olarak işlevsel olduğu bir nitelik taşımaktadır. Emevî döneminde şiir eleştirisinin ortaya çıkış sebepleri, siyasi, sosyal ve kültürel faktörlerden kaynaklanmaktadır. Bunlara dönemin edebi ürünleri ve ilmi ürünlerini de eklemek mümkün olmaktadır. Bu dönemdeki edebi eleştiri, daha önce görülmemiş bir şekilde gelişmiştir. Farklı ekoller ortaya çıkmıştır. Bu ekoller: Şam, Hicaz ve Irak’tır. Şam’ın hilafet merkezi olması sebebi ile şiir eleştiri de yüksek kademedeki devlet adamlarının baskınlığını yansıtmıştır. Hicaz ise içinde bulunduğu refah sayesinde sanatsal niteliklere odaklanmıştır. Siyasi kavgaların ve kabile çatışmalarının Irak’taki şiir eleştirilerine şekil verdiği dikkati çeker. Çalışma, Emevîler dönemindeki şiir eleştirisine genel bir değerlendirme amacını taşımaktadır. Çalışma dönemin siyasi gelişmeleri, kültürel özellikleri ve edebi ürünlerinin eleştiri üzerindeki etkisini de ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu sebeple giriş kısmında dönemin özellikleri üzerinde durulmaktadır. İlk bölümde eleştiriye sebep olan faktörlere yer verilmiş sonrasındaki bölümlerde eleştiri ekolleri, dönemin eleştirmenleri ve eleştiri örnekleri ile Emevî dönemi eleştirisi hakkında kapsamlı bilgiler sunulmuştur. Konu hakkında Türkiye’de yazılmış eserler son bölümde değerlendirilmektedir. Araştırma literatür değerlendirmesi ve tanımlayıcı bir mahiyet arz etmektedir. Çalışmanın kısıtlılığı sebebi ile örneklere az yer verilmiştir. Bu sayede konuyu farklı yönleri ile ele almak mümkün olmuştur. Farklı dönem özelliklerinin etkileri ile beraber kurumsal hale gelmemiş bir şiir eleştirisi olması sebebi Emevî dönemi sonraki dönemlerin temellerinin atıldığı bir nitelik taşımaktadır. Fakat aynı zamanda farklılığı ve çeşitliliği sebebi ile önemlidir.