Kur’an’da Gölge Metaforu

Abstract

Gölge olgusu zıll, Kur’an’da yirmiden fazla ayette yer almıştır. Allah Teâlâ bu ayetlerde gök gürültüsü, şim-şek, yıldırım, yağmur gibi birçok konuyu gündeme getirmiş ve gölgenin uzayıp kısalmasını gücünün göster-gesi ve varlığının bir delili olarak takdim etmiştir. Gölge ile güneş arasındaki ilişkiye dikkat çeken Yüce Allah, gölgeler dâhil, her şeyin “secde” ettiğinden ve güneşi gölgeye delil yaptığından söz etmiştir. Allah Teâlâ, insanların bakışlarını bu olaya çevirmelerini ve bu konuda tefekkür etmelerini istemiştir. Dahası, harika bir tabiat olayı olan gölgenin hareketlerinin insanlar için değişik nimetlere vesile olduğunu vurgulamıştır. Mah-şer yerinde hiçbir gölgenin bulunmadığı bir zamanda/mekânda, Allah’ın arşının gölgesinde özel ikrama sahip olan seçkinler, dünyada kaliteli ameller yapmış olan kişilerdir. Gölge, dünyanın hoş bir nimeti olması-nın yanında cennette bir lütuf olarak da takdim edilmiş ve her kulun bu ikrama sahip olamayacağı ifade edilmiştir. Gölge, tarihte bazı kavimler için helakin geldiği bir bulutun izdüşümü, aynı zamanda cehennemin azap türlerinden biri olarak da tanıtılmıştır. Gölge konusunda herhangi bir eser kaleme alınmamış olması bizi bu konudaki ayetleri bir bütünlük içinde araştırmaya sevk etmiştir.