EHL-İ KİTABIN ÖLÜMÜNDEN ÖNCE HZ. ʿÎSÂ’YA İMAN ETMESİ MESELESİ: NİSÂ 4/159 ÂYETİ ÖRNEĞİNDE KUR’ÂN YORUMUNDA ÜÇÜNCÜ TEKİL ŞAHIS ZAMİRLERİNİN İŞLEVİ

Abstract

Kur’ân yorumunda dikkate alınması gereken Arapça gramer özelliklerinden birisi, üçüncü tekil şahıs zamirlerinin hangi maksatla kullanıldığını tespit etmekle ilişkilidir. Genel kanaat bu zamirlerin her durumda öncesinde kendisiyle sayı ve cins bakımından uyumlu bir isme dönmesi gerektiği yönündedir. Ancak burada üçüncü tekil şahıs zamirlerinin Kur’ân’da aynı zamanda “işaret zamiri” olarak kullanıldığı gözden kaçırılmaktadır. Bu durum çok sayıda âyetin eksik ya da yanlış yorumlanmasına kapı aralamaktadır. Nisâ 4/159 âyetinde zikri geçen “وَإِنْ مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ” ifadesinde kullanılan iki “هو” zamirinin yorumlanmasında benzer bir sorun mevcuttur. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak Nisâ 4/159 âyetinin tefsir ve meâllerde yorumlanışına dair örnekler incelemeye tabi tutulmuştur. Tefsir ve meâllerde genel temayül, buradaki zamirlerden ilkinin şahıs zamiri olarak Hz. ʿÎsâ’ya, ikincisinin ise ehlikitaptan her bir ferde ya da Hz. ʿÎsâ’ya ircâ edilmesi gerektiği yönündedir. Bu çerçevede âyetin ilgili bölümü genellikle şöyle meâllendirilmektedir: “Kitap ehlinden hiç kimse yoktur ki ölümünden önce, ona (ʿÎsâ’ya) iman edecek olmasın.” (Nisâ 4/159). Yapılan incelemede âyetteki ilk, üçüncü tekil şahıs zamirinin işaret zamiri olarak “Hz. ʿÎsâ’nın çarmıha gerilerek öldürüldüğü” inancına, ikinci zamirin ise Yahudilerden her bir ferde râci kılınmasının âyetin bağlamıyla en uyumlu yorum olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre âyette ehlikitap mensuplarının ölmeden hemen önce Hz. ʿÎsâ’ya iman edecekleri değil ölünceye değin Hz. ʿÎsâ’nın çarmıha gerilerek öldürüldüğü inancını ısrarlı bir şekilde devam ettirecekleri haber verilmiş olmaktadır.