Sicilya’da hadis ilminin oluşum sürecinde İmam Mâlik’in Muvatta’ isimli eserinin yeri

Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî (179/795), bilinen ismiyle; İmam Mâlik’in, Muvatta isimli eseri yazıldığı dönemde, hadis ve fıkıh ilmi henüz müstakil bir ilim haline gelme süreçlerini tamamlamamıştır. Muvatta’, Hadis ve Fıkıh İlmine kaynaklık etmesi bakımından, hadisçiler ve fıkıhçılar tarafından en eski ve en önemli temel eserlerden biri olarak değerlendirilmiş bir kitaptır. Muvatta, geçmişte olduğu gibi günümüzde de kaynak bir eser olma özelliğini korumuş; hadis ve fıkıh alanlarında yapılan çalışmalarda kendisinden faydalanılmıştır. Bu çalışmada, Sicilya’da İmam Mâlik’in Muvatta’ isimli eserinin hadis ilmindeki yerinin ve etkisinin ne olduğu araştırılmış ve hadis ilmi, oluşum, gelişim ve zayıflama süreçleri olmak üzere üç dönem halinde incelenmiştir. İlk dönem: Sicilya’nın Müslümanlar tarafından fethi ile beraber İslâmiyet’in dolayısıyla hadis ilminin oluşum sürecini gösteren dönemdir. İkinci dönem: Müslümanların Sicilya’da ilmî ve iktisadî açıdan zenginleşmeleri neticesinde bu durumun ilmî hayata yansımasıyla hadis ilminin geliştiği dönemdir. Son olarak Normanların (Vikingler) adayı işgal etmeleri sonucunda Müslümanların güvenlik hususundaki endişeleri sebebiyle huzursuz olmaları neticesinde; bazı âlimlerin adayı terk etmeleri sebebiyle zayıflamaya başlayan bununla beraber Normanlı idareciler tarafından adada kalan âlimlerin her açıdan desteklenmeye devam edilmeleri neticesinde oldukça uzun süren üçüncü dönemdir. Bu süreçlerde Sicilya’da hadis derslerinde takip edilen eserler araştırılmış, İmam Mâlik’in Muvatta’ının ve Muvatta’ asıl alınarak yazılan diğer eserlerin neredeyse üç dönemde de özellikle ders halkalarında okutulan kitaplar arasında ilk sırada yer aldıkları görülmüştür.