Divân-ı Hikmet’in Kökşetav Nüshasında Tasvirî Fiillerin Kullanılışı

Abstract

Bu makalede Divân-i Hikmet’in Kazakistan’in Koksetav Edebiyat ve Sanat Muzesinde bulunan nushasinda karsimiza cikan tasviri fiiller ve tasviri fiillerde kullanilan unsurlar ele alinacaktir. Ozellikle bu tur birlesik fiiller hem sozluksel (leksik) hem de gorunussel (aspekt) anlamlari bakimindan incelenecektir. Metinde tespit edilen al-, bar-, bėr-, bol-, ḳal-, kėl-, kėt-, kor-, tur-, yuru- tasviri fiillerinin sozluksel anlamlari siralanarak bu anlamlar orneklendirilecektir. Cunku bu fiillerin tek basina kullanilabilen gercek ve mecazi olmak uzere birkac sozluksel anlami vardir. Buna paralel sekilde bu fiillerin kullanim sikligiyla ilgili olarak sayisal verilere de yer verilecektir. Tespit ettigimiz fiillerin kullanilisiyla ilgili kisimlarda isimlerle kaynasarak birlesik fiil olusturabilen bazi fiiller (bol-, ḳal-, bėr-) uzerinde durulacaktir. Bununla birlikte esas fiile getirilen sifat-fiillerle kaynasarak karmasik fiil olusturan fiillerle (bol-) ilgili kisa bilgilere yer verilecektir. Daha sonra islevleri kisminda her tasviri fiilin esas fiile kattigi anlamlari, ayrintili ve karsilastirmali sekilde incelenecektir. Ozellikle bu fiillerin esas fiillerle birlesmesini saglayan zarf-fiil eklerinin kullanimlari ve zarf-fiil eklerinin bu tur birlesik fiillere kattigi anlamlari aciklanacaktir.