Mizancı Murad’ın Unutulmuş Bir Eseri ve Edebiyat-ı Ahlâkiye Anlayışı Üzerine

Abstract

Mizanci Murad, Tanzimat Donemi’nin en onemli fikir, devlet adamlarindan biridir. Ulkenin icinde bulundugu durum devrin butun aydinlari gibi onu da careler dusunmeye ve onermeye toplum icin cabalamaya itmistir. Bunun icin iktidarin engellemelerine ragmen uzun bir sure Mizan gazetesini cikarmis, burada yazilarini nesretmistir. Bu yazilarda ozellikle siyasi goruslerini dile getirmistir. Edebi goruslerini dile getirdigi seri makalelerinde ise eser tenkidi yapmistir. Edebiyatimizin dunu ve bugunu hakkindaki goruslerini siralamistir. Bununla birlikte edebiyatin nasil olmasi gerektigini de Bati’dan ornekler vererek aciklamistir. Ona gore edebiyat milli bir karakter tasimalidir. Edebiyat-i ahlâkiye adini verdigi bu anlayisa gore yazarlar toplumu iyiye yoneltecek ideal rol modeller yaratmalidir. Mizanci Murad’in edebiyat anlayisinin uygulamasi olmak uzere kaleme aldigi tek telif tiyatro eseri bugune kadar gunumuz alfabesine uyarlanmamis ve uzerine neredeyse hic calisilmamis bir eser olan Tencere Yuvarlandi Kapagini Buldu adli eseridir. Dort perdelik bir komedi olan bu eser, toplumsal bir konu olan evlilik konusunu ele almaktadir. Murad Bey, eserde kurguladigi ideal ve karsit karakterler vasitasiyla dogru ve yanlis denklemi uzerinden mesajini topluma ulastirmaya calisir.