Kaht u Galâda Kaht-ı Rical: Merkezî Yönetim ve Musul Vilayet İdaresinin 1879-1880 Kıtlığıyla İmtihanı

Abstract

Kitlik; kuraklik ve dengesiz yagislarin toplumun uretim olanaklarini ortadan kaldirmasiyla ortaya cikan dogal bir afettir. Bu afet, her ne kadar cografi kosullarin bir neticesi olsa da afetin giderilmesi, devlet mekanizmasinin saglikli isleyisiyle yakindan iliskilidir. Bu mekanizmanin en onemli ayagini basarili ve deneyimli yoneticiler olusturmaktadir. Tespit ettigimiz kadariyla kitliklarin bas gosterdigi merkezden uzak yerlerde yeterli deneyime sahip yoneticiler, memuriyet gorevlerine herhangi bir leke gelmemesi icin idari sorumluluk almaktan kacinmislardir. Bu sebeple soz konusu yerler, daha alt duzeydeki deneyimsiz memurlar tarafindan idare edilmistir. Bu memurlarin afetlerden kaynakli olaganustu kosullarin hukum surdugu idari birimlerde varlik gosterebilmeleri, sahip olduklari yetenek ile merkezi devletin yardim kapasitesiyle dogrudan iliskilidir. Ne yazik ki olaganustu kosullarda krizi koordine edebilme kabiliyetinden yoksun yoneticilerin merkezi hukumetten gerekli destegi de alamamasi durumunda soz konusu idari birimlerde yasayan halk, bir trajediyle karsi karsiya kalir. Bu calismada; 1879-1880 zaman araliginda siddetli acligin meydana geldigi Musul vilayet alaninda Osmanli merkez burokrasinin yonetici atama yaklasimlari ile atanan yoneticilerin kitlikla nasil mucadele ettikleri hususu ele alinmistir.