Pomiędzy prawem a etyką – wolność słowa w zawodzie adwokata w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Abstract

Wolność słowa jest ważną gwarancją nieskrępowanego wykonywania zawodu przez adwokatów. Adwokat należy do zawodów zaufania publicznego co oznacza, że jego wykonywanie określone jest normami etyki zawodowej, treścią ślubowania, odpowiednim wykształceniem, uzyskaną specjalizacją czy też tradycją korporacji zawodowej. Celem i głównym założeniem pracy jest analiza aspektów etycznych i prawnych związanych z wykonywaniem obowiązków zawodowych przez adwokatów w kontekście jednej z ważniejszych gwarancji, z których korzysta – swobody wypowiedzi. W artykule rozpatrywano dwa wątki. Z jednej strony zostało ono poświęcone aspektom związanym etyką zawodową adwokata. Natomiast drugą część artykułu poświęcono analizie wybranego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC). Najważniejszy wniosek, który wynika z przeprowadzonej analizy orzecznictwa ETPC jest taki, że w przypadku osób wykonujących zawód adwokata korzystanie z wolności słowa ma swoje granice. Trybunał wyraźnie rozróżnia kwestie związane ze swobodą wypowiedzi adwokata na sali sądowej oraz poza nią. W pierwszym przypadku swoboda wypowiedzi, z której korzysta adwokat jest dosyć szeroka, ale wypowiedź taka nie może zawierać obraźliwych uwag. Z drugiej strony analiza wyroków ETPC pokazała, iż swoboda wypowiedzi, z której korzysta obrońca poza salą sądową, jest bardziej ograniczona. Natomiast wymiar sprawiedliwości zbyt dosłownie i restrykcyjnie interpretuje słowa adwokatów, czego rezultatem może być nałożenie kary za przekroczenie wolności słowa. Z kolei w sytuacji, gdy jest ona zbyt surowa może doprowadzić do naruszenia art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.