Pub Date : 2024-06-13DOI: 10.58657/batmanakademi.1481527
Mehmet Tahir Pekim
Hz. Peygambere gelen vahiy yoluyla algı ve zihin dünyamıza aktarılan arş ve Allah’ın ona istivâ etmesi etrafında, ilk günden beri istifhamlar olagelmiştir. Bazı çekincelerden ötürü bu nassları te’vil etmeyen selef âlimlerinin aksine halef âlimleri bu sıkıntıları bertaraf etmek için bu nassları uygun şekilde te’vil ederek yakın bir tarihe kadar bu meseleleri problem olmaktan çıkarmışlardır. Ancak son yüzyılda ortaya çıkan yeni selefî akımlar tarafından bu konular, tekrar gündeme taşınmıştır. Kur’ân’da otuz üç yerde geçen ع ر ش kökü ve türevlerine dair Mâtürîdî tefsirinde yapılan bu araştırmada Mâtürîdî’nin genellikle arş kelimesini selefin anladığı şekliyle fiziki bir arş değil, Allah’ın hükümranlığının sembolü olarak ifade edildiğini söyleyerek kendinden önce yapılmış ve kendisinin de eklemede bulunduğu birçok te’vile yer vermiştir. O’na göre burada te’vil yaparken göz önünde bulundurulması gereken temel esas Allah’ın yaratılmışlara benzememesidir. Ayrıca İmam Mâtürîdî’ye göre arş ve arşa istivâ ile ilgili tefsir kabilinden bize ulaşan bir rivayet bulunmadığından Allah’ın bundan kesin maksadını bilmemiz mümkün değildir. Mâtürîdî, meleklerin etrafını kuşattığı ve kıyamet gününde taşıdığı arşı da bilinenin aksine Allah’ın kıyamet gününde veli kullarını üzerinde oturtarak kendilerine ikramda bulunacağı taht ve koltuklar olarak yorumlamıştır.
{"title":"İmam Mâtürîdİ'nin Te'vîlâtu'l-Kur'ân Tefsirinde Arş ve Mahiyeti..","authors":"Mehmet Tahir Pekim","doi":"10.58657/batmanakademi.1481527","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1481527","url":null,"abstract":"Hz. Peygambere gelen vahiy yoluyla algı ve zihin dünyamıza aktarılan arş ve Allah’ın ona istivâ etmesi etrafında, ilk günden beri istifhamlar olagelmiştir. Bazı çekincelerden ötürü bu nassları te’vil etmeyen selef âlimlerinin aksine halef âlimleri bu sıkıntıları bertaraf etmek için bu nassları uygun şekilde te’vil ederek yakın bir tarihe kadar bu meseleleri problem olmaktan çıkarmışlardır. Ancak son yüzyılda ortaya çıkan yeni selefî akımlar tarafından bu konular, tekrar gündeme taşınmıştır. Kur’ân’da otuz üç yerde geçen ع ر ش kökü ve türevlerine dair Mâtürîdî tefsirinde yapılan bu araştırmada Mâtürîdî’nin genellikle arş kelimesini selefin anladığı şekliyle fiziki bir arş değil, Allah’ın hükümranlığının sembolü olarak ifade edildiğini söyleyerek kendinden önce yapılmış ve kendisinin de eklemede bulunduğu birçok te’vile yer vermiştir. O’na göre burada te’vil yaparken göz önünde bulundurulması gereken temel esas Allah’ın yaratılmışlara benzememesidir. Ayrıca İmam Mâtürîdî’ye göre arş ve arşa istivâ ile ilgili tefsir kabilinden bize ulaşan bir rivayet bulunmadığından Allah’ın bundan kesin maksadını bilmemiz mümkün değildir. Mâtürîdî, meleklerin etrafını kuşattığı ve kıyamet gününde taşıdığı arşı da bilinenin aksine Allah’ın kıyamet gününde veli kullarını üzerinde oturtarak kendilerine ikramda bulunacağı taht ve koltuklar olarak yorumlamıştır.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"40 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141347160","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-05-11DOI: 10.58657/batmanakademi.1436384
Abdulkadir Karakuş
Bilimsel araştırma projeleri, özellikle son yüzyılda, çağın yükselen araştırma metotlarından biri haline gelmiştir. Bu çalışmalar esnasında sosyolojik, teknolojik ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak yeni ortaya çıkan problemlere bir çözüm bulmak üzere farklı disiplinlerden ilim erbabı bir araya gelerek tecrübelerini ve bilgi birikimlerini paylaşmaktadırlar. Böylece bu tür birliktelikler, gündemdeki problemlere güncel çözümler üretmenin yolarını açarak bereketli sonuçların ortaya çıkmasına vesile olmaktadır. Bu sebeple araştırma projeleri, devletler tarafından teşvik edilmekte, üniversiteler ve araştırma kuruluşlarınca da desteklenmektedir. Ülkemizdeki bilimsel araştırmaların, bir devlet kuruluşu olan Tübitak ve benzeri bazı kurumlar himayesinde yürütüldüğü bilinmektedir. Bunun sonucunda faydalı bilgilerin üretilmesi hızlanmakta ve disiplinler arası bilgilerin uyumluluğu sağlanmaktadır. Bu tür çalışmaların toplamı göz önünde bulundurulduğunda, ilahiyat alanında yapılmış proje çalışmalarının sayı bakımından yetersiz olduğu aşikârdır. Bu çalışmayla, ilahiyat alanında yapılacak projelerin çoğalması için bir teşvik ortamı oluşturmak ve bu alanda çalışan ilim insanlarının cesaretlendirilmesine de katkı sağlamak üzere Tübitak tarafından desteklenmiş ve tamamlanmış ilahiyat alanındaki projeler bir tasnife tabi tutularak değerlendirilmeye çalışılmıştır.
{"title":"İLAHİYAT ALANINDA HAZIRLANAN TÜBİTAK PROJELERİNİN TEMATİK TASNİFİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ","authors":"Abdulkadir Karakuş","doi":"10.58657/batmanakademi.1436384","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1436384","url":null,"abstract":"Bilimsel araştırma projeleri, özellikle son yüzyılda, çağın yükselen araştırma metotlarından biri haline gelmiştir. Bu çalışmalar esnasında sosyolojik, teknolojik ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak yeni ortaya çıkan problemlere bir çözüm bulmak üzere farklı disiplinlerden ilim erbabı bir araya gelerek tecrübelerini ve bilgi birikimlerini paylaşmaktadırlar. Böylece bu tür birliktelikler, gündemdeki problemlere güncel çözümler üretmenin yolarını açarak bereketli sonuçların ortaya çıkmasına vesile olmaktadır. Bu sebeple araştırma projeleri, devletler tarafından teşvik edilmekte, üniversiteler ve araştırma kuruluşlarınca da desteklenmektedir. Ülkemizdeki bilimsel araştırmaların, bir devlet kuruluşu olan Tübitak ve benzeri bazı kurumlar himayesinde yürütüldüğü bilinmektedir. Bunun sonucunda faydalı bilgilerin üretilmesi hızlanmakta ve disiplinler arası bilgilerin uyumluluğu sağlanmaktadır. Bu tür çalışmaların toplamı göz önünde bulundurulduğunda, ilahiyat alanında yapılmış proje çalışmalarının sayı bakımından yetersiz olduğu aşikârdır. Bu çalışmayla, ilahiyat alanında yapılacak projelerin çoğalması için bir teşvik ortamı oluşturmak ve bu alanda çalışan ilim insanlarının cesaretlendirilmesine de katkı sağlamak üzere Tübitak tarafından desteklenmiş ve tamamlanmış ilahiyat alanındaki projeler bir tasnife tabi tutularak değerlendirilmeye çalışılmıştır.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"119 14","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140987610","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-06DOI: 10.58657/batmanakademi.1385364
Suheyb Muhammedoğlu
تناولت هذه الدارسة الصورة التشبيهية عند مصطفى صادق الرافعي، إمام البيان في العصر الحديث من خلال كتابه المساكين، الذي وصفه بأنه كتابٌ لا مثيل له من قبله ولا من بعده في بابه، فهو كتاب حافل بالتشبيهات الرائعة التي قلما يخطر على بال البشر، فيجسد الرافعي من خلالها حال الفقراء ومعاناتهم، وبيان فضلهم وسعة صبرهم، رغم ما بهم من ضيق الحال وقلة المال، وحال بعض الأغنياء وحقدهم وطمعهم، كأنك أمام لوحة فنية في غاية الإبداع رسمت بريشة رسام ماهر. هدفت إلى معرفة تلك الصور التي أتى بها الرافعي صاحب الذوق الرفيع والبيان الساحر للاطلاع على أنواع التشبيهات الواردة في الكتاب وأخذ نماذج لها وتحليلها والوقوف على ما لدى الرافعي من الخيال الواسع والأسلوب الفريد في الإتيان بها وتوظيفها في تجسيد الصور المعنوية بالصور المادية المحسوسة فتكون قريبة إلى الأذهان، وقد تنوعت هذه الصور بين: التشبيه المرسل المفصل، والتشبيه المرسل المجمل، والتشبيه البليغ، والتشبيه المؤكد، والتشبيه المقلوب، والتشبيه التمثيلي، والتشبيه الضمني. كان المنهج في هذه الدراسة منهجاً وصفيا تحليلياً قائماً على تتبع الصورة التشبيهية واستخراجها، وتحليلها وتفسيرها لإظهار أهميتها وقيمتها الأدبية.
{"title":"Mustafa Sâdık er-Râfiî'nin Kitâbu’l-Mesâkîn adlı Kitabındaki Teşbih İmajı","authors":"Suheyb Muhammedoğlu","doi":"10.58657/batmanakademi.1385364","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1385364","url":null,"abstract":"تناولت هذه الدارسة الصورة التشبيهية عند مصطفى صادق الرافعي، إمام البيان في العصر الحديث من خلال كتابه المساكين، الذي وصفه بأنه كتابٌ لا مثيل له من قبله ولا من بعده في بابه، فهو كتاب حافل بالتشبيهات الرائعة التي قلما يخطر على بال البشر، فيجسد الرافعي من خلالها حال الفقراء ومعاناتهم، وبيان فضلهم وسعة صبرهم، رغم ما بهم من ضيق الحال وقلة المال، وحال بعض الأغنياء وحقدهم وطمعهم، كأنك أمام لوحة فنية في غاية الإبداع رسمت بريشة رسام ماهر. \u0000هدفت إلى معرفة تلك الصور التي أتى بها الرافعي صاحب الذوق الرفيع والبيان الساحر للاطلاع على أنواع التشبيهات الواردة في الكتاب وأخذ نماذج لها وتحليلها والوقوف على ما لدى الرافعي من الخيال الواسع والأسلوب الفريد في الإتيان بها وتوظيفها في تجسيد الصور المعنوية بالصور المادية المحسوسة فتكون قريبة إلى الأذهان، وقد تنوعت هذه الصور بين: التشبيه المرسل المفصل، والتشبيه المرسل المجمل، والتشبيه البليغ، والتشبيه المؤكد، والتشبيه المقلوب، والتشبيه التمثيلي، والتشبيه الضمني. \u0000كان المنهج في هذه الدراسة منهجاً وصفيا تحليلياً قائماً على تتبع الصورة التشبيهية واستخراجها، وتحليلها وتفسيرها لإظهار أهميتها وقيمتها الأدبية.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"77 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138595828","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-06-30DOI: 10.58657/batmanakademi.1296387
Abdussamet Şen
Kur’an Öncesi ve Kur’an Sonrası Dönemlerde Hayatın Yapısı Öz: Kur’an kendisinden önceki dönemi câhiliye olarak adlandırmıştır. Görülen o ki, o döneme yüklenen pejoratif içerik zaman dilimiyle ilgili değil; o dönemin adaletten uzak, haksız, zalim, kişisel ve toplumsal olguların menfaat üzerine şekillendiği ahlâkî eksikliğinedir. Bununla birlikte Kur’an öncesi dönem kan akrabalığına dayalı, kabile hayatının hâkim olduğu bir dönemdir. İnsanların tevhid telakkisinden uzak olmaları, şirkin hüküm sürmesi, dünya hayatının tek gerçek olarak kabul edilmesi de yine bu dönemin özellikleri arasında sayılabilir. Kur’an, indirildiği ilk günden itibaren hayattaki yanlışlara müdahale etmiş ve indiği toplumda esaslı bir değişiklik meydana getirmiştir. Kur’an baştan beri insanların kendi onurlarına yakışan bir hayatı yaşamaları için ortam hazırlamıştır. Kabile, aşiret gibi yapıları aşan geniş tabanlı bir model oluşturmuştur. Bununla birlikte câhiliyedeki yanlış hayat anlayışını tevhid yörüngesi etrafında yeniden inşa etti. Kur’an her açıdan bölünmüş bir yapıda teolojik ve sosyolojik anlamda bir birliktelik kurdu. Hayatın tamamen dışına itilen ahiret inancını da merkezi bir yere konumlandırdı. Bu çalışmada Kur’an öncesi ve sonrası yapılar analiz edilmiş, temel farklılıklara çalışmanın sınırları da gözetilerek değinilmiştir.
{"title":"Kur’an’ın Nüzul Öncesi ve Sonrası Dönemde Hayat Anlayışı","authors":"Abdussamet Şen","doi":"10.58657/batmanakademi.1296387","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1296387","url":null,"abstract":"Kur’an Öncesi ve Kur’an Sonrası Dönemlerde Hayatın Yapısı \u0000Öz: Kur’an kendisinden önceki dönemi câhiliye olarak adlandırmıştır. Görülen o ki, o döneme yüklenen pejoratif içerik zaman dilimiyle ilgili değil; o dönemin adaletten uzak, haksız, zalim, kişisel ve toplumsal olguların menfaat üzerine şekillendiği ahlâkî eksikliğinedir. Bununla birlikte Kur’an öncesi dönem kan akrabalığına dayalı, kabile hayatının hâkim olduğu bir dönemdir. İnsanların tevhid telakkisinden uzak olmaları, şirkin hüküm sürmesi, dünya hayatının tek gerçek olarak kabul edilmesi de yine bu dönemin özellikleri arasında sayılabilir.\u0000Kur’an, indirildiği ilk günden itibaren hayattaki yanlışlara müdahale etmiş ve indiği toplumda esaslı bir değişiklik meydana getirmiştir. Kur’an baştan beri insanların kendi onurlarına yakışan bir hayatı yaşamaları için ortam hazırlamıştır. Kabile, aşiret gibi yapıları aşan geniş tabanlı bir model oluşturmuştur. Bununla birlikte câhiliyedeki yanlış hayat anlayışını tevhid yörüngesi etrafında yeniden inşa etti. Kur’an her açıdan bölünmüş bir yapıda teolojik ve sosyolojik anlamda bir birliktelik kurdu. Hayatın tamamen dışına itilen ahiret inancını da merkezi bir yere konumlandırdı. Bu çalışmada Kur’an öncesi ve sonrası yapılar analiz edilmiş, temel farklılıklara çalışmanın sınırları da gözetilerek değinilmiştir.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"47 2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133054602","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-06-30DOI: 10.58657/batmanakademi.1272844
Ferhat Akdoğan, Mahsum Aslan
Muhammed Said Ramazan el-Bûtî, siyasî, ilmî ve sosyal yönden çok ciddi gelişmelerin yaşandığı bir dönemde yaşamış bir alimdir. Fıkıh ve kelam bilgisi, davetçiliği, çalışmaları ve siyasi tercihleriyle gündeme gelen Bûtî, dinî ilimler alanının birçoğunda eserler kaleme almış ve ardından büyük bir fikrî miras bırakmıştır. İslam hukukunun klasik ilmi metodunu modernist veya göreceli tepkilere karşı savunan Bûtî, bir fıkıh âlimi olarak esas kaygısı klasik ve geleneksel fıkhın modern iddiada kaybolması ve İslam’ın gövdesi mahiyetinde olan bölgenin zarar görmesindedir. Onun asıl ve en mühim çalışmaları aşırı selefi düşünceye karşı mücadeleye ayrılmıştır. Eserlerinde mezhep ve mezhebe bağlılık üzerinde özellikle duran Bûtî, mezhepsizlik üzerine el-Lamezhebiyye adlı eserini yazmıştır. Fıkhî mezheplere bağlanmanın meşru ve gerekli olduğunu savunan Bûtî, Müslümanların fıkıh bilgisinde aynı olmadıkları ve bütün Müslümanlardan içtihat derecesine ulaşmalarını beklemenin uygun olmadığı iddiasını destekler. Dolayısıyla bilmeyenlerin, bilenlere tabi olmasının elzem olduğunu savunan bir duruş sergilemektedir. Alimlerin çabalarını basite alan, her bireyi fakihlerin görüşlerine itimat etmemeye yönlendiren, farklı fıkıh ekollerin görüşlerini salt bir ekole sıkıştırmayı hedefleyen ve dört mezhebin icmasına mukabil Kitap ve Sünnet’in itikat, ibadet ve ahlak sahasında muteber kaynaklar olduğuna ısrar eden fıkıh ekolleri karşıtı olan tarafı tenkit eder. Bu çalışmamızda Bûtî’nin videoları, dersleri ve eserleri çerçevesinde mezheplere olan bakışı ele alınarak bu minvalde kullandığı argümanlar ve deliller ele alınmaya çalışılmış ve bu çerçevede görüşleri üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.
{"title":"Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin Mezhepsizlik Söylemine Yaklaşımı","authors":"Ferhat Akdoğan, Mahsum Aslan","doi":"10.58657/batmanakademi.1272844","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1272844","url":null,"abstract":"Muhammed Said Ramazan el-Bûtî, siyasî, ilmî ve sosyal yönden çok ciddi gelişmelerin yaşandığı bir dönemde yaşamış bir alimdir. Fıkıh ve kelam bilgisi, davetçiliği, çalışmaları ve siyasi tercihleriyle gündeme gelen Bûtî, dinî ilimler alanının birçoğunda eserler kaleme almış ve ardından büyük bir fikrî miras bırakmıştır. İslam hukukunun klasik ilmi metodunu modernist veya göreceli tepkilere karşı savunan Bûtî, bir fıkıh âlimi olarak esas kaygısı klasik ve geleneksel fıkhın modern iddiada kaybolması ve İslam’ın gövdesi mahiyetinde olan bölgenin zarar görmesindedir. Onun asıl ve en mühim çalışmaları aşırı selefi düşünceye karşı mücadeleye ayrılmıştır. Eserlerinde mezhep ve mezhebe bağlılık üzerinde özellikle duran Bûtî, mezhepsizlik üzerine el-Lamezhebiyye adlı eserini yazmıştır. Fıkhî mezheplere bağlanmanın meşru ve gerekli olduğunu savunan Bûtî, Müslümanların fıkıh bilgisinde aynı olmadıkları ve bütün Müslümanlardan içtihat derecesine ulaşmalarını beklemenin uygun olmadığı iddiasını destekler. Dolayısıyla bilmeyenlerin, bilenlere tabi olmasının elzem olduğunu savunan bir duruş sergilemektedir. Alimlerin çabalarını basite alan, her bireyi fakihlerin görüşlerine itimat etmemeye yönlendiren, farklı fıkıh ekollerin görüşlerini salt bir ekole sıkıştırmayı hedefleyen ve dört mezhebin icmasına mukabil Kitap ve Sünnet’in itikat, ibadet ve ahlak sahasında muteber kaynaklar olduğuna ısrar eden fıkıh ekolleri karşıtı olan tarafı tenkit eder. Bu çalışmamızda Bûtî’nin videoları, dersleri ve eserleri çerçevesinde mezheplere olan bakışı ele alınarak bu minvalde kullandığı argümanlar ve deliller ele alınmaya çalışılmış ve bu çerçevede görüşleri üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"39 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126213264","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-06-30DOI: 10.58657/batmanakademi.1293717
İdris Sami Sümer
Câhiliye kavramı Kur'ân'da dört yerde kullanılmıştır. Mushaf tertip sırasına göre Âl-i İmrân suresinde ‘‘zannu’l-câhiliye’’, Mâide Suresinde ‘‘hukmu’l-câhiliye’’, Ahzâb suresinde ‘‘teberrucu’l-câhiliye’’ ve Fetih suresinde ‘‘hamıyyetu’l-câhiliye’’ kavramları, câhiliyenin temel davranış biçimlerini ifade etmeleri yönleri ile çok kapsamlı anlamları ifade etmektedir. Sebeb-i nüzul rivayetlerine göre Âl-i İmrân suresinde zikredilen ‘‘zannu’l-câhiliye’’ kavramı, münafık karakterli cahillerin Allah hakkındaki su-i zanlarını anlatırken kullanılmıştır. Mâide suresinde zikredilen ‘‘hukmu’l-câhiliye’’ ifadesi ise Medîne toplumundaki Yahudilerin, peygamberin hükmü yerine câhiliye dönemi hükümlerini tercih etmelerini eleştiri bağlamında ifade edilmiştir. Fetih suresinde zikredilen ‘‘hamıyyetu’l-câhiliye’’ kavramı ise Hudeybiye anlaşması döneminde câhiliye inat ve kibrinden dolayı Müslümanları umre için bile olsa Mekke’ye sokmama gayreti gösteren müşriklerin asabî hallerini tasvir etmektedir. Makalemizde inceleme konusu yapacağımız ‘‘teberrucu’l-câhiliye’’ kavramı, özelde Hz. Peygamber’in eşlerinin genelde ise tüm müslümanların birtakım davranışlardan vazgeçmeleri bir kısım ilkeleri ise benimsemeleri amacıyla kullanılmıştır. ‘‘Teberrucu’l-câhiliye’’ kavramı, genel olarak ‘‘tesettür’’ ve kadın-erkek ilişkileri bağlamında yorumlanmış olmakla birlikte daha geniş bir anlam dünyasına sahiptir. Kavramın yer aldığı Ahzâb suresi, Hendek savaşı esnasında ve sonrasında müslüman toplumun karşılaştığı siyasî, askerî, sosyal, iktisâdi ve dinî birçok soruna çözüm getiren ayetler ile mündemiçtir. Teberrucu’l-câhiliye kavramı da bu mezkûr sorunların çözümü bağlamında birçok hikmet ve eğitim boyutu taşıyan zengin bir anlam dünyasına sahiptir. Bu sebeple makalemizde, geniş kapsamlı bu ifadenin ilk dönem müslüman toplumda verdiği mesajlar ve günümüze dönük hikmetleri incelenerek faydaya mebni olması amaçlanmıştır.
{"title":"Bir Kur’ân Kavramı Olarak ‘‘Teberrucu’l-Câhiliye’’","authors":"İdris Sami Sümer","doi":"10.58657/batmanakademi.1293717","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1293717","url":null,"abstract":"Câhiliye kavramı Kur'ân'da dört yerde kullanılmıştır. Mushaf tertip sırasına göre Âl-i İmrân suresinde ‘‘zannu’l-câhiliye’’, Mâide Suresinde ‘‘hukmu’l-câhiliye’’, Ahzâb suresinde ‘‘teberrucu’l-câhiliye’’ ve Fetih suresinde ‘‘hamıyyetu’l-câhiliye’’ kavramları, câhiliyenin temel davranış biçimlerini ifade etmeleri yönleri ile çok kapsamlı anlamları ifade etmektedir. Sebeb-i nüzul rivayetlerine göre Âl-i İmrân suresinde zikredilen ‘‘zannu’l-câhiliye’’ kavramı, münafık karakterli cahillerin Allah hakkındaki su-i zanlarını anlatırken kullanılmıştır. Mâide suresinde zikredilen ‘‘hukmu’l-câhiliye’’ ifadesi ise Medîne toplumundaki Yahudilerin, peygamberin hükmü yerine câhiliye dönemi hükümlerini tercih etmelerini eleştiri bağlamında ifade edilmiştir. Fetih suresinde zikredilen ‘‘hamıyyetu’l-câhiliye’’ kavramı ise Hudeybiye anlaşması döneminde câhiliye inat ve kibrinden dolayı Müslümanları umre için bile olsa Mekke’ye sokmama gayreti gösteren müşriklerin asabî hallerini tasvir etmektedir. Makalemizde inceleme konusu yapacağımız ‘‘teberrucu’l-câhiliye’’ kavramı, özelde Hz. Peygamber’in eşlerinin genelde ise tüm müslümanların birtakım davranışlardan vazgeçmeleri bir kısım ilkeleri ise benimsemeleri amacıyla kullanılmıştır. ‘‘Teberrucu’l-câhiliye’’ kavramı, genel olarak ‘‘tesettür’’ ve kadın-erkek ilişkileri bağlamında yorumlanmış olmakla birlikte daha geniş bir anlam dünyasına sahiptir. Kavramın yer aldığı Ahzâb suresi, Hendek savaşı esnasında ve sonrasında müslüman toplumun karşılaştığı siyasî, askerî, sosyal, iktisâdi ve dinî birçok soruna çözüm getiren ayetler ile mündemiçtir. Teberrucu’l-câhiliye kavramı da bu mezkûr sorunların çözümü bağlamında birçok hikmet ve eğitim boyutu taşıyan zengin bir anlam dünyasına sahiptir. Bu sebeple makalemizde, geniş kapsamlı bu ifadenin ilk dönem müslüman toplumda verdiği mesajlar ve günümüze dönük hikmetleri incelenerek faydaya mebni olması amaçlanmıştır.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128839269","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-06-03DOI: 10.58657/batmanakademi.1247837
Şeyhmus Balci
Öz: Zıhar, İslâm öncesi Arap toplumunda, kocaların hanımlarına, bo-şanmada kullandıkları çok ağır bir ifade idi. Koca, hanımına kızdığı zaman, "Sen bana annemin sırtı gibisin” dediğinde, zıhar yapmış olu-yordu. Bunun sonucunda kadın, kocasına ebedî olarak haram olduğu gibi başkasıyla evlenmesi de söz konusu olmuyordu. İşte bu uygulama, kadını haram kılma konusunda boşanmanın en ağır şeklini ifade edi-yordu. İslâm dini kefaret ödemek şartıyla zıhar yapılan kadının kocasına helal olabileceği şeklinde yeni bir hüküm getirmiştir. Zıharın yalan ve çirkin söz olması sebebiyle Kur'an-ı Kerim’de haram olduğu bildirilmiş-tir. İslâm hukukunun zıhar hükmüyle ilgili ilk getirdiği yenilik budur. İkinci yenilik de zıhara başvurulması durumunda buna da büsbütün kayıtsız kalınmayarak kadın mağdur olmaktan çıkarılmış, koca yaptığı-na karşılık ağır bir kefaretle cezalandırılmıştır. Gerçekleşen zıhar ve neticesinde uygulanan kefaret ağzımızdan çıkan sözlerin hangi niyet ve amaçla söylenmiş olursa olsun bir sorumluluk getirdiğini ve bu sorum-luluğun da bir bedelinin olduğunu bize hatırlatmaktadır. Özellikle in-sanların ağızlarına geleni söyledikleri günümüzde bu örnek daha da anlam kazanmaktadır
{"title":"İslâm Aile Hukukunda Zıhâr","authors":"Şeyhmus Balci","doi":"10.58657/batmanakademi.1247837","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1247837","url":null,"abstract":"Öz: Zıhar, İslâm öncesi Arap toplumunda, kocaların hanımlarına, bo-şanmada kullandıkları çok ağır bir ifade idi. Koca, hanımına kızdığı zaman, \"Sen bana annemin sırtı gibisin” dediğinde, zıhar yapmış olu-yordu. Bunun sonucunda kadın, kocasına ebedî olarak haram olduğu gibi başkasıyla evlenmesi de söz konusu olmuyordu. İşte bu uygulama, kadını haram kılma konusunda boşanmanın en ağır şeklini ifade edi-yordu. İslâm dini kefaret ödemek şartıyla zıhar yapılan kadının kocasına helal olabileceği şeklinde yeni bir hüküm getirmiştir. Zıharın yalan ve çirkin söz olması sebebiyle Kur'an-ı Kerim’de haram olduğu bildirilmiş-tir. İslâm hukukunun zıhar hükmüyle ilgili ilk getirdiği yenilik budur. İkinci yenilik de zıhara başvurulması durumunda buna da büsbütün kayıtsız kalınmayarak kadın mağdur olmaktan çıkarılmış, koca yaptığı-na karşılık ağır bir kefaretle cezalandırılmıştır. Gerçekleşen zıhar ve neticesinde uygulanan kefaret ağzımızdan çıkan sözlerin hangi niyet ve amaçla söylenmiş olursa olsun bir sorumluluk getirdiğini ve bu sorum-luluğun da bir bedelinin olduğunu bize hatırlatmaktadır. Özellikle in-sanların ağızlarına geleni söyledikleri günümüzde bu örnek daha da anlam kazanmaktadır","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"6 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116991194","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-04-13DOI: 10.58657/batmanakademi.1264532
Nihat Demirkol
Zaman sürekli ilerlemekte ve insan ise devamlı olgunlaşmaktadır. Za-man ve zamanın içinde bulunan başta insan olmak üzere her şeyin ihti-yaç duyduğu bir kavram sabırdır. İnsanlığın temel ihtiyaç listesi olduğu gibi temel ihtiyaç kavramlarından bir tanesi de sabırdır. Çünkü sabrın içinde olmadığı hiçbir şeyin tekâmül etmesi mümkün değildir. Bu temel ihtiyaç kavramı, insanlar arasında farklı şekillerde ele alınmış ve değer-lendirilmiştir. İnsanlığa son ilahi müdahale olan Kur’an’ın ise bu kav-rama yaklaşımı dikkat çekicidir. Zira Kur’an’da birçok kavramla yan yana kullanılan sabır kavramını önce Allah’tan sakınma sonrasında ise hakkın tavsiyesi ile beraber kullanılması, hem İslami anlayışı oluştur-muş hem de sabrın neticesindeki başarıya odaklanmıştır. Zaman içeri-sinde sabır, sabır süresince azim ve disiplin başarının temel taşıdır. Bü-tün Peygamberler davalarında sabretmişler ve başarı elde etmişlerdir. Bundan dolayı sabır kavramının odak noktası Allah’tan sakınma-hak ve başarı olmuştur.
{"title":"A Concept That Sheds Light on Success in the Guidance of Qur'anic Teaching: Patience","authors":"Nihat Demirkol","doi":"10.58657/batmanakademi.1264532","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1264532","url":null,"abstract":"Zaman sürekli ilerlemekte ve insan ise devamlı olgunlaşmaktadır. Za-man ve zamanın içinde bulunan başta insan olmak üzere her şeyin ihti-yaç duyduğu bir kavram sabırdır. İnsanlığın temel ihtiyaç listesi olduğu gibi temel ihtiyaç kavramlarından bir tanesi de sabırdır. Çünkü sabrın içinde olmadığı hiçbir şeyin tekâmül etmesi mümkün değildir. Bu temel ihtiyaç kavramı, insanlar arasında farklı şekillerde ele alınmış ve değer-lendirilmiştir. İnsanlığa son ilahi müdahale olan Kur’an’ın ise bu kav-rama yaklaşımı dikkat çekicidir. Zira Kur’an’da birçok kavramla yan yana kullanılan sabır kavramını önce Allah’tan sakınma sonrasında ise hakkın tavsiyesi ile beraber kullanılması, hem İslami anlayışı oluştur-muş hem de sabrın neticesindeki başarıya odaklanmıştır. Zaman içeri-sinde sabır, sabır süresince azim ve disiplin başarının temel taşıdır. Bü-tün Peygamberler davalarında sabretmişler ve başarı elde etmişlerdir. Bundan dolayı sabır kavramının odak noktası Allah’tan sakınma-hak ve başarı olmuştur.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121753043","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-03-24DOI: 10.58657/batmanakademi.1247486
Eyyüp Tuncer
Tarihi süreçte zenginleşen ve çeşitlenen tefsir literatürünün hangi kıstaslara göre tasnif edilmesi gerektiği meselesi günümüzdeki tefsir araştırmacılarının üzerinde durdukları önemli bir konudur. Klasik dönemde rivayet ve dirayet şeklinde yapılan tasnifin meramı ifade etmede yeterli olmadığı; tefsir çalışmalarını kategorize etmede yüzeysel kaldığı aşikârdır. Bunun yanı sıra yapılacak bir tasnifin sübjektif ve indi yaklaşımlardan arındırılarak nesnel ve objektif bir zemine oturtulması büyük bir önem arz etmektedir. Bazı tefsir çalışmalarının bidat mahsulü eserler olarak nitelendirilmesi, muhatapların zihninde menfi bir imajın oluşmasına neden olabilmektedir. Hâlbuki tefsirlerin sınıflandırılması ameliyesi homojen ve tekdüze bir yapıdan değil; kompleks bir yapıdan oluşmaktadır. Bunun için iç içe geçen daireler gibi birçok unsurun dâhil edildiği tasniflere ihtiyaç vardır. Tefsirlerin tasnifine yeni bir yaklaşım önerisiyle dikkat çeken Endonezyalı tefsir tarihçisi Islah Gusmian söz konusu problemleri aşabilmek için farklı bir şablon sunmaktadır. Ona göre girift bir meselenin basit bir tarzda ele alınması doğru bir adım değildir. Bunun yerine birçok unsuru hesaba katan yazar, tefsirlerin doğru bir şablonla sunulması ve tasnif edilmesi gerektiğini düşünmektedir. Bunun için müfessirlerin ilmî şahsiyeti ve müktesebatıyla birlikte tefsirlerin dil, üslup, yazım tekniği, muhteva, şekil, nüans, yaklaşım, muhatap kitlesi gibi farklı yönlerini merkeze alan bir tasnif yapılmalıdır.
{"title":"Endonezyalı Tefsir Tarihçisi Islah Gusmian’ın Tefsirleri Sınıflandırma Meselesine Yeni Bir Yaklaşım Önerisi","authors":"Eyyüp Tuncer","doi":"10.58657/batmanakademi.1247486","DOIUrl":"https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1247486","url":null,"abstract":"Tarihi süreçte zenginleşen ve çeşitlenen tefsir literatürünün hangi kıstaslara göre tasnif edilmesi gerektiği meselesi günümüzdeki tefsir araştırmacılarının üzerinde durdukları önemli bir konudur. Klasik dönemde rivayet ve dirayet şeklinde yapılan tasnifin meramı ifade etmede yeterli olmadığı; tefsir çalışmalarını kategorize etmede yüzeysel kaldığı aşikârdır. Bunun yanı sıra yapılacak bir tasnifin sübjektif ve indi yaklaşımlardan arındırılarak nesnel ve objektif bir zemine oturtulması büyük bir önem arz etmektedir. Bazı tefsir çalışmalarının bidat mahsulü eserler olarak nitelendirilmesi, muhatapların zihninde menfi bir imajın oluşmasına neden olabilmektedir. Hâlbuki tefsirlerin sınıflandırılması ameliyesi homojen ve tekdüze bir yapıdan değil; kompleks bir yapıdan oluşmaktadır. Bunun için iç içe geçen daireler gibi birçok unsurun dâhil edildiği tasniflere ihtiyaç vardır. Tefsirlerin tasnifine yeni bir yaklaşım önerisiyle dikkat çeken Endonezyalı tefsir tarihçisi Islah Gusmian söz konusu problemleri aşabilmek için farklı bir şablon sunmaktadır. Ona göre girift bir meselenin basit bir tarzda ele alınması doğru bir adım değildir. Bunun yerine birçok unsuru hesaba katan yazar, tefsirlerin doğru bir şablonla sunulması ve tasnif edilmesi gerektiğini düşünmektedir. Bunun için müfessirlerin ilmî şahsiyeti ve müktesebatıyla birlikte tefsirlerin dil, üslup, yazım tekniği, muhteva, şekil, nüans, yaklaşım, muhatap kitlesi gibi farklı yönlerini merkeze alan bir tasnif yapılmalıdır.","PeriodicalId":117866,"journal":{"name":"Batman Akademi Dergisi","volume":"326 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116334412","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：