Pub Date : 2024-06-15DOI: 10.53352/tevilat.1484144
Hatice Sümeyye Kurt
XVII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti’nde siyasi ve ekonomik yönlerden zayıflamalarla birlikte nakkaşların batı kültürüne yönlendirildiği, Türk süsleme sanatında değişikliklerin meydana geldiği, barok ve rokoko üslûplarının klasik desenlere egemen olduğu görülmektedir. Bu dönemde cami mimarimizin süsleme unsurlarından biri olan ve daha çok sıva üzerine uygulanmakla birlikte taş, ahşap ve kumaş üzerine de uygulanan, doğal boyaların ince kıllı kalemlerle uygulanması aracılığıyla ortaya çıkan bir süsleme çeşidi olan kalemişi sanatında da değişiklikler meydana gelmiştir. Klasik motifler yerini akant yaprağı, istiridye kabuğu, deniztarağı, kenger yaprağı, perde motiflerine, “C” ve “S” kıvrımlarının yanında çiçek dolu vazolara, meyve çanaklarına ve sepetlere bırakmıştır. İzmir’in Birgi ilçesinin Sarı Bey Mahallesi’nde bulunan ve çalışmamıza konu olan Karaoğlu Camii tezyînâtına baktığımızda hem dış hem iç tezyînâtında geç dönem kalemişi sanatının güzel örneklerini görmekteyiz. Dıştan içe doğru son cemaat mahallinde kapı alınlığı, pencere alınlıkları ve duvar yüzeyinde; harimde mahfil katı ve fakulyaları ile kubbe göbeği ve kubbeye geçiş elemanındaki fakulyalarda; mihrap, minber ve pencere alınlıklarında bulunan kalemişi süslemeleri dikkat çekmektedir. Tezyînâtta genel olarak kırmızı, mavi, yeşil, kahverengi ve sarı renkler kullanılmıştır. Süslemeler incelendiğinde çarkıfelek, meşe ve kızılçam ağaç türleri ile vazo içerisine yerleştirilmiş karanfil, gül, lale, nar ve haşhaş motiflerinin yanında eşkenar dörtgen, üçgen gibi geometrik unsurlar tespit edilebilmiştir.
{"title":"Birgi Karaoğlu Camii Kalemişi Tezyînâtı","authors":"Hatice Sümeyye Kurt","doi":"10.53352/tevilat.1484144","DOIUrl":"https://doi.org/10.53352/tevilat.1484144","url":null,"abstract":"XVII. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti’nde siyasi ve ekonomik yönlerden zayıflamalarla birlikte nakkaşların batı kültürüne yönlendirildiği, Türk süsleme sanatında değişikliklerin meydana geldiği, barok ve rokoko üslûplarının klasik desenlere egemen olduğu görülmektedir. Bu dönemde cami mimarimizin süsleme unsurlarından biri olan ve daha çok sıva üzerine uygulanmakla birlikte taş, ahşap ve kumaş üzerine de uygulanan, doğal boyaların ince kıllı kalemlerle uygulanması aracılığıyla ortaya çıkan bir süsleme çeşidi olan kalemişi sanatında da değişiklikler meydana gelmiştir. Klasik motifler yerini akant yaprağı, istiridye kabuğu, deniztarağı, kenger yaprağı, perde motiflerine, “C” ve “S” kıvrımlarının yanında çiçek dolu vazolara, meyve çanaklarına ve sepetlere bırakmıştır. \u0000İzmir’in Birgi ilçesinin Sarı Bey Mahallesi’nde bulunan ve çalışmamıza konu olan Karaoğlu Camii tezyînâtına baktığımızda hem dış hem iç tezyînâtında geç dönem kalemişi sanatının güzel örneklerini görmekteyiz. Dıştan içe doğru son cemaat mahallinde kapı alınlığı, pencere alınlıkları ve duvar yüzeyinde; harimde mahfil katı ve fakulyaları ile kubbe göbeği ve kubbeye geçiş elemanındaki fakulyalarda; mihrap, minber ve pencere alınlıklarında bulunan kalemişi süslemeleri dikkat çekmektedir. Tezyînâtta genel olarak kırmızı, mavi, yeşil, kahverengi ve sarı renkler kullanılmıştır. Süslemeler incelendiğinde çarkıfelek, meşe ve kızılçam ağaç türleri ile vazo içerisine yerleştirilmiş karanfil, gül, lale, nar ve haşhaş motiflerinin yanında eşkenar dörtgen, üçgen gibi geometrik unsurlar tespit edilebilmiştir.","PeriodicalId":513485,"journal":{"name":"Tevilat","volume":"7 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141337219","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-06-15DOI: 10.53352/tevilat.1483528
Ramazan Altıntaş
Kelam ilminin ana konularından birisi, Yüce Allah’ın varlığı ve birliği meselesidir. O, zatı ile aşkın sıfatları ile içkin bir varlıktır. Allah, zatını bildirmek için varlığı, sıfatlarını bildirmek için de sanatını yaratmıştır. İnsan, yaratılış üzerinden hareketle O’nun varlık bilgisine ulaşabilir. Kelam ilminin en önemli bahisleri arasında “ulûhiyet” bölümü yer alır. Ulûhiyetle âlem arasında ilişki kurulur. Bu ilişki, Allah’ın varlığının delilleri üzerinden yürütülür. Klasik delillerin arasında ise varlıkta amaçlılık ve düzenlilik delili yer alır. Amaçlılık ve düzenlilik delilinin içeriğini estetik ilminin en önemli konusu olan güzellik meselesi oluşturur. Allah’ın varlığını bilmede estetik delil önemli bir yer tutar. Bizler Allah’ın varlığını bilmede hem varlıktaki maddi güzellikten ve hem de insanın davranışları arasında yer alan ahlaki güzellikten hareket ederiz. Dolayısı ile bu konunun ana mihverinde “güzellik” olgusu vardır. “Güzellik” evrensel bir gerçekliktir. Güzelliğin en yüksek ifadesi, sanatta kendisini gösterir. İslam sanatının en büyük amacı da, din ile sanat arasındaki tevhid bağını kurmaktır. Bu da varlıktaki güzellik olgusu üzerinden gerçekleştirilir. Bu bağlamda evrende gördüğümüz bütün güzellikler, İlahi sanatın bir yansımasıdır. Sanatın ayrılmaz bir parçasını oluşturan “güzelliğin” tanımı da çok önemlidir. Materyalist düşüncede “güzellik” insan bedeni üzerinden sınırlandırılmıştır. Varlığa bütüncül açıdan bakamayan maddeci görüşler, güzellik olgusunu dar alanla sınırlandırdıkları için eksik tanımlamışlardır. Hâlbuki varlıktaki güzellik olgusu madde ile sınırlandırılamayacak kadar geniş bir konudur. Bu bağlamda güzelliğin hem maddi ve hem de manevi boyutları vardır. Bu iki yön göz ardı edilemez. Çünkü İslam inancında esas olan salt güzel olanın bilinmesi değil, güzel üzerinden mutlak hakikatin aranmasıdır.
{"title":"Tevhîd Sisteminde Güzellik Olgusu ve Güzelliğin Nitelikleri","authors":"Ramazan Altıntaş","doi":"10.53352/tevilat.1483528","DOIUrl":"https://doi.org/10.53352/tevilat.1483528","url":null,"abstract":"Kelam ilminin ana konularından birisi, Yüce Allah’ın varlığı ve birliği meselesidir. O, zatı ile aşkın sıfatları ile içkin bir varlıktır. Allah, zatını bildirmek için varlığı, sıfatlarını bildirmek için de sanatını yaratmıştır. İnsan, yaratılış üzerinden hareketle O’nun varlık bilgisine ulaşabilir. Kelam ilminin en önemli bahisleri arasında “ulûhiyet” bölümü yer alır. Ulûhiyetle âlem arasında ilişki kurulur. Bu ilişki, Allah’ın varlığının delilleri üzerinden yürütülür. Klasik delillerin arasında ise varlıkta amaçlılık ve düzenlilik delili yer alır. Amaçlılık ve düzenlilik delilinin içeriğini estetik ilminin en önemli konusu olan güzellik meselesi oluşturur. Allah’ın varlığını bilmede estetik delil önemli bir yer tutar. Bizler Allah’ın varlığını bilmede hem varlıktaki maddi güzellikten ve hem de insanın davranışları arasında yer alan ahlaki güzellikten hareket ederiz. Dolayısı ile bu konunun ana mihverinde “güzellik” olgusu vardır. \u0000 “Güzellik” evrensel bir gerçekliktir. Güzelliğin en yüksek ifadesi, sanatta kendisini gösterir. İslam sanatının en büyük amacı da, din ile sanat arasındaki tevhid bağını kurmaktır. Bu da varlıktaki güzellik olgusu üzerinden gerçekleştirilir. Bu bağlamda evrende gördüğümüz bütün güzellikler, İlahi sanatın bir yansımasıdır. Sanatın ayrılmaz bir parçasını oluşturan “güzelliğin” tanımı da çok önemlidir. Materyalist düşüncede “güzellik” insan bedeni üzerinden sınırlandırılmıştır. Varlığa bütüncül açıdan bakamayan maddeci görüşler, güzellik olgusunu dar alanla sınırlandırdıkları için eksik tanımlamışlardır. Hâlbuki varlıktaki güzellik olgusu madde ile sınırlandırılamayacak kadar geniş bir konudur. Bu bağlamda güzelliğin hem maddi ve hem de manevi boyutları vardır. Bu iki yön göz ardı edilemez. Çünkü İslam inancında esas olan salt güzel olanın bilinmesi değil, güzel üzerinden mutlak hakikatin aranmasıdır.","PeriodicalId":513485,"journal":{"name":"Tevilat","volume":"3 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141336978","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-06-14DOI: 10.53352/tevilat.1482023
Yasin Urhan
Nakkaş Hasan Paşa, 16. ve 17. yüzyıl Osmanlı resim sanatının önemli minyatür sanatçılarındandır. Hayatı ile ilgili bilgiler sınırlıdır. Özellikle devlet adamlığı yönü tarihi kaynaklarda takip edilebilmiştir. Nakkaş Hasan, Enderun’da eğitim görmüş ve Harem-i Hümâyun hizmetinde bulunmuştur. Beylerbeyliği ve vezirlik makamına kadar ulaşmıştır. Nakkaş Osman’ın Osmanlı tasvir anlayışına yön verdiği III. Murad (1574 – 1595) devrinde Nakkaş Osman’ın çalışma ekibinde yer alan Nakkaş Hasan, 1596 yılına kadar eser vermiştir. Gazanfer Ağa gibi hâmiler ve Tâlikîzâde Mehmed Subhi gibi tarihçiler ile birlikte yirmi civarında esere katkı sunmuştur. Şâhnâme türü eserlerde özellikle padişahların katıldığı sefer ve savaşlar nakkaşlar tarafından özenle tasvir edilmiştir. Konusu gereği sefer, savaş ve mücadeleleri tasvir eden minyatürler zengin kültürel içerik sunmaktadır. Nakkaş Hasan’ın eserlerinde de savaş ve sefer konulu minyatür örneklerine fazlaca rastlanmaktadır. Tasvirler metinlerdeki anlatımları esas almış ve gerçekçi bir anlayışla yansıtmıştır. Kıyafet, başlık, mimari yapı ve doğa unsurları figürleri dönemin zihniyetine ışık tutmaktadır. Nakkaş Hasan, eserlerinde sade bir anlatımı esas almış, gereksiz detay ve yüzey bezemeciliğinden uzak durmuştur. Hikâye anlatma anlayışını öncelemiştir. İçeriğin tasviri kadar yerleşim planı, renk dengesi, doluluk boşluk oranları gibi kompozisyon ilkelerine de dikkat etmiştir. Bu yönüyle eserleri biçim ve muhteva açısından bütünlük arz etmektedir.
{"title":"Nakkaş Hasan ve Sefer-Savaş Konulu Minyatür Örnekleri","authors":"Yasin Urhan","doi":"10.53352/tevilat.1482023","DOIUrl":"https://doi.org/10.53352/tevilat.1482023","url":null,"abstract":"Nakkaş Hasan Paşa, 16. ve 17. yüzyıl Osmanlı resim sanatının önemli minyatür sanatçılarındandır. Hayatı ile ilgili bilgiler sınırlıdır. Özellikle devlet adamlığı yönü tarihi kaynaklarda takip edilebilmiştir. Nakkaş Hasan, Enderun’da eğitim görmüş ve Harem-i Hümâyun hizmetinde bulunmuştur. Beylerbeyliği ve vezirlik makamına kadar ulaşmıştır. Nakkaş Osman’ın Osmanlı tasvir anlayışına yön verdiği III. Murad (1574 – 1595) devrinde Nakkaş Osman’ın çalışma ekibinde yer alan Nakkaş Hasan, 1596 yılına kadar eser vermiştir. Gazanfer Ağa gibi hâmiler ve Tâlikîzâde Mehmed Subhi gibi tarihçiler ile birlikte yirmi civarında esere katkı sunmuştur. \u0000Şâhnâme türü eserlerde özellikle padişahların katıldığı sefer ve savaşlar nakkaşlar tarafından özenle tasvir edilmiştir. Konusu gereği sefer, savaş ve mücadeleleri tasvir eden minyatürler zengin kültürel içerik sunmaktadır. Nakkaş Hasan’ın eserlerinde de savaş ve sefer konulu minyatür örneklerine fazlaca rastlanmaktadır. Tasvirler metinlerdeki anlatımları esas almış ve gerçekçi bir anlayışla yansıtmıştır. Kıyafet, başlık, mimari yapı ve doğa unsurları figürleri dönemin zihniyetine ışık tutmaktadır. \u0000Nakkaş Hasan, eserlerinde sade bir anlatımı esas almış, gereksiz detay ve yüzey bezemeciliğinden uzak durmuştur. Hikâye anlatma anlayışını öncelemiştir. İçeriğin tasviri kadar yerleşim planı, renk dengesi, doluluk boşluk oranları gibi kompozisyon ilkelerine de dikkat etmiştir. Bu yönüyle eserleri biçim ve muhteva açısından bütünlük arz etmektedir.","PeriodicalId":513485,"journal":{"name":"Tevilat","volume":"55 51","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141339204","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-06-14DOI: 10.53352/tevilat.1483678
Ayşe Nesibe Efe
Bu araştırma Sultan III. Murad devrinde dünya tarihiyle alakalı kaleme alınmış müstesna bir eser olan Seyyid Lokman Âşûrî’ye (ö. 1010/1601’den sonra) ait Zübdetü’t-tevârîh isimli eserde kullanılan tezhip unsurlarını incelemektedir. Seyyid Lokman’ın bu kitabı, döneminde telif edilmiş önemli bir dünya tarihi olmasının yanında, yazma eserlerinde kullanılan minyatürlerin çeşitliliği ve tezhip unsurları sebebiyle de büyük önem taşıyan bir eserdir. Buna karşın güncel araştırmalarda eserin minyatür detayları esas odak noktası olmuş, tezhip sanatına dair değerlendirmeler genellikle göz ardı edilmiştir. Nitekim Sultan III. Murad’ın özel isteği üzerine hazırlanan bu eser, ihtiva ettiği minyatürlerin yanında bezeme detayları ile de ince bir işçiliğe sahiptir. Bu bağlamda Zübdetü’t-tevârih’in bilinen üç nüshasından biri olan Dublin nüshasında kullanılan tezhip unsurları, çalışmada analitik ve karşılaştırmalı bir metot ile incelenmektedir. Çalışmanın ilk kısmı, eserin yazıldığı ve istinsah edildiği dönem olan on altıncı yüzyılda tezhip sanatının durumuyla ilgili değerlendirmeye ayrılmıştır. İkinci kısımda, ele alınan eserin genel bir tasviri ve tahlil gerçekleştirilmiş, son aşamada ise Zübdetü’t-tevârîh tezhip sanatı açısından incelenmiştir. Osmanlı’nın on altıncı yüzyılda tezhip sanatı bakımından zirve noktaya ulaştığı, Zübdetü’t-tevârîh’te toplamda 14 varakta tezhip sanatının icra edildiği, kullanılan tezhip unsurlarının dönemin sanat anlayışını ve klasik tezhip olarak adlandırılan üslubu yansıttığı makalede ulaşılan sonuçlar arasındadır.
{"title":"III. Murad Devri Tezhip Sanatı: Zübdetü’t-Tevârîh’in Tezhip Unsurlarına Dair Bir İnceleme","authors":"Ayşe Nesibe Efe","doi":"10.53352/tevilat.1483678","DOIUrl":"https://doi.org/10.53352/tevilat.1483678","url":null,"abstract":"Bu araştırma Sultan III. Murad devrinde dünya tarihiyle alakalı kaleme alınmış müstesna bir eser olan Seyyid Lokman Âşûrî’ye (ö. 1010/1601’den sonra) ait Zübdetü’t-tevârîh isimli eserde kullanılan tezhip unsurlarını incelemektedir. Seyyid Lokman’ın bu kitabı, döneminde telif edilmiş önemli bir dünya tarihi olmasının yanında, yazma eserlerinde kullanılan minyatürlerin çeşitliliği ve tezhip unsurları sebebiyle de büyük önem taşıyan bir eserdir. Buna karşın güncel araştırmalarda eserin minyatür detayları esas odak noktası olmuş, tezhip sanatına dair değerlendirmeler genellikle göz ardı edilmiştir. Nitekim Sultan III. Murad’ın özel isteği üzerine hazırlanan bu eser, ihtiva ettiği minyatürlerin yanında bezeme detayları ile de ince bir işçiliğe sahiptir. Bu bağlamda Zübdetü’t-tevârih’in bilinen üç nüshasından biri olan Dublin nüshasında kullanılan tezhip unsurları, çalışmada analitik ve karşılaştırmalı bir metot ile incelenmektedir. Çalışmanın ilk kısmı, eserin yazıldığı ve istinsah edildiği dönem olan on altıncı yüzyılda tezhip sanatının durumuyla ilgili değerlendirmeye ayrılmıştır. İkinci kısımda, ele alınan eserin genel bir tasviri ve tahlil gerçekleştirilmiş, son aşamada ise Zübdetü’t-tevârîh tezhip sanatı açısından incelenmiştir. Osmanlı’nın on altıncı yüzyılda tezhip sanatı bakımından zirve noktaya ulaştığı, Zübdetü’t-tevârîh’te toplamda 14 varakta tezhip sanatının icra edildiği, kullanılan tezhip unsurlarının dönemin sanat anlayışını ve klasik tezhip olarak adlandırılan üslubu yansıttığı makalede ulaşılan sonuçlar arasındadır.","PeriodicalId":513485,"journal":{"name":"Tevilat","volume":"30 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141343400","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：