Pub Date : 2024-06-13DOI: 10.55118/kurdiyat.1461410
Şerif Güzel, Hemin Omar Ahmad
Di vê gotarê de pênase û giringiya şêwazê û lêkolînên girêdayî wê di wêjeya kurdî de hatine lêkolînkirin. Şêwaz ji hêmanên wekî awayê bikaranîna ziman, şêweya vegotinê û vegotina hestan a nivîskar pêk tê. Di vê çarçoveyê de şêwaz pêk tê ji wan alav û teknîkan ku nivîskar ji bo afirandina nivîsa xwe bi kar tîne, wekî bijartina peyvan, bikaranîna rêzimanê, ristesazî û deng. Bi saya van alav û teknîkan nivîskar an jî vegêr vegêraneke şexsî û taybet dide berhem û vegotina xwe. Ev gotar hewl dide ku pênaseyên cuda yên şêwazê ragihîne û bide zanîn ka di wêjeya kurdî de li ser şêwazê çi lêkolîn hatine kirin. Bi vî awayî gotar dixwaze balê bikişîne ser cih, wate û bandora şêwazê di edebiyata kurdî de. Rewşa edebiyata kurdiya kurmancî û giringiya lêkolînên li ser wê ji hêla şêwazê ve çarçoveya vê xebatê diyar dike. Digel wê ev gotar bi kurtî behsa dîroka şêwazê jî dike. Helbet di çarçoveya teng de em dê li ser xebatên akademîk û zanistî yên li bakur rawestin. Di encama vê xebatê de jî dê îşaret pê bike ku şêwaz yek ji hêmanên bingehîn ên wêjeyê ye û vegêrana taybet a nivîskar nîşan dide. Her wiha gotar ji bo lêkolînên siberojê pêşniyazan xwe jî pêşkêş dike.
你可以从库尔德人的口中得知他们的想法。Şêwaz ji hêmanên wekî awayê bikaranîna ziman, şêweya vegotinê û vegotina hestan a nivîskar pêk tê.你也可以从你的朋友那里了解到，在你的朋友面前，你是多么的渺小，你的朋友是多么的无助，你的朋友是多么的渺小，你的朋友是多么的无助。你可以从你的生活中找到乐趣，也可以从你的生活中找到乐趣。在这个世界上，只有库尔德人才是真正的英雄。如果你想远离库尔德人的生活，那就去找库尔德人的 "朋友 "吧。库尔德人的生活习惯也会影响到他们的生活。我们将继续努力。Helbet di çarçoveya teng de em dê li ser xebatên akademîk û zanistî yên li bakur rawestin.你可以骑自行车，也可以骑摩托车。Her wiha gotar ji bo lêkolînên siberojê pêşniyazan xwe jî pêşkêş dike.
{"title":"Destpêkek ji bo Şêwazê di Lêkolînên Edebî yên Kurdî de","authors":"Şerif Güzel, Hemin Omar Ahmad","doi":"10.55118/kurdiyat.1461410","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1461410","url":null,"abstract":"Di vê gotarê de pênase û giringiya şêwazê û lêkolînên girêdayî wê di wêjeya kurdî de hatine lêkolînkirin. Şêwaz ji hêmanên wekî awayê bikaranîna ziman, şêweya vegotinê û vegotina hestan a nivîskar pêk tê. Di vê çarçoveyê de şêwaz pêk tê ji wan alav û teknîkan ku nivîskar ji bo afirandina nivîsa xwe bi kar tîne, wekî bijartina peyvan, bikaranîna rêzimanê, ristesazî û deng. Bi saya van alav û teknîkan nivîskar an jî vegêr vegêraneke şexsî û taybet dide berhem û vegotina xwe. Ev gotar hewl dide ku pênaseyên cuda yên şêwazê ragihîne û bide zanîn ka di wêjeya kurdî de li ser şêwazê çi lêkolîn hatine kirin. Bi vî awayî gotar dixwaze balê bikişîne ser cih, wate û bandora şêwazê di edebiyata kurdî de. Rewşa edebiyata kurdiya kurmancî û giringiya lêkolînên li ser wê ji hêla şêwazê ve çarçoveya vê xebatê diyar dike. Digel wê ev gotar bi kurtî behsa dîroka şêwazê jî dike. Helbet di çarçoveya teng de em dê li ser xebatên akademîk û zanistî yên li bakur rawestin. Di encama vê xebatê de jî dê îşaret pê bike ku şêwaz yek ji hêmanên bingehîn ên wêjeyê ye û vegêrana taybet a nivîskar nîşan dide. Her wiha gotar ji bo lêkolînên siberojê pêşniyazan xwe jî pêşkêş dike.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"54 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141346855","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-06-12DOI: 10.55118/kurdiyat.1485650
Mohammed Ibrahim, Hemin Omar Ahmad
Critical criticism works on critical issues that have been critically and analytically done, that is, it critically re-reads the issues presented and contains critical forms and principles. The method of social criticism works on texts that are written in a social context and reflect the reality of society. These products can make a difference in society. The newspaper of Chawder has devoted an appendix to critical articles and has published various critical articles in two different issues and has played a significant role in this field. One of these critical issues, which we will see in this appendix, is a social issue and falls within the framework of social criticism. Therefore, this study begins and limits its work according to the theory of Goldman (1913-1970). This study highlights the shortcomings of the critical articles published in different issues of the newspaper. The importance of the topic and the lack of work on criticism and working in the context of newspapers, made the research on such a topic. This study uses the descriptive method of analysis and the method of social criticism (Goldman theories). This study has reached several conclusions, the most obvious of which is that the issues presented in the context of social criticism are more theoretical. In many cases, the authors had more individual opinions and were unable to present their subject in an academic manner and according to a specific theory.
{"title":"Criticism of Social Criticism in Kurdish poetry the Appendix of Chawder criticism as an example","authors":"Mohammed Ibrahim, Hemin Omar Ahmad","doi":"10.55118/kurdiyat.1485650","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1485650","url":null,"abstract":"Critical criticism works on critical issues that have been critically and analytically done, that is, it critically re-reads the issues presented and contains critical forms and principles. The method of social criticism works on texts that are written in a social context and reflect the reality of society. These products can make a difference in society. The newspaper of Chawder has devoted an appendix to critical articles and has published various critical articles in two different issues and has played a significant role in this field. One of these critical issues, which we will see in this appendix, is a social issue and falls within the framework of social criticism. Therefore, this study begins and limits its work according to the theory of Goldman (1913-1970). This study highlights the shortcomings of the critical articles published in different issues of the newspaper. The importance of the topic and the lack of work on criticism and working in the context of newspapers, made the research on such a topic. This study uses the descriptive method of analysis and the method of social criticism (Goldman theories). This study has reached several conclusions, the most obvious of which is that the issues presented in the context of social criticism are more theoretical. In many cases, the authors had more individual opinions and were unable to present their subject in an academic manner and according to a specific theory.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"75 17","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141353074","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-06-11DOI: 10.55118/kurdiyat.1457501
Hasan Morad
قدمت هذه الدراسة عرضاً لبنية الأسلوب والعاطفة في قصة "ممو زين" لمحمد سعيد رمضان لبوطي. والهدف منها هو بيان ما تمتاز به القصة الإسلامية من الأساليب والعواطف الجياشة المختلفة وأثرها في جمالية القصة من خلال هذه القصة، واتبعت في ذلك المنهج الوصفي التحليلي، والمقصد من مفهوم البنية ذلك التركيب الذي تم تنظيمه من عدة حروف وهيئات وبُني عليها أصل الكلمة، وله شكله الخاص ووحدته الذاتية التي تتوقف على غيرها، وتتعيّن، عبر مشاركتها لغيرها من العبارات. أما كاتب القصة "البوطي"، فهو عالم متمكن في مختلف العلوم الشرعية بشتى اختصاصاتها، ومطلّع على العلوم الحديثة الكونية والفلسفية بالإضافة لذلك فهو أديب وكاتب حكيم ظهرت ابداعاته الأدبية فيما كتبه من قصص وروايات، وعلى رأسها قصة" ممو زين"؛ وهي قصة حب نشأت بين شاب وفتاة بدأت بنظرة ثم تحولت إلى علاقة حب جنوني وفصل بينهما صاحب الفتنة والقطيعة فوقع الافتراق بين الحبيبين مما أدى إلى البعد؛ فارتفع عشقهما إلى الله تعالى فماتا على هذه الصورة من البراءة. وقد استخدم الكاتب عدة أساليب لغوية في هذه القصة كأسلوب التشخيص بتحويل شيء معنوي إلى شيء مادي ملموس أو العكس من خلال تشخيص الصورة التعبيرية للشخصيات أو لشيء ما. وأسلوب السرد في الوصف من خلال وصف حالة المجتمع التي تعيش فيه شخصيات القصة، ووصف الأحداث الاجتماعية فيها من خلال وصف المعاناة التي عاناها كلا العاشقين نتيجة خلفية البنية الاجتماعية من عادات وتقاليد وعقائد دينية، وكان ضحيتها احتراق حبيبين عاشقين بنار الحب. وقد رافقت أحداث هذه القصة مجموعة من العواطف التي تنشأ لدى الانسان إحساس بها كعاطفة القلق والخوف، والغضب، والحب الصادق، والإيمان بالله، والاكتئاب، والشوق والحنين، وامتزاج بعضها مع بعض. وتوصلت الدراسة إلى أن الأسلوب والعاطفة من أهم الفنون التي تتجمل بها القصة وتظهر فيها براعة الكاتب في سرده لأحداث القصة، كما أنها أكدت أن البوطي رحمه الله يمتاز بمقدرة علمية وأدبية من خلال أسلوبه البديع في هذه القصة، وغيرها من النتائج التي سترد في نهاية هذه الدراسة.
{"title":"دراسة بنية الأسلوب والعاطفة في قصة \"ممو زين\" لمحمد سعيد رمضان البوطي","authors":"Hasan Morad","doi":"10.55118/kurdiyat.1457501","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1457501","url":null,"abstract":"قدمت هذه الدراسة عرضاً لبنية الأسلوب والعاطفة في قصة \"ممو زين\" لمحمد سعيد رمضان لبوطي. والهدف منها هو بيان ما تمتاز به القصة الإسلامية من الأساليب والعواطف الجياشة المختلفة وأثرها في جمالية القصة من خلال هذه القصة، واتبعت في ذلك المنهج الوصفي التحليلي، والمقصد من مفهوم البنية ذلك التركيب الذي تم تنظيمه من عدة حروف وهيئات وبُني عليها أصل الكلمة، وله شكله الخاص ووحدته الذاتية التي تتوقف على غيرها، وتتعيّن، عبر مشاركتها لغيرها من العبارات. أما كاتب القصة \"البوطي\"، فهو عالم متمكن في مختلف العلوم الشرعية بشتى اختصاصاتها، ومطلّع على العلوم الحديثة الكونية والفلسفية بالإضافة لذلك فهو أديب وكاتب حكيم ظهرت ابداعاته الأدبية فيما كتبه من قصص وروايات، وعلى رأسها قصة\" ممو زين\"؛ وهي قصة حب نشأت بين شاب وفتاة بدأت بنظرة ثم تحولت إلى علاقة حب جنوني وفصل بينهما صاحب الفتنة والقطيعة فوقع الافتراق بين الحبيبين مما أدى إلى البعد؛ فارتفع عشقهما إلى الله تعالى فماتا على هذه الصورة من البراءة. وقد استخدم الكاتب عدة أساليب لغوية في هذه القصة كأسلوب التشخيص بتحويل شيء معنوي إلى شيء مادي ملموس أو العكس من خلال تشخيص الصورة التعبيرية للشخصيات أو لشيء ما. وأسلوب السرد في الوصف من خلال وصف حالة المجتمع التي تعيش فيه شخصيات القصة، ووصف الأحداث الاجتماعية فيها من خلال وصف المعاناة التي عاناها كلا العاشقين نتيجة خلفية البنية الاجتماعية من عادات وتقاليد وعقائد دينية، وكان ضحيتها احتراق حبيبين عاشقين بنار الحب. وقد رافقت أحداث هذه القصة مجموعة من العواطف التي تنشأ لدى الانسان إحساس بها كعاطفة القلق والخوف، والغضب، والحب الصادق، والإيمان بالله، والاكتئاب، والشوق والحنين، وامتزاج بعضها مع بعض. وتوصلت الدراسة إلى أن الأسلوب والعاطفة من أهم الفنون التي تتجمل بها القصة وتظهر فيها براعة الكاتب في سرده لأحداث القصة، كما أنها أكدت أن البوطي رحمه الله يمتاز بمقدرة علمية وأدبية من خلال أسلوبه البديع في هذه القصة، وغيرها من النتائج التي سترد في نهاية هذه الدراسة.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-06-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141360794","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-13DOI: 10.55118/kurdiyat.1377751
Memet Metin Barlik, Nevzat Ağçakaya
İnsanlık tarihinde ulusların sözlü edebiyatı, hikâye anlatıcıları, âşıklar, saz şairleri, ozanlar ve şairler tarafından üretilmiş, icra edilmiş, korunmuş, zenginleştirilmiş ve gelecek nesillere aktarılmıştır. Türk ve Kürt sözlü edebiyatında bu geleneğin icracıları âşıklar ve dengbêjler olagelmiştir. Âşıklık geleneği, çeşitli isimlerle anılsa da, nerdeyse her dönem Türk sözlü geleneğinin vazgeçilmez aktarım aracıyken, Kürt sözlü kültüründe bu gelenek dengbêjlik ile sürülegelmiştir. Âşık’ın sözlü gelenekteki karşılığı, sözünde, sazında ve icra sanatında usta sanatçı iken; dengbêj, ses ve hikâye anlatıcılığını birleştirerek, sözlü gelenek kapsamındaki arşiv repertuara ve kendisinin bestelediği özgün lirik eserlere hayat veren sanatçı anlamındadır. Âşıklık ve dengbêjliğin nihai aşaması olan sözlü sunum, icracı ile dinleyiciler/izleyiciler arasında yüz yüze gerçekleşen sosyal bir faaliyettir. Âşık ve dengbêjlerin icra tarzları arasında benzerlik ve farklılıklar olduğu gibi, icra esnasında gelişen iletişim ve etkileşimde de dinleyicilerin sergilediği kalıplaşmış birtakım farklı davranış biçimleri olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, âşık ve dengbêjlerin sözlü performanslarında, dinleyicilerin rolü ve gelenekselleşen davranış adabının karşılaştırmalı bir analizini yapmak ve kalıplaşmış benzer veya farklı davranışların kültürel bağlamını irdelemektir.
{"title":"Rola Temaşevanan di Performansa Aşiq û Dengbêjan de (Analîzeke Berawirdî)","authors":"Memet Metin Barlik, Nevzat Ağçakaya","doi":"10.55118/kurdiyat.1377751","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1377751","url":null,"abstract":"İnsanlık tarihinde ulusların sözlü edebiyatı, hikâye anlatıcıları, âşıklar, saz şairleri, ozanlar ve şairler tarafından üretilmiş, icra edilmiş, korunmuş, zenginleştirilmiş ve gelecek nesillere aktarılmıştır. Türk ve Kürt sözlü edebiyatında bu geleneğin icracıları âşıklar ve dengbêjler olagelmiştir. Âşıklık geleneği, çeşitli isimlerle anılsa da, nerdeyse her dönem Türk sözlü geleneğinin vazgeçilmez aktarım aracıyken, Kürt sözlü kültüründe bu gelenek dengbêjlik ile sürülegelmiştir. Âşık’ın sözlü gelenekteki karşılığı, sözünde, sazında ve icra sanatında usta sanatçı iken; dengbêj, ses ve hikâye anlatıcılığını birleştirerek, sözlü gelenek kapsamındaki arşiv repertuara ve kendisinin bestelediği özgün lirik eserlere hayat veren sanatçı anlamındadır. Âşıklık ve dengbêjliğin nihai aşaması olan sözlü sunum, icracı ile dinleyiciler/izleyiciler arasında yüz yüze gerçekleşen sosyal bir faaliyettir. Âşık ve dengbêjlerin icra tarzları arasında benzerlik ve farklılıklar olduğu gibi, icra esnasında gelişen iletişim ve etkileşimde de dinleyicilerin sergilediği kalıplaşmış birtakım farklı davranış biçimleri olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, âşık ve dengbêjlerin sözlü performanslarında, dinleyicilerin rolü ve gelenekselleşen davranış adabının karşılaştırmalı bir analizini yapmak ve kalıplaşmış benzer veya farklı davranışların kültürel bağlamını irdelemektir.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"107 5-6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139181400","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-12DOI: 10.55118/kurdiyat.1393666
Mehmet Yildirimçakar, M. Z. Erteki̇n
Ev xebat li ser romana Mehmed Uzun a bi navê Mirina Kalekî Rind dahûrîneke tematîk dike. Xebat hêmanên romanê yên tematîk vedikole û hewl dide ku di peywenda çîroksaziya romanê de taybetiyên tematîk ên romanê, li gorî kevneşopiya bildungsromanê destnîşan bike. Xebat li ser teoriya bildungsromanê radiweste; li ser mijarên wekî pêvajoya geşedan û veguherîna bildungsromanê, giringiya zimanê dayîkê li sirgûnê û hwd. hûr dibe. Dû re li ser derûniya serlehengê romanê disekine û bala xwe dide temayên wekî bêcihûwarî, hesreta welêt, nebanbûn, tenêtî, melankolî, nostaljî û bîrê. Romana Mehmed Uzun a bi navê Mirina Kalekî Rind, tevî romana wî ya ‘ewil (Tu’yê), hêmanên otobiyografîk dihewîne. Nivîskar qala serpêhatiyên xwe yên sirgûniyê dike. Ev roman di heman demê de dikeve nav çeşnê romana 'bildungsroman'ê ango ‘romana gihîştinê’ û taybetiyên sereke yên vê çeşnê dide kifşê. Di encamê de hat dîtin ku romana Mirina Kalekî Rind bildungsromanek e; romana gihîştina serlehengê romanê, Serdar e. Serdar wekî ez-vegêr, veguherîna xwe kêlî bi kêlî diguhêze, pêvajoya gihîştinê ya ku dijî û di esasê xwe de cureyekî pêvajoya keşfê ye jî. Serdar bi serboriya xwe hem nivîskarê romanê (Mehmed Uzun) hem jî rewşenbîrê(n) kurd temsîl dike.
梅赫梅德-乌孙（Mehmed Uzun）是罗马尼亚人，米丽娜-卡勒基-林德（Mirina Kalekî Rind）是她的导师。从罗马人的视角看教育问题，从罗马人的视角看教育问题，从自行车的视角看教育问题。我是儿童文学作家；我是儿童文学评论家，我是儿童文学作家，我是儿童文学评论家。罗马人的作品中充满了忧伤、怀旧、惆怅、悲哀。穆罕默德-乌孙（Mehmed Uzun）是米里娜-卡莱基-林德（Mirina Kalekî Rind）的传记作者。Nivîskar qala serpêhatiyên xwe yên sirgûniyê dike.罗马文学中的 "童话 "和 "童话故事"，都是对现实生活的描述。米丽娜-卡莱基-林德是一个天才漫画家，她的代表作是《塞尔达尔》。Serdar wekî ez-vegêr, veguherîna xwe kêlî bi kêlî diguhêze, pêvajoya gihîştinê ya ku dijî û di esasê xwe de cureyekî pêvajoya keşfê ye ye jî.Serdar bi serboriya xwe both nivîskarê romanê (Mehmed Uzun) and jî rewşenbîrê(n) kurd representation dike.
{"title":"Mirina Kalekî Rind wek Bildungsromana Rewşenbîrekî Kurd","authors":"Mehmet Yildirimçakar, M. Z. Erteki̇n","doi":"10.55118/kurdiyat.1393666","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1393666","url":null,"abstract":"Ev xebat li ser romana Mehmed Uzun a bi navê Mirina Kalekî Rind dahûrîneke tematîk dike. Xebat hêmanên romanê yên tematîk vedikole û hewl dide ku di peywenda çîroksaziya romanê de taybetiyên tematîk ên romanê, li gorî kevneşopiya bildungsromanê destnîşan bike. Xebat li ser teoriya bildungsromanê radiweste; li ser mijarên wekî pêvajoya geşedan û veguherîna bildungsromanê, giringiya zimanê dayîkê li sirgûnê û hwd. hûr dibe. Dû re li ser derûniya serlehengê romanê disekine û bala xwe dide temayên wekî bêcihûwarî, hesreta welêt, nebanbûn, tenêtî, melankolî, nostaljî û bîrê. Romana Mehmed Uzun a bi navê Mirina Kalekî Rind, tevî romana wî ya ‘ewil (Tu’yê), hêmanên otobiyografîk dihewîne. Nivîskar qala serpêhatiyên xwe yên sirgûniyê dike. Ev roman di heman demê de dikeve nav çeşnê romana 'bildungsroman'ê ango ‘romana gihîştinê’ û taybetiyên sereke yên vê çeşnê dide kifşê. Di encamê de hat dîtin ku romana Mirina Kalekî Rind bildungsromanek e; romana gihîştina serlehengê romanê, Serdar e. Serdar wekî ez-vegêr, veguherîna xwe kêlî bi kêlî diguhêze, pêvajoya gihîştinê ya ku dijî û di esasê xwe de cureyekî pêvajoya keşfê ye jî. Serdar bi serboriya xwe hem nivîskarê romanê (Mehmed Uzun) hem jî rewşenbîrê(n) kurd temsîl dike.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"26 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139182821","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-11DOI: 10.55118/kurdiyat.1370372
Kenan Bozkurt
Ortadoğu’nun kadim milletlerinden olan Kürtler, tarih boyunca birçok devletin kurucu un-suru oldukları gibi genelde uygarlığın ve özelde de İslam uygarlığının ilerleyip gelişmesine çok büyük katkılar sunmuştur. Bu katkı, bazen Câbân el-Kürdî, Ebu Müslim Horasanî, Bad b. Dûs-tik, Deysem b. İbrâhîm el-Kürdî, Selahaddîn-i Eyyûbî, Kerimhan Zend gibi büyük komutan ve devlet adamlarının hizmetleriyle olurken bazen de El-Cezerî, İbn Halikan, İbn Esir gibi büyük fikir adamlarının ilimleriyle olmuştur. Türklerin Anadolu’ya gelişleri ile beraber Kürtler, Türk kültürünü ve ulemasını etkilediği gibi onlarla beraber bu toprakların Müslümanlaşmasında ve İslam uygarlığının buralarda gelişiminde çok ciddi katkılar sunmuştur. Bu etkileşim ve katkı, Osmanlı döneminde ise zirveye çıkmıştır. Osmanlı medreseleri başta olmak üzere Kürtler; şeh-zade hocalığı, vezirlik, şeyhülislamlık, kadılık gibi birçok üst görevde bulunmuştur. Bunun so-nucu olarak da Arapça, Farsça, Kürtçe, Osmanlıca birçok eser telif ederek Osmanlı kültür ve uygarlığının gelişimine katkı sunmuştur. Bugün bu katkı ve onların bıraktığı miras görmezden gelinse de yazma eser kütüphaneleri, bu katkıyı ve mirası gözler önüne seren çok sayıda eseri barındırmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’deki yazma eser kütüphanelerinde künyelerinde Kürt-lüklerine açık vurgu yapan, yani “Kürdî” künyesi kullanan müellifler konu edinilmiş ve bunların kütüphanelerde bulunan eserleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Kürt oldukları herkes tarafından bili-nen; ancak künyelerinde “Kürdî” bulunmayan müellifler ise çalışmaya dâhil edilmemiştir.
库尔德人是中东古老的民族之一，在历史上曾建立过许多国家，为整个文明，特别是伊斯兰文明的进步和发展做出过巨大贡献。这些贡献有时来自于伟大的指挥官和政治家，如 Jabân al-Kurdî、Abu Muslim Khorasani、Bad b. Dûs-tik、Deysem b. Ibraâhîm al-Kurdî、Saladin-i Ayyûbî、Kerimhan Zend，有时来自于伟大的知识分子，如 Al-Jazari、Ibn Halikan、Ibn Asir。随着土耳其人来到安纳托利亚，库尔德人不仅影响了土耳其的文化和学术，还为这些土地的伊斯兰化和伊斯兰文明的发展做出了重大贡献。这种互动和贡献在奥斯曼帝国时期达到了顶峰。库尔德人，尤其是在奥斯曼帝国的伊斯兰学校中，担任了许多高级职位，如驸马导师、大臣、谢赫胡里斯拉姆（sheikhulislam）和卡迪（qadi）。因此，他们用阿拉伯语、波斯语、库尔德语和奥斯曼土耳其语创作了许多作品，为奥斯曼文化和文明的发展做出了贡献。尽管他们的贡献和遗产在今天被忽视了，但手稿图书馆收藏的许多作品却揭示了他们的贡献和遗产。本研究的重点是土耳其手稿图书馆中那些在副标题中明确强调自己库尔德人身份的作者，即使用 "Kurdî "副标题的作者，并试图在图书馆中介绍他们的作品。本研究不包括已知为库尔德人但在题名中未使用 "Kurdî "的作者。
{"title":"Authors with “Kurdî” tags and Their Works in some Manuscript Libraries in Turkey","authors":"Kenan Bozkurt","doi":"10.55118/kurdiyat.1370372","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1370372","url":null,"abstract":"Ortadoğu’nun kadim milletlerinden olan Kürtler, tarih boyunca birçok devletin kurucu un-suru oldukları gibi genelde uygarlığın ve özelde de İslam uygarlığının ilerleyip gelişmesine çok büyük katkılar sunmuştur. Bu katkı, bazen Câbân el-Kürdî, Ebu Müslim Horasanî, Bad b. Dûs-tik, Deysem b. İbrâhîm el-Kürdî, Selahaddîn-i Eyyûbî, Kerimhan Zend gibi büyük komutan ve devlet adamlarının hizmetleriyle olurken bazen de El-Cezerî, İbn Halikan, İbn Esir gibi büyük fikir adamlarının ilimleriyle olmuştur. Türklerin Anadolu’ya gelişleri ile beraber Kürtler, Türk kültürünü ve ulemasını etkilediği gibi onlarla beraber bu toprakların Müslümanlaşmasında ve İslam uygarlığının buralarda gelişiminde çok ciddi katkılar sunmuştur. Bu etkileşim ve katkı, Osmanlı döneminde ise zirveye çıkmıştır. Osmanlı medreseleri başta olmak üzere Kürtler; şeh-zade hocalığı, vezirlik, şeyhülislamlık, kadılık gibi birçok üst görevde bulunmuştur. Bunun so-nucu olarak da Arapça, Farsça, Kürtçe, Osmanlıca birçok eser telif ederek Osmanlı kültür ve uygarlığının gelişimine katkı sunmuştur. Bugün bu katkı ve onların bıraktığı miras görmezden gelinse de yazma eser kütüphaneleri, bu katkıyı ve mirası gözler önüne seren çok sayıda eseri barındırmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’deki yazma eser kütüphanelerinde künyelerinde Kürt-lüklerine açık vurgu yapan, yani “Kürdî” künyesi kullanan müellifler konu edinilmiş ve bunların kütüphanelerde bulunan eserleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Kürt oldukları herkes tarafından bili-nen; ancak künyelerinde “Kürdî” bulunmayan müellifler ise çalışmaya dâhil edilmemiştir.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"125 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139184134","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-11-10DOI: 10.55118/kurdiyat.1329084
Ayhan Yildiz
Mijara vê xebatê hêla tesewwufî, edebî, fikrî û civakî ya Feqîyê Teyran e. Vî şairê klasîk ê edebîyata kurdî ku bi berhemên xwe yên di terza edebîyata gel a tesewwufî de bala lêkolînerên tarîxa tesewwufa îslamî û dîroka edebîyatê kêşeya, di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurdî de hÎn jî cîyê xwe yê cihê negirtîye. Çexera wî ya edebî ya di edebîyata kurmancî de û alîyê wî yê tesewwufî yê di dîroka tesewwufa îslamî de hêjayî lêkolînê bû. Ji ber van egeran ev lêkolîn, bi armanca ku van alîyên wî yên cîyawaz bi zelalî dîyar bike dereket rê. Îddîaya vê lêkolînê ew bû ku cîyê Feqî, di qonaxên dîrokî yên edebîyata îslamî ya kurdî û tevgerên tesewwufî yên îslamî de cîyekî xweser e. Lewre vê xebatê, ji teknîkên rêbaza kalîtatîf bi lêhûrbûna ser berhemên wî, xebatên ku berê li ser jîyan, berhem û kesayetîya wî ya edebî hatine kirin û bi teknîka hevdîtina digel çavkanîyên zindî bi kar anî. Bi vî awayî gihaşt wan vedîtin û wê encamê ku Feqî bi terzê zimanê berhemên xwe, bi riwangeha xwe ya edebî û tesewwufî ji şairên kurmanc ên berî xwe cîyawaz e, çexereke nû di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurmancî de vekirîye. Wî çawa ku qonaxeke nû bi navê “edebîyata tesewwufî ya gel a kurmancî” li edebîyata kurdî zêde kirîye, karîgerîyek li ser edîbên edebîyata klasîk a kurmancî yên pey xwe jî kirîye û ev karîgerîya wî ya edebî-tesewwufî li ser şairên mîna Melayê Bateyî, Bekir Begê Erizî, Axaokê Bêdarî, Feqî Reşîdê Hekarî, Şêx Ehmedê Feqîr, Şêx Nûredînê Birîfkanî û Elîyê Findikî bi zelalî xuya dike. Lewre divê ku di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurdî de bi vê bizavê binbeşeke nû ji vê bizava wî re bihê vekirin û di dîroka edebîyata tesewwufî ya îslamî de, li kêleka şairên edebîyata tesewwufî ya gel a îslamî Yunus Emre û Kaygusuz Abdal, ji Feqî re jî cih bihê veqetandin.
在费基耶-泰兰（Feqîyê Teyran e）的诗歌、文学、知识和文化生涯中，他都是一位杰出的诗人。在文学方面，库尔德人的文学创作也很出色。如果你是个聋子，你可以骑着自行车去找他。 费奇是个文盲，而库尔德人则是个伊斯兰教徒。你可以从你的朋友那里了解到，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的，你的朋友是如何帮助你的。诗人的诗歌是由他们的作品所构成的，他们的诗歌是由他们的作品所构成的，他们的诗歌是由他们的作品所构成的。 在库尔德文学界，"文学经典 "被称为 "诗歌的灵魂"，而 "文学经典 "则被称为 "诗人的灵魂"、Bekir Begê Erizî, Axaokê Bêdarî, Feqî Reşîdê Hekarî, Şêx Ehmedê Feqîr, Şêx Nûredînê Birîfkanî û Elîyê Findikî bi zelalî xuya dike.库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作，库尔德人的文学创作。
{"title":"ŞOPA FEQÎYÊ TEYRAN DI EDEBÎYATA ÎSLAMÎ YA TESEWWUFÊ DE","authors":"Ayhan Yildiz","doi":"10.55118/kurdiyat.1329084","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1329084","url":null,"abstract":"Mijara vê xebatê hêla tesewwufî, edebî, fikrî û civakî ya Feqîyê Teyran e. Vî şairê klasîk ê edebîyata kurdî ku bi berhemên xwe yên di terza edebîyata gel a tesewwufî de bala lêkolînerên tarîxa tesewwufa îslamî û dîroka edebîyatê kêşeya, di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurdî de hÎn jî cîyê xwe yê cihê negirtîye. Çexera wî ya edebî ya di edebîyata kurmancî de û alîyê wî yê tesewwufî yê di dîroka tesewwufa îslamî de hêjayî lêkolînê bû. Ji ber van egeran ev lêkolîn, bi armanca ku van alîyên wî yên cîyawaz bi zelalî dîyar bike dereket rê. Îddîaya vê lêkolînê ew bû ku cîyê Feqî, di qonaxên dîrokî yên edebîyata îslamî ya kurdî û tevgerên tesewwufî yên îslamî de cîyekî xweser e. Lewre vê xebatê, ji teknîkên rêbaza kalîtatîf bi lêhûrbûna ser berhemên wî, xebatên ku berê li ser jîyan, berhem û kesayetîya wî ya edebî hatine kirin û bi teknîka hevdîtina digel çavkanîyên zindî bi kar anî. Bi vî awayî gihaşt wan vedîtin û wê encamê ku Feqî bi terzê zimanê berhemên xwe, bi riwangeha xwe ya edebî û tesewwufî ji şairên kurmanc ên berî xwe cîyawaz e, çexereke nû di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurmancî de vekirîye. Wî çawa ku qonaxeke nû bi navê “edebîyata tesewwufî ya gel a kurmancî” li edebîyata kurdî zêde kirîye, karîgerîyek li ser edîbên edebîyata klasîk a kurmancî yên pey xwe jî kirîye û ev karîgerîya wî ya edebî-tesewwufî li ser şairên mîna Melayê Bateyî, Bekir Begê Erizî, Axaokê Bêdarî, Feqî Reşîdê Hekarî, Şêx Ehmedê Feqîr, Şêx Nûredînê Birîfkanî û Elîyê Findikî bi zelalî xuya dike. Lewre divê ku di qonaxên dîrokî yên edebîyata kurdî de bi vê bizavê binbeşeke nû ji vê bizava wî re bihê vekirin û di dîroka edebîyata tesewwufî ya îslamî de, li kêleka şairên edebîyata tesewwufî ya gel a îslamî Yunus Emre û Kaygusuz Abdal, ji Feqî re jî cih bihê veqetandin.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"54 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139281330","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-09-24DOI: 10.55118/kurdiyat.1350471
Veysel Başçi
Terîqeta Qadirî ku yek ji du terîqetên mezin ên cîhana Îslamê ye û di nav kurdan de jî bi heman rengî belav bûye. Di serdema yekem de hebûna sofiyên kurd ên wekî Ebu’l-Hesen Elî b. Muhemed el-Qureyşî yê Hekkarî ku di silsileya Qadiriyan de cih girtiye, herwiha hebûna xizm û eqrebayên Şêx Evdilqadirê Geylanî û nevî û naskiren nêzîkî wî, di cih û warên kurdan de heta pênc nifşan berdewam kiriye; wan tiştan bûne sedem ku ev terîqet bi lezûbez pêş bikeve û di nav kurdan de wesayet û têkiliyên xizimtiyê bi dest bixe. Di dîrokê de çend şaxên giring ên vê terîqetê di cih û warên kurdan de derketine ku yek ji wan şaxên giring jî şaxa Xalisiye ye. Şaxa Xalisiye di sedsala XIX-an de ji aliyê Şêx Ziyaûdîn Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezirandin. Ev şaxa terîqetê ku ji Misirê heta Sûriyê, ji Îranê heta Kavkasyayê li erdnîgariyeke berfireh belav bûbû, bi saya xelîfeyên ku Şêx Evdirehman Xalis li hin herêmên Anatolyayê destnîşan kiribû, bandora xwe hîn zêdetir kir. Xelîfeyên Şêx Evdirehman Xalis ên wekî Mûr Elî Baba, ‘Umer Xudayî Baba, Dede Osman ‘Ewnî Baba ku li parêzgehên wekî Sêwas, Amasya, Toqat, Elezîz û Rihayê cih bûbûn, bûn sedema belavbûna vê terîqetê li Anatoliyayê. Di çavkaniyên dîrokî yên Osmaniyan de gelek caran behsa bandora malbata şêxen Telebaniyan hatiye kirin. Hin kesayetên giring ên burokrasiyê, wekî Mustefa Saffet (Yetkin) Efendî, ku di serdema Siltan Evdilhemîd de serokê Meclîsa Meşayîxê û paşê jî bûbû wekîlê Rihayê û di komîteya îdarî ya Cemîyeta Sofîyê de cih girtibû, bûn xelîfe û nûnerê Şêx Elî Telebanî yê kûrê Şêx Evdirehman Xalis, li Anatolyayê. Bandora malbata şêxên Telebanî/Xalisî di Tirkiyeya nû de jî demeke dirêj li gelek bajaran bi taybetî li Stenbol, Îzmîr, Bursa, Elezîz, Erzirom û Trabzonê berdewam kir. Ev bandor bi saya Mustefa Xeyrî Baba yê Meletî, Şêx Mustefayê Sêwasî, Şêx Keremê Ercîşî, Şêx Mistefayê Qersî, Şêx Evdillahê Trabzonî demeke dirêj li Tirkiyeyê berdewam kiriye û heta niha jî didome. Çavkaniyên dîrokî yên Osmanî û Tirkiyeyê yên îroyîn gelek caran behsa bandora malbata şêxên Telebaniyan kirine. Dikare bê gotin ku di sedsala XIX-an de piştî Şêx Xalidê Şehrezorî û Xalidîtî, tesewifa kurdî ya ku herî zêde bandora xwe li Anatoliya û Tirkiyeya nû kiriye, terîqeta Xalisîyeyê ye ku ji aliyê Şêx Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezrandin. Lewma di vê lêkolînê de pêşî bandora siyasî-civakî ya şaxa terîqeta Qadirî-Xalisî ku yek ji şaxên terîqeta herî giring e û di valahiya siyasî û civakî ya ji holêrabûna mîrektiyên kurdan de derketiye pêş, dê bê vegotin. Piştre, ji parêzgeha bajarên wekî Mûsil, Kerkûk û Silêmanî de derbas dibe û li ser jiyana dînî û têgihiştina tesewifî ya li Anatolya û Tirkiyeya nû de kiriye, dê bê nirxandin. Herwiha behsa hin xelîfe û nûnerên vê şaxa terîqetê jî dê bê kirin.
卡迪尔先生在《伊斯兰教纪事》中写道："我是一名库尔德人，我的父母都是库尔德人。阿布-哈桑-埃利（Abu'l-Hasan Elî b. Di serdema yekem de hebûna sofiyên kurd ên wekî Abu'l-Hasan Elî b. Muhemed al-Quraysh.Muhemed al-Qurayshî yê Hekkarî ku di silsileya Qadiriyan da cih girtiye, hebûna xizm û eqrebayên êx Evdilqadirê Geylanî û nevî û naskiren nêzîkî wî, di cih û warên kurdan da heta pênc nifşan berdewam kiriye；你可以在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里，在你的房间里。库尔德人在 "Şaxa Xalisiye ye"(沙克萨-萨利西耶省)的骑行活动。Xalisiye di sedsala XIX-an ji aliyê êx Ziyaûdîn Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezirandin.在苏里南的米西尔和在卡夫卡西亚的牺兰，他们都有自己的生活方式，他们都有自己的生活方式，他们都有自己的生活方式，他们都有自己的生活方式，他们都有自己的生活方式。Xelîfeyên êx Evdirehman Xalis ên wekî Mûr Elî Baba, 'Umer Xudayî Baba, Dede Osman 'Ewnî Baba ku li parêzgehên wekî Sêwas, Amasya, Toqat, Elezîz û Rihayê cih bûbûn, bûn sedema belavbûna vê terîqetê li Anatoliyayê.在奥斯曼帝国时期，"碉堡""碉堡""碉堡""碉堡""碉堡""碉堡 "是一种特殊的语言。Mustefa Saffet (Yetkin) Efendî, ku di serdema Siltan Evdilhemîd de serokê Meclîsa Meşayîxê û paşê jî bûbû wekîlê Rihayê û di komîteya îdarî ya Cemîyeta Sofîyê de cih girtibû、你可以从埃利-特莱班尼（Elî Telebanî）和埃夫迪雷赫曼-哈利斯（Evdirehman Xalis）那里得到阿纳托利耶伊（li Anatolyayê）。在Tirkiyeya的Teleban/Xalisên Bandora malbata şêxên de jî demeke dirêj li gelek bajaran bi taybetî li Stenbol, Îzmîr, Bursa, Elezîz, Erzirom û Trabzonê berdewam kir kir.Mustefa Xeyrî Baba yê Meletî, Şêx Mustefayê Sêwasî, Şêx Keremê Ercîşî, Şêx Mistefayê Qersî, Şêx Evdillahê Trabzonî saye dirêj li Tirkiyeyeê berdewam kiriye û heta niha jî didome.奥斯曼人和提尔基耶人都在特拉布宗，但他们的生活都很艰苦。十九世纪初，库尔德人在安纳托利亚的塔尔基耶亚（Tirkiyeya nûkiriye）建立了Xalisyeyê y ye ku ji aliyê êx Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezrandin.在卡迪尔-哈利斯的 "公民 "乐队中，有许多人都是在 "公民 "乐队中长大的，他们都有一个共同的特点，那就是 "有血有肉"。有鉴于此，在穆希尔、克库克和西尔曼尼等地，也可以在安纳托利亚的 "提尔基耶"（Tirkiyeya nû）地 区开展活动。Herwiha behsa hin xelîfe û nûnerên vê şaxa terîqetê jî dê bê kirin.
{"title":"BANDORA ŞAXA TERÎQETA QADIRÎ-XALISÎ LI ANATOLYAYÊ","authors":"Veysel Başçi","doi":"10.55118/kurdiyat.1350471","DOIUrl":"https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1350471","url":null,"abstract":"Terîqeta Qadirî ku yek ji du terîqetên mezin ên cîhana Îslamê ye û di nav kurdan de jî bi heman rengî belav bûye. Di serdema yekem de hebûna sofiyên kurd ên wekî Ebu’l-Hesen Elî b. Muhemed el-Qureyşî yê Hekkarî ku di silsileya Qadiriyan de cih girtiye, herwiha hebûna xizm û eqrebayên Şêx Evdilqadirê Geylanî û nevî û naskiren nêzîkî wî, di cih û warên kurdan de heta pênc nifşan berdewam kiriye; wan tiştan bûne sedem ku ev terîqet bi lezûbez pêş bikeve û di nav kurdan de wesayet û têkiliyên xizimtiyê bi dest bixe. Di dîrokê de çend şaxên giring ên vê terîqetê di cih û warên kurdan de derketine ku yek ji wan şaxên giring jî şaxa Xalisiye ye. Şaxa Xalisiye di sedsala XIX-an de ji aliyê Şêx Ziyaûdîn Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezirandin. Ev şaxa terîqetê ku ji Misirê heta Sûriyê, ji Îranê heta Kavkasyayê li erdnîgariyeke berfireh belav bûbû, bi saya xelîfeyên ku Şêx Evdirehman Xalis li hin herêmên Anatolyayê destnîşan kiribû, bandora xwe hîn zêdetir kir. Xelîfeyên Şêx Evdirehman Xalis ên wekî Mûr Elî Baba, ‘Umer Xudayî Baba, Dede Osman ‘Ewnî Baba ku li parêzgehên wekî Sêwas, Amasya, Toqat, Elezîz û Rihayê cih bûbûn, bûn sedema belavbûna vê terîqetê li Anatoliyayê. Di çavkaniyên dîrokî yên Osmaniyan de gelek caran behsa bandora malbata şêxen Telebaniyan hatiye kirin. Hin kesayetên giring ên burokrasiyê, wekî Mustefa Saffet (Yetkin) Efendî, ku di serdema Siltan Evdilhemîd de serokê Meclîsa Meşayîxê û paşê jî bûbû wekîlê Rihayê û di komîteya îdarî ya Cemîyeta Sofîyê de cih girtibû, bûn xelîfe û nûnerê Şêx Elî Telebanî yê kûrê Şêx Evdirehman Xalis, li Anatolyayê. Bandora malbata şêxên Telebanî/Xalisî di Tirkiyeya nû de jî demeke dirêj li gelek bajaran bi taybetî li Stenbol, Îzmîr, Bursa, Elezîz, Erzirom û Trabzonê berdewam kir. Ev bandor bi saya Mustefa Xeyrî Baba yê Meletî, Şêx Mustefayê Sêwasî, Şêx Keremê Ercîşî, Şêx Mistefayê Qersî, Şêx Evdillahê Trabzonî demeke dirêj li Tirkiyeyê berdewam kiriye û heta niha jî didome. Çavkaniyên dîrokî yên Osmanî û Tirkiyeyê yên îroyîn gelek caran behsa bandora malbata şêxên Telebaniyan kirine. Dikare bê gotin ku di sedsala XIX-an de piştî Şêx Xalidê Şehrezorî û Xalidîtî, tesewifa kurdî ya ku herî zêde bandora xwe li Anatoliya û Tirkiyeya nû kiriye, terîqeta Xalisîyeyê ye ku ji aliyê Şêx Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezrandin. Lewma di vê lêkolînê de pêşî bandora siyasî-civakî ya şaxa terîqeta Qadirî-Xalisî ku yek ji şaxên terîqeta herî giring e û di valahiya siyasî û civakî ya ji holêrabûna mîrektiyên kurdan de derketiye pêş, dê bê vegotin. Piştre, ji parêzgeha bajarên wekî Mûsil, Kerkûk û Silêmanî de derbas dibe û li ser jiyana dînî û têgihiştina tesewifî ya li Anatolya û Tirkiyeya nû de kiriye, dê bê nirxandin. Herwiha behsa hin xelîfe û nûnerên vê şaxa terîqetê jî dê bê kirin.","PeriodicalId":506174,"journal":{"name":"Kurdiyat","volume":"80 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139336769","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：