On the centenary of Poland’s rebirth in 1918, I found the need to touch the life of Polish people in Prussia before WW1 and later – in Poland during the interwar period, in Nazi Germany (1939–1945), and in after‑war Poland since 1945; the place has been limited to the historical Pomerania, situated on the Vistula. A general approach I replace by a brief description of some casual events concerning my own family that can be characteristic for the particular times. In this paper, such standing has been modestly related also to the milieu of chance and mischance in human life.
{"title":"\"Restituta\". Author’s family life meanders in Gdańsk and Pomerania","authors":"Z. Cywiński","doi":"10.26881/rgtn.2020.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.08","url":null,"abstract":"On the centenary of Poland’s rebirth in 1918, I found the need to touch the life of Polish people in Prussia before WW1 and later – in Poland during the interwar period, in Nazi Germany (1939–1945), and in after‑war Poland since 1945; the place has been limited to the historical Pomerania, situated on the Vistula. \u0000A general approach I replace by a brief description of some casual events concerning my own family that can be characteristic for the particular times. In this paper, such standing has been modestly related also to the milieu of chance and mischance in human life.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"56 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123981268","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Zmiany personalne na najwyższych stanowiskach państwowych wywołane brutalnym stłumieniem protestów w Grudniu ’70 spotkały się z pozytywną reakcją większości społeczeństwa, również duchownych Kościoła katolickiego. Jednak władze zdawały sobie sprawę, że nie wystarczy to do szybkiego uspokojenia nastrojów. Jednym z narzędzi służących legitymizacji nowej ekipy rządzącej stała się deklaracja gotowości do dialogu i normalizacji stosunków z Kościołem. Była ona sygnałem skierowanym zarówno do duchowieństwa, jak i do wiernych. Proces rozpoczęła wymiana korespondencji prymasa Stefana Wyszyńskiego z premierem Piotrem Jaroszewiczem, co otworzyło drogę do spotkań przedstawicieli Episkopatu Polski z przedstawicielami władz PRL. Rozmowy te przeniosły się również na poziom lokalny. Deklaracje współpracy oraz towarzyszące im kurtuazyjne gesty zasadniczo spotykały się z zadowoleniem księży. Liczyli oni, że dzięki temu uda się pozytywnie zakończyć wiele nierozwiązanych dotychczas spraw i postulatów zgłaszanych władzom. Efektem rozmów było uregulowanie kwestii własności na Ziemiach Zachodnich i Północnych, uchylenie urzędowego obowiązku prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez duchowieństwo czy realizacja części kościelnych postulatów dotyczących budownictwa sakralnego. Symbolem złagodzenia polityki władz była zgoda na budowę kościoła na gdańskim Przymorzu – dynamicznie rozwijającej się dzielnicy, której mieszkańcy od lat zabiegali o swoją świątynię. Znamienny był również zwrot kościoła św. Stanisława w Gdańsku‑Wrzeszczu na cele sakralne, o co bezskutecznie starano się od zakończenia wojny. Komuniści nie byli chętni do zbyt dużych ustępstw i stopniowo odzyskiwali kontrolę nad procesem normalizacji. Jednak nawet sam prymas Wyszyński dostrzegał pozytywne strony tego procesu. Artykuł przedstawia pierwsze reakcje duchowieństwa w Trójmieście na normalizację stosunków między państwem a Kościołem rzymskokatolickim po rewolcie grudniowej 1970 r. Jest rozwinięciem i uzupełnieniem tez zawartych w książce Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia ’70 (Gdańsk–Warszawa 2020).
{"title":"Reakcje duchowieństwa w Trójmieście na zapowiedzi normalizacji stosunków między państwem a Kościołem rzymskokatolickim po Grudniu ’70","authors":"Piotr Abryszeński, Daniel Gucewicz","doi":"10.26881/rgtn.2020.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.04","url":null,"abstract":"Zmiany personalne na najwyższych stanowiskach państwowych wywołane brutalnym stłumieniem protestów w Grudniu ’70 spotkały się z pozytywną reakcją większości społeczeństwa, również duchownych Kościoła katolickiego. Jednak władze zdawały sobie sprawę, że nie wystarczy to do szybkiego uspokojenia nastrojów. Jednym z narzędzi służących legitymizacji nowej ekipy rządzącej stała się deklaracja gotowości do dialogu i normalizacji stosunków z Kościołem. Była ona sygnałem skierowanym zarówno do duchowieństwa, jak i do wiernych. Proces rozpoczęła wymiana korespondencji prymasa Stefana Wyszyńskiego z premierem Piotrem Jaroszewiczem, co otworzyło drogę do spotkań przedstawicieli Episkopatu Polski z przedstawicielami władz PRL. Rozmowy te przeniosły się również na poziom lokalny. \u0000Deklaracje współpracy oraz towarzyszące im kurtuazyjne gesty zasadniczo spotykały się z zadowoleniem księży. Liczyli oni, że dzięki temu uda się pozytywnie zakończyć wiele nierozwiązanych dotychczas spraw i postulatów zgłaszanych władzom. Efektem rozmów było uregulowanie kwestii własności na Ziemiach Zachodnich i Północnych, uchylenie urzędowego obowiązku prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez duchowieństwo czy realizacja części kościelnych postulatów dotyczących budownictwa sakralnego. Symbolem złagodzenia polityki władz była zgoda na budowę kościoła na gdańskim Przymorzu – dynamicznie rozwijającej się dzielnicy, której mieszkańcy od lat zabiegali o swoją świątynię. Znamienny był również zwrot kościoła św. Stanisława w Gdańsku‑Wrzeszczu na cele sakralne, o co bezskutecznie starano się od zakończenia wojny. Komuniści nie byli chętni do zbyt dużych ustępstw i stopniowo odzyskiwali kontrolę nad procesem normalizacji. Jednak nawet sam prymas Wyszyński dostrzegał pozytywne strony tego procesu. \u0000Artykuł przedstawia pierwsze reakcje duchowieństwa w Trójmieście na normalizację stosunków między państwem a Kościołem rzymskokatolickim po rewolcie grudniowej 1970 r. Jest rozwinięciem i uzupełnieniem tez zawartych w książce Grudniowa kolęda. Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia ’70 (Gdańsk–Warszawa 2020).","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"75 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114562907","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł stanowi próbę studium z filozofii praw człowieka w oparciu o treść Karty Powinności Człowieka (zamiennie: gdańskiej Karty) podpisanej i ogłoszonej 2 września 2000 r. w Gdańsku. W opracowaniu przedstawiono okoliczności opracowania i przyjęcia Karty, przeanalizowano jej postanowienia oraz zaproponowano w oparciu o nie zarys gdańskiej koncepcji praw człowieka. Autor rozważa również znaczenie gdańskiej Karty w kontekście kategorii pedagogiki miejsca sformułowanej przez Marię Mendel. Pośród różnych cech wyróżniających gdańską koncepcję praw człowieka za najistotniejszą uznać należy wzajemne konieczne powiązanie praw człowieka z określonymi wobec nich powinnościami, ujmowanymi jako wskazania moralnego postępowania. Co więcej, w ujęciu Karty Powinności Człowieka prawa człowieka mają wybitnie moralny charakter, stanowiąc w pierwszym rzędzie kategorię praw moralnych. Na podstawie interpretacji postanowień tegoż dokumentu można także mówić o zaniechaniu wypełnienia przez podmiot moralny powinności człowieka jako swoistym przypadku naruszenia praw człowieka.
{"title":"Gdańska koncepcja praw człowieka. Szkic z filozofii praw człowieka wokół treści Karty Powinności Człowieka proklamowanej 2 września 2000 r. w Gdańsku","authors":"Tomasz S. Snarski","doi":"10.26881/rgtn.2020.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.06","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi próbę studium z filozofii praw człowieka w oparciu o treść Karty Powinności Człowieka (zamiennie: gdańskiej Karty) podpisanej i ogłoszonej 2 września 2000 r. w Gdańsku. W opracowaniu przedstawiono okoliczności opracowania i przyjęcia Karty, przeanalizowano jej postanowienia oraz zaproponowano w oparciu o nie zarys gdańskiej koncepcji praw człowieka. Autor rozważa również znaczenie gdańskiej Karty w kontekście kategorii pedagogiki miejsca sformułowanej przez Marię Mendel. Pośród różnych cech wyróżniających gdańską koncepcję praw człowieka za najistotniejszą uznać należy wzajemne konieczne powiązanie praw człowieka z określonymi wobec nich powinnościami, ujmowanymi jako wskazania moralnego postępowania. Co więcej, w ujęciu Karty Powinności Człowieka prawa człowieka mają wybitnie moralny charakter, stanowiąc w pierwszym rzędzie kategorię praw moralnych. Na podstawie interpretacji postanowień tegoż dokumentu można także mówić o zaniechaniu wypełnienia przez podmiot moralny powinności człowieka jako swoistym przypadku naruszenia praw człowieka.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125356335","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Ferdinand Gottlob Schichau swoją zawrotną karierę zawdzięczał niezwykłej pracowitości, energii, a także wybitnym uzdolnieniom. Urodzony w 1814 r. w Elblągu, był absolwentem Królewskiego Instytutu Technicznego (Königliches Gewerbe‑Institut) w Berlinie. Podczas zagranicznego stypendium zapoznał się z wiodącymi kierunkami industrializacji w Europie, zafascynowała go produkcja maszyn parowych i ich wykorzystywanie w przemyśle. Odrzucił propozycję zatrudnienia w dużym przedsiębiorstwie, pragnął budować wszystko od podstaw, samodzielnie. W 1837 r. założył w Elblągu mały Zakład Budowy Maszyn, pracowało w nim ośmiu mężczyzn. Taki był początek firmy, która pod koniec wieku zatrudniała tysiące robotników. Obdarzony genialnym wyczuciem nie tylko w zakresie nowinek technicznych, ale również koniunktury, F.G. Schichau wszystkie swoje przedsięwzięcia doprowadził do pełnego rozkwitu. W 1893 r. w przemysłowym krajobrazie Gdańska zaistniała nowa struktura, stocznia Schiffswerft von F. Schichau. Zakład okrętowy posiadał sześć pochylni i pod względem możliwości budowy dużych statków należał do przodujących w Niemczech. W przedsiębiorstwach należących do firmy Schichaua budowano lokomotywy, ogromne okręty wojenne (pancerniki i krążowniki), pogłębiarki portowe, a także aparaturę dla cukrowni i maszyny do tartaków. Tuż przed I wojną światową armator Norddeutscher Lloyd zamówił w stoczni dwa rekordowej wielkości pasażerskie olbrzymy – legendarne transatlantyki „Columbus”. Ślady działalności zakładów Schichaua wciąż daje się zauważyć w wielu miejscach, a jego postać przeszła do legendy. Artykuł stanowi opowieść o założycielu, jego spadkobiercach i przedsiębiorstwach przez nich prowadzonych. Starałem się przedstawić te aspekty działalności firmy, które uznać wypada za kluczowe. To szkic historyczny, przedstawiający losy ogromnego w swej skali przemysłowego przedsięwzięcia, które szczyt swego rozwoju osiągnęło na przełomie XIX i XX w. Było wizytówką Gdańska i miastem w mieście. Zagościło w literaturze i jest stałym elementem wyobraźni historycznej każdego, kto zajmuje się dziejami miasta.
{"title":"Ferdinand Gottlob Schichau i jego stocznia","authors":"Waldemar Borzestowski","doi":"10.26881/RGTN.2020.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/RGTN.2020.02","url":null,"abstract":"Ferdinand Gottlob Schichau swoją zawrotną karierę zawdzięczał niezwykłej pracowitości, energii, a także wybitnym uzdolnieniom. Urodzony w 1814 r. w Elblągu, był absolwentem Królewskiego Instytutu Technicznego (Königliches Gewerbe‑Institut) w Berlinie. Podczas zagranicznego stypendium zapoznał się z wiodącymi kierunkami industrializacji w Europie, zafascynowała go produkcja maszyn parowych i ich wykorzystywanie w przemyśle. Odrzucił propozycję zatrudnienia w dużym przedsiębiorstwie, pragnął budować wszystko od podstaw, samodzielnie. W 1837 r. założył w Elblągu mały Zakład Budowy Maszyn, pracowało w nim ośmiu mężczyzn. Taki był początek firmy, która pod koniec wieku zatrudniała tysiące robotników. Obdarzony genialnym wyczuciem nie tylko w zakresie nowinek technicznych, ale również koniunktury, F.G. Schichau wszystkie swoje przedsięwzięcia doprowadził do pełnego rozkwitu. W 1893 r. w przemysłowym krajobrazie Gdańska zaistniała nowa struktura, stocznia Schiffswerft von F. Schichau. Zakład okrętowy posiadał sześć pochylni i pod względem możliwości budowy dużych statków należał do przodujących w Niemczech. W przedsiębiorstwach należących do firmy Schichaua budowano lokomotywy, ogromne okręty wojenne (pancerniki i krążowniki), pogłębiarki portowe, a także aparaturę dla cukrowni i maszyny do tartaków. Tuż przed I wojną światową armator Norddeutscher Lloyd zamówił w stoczni dwa rekordowej wielkości pasażerskie olbrzymy – legendarne transatlantyki „Columbus”. \u0000Ślady działalności zakładów Schichaua wciąż daje się zauważyć w wielu miejscach, a jego postać przeszła do legendy. Artykuł stanowi opowieść o założycielu, jego spadkobiercach i przedsiębiorstwach przez nich prowadzonych. Starałem się przedstawić te aspekty działalności firmy, które uznać wypada za kluczowe. To szkic historyczny, przedstawiający losy ogromnego w swej skali przemysłowego przedsięwzięcia, które szczyt swego rozwoju osiągnęło na przełomie XIX i XX w. Było wizytówką Gdańska i miastem w mieście. Zagościło w literaturze i jest stałym elementem wyobraźni historycznej każdego, kto zajmuje się dziejami miasta.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"97 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134307860","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W artykule podjęto próbę oceny wpływu pandemii COVID‑19 na pomorski rynek pracy. Autor analizuje zmiany poszczególnych wskaźników opisujących sytuację na pomorskim rynku pracy oraz omawia trudności, z jakimi w sferze zawodowej w wyniku pandemii borykają się przedstawiciele szczególnych grup na rynku pracy – kobiety i osoby młode. Wnioski wskazują na negatywny wpływ pandemii COVID‑19 na regionalny rynek pracy i zatrudnienie, a z negatywnymi konsekwencjami przyjdzie mierzyć się jeszcze długo po ustaniu pandemii.
{"title":"Wpływ pandemii COVID‑19 na pomorski rynek pracy","authors":"M. Rutkowski","doi":"10.26881/rgtn.2020.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.07","url":null,"abstract":"W artykule podjęto próbę oceny wpływu pandemii COVID‑19 na pomorski rynek pracy. Autor analizuje zmiany poszczególnych wskaźników opisujących sytuację na pomorskim rynku pracy oraz omawia trudności, z jakimi w sferze zawodowej w wyniku pandemii borykają się przedstawiciele szczególnych grup na rynku pracy – kobiety i osoby młode. Wnioski wskazują na negatywny wpływ pandemii COVID‑19 na regionalny rynek pracy i zatrudnienie, a z negatywnymi konsekwencjami przyjdzie mierzyć się jeszcze długo po ustaniu pandemii.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"79 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131800306","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł przedstawia treść gdańskiego porządku ogniowego (Fewers Ordnung) z 1539 r. razem z jego aktualizacjami z lat 1565 i 1587. Dokument z 1539 r., dotychczas nie prezentowany i nie omawiany, jest ogniwem pośrednim między najstarszymi wilkierzami, skąpo opisującymi problematykę gaszenia pożarów, a odrębnymi i jednolitymi od tego roku przepisami przeciwpożarowymi. Niniejsze opracowanie, choć w niewielkim zakresie, nawiązuje do pracy Tadeusza Maciejewskiego Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793), opublikowanej w periodyku „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” w 2017 r.
{"title":"Gaszenie pożarów dawnego Gdańska na przykładzie porządków ogniowych z XVI w.","authors":"Bogusław Ulicki","doi":"10.26881/rgtn.2020.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.01","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia treść gdańskiego porządku ogniowego (Fewers Ordnung) z 1539 r. razem z jego aktualizacjami z lat 1565 i 1587. Dokument z 1539 r., dotychczas nie prezentowany i nie omawiany, jest ogniwem pośrednim między najstarszymi wilkierzami, skąpo opisującymi problematykę gaszenia pożarów, a odrębnymi i jednolitymi od tego roku przepisami przeciwpożarowymi. Niniejsze opracowanie, choć w niewielkim zakresie, nawiązuje do pracy Tadeusza Maciejewskiego Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793), opublikowanej w periodyku „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” w 2017 r.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"438 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122883047","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W artykule krótko opisano rolę fizyków związanych z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu (Aleksander Jabłoński, Alfons Kawski, Jerzy Grzywacz, Roman S. Ingarden, Jan Fiutak, Eugeniusz Czuchaj, Józef A. Heldt) w utworzeniu ośrodka fizyki na Uniwersytecie Gdańskim. Przedstawiono także niektóre aspekty współpracy pomiędzy tymi uniwersytetami, która przyczyniła się do rozwoju badań w zakresie fizyki atomowej, molekularnej i optycznej oraz fizyki teoretycznej.
{"title":"Wspomnienie o tym, jak fizycy toruńscy pomagali w utworzeniu ośrodka fizyki na Uniwersytecie Gdańskim","authors":"J. Szudy","doi":"10.26881/rgtn.2020.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/rgtn.2020.09","url":null,"abstract":"W artykule krótko opisano rolę fizyków związanych z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu (Aleksander Jabłoński, Alfons Kawski, Jerzy Grzywacz, Roman S. Ingarden, Jan Fiutak, Eugeniusz Czuchaj, Józef A. Heldt) w utworzeniu ośrodka fizyki na Uniwersytecie Gdańskim. Przedstawiono także niektóre aspekty współpracy pomiędzy tymi uniwersytetami, która przyczyniła się do rozwoju badań w zakresie fizyki atomowej, molekularnej i optycznej oraz fizyki teoretycznej.","PeriodicalId":142418,"journal":{"name":"Rocznik Gdański","volume":"83 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123326650","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：