Türk-Slavyan əlaqələri qədim köklərə, özünəməxsus zəngin xüsusiyyətlərə malik olan dərin münasibətlərdir. Hər iki xalqlar arasında olan bu möhkəm və təsirli münasibətləri şübhəsiz, yetkin dil, mədəniyyət əlaqələri doğurmuşdur. Bu baxımdan Rus dilindəki Türk mənşəli alınmalar Türk Slavyan əlaqələri tarixində həm dərin, həm də silinməz izlər olmaqla qədim tarixi münasibətlərin nəticəsidir. Bu əlaqələr sonrakı yüzilliklərdə daha da inkişaf edərək iqtisadi, ictimai, siyasi və mədəni sahələri əhatə etməklə Şərqi Slavyan, o cümlədən rus dilində və mədəniyyətində silinməz izlər qoymuşdur. Deyə bilərik ki, türk xalqları ilə slavyan xalqları arasında sıx əlaqələr hələ Miladın ilk yüzilliklərində – slavyan tayfa birlikləri dövründə başlamışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, ardıcıl şəkildə davam etdiyindən bu ünsiyyət (istər iqtisadi, istər mədəni və s.) siyasi şəraitdən asılı olmayaraq daimi xarakterdə olmuşdur. Türklərin ruslara təsiri təkcə dildə deyil, antropologiyasında, adət-ənənələrində, mentalitetdə də öz təsirini tapmışdı. Bununla türklər cəsarətlə deyə bilərik ki, gələcək Rusiya imperiyasının dövləti, hərbi və iqtisadi əsasını qoydu. Lakin yaxın zamanlaradək Rus və ya digər Slavyan xalqlarının formalaşmasında, habelə dövlətçiliyinin təşəkkülündə və inkişafında türk faktorunun rolu sözün həqiqi mənasında danılmış, bu barədə tədqiqat xarakterli axtarışlar aparmaq yasaq sayılmışdı. Türk-Rus və ya qədim türklərin Şərqi Slavyan xalqları ilə olan hərtərəfli əlaqələrinin öyrənilib tədqiq olunması bu gün isə artıq yeni yanaşma tərzi, əvvəlkilərdən fərqli mövqe və habelə yeni baxış də tələb etməkdədir. Əslində tarixi xarakterə malik olan bu təşəbbüs qonşu xalqlar arasında mövcud olan münasibətlərin tarixini öyrənməyə, habelə dilin tarixini, inkişaf mərhələləri və pillələrinin tarixi baxımdan mənzərəsini müəyyənləşdirməyə böyük imkanlar açır.Şərqi Slavyan dillərində işlənən və bu dillərə keçdiyi vaxtdan bəri bir neçə yüz illər boyu işlənmə müddətincə öz aktuallığını yenə də saxlamaqda olan türk mənşəli sözlərin mühüm qismini mədəni terminlər, xüsusən türklərdə sosial-mədəni həyatın erkən yetkinliyini göstərən sözlər yasа, yasаk, yasоvul, tаmqа, tамоjnya, dеnqi, yam (poçt yolu), surquç, kаznа, tоvаr, bаzаr, arkan, basma, topor, barak, vataqa, palaş(ikiağızlı qılınc), taqan, kаbаlа, tarxan,yarlık, аltın, tоvаriş, sаn (rütbə, ad-san), аrbа, оçаq, stakan, başnya, divan, kirpiç, utyuq, bulat, çuqun, bronza, fonar və s. təşkil edir. Şərqi Slavyan dillərinə keçdiyi vaxtdan bəri bir neçə yüz illər boyu işlənmə müddətincə öz aktuallığını yenə də saxlamaqda olan bu sözlər hazırda da qazanılan uğurları ifadə etməkdədir.
土耳其与斯拉夫的关系根深蒂固，各有特点。毫无疑问，两国人民之间的这种möhkəm vətəsirli münasibətləri关系催生了称职的语言mədəniyyət əlaqələri。从这个角度来看，俄语中的土耳其语借词是qədim historical münasibətlərin, həm dərin, həm dəm də indelible izlər olmaqla qədim tarixi münasibətlə nəticəs的结果。这些关系在随后的几个世纪中得到了进一步的发展，并在斯拉夫语、俄语和 mədəniyyətində 的经济、社会、政治和 mədəni 领域留下了不可磨灭的痕迹。Deyə bilərik ki, sıx əlaqələr between turkish xalqlar ileə slavyan xalqlar between the first centuries of the millennium - slavyan crew unions started at the beginning.有必要强调的是，在接下来的时期，这种互动（无论是经济、经济、mədəni 等）一直具有永久性的特点，没有从政治舞台上中止。土耳其人对俄罗斯人的影响不仅体现在语言上，还体现在人类学、adət-ənənənələrində、心态和思维方式上。可以说，土耳其人为俄罗斯帝国的政治、军事和经济结构奠定了基础。然而，近代以来，土耳其因素在俄罗斯或其他斯拉夫民族形成过程中的作用，特别是在俄罗斯帝国民族主义形成和发展过程中的作用，并没有得到真正意义上的承认，对这一问题进行任何研究都被认为是非法的吧ədə tədqiqat xarakterli axtarışlar。The study of Turkish-Russian or qədim turklərin's hərtərəfli əlaqələrinin öyrənilib tədqiq olunması isə plusq new approach tərzi, əvvəlkilərdən fərqli mövqe veə habelə yeni baxış də tələb etməkdədir.这种具有历史特征的 təşəbbüs qəşəbbüs，为从历史的角度了解邻近民族之间存在的 münasibətlərin 的历史、语言的历史、语言发展的历史、语言发展的历史及其药丸的历史提供了很好的机会。Şərqi Slavyan languagesə işlənə vənə these languagesə keçdiyi vaxtdan bəri birçə hundred illər long işlənmə müddətincə self aktuallığını yenə də saxlamaqda olan sözlərin önemli qismini mədəni terminlər、xüsusən türklərdə sosial-mədəni həyatı erkən competence of early competence of the word law、yasаk, yasоvul, tаmqа, tамоjnya, dеnqi, yam (poçt way), surquç, kаznа, tоvаr, bаzаr, arkan, basma, topor, barak, vataqa, palash (bilingual qılınc)、taqan, kаbаlа, tarxan, yarlık, аltın, tоvаriş, sаn (rank, name-san), аrbа, оçаq, stakan, başnya, divan, kirpiç, utyuq, bulat, çuqun, bronza, fonar 等。təşkil edir.这些词语自被引入斯拉夫语系的斯拉夫语中以来，已经使用了几百年，它们一直在表达当下获得的好运。
{"title":"Rus xalqının ictimai- sosial və mənəvi mədəniyyətinə Türk təsiri","authors":"Minaxanım Təkəli Nuriyeva","doi":"10.33390/ijla.1867","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1867","url":null,"abstract":"Türk-Slavyan əlaqələri qədim köklərə, özünəməxsus zəngin xüsusiyyətlərə malik olan dərin münasibətlərdir. Hər iki xalqlar arasında olan bu möhkəm və təsirli münasibətləri şübhəsiz, yetkin dil, mədəniyyət əlaqələri doğurmuşdur. Bu baxımdan Rus dilindəki Türk mənşəli alınmalar Türk Slavyan əlaqələri tarixində həm dərin, həm də silinməz izlər olmaqla qədim tarixi münasibətlərin nəticəsidir. Bu əlaqələr sonrakı yüzilliklərdə daha da inkişaf edərək iqtisadi, ictimai, siyasi və mədəni sahələri əhatə etməklə Şərqi Slavyan, o cümlədən rus dilində və mədəniyyətində silinməz izlər qoymuşdur. Deyə bilərik ki, türk xalqları ilə slavyan xalqları arasında sıx əlaqələr hələ Miladın ilk yüzilliklərində – slavyan tayfa birlikləri dövründə başlamışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, ardıcıl şəkildə davam etdiyindən bu ünsiyyət (istər iqtisadi, istər mədəni və s.) siyasi şəraitdən asılı olmayaraq daimi xarakterdə olmuşdur. Türklərin ruslara təsiri təkcə dildə deyil, antropologiyasında, adət-ənənələrində, mentalitetdə də öz təsirini tapmışdı. Bununla türklər cəsarətlə deyə bilərik ki, gələcək Rusiya imperiyasının dövləti, hərbi və iqtisadi əsasını qoydu. Lakin yaxın zamanlaradək Rus və ya digər Slavyan xalqlarının formalaşmasında, habelə dövlətçiliyinin təşəkkülündə və inkişafında türk faktorunun rolu sözün həqiqi mənasında danılmış, bu barədə tədqiqat xarakterli axtarışlar aparmaq yasaq sayılmışdı. Türk-Rus və ya qədim türklərin Şərqi Slavyan xalqları ilə olan hərtərəfli əlaqələrinin öyrənilib tədqiq olunması bu gün isə artıq yeni yanaşma tərzi, əvvəlkilərdən fərqli mövqe və habelə yeni baxış də tələb etməkdədir. Əslində tarixi xarakterə malik olan bu təşəbbüs qonşu xalqlar arasında mövcud olan münasibətlərin tarixini öyrənməyə, habelə dilin tarixini, inkişaf mərhələləri və pillələrinin tarixi baxımdan mənzərəsini müəyyənləşdirməyə böyük imkanlar açır.Şərqi Slavyan dillərində işlənən və bu dillərə keçdiyi vaxtdan bəri bir neçə yüz illər boyu işlənmə müddətincə öz aktuallığını yenə də saxlamaqda olan türk mənşəli sözlərin mühüm qismini mədəni terminlər, xüsusən türklərdə sosial-mədəni həyatın erkən yetkinliyini göstərən sözlər yasа, yasаk, yasоvul, tаmqа, tамоjnya, dеnqi, yam (poçt yolu), surquç, kаznа, tоvаr, bаzаr, arkan, basma, topor, barak, vataqa, palaş(ikiağızlı qılınc), taqan, kаbаlа, tarxan,yarlık, аltın, tоvаriş, sаn (rütbə, ad-san), аrbа, оçаq, stakan, başnya, divan, kirpiç, utyuq, bulat, çuqun, bronza, fonar və s. təşkil edir. Şərqi Slavyan dillərinə keçdiyi vaxtdan bəri bir neçə yüz illər boyu işlənmə müddətincə öz aktuallığını yenə də saxlamaqda olan bu sözlər hazırda da qazanılan uğurları ifadə etməkdədir.","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130879580","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The article studies the life and work of Haji Molla Mahammad Nakhchivani, who is important for the study of manuscripts about Nakhchivan in the late 19th and early 20th centuries, which are still unknown to the scientific community. Thus, the structure, philological-textological analysis and palaeographic features of his works “Sahabad-Dumu”, “Kashkulun-Nur”, “Mazahir al-Anwar”, “Gurratul-Absar”, “Durratul-Abrar” were widely studied and certain scientific conclusions have been reached. Based on the research, it was determined how rich and comprehensive the creative activity of H.M Nakhchivani is. Also, along with the structural analysis of these works, which are a valuable product of his intense creative work, it was determined that their palaeographic features are even more scientific for the modern period. Purposeful research on the life and work of prominent scientists formed by the Nakhchivan environment in the late nineteenth and early twentieth centuries shows that authors with truly rich knowledge and skills beme indelible figures in history. The works of Nasreddin Tusi, Ekmeleddin Nakhchivani, Najmaddin Nakhchivani, Hindushah Nakhchivani, Nematullah Nakhchivani, Mahammadali Nakhchivani, Huseyn Javid, Mirza Jalil, Mahammad Taghi Sidgi, Mammad Said Ordubadi and others, who made remarkable efforts in enlightening of Azerbaijani people, could find their worthy place. The works of such well-known personalities have found their rightful place. Any work written by them was included in the list of pearls of human culture and has been serving mankind for centuries. These valuable sources of philosophical, literary, artistic, scientific, historical and logical ideas created by our thinkers save their value by passing down from generation to generation as our national treasure. One of such thinkers is Haji Molla Mahammad Nakhchivani, who was born in Nakhchivan in the late 19th and early 20th centuries and received material and spiritual nourishment from this land.
这篇文章研究了Haji Molla Mahammad Nakhchivani的生活和工作，他对19世纪末和20世纪初关于Nakhchivani的手稿的研究很重要，这对科学界来说仍然是未知的。因此，对他的《萨哈巴德-杜穆》、《喀什库伦-努尔》、《马扎希尔·安瓦尔》、《古拉图尔-阿布萨》、《杜拉图尔-阿布萨》等著作的结构、文体学分析和古学特征进行了广泛的研究，并得出了一定的科学结论。在研究的基础上，确定了h.m. Nakhchivani的创作活动是多么丰富和全面。此外，随着对这些作品的结构分析，这是他激烈的创造性工作的宝贵成果，确定了它们的古生物学特征在现代时期更加科学。对19世纪末和20世纪初纳希切万环境形成的杰出科学家的生活和工作进行有目的的研究表明，拥有真正丰富知识和技能的作者成为历史上不可磨灭的人物。Nasreddin Tusi, Ekmeleddin Nakhchivani, najmadin Nakhchivani, Hindushah Nakhchivani, Nematullah Nakhchivani, Mahammadali Nakhchivani, Huseyn Javid, Mirza Jalil, mohammad Taghi Sidgi, mamad Said Ordubadi等人的作品在启发阿塞拜疆人民方面做出了卓越的努力，可以找到他们值得的地方。这些知名人物的作品已经找到了他们应有的位置。他们所写的任何作品都被列入人类文化的明珠，并为人类服务了几个世纪。我们的思想家创造的这些哲学、文学、艺术、科学、历史和逻辑思想的宝贵源泉，作为我们的国宝代代相传，保存了它们的价值。其中一位思想家是哈吉·莫拉·穆罕默德·纳希切万，他于19世纪末和20世纪初出生在纳希切万，并从这片土地上获得了物质和精神上的滋养。
{"title":"About the life and creativity of Hajimolla Mahammad Nakhchivani, a great representative of the XIX century","authors":"Sebuhi İbrahimov","doi":"10.33390/ijla.1895","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1895","url":null,"abstract":"The article studies the life and work of Haji Molla Mahammad Nakhchivani, who is important for the study of manuscripts about Nakhchivan in the late 19th and early 20th centuries, which are still unknown to the scientific community. Thus, the structure, philological-textological analysis and palaeographic features of his works “Sahabad-Dumu”, “Kashkulun-Nur”, “Mazahir al-Anwar”, “Gurratul-Absar”, “Durratul-Abrar” were widely studied and certain scientific conclusions have been reached. Based on the research, it was determined how rich and comprehensive the creative activity of H.M Nakhchivani is. Also, along with the structural analysis of these works, which are a valuable product of his intense creative work, it was determined that their palaeographic features are even more scientific for the modern period. Purposeful research on the life and work of prominent scientists formed by the Nakhchivan environment in the late nineteenth and early twentieth centuries shows that authors with truly rich knowledge and skills beme indelible figures in history. The works of Nasreddin Tusi, Ekmeleddin Nakhchivani, Najmaddin Nakhchivani, Hindushah Nakhchivani, Nematullah Nakhchivani, Mahammadali Nakhchivani, Huseyn Javid, Mirza Jalil, Mahammad Taghi Sidgi, Mammad Said Ordubadi and others, who made remarkable efforts in enlightening of Azerbaijani people, could find their worthy place. The works of such well-known personalities have found their rightful place. Any work written by them was included in the list of pearls of human culture and has been serving mankind for centuries. These valuable sources of philosophical, literary, artistic, scientific, historical and logical ideas created by our thinkers save their value by passing down from generation to generation as our national treasure. One of such thinkers is Haji Molla Mahammad Nakhchivani, who was born in Nakhchivan in the late 19th and early 20th centuries and received material and spiritual nourishment from this land.","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"24 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117060160","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Atasözleri, deyimler, kalıp sözlerle birlikte Türkçe söz varlığında önemli bir yeri olan ikilemeler, sözcüklerin anlamı güçlendirmek, pekiştirmek, anlatıma ahenk katmak amaçlarıyla yan yana gelerek oluşturduğu söz öbekleridir. Eserlerde kurgulanan iletilerin okuyucuya daha çabuk, daha derin, daha kalıcı ve daha anlaşılır olarak aktarılmaları için kullanılan söz öbeklerinden biri olan ikilemeler, yüklendikleri bu işlevler nedeniyle sanatçılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Türk edebiyatı tarihinde önemli bir yeri olan Tarık Buğra’nın da romanlarında ikilemeye çokça yer verdiği görülmektedir. Eserlerinde yer alan ikilemelerin tesadüfi olmadığı ve de sanatçının vermek istediği iletileri ve anlamları kurgulamada önemli bir yeri olduğunun ortaya konulması amacıyla bu makalede Tarık Buğra’nın Küçük Ağa romanında yer alan ikilemeler; türleri, kullanım sıklığı ve yazım yönleriyle ele alınmıştır.
{"title":"An evaluation on the reduplications in Tarık Buğra’s novel “Küçük Ağa”","authors":"Ahu Güneri, Necmi Akyalçin","doi":"10.33390/ijla.1875","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1875","url":null,"abstract":"Atasözleri, deyimler, kalıp sözlerle birlikte Türkçe söz varlığında önemli bir yeri olan ikilemeler, sözcüklerin anlamı güçlendirmek, pekiştirmek, anlatıma ahenk katmak amaçlarıyla yan yana gelerek oluşturduğu söz öbekleridir. Eserlerde kurgulanan iletilerin okuyucuya daha çabuk, daha derin, daha kalıcı ve daha anlaşılır olarak aktarılmaları için kullanılan söz öbeklerinden biri olan ikilemeler, yüklendikleri bu işlevler nedeniyle sanatçılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Türk edebiyatı tarihinde önemli bir yeri olan Tarık Buğra’nın da romanlarında ikilemeye çokça yer verdiği görülmektedir. Eserlerinde yer alan ikilemelerin tesadüfi olmadığı ve de sanatçının vermek istediği iletileri ve anlamları kurgulamada önemli bir yeri olduğunun ortaya konulması amacıyla bu makalede Tarık Buğra’nın Küçük Ağa romanında yer alan ikilemeler; türleri, kullanım sıklığı ve yazım yönleriyle ele alınmıştır.","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134504065","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Mətn bir linqvistik vahid kimi fikrin bitkinliyini bildirən mürəkkəb sintaktik bütövlükdür. Bütöv dedikdə, onun müxtəlif sayda komponentlərdən, onu təşkil edən cümlələrdən ibarət olması nəzərdə tutulur. Mətnin komponentləri sayılan cümlələr öz düzülüşü ilə həm ümumi mətn semantikasına, həm də strukturuna xidmət etməlidir. Mətnin öz kommunikativ funksiyasını yerinə yetirməsi üçün onu təşkil edən komponentlərin arasında qarşılıqlı bağlılığın olması mütləqdir. Çünki nisbi bitkinlik bildirən cümlələr mətn çərçivəsinə daxil olduqda digər cümlələrlə qarşılıqlı əlaqə yaradaraq ümumi bir mətn semantikasına, makrotemaya, eyni zamanda mikrotemaya qulluq edir. Komponentlər arasındakı bu əlaqə tiplərini araşdıraraq onları iki cür təsnif etmək olar: cümlələr arasında koheziya əlaqəsi və koherensiya əlaqəsi. Digər bir dillə desək məna və struktur əlaqə. Mətnin sintaktik strukturu və ya forması koheziya əlaqəsi kimi, semantik bağlılığı isə koheziya vasitələri ilə gerçəkləşən koherent əlaqə kimi müəyyənləşdirilir. Mətndə bir-birini izləyən cümlələr arasında məntiqi-semantik əlaqə vasitəsilə ortaya çıxan, daxili mətn bağlılığını təmin edən koherensiya əlaqələri dilçilikdə semantik proqressiya kimi də tanınır. Bu termini ilk dəfə N.R.Wolf (2001/2002) irəli sürmüşdür. Mann/Thompson (1986, 77-80) semantik proqressiyanı tədqiq edərək onun əsas növləri haqqında müddəalarını işləyib hazırlamışlar. Dilçilərin araşdırmalarına görə semantik proqressiyada koherensiyanın ifadə olunması üçün bir sıra qeyri-dil elementləri vacibdir. Tədqiqatda bağlayıcı vasitələrlə müəyyən edilən cümlələr arasındakı koherensiya əlaqələri və yaxud semantik proqressiya təsnif olunur.
{"title":"Mətndaxili semantik proqressiya","authors":"Aygün Rüstəmli","doi":"10.33390/ijla.1887","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1887","url":null,"abstract":"Mətn bir linqvistik vahid kimi fikrin bitkinliyini bildirən mürəkkəb sintaktik bütövlükdür. Bütöv dedikdə, onun müxtəlif sayda komponentlərdən, onu təşkil edən cümlələrdən ibarət olması nəzərdə tutulur. Mətnin komponentləri sayılan cümlələr öz düzülüşü ilə həm ümumi mətn semantikasına, həm də strukturuna xidmət etməlidir. Mətnin öz kommunikativ funksiyasını yerinə yetirməsi üçün onu təşkil edən komponentlərin arasında qarşılıqlı bağlılığın olması mütləqdir. Çünki nisbi bitkinlik bildirən cümlələr mətn çərçivəsinə daxil olduqda digər cümlələrlə qarşılıqlı əlaqə yaradaraq ümumi bir mətn semantikasına, makrotemaya, eyni zamanda mikrotemaya qulluq edir. Komponentlər arasındakı bu əlaqə tiplərini araşdıraraq onları iki cür təsnif etmək olar: cümlələr arasında koheziya əlaqəsi və koherensiya əlaqəsi. Digər bir dillə desək məna və struktur əlaqə. Mətnin sintaktik strukturu və ya forması koheziya əlaqəsi kimi, semantik bağlılığı isə koheziya vasitələri ilə gerçəkləşən koherent əlaqə kimi müəyyənləşdirilir.\u0000Mətndə bir-birini izləyən cümlələr arasında məntiqi-semantik əlaqə vasitəsilə ortaya çıxan, daxili mətn bağlılığını təmin edən koherensiya əlaqələri dilçilikdə semantik proqressiya kimi də tanınır. Bu termini ilk dəfə N.R.Wolf (2001/2002) irəli sürmüşdür.\u0000Mann/Thompson (1986, 77-80) semantik proqressiyanı tədqiq edərək onun əsas növləri haqqında müddəalarını işləyib hazırlamışlar. Dilçilərin araşdırmalarına görə semantik proqressiyada koherensiyanın ifadə olunması üçün bir sıra qeyri-dil elementləri vacibdir. Tədqiqatda bağlayıcı vasitələrlə müəyyən edilən cümlələr arasındakı koherensiya əlaqələri və yaxud semantik proqressiya təsnif olunur.","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"34 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121568311","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Çeviri çok eski bir geçmişe sahip bir bilimdir. Çeviri sırasında dildeki herhangi bir metin başka bir dile çevrilir ve sonuç olarak önceki dildeki fikir karşısındaki kişiye anlatılmaya çalışılır. Çevrilecek metin veya dile «kaynak metin» veya «kaynak dil», çevrilen ve türetilen metne «hedef metin» veya «hedef dil» denir. Çeviriler ağırlıklı olarak yazılı ve sözlü olarak yapılır. Yazılı şekilde çeviren kişiye “mütercim”, sözlü olarak çeviren kişiye “tercüman” veya “çevirmen” denir. Çeviri, genellikle, çeviriyi orijinal metne mümkün olduğunca benzer kılmak amacıyla bir fikrin bir dilden aynı içeriğe sahip başka bir dile aktarılmasıdır. Ancak dillerin doğası, kültürel farklılıklar ve bilimsel terimlerin yaygınlığı tam bir çeviriye izin vermemektedir. Çeviri tarihi Türk kültürünü geçmemiştir. Tercümenin ilk örneklerine Selçuklu devletinde ve ondan önce yaşamış Türk boylarında rastlamak mümkündür. 8. yüzyılda başlayıp 11. yüzyılda zirveye ulaşan İslam dünyasında tercüme ve bilimsel buluşlar alanı 12. yüzyıldan itibaren zayıflamış ve 18. yüzyıla kadar sürmüştür. Altı yüz yıllık bu durgunluk döneminde, Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından kurulan medreseler, öğrencilere felsefe, tıp ve diğer bilim dallarında çeşitli bilgiler vermiş, Arapça ve Farsça öğretmiş, bu dillerde edebiyat tercümeleri yapmış ve yayınlanmış ders kitaplarından yararlanılmıştır. Çeviri süreci dünyanın en kültürel olaylarından biri olarak kabul edilebilir. Çeviri işi ilk bakışta kolay gibi görünse de çeviri alanı gerçekten çok zor ve sorumluluk isteyen bir iştir. Ayrıca çevirmene de birçok görev yükler: Edebi metin çevirisinde çevirmen her şeyden önce eserin tüm güzelliğini, bütünlüğünü, ahengini ve etkisini sürdürebilmelidir. Çevirmen, yazarın ait olduğu kişilerin tarihi, coğrafyası, etnografyası, düşünce tarzı, gelenekleri ve özellikleri hakkında derin bir bilgiye sahip olmalıdır. Ayrıca çeviriyi oluştururken okuyucunun beğenisini de dikkate almalıdır. Edebi çeviride dil bilgisinin, özellikle çevirmenin her iki dilin sadece edebi biçimini değil, aynı zamanda konuşma biçimini, lehçelerini ve hatta argosunu bilmesi önemli koşullardan biridir.Çevirinin dili, çevirinin kaynak metin seviyesine yakınlık derecesi, çevirideki biçimlerin dil özelliklerinin korunması vb. tüm bu yönleriyle birlikte eserin genel sanatsal özellikleri korunmalıdır. Çevirmen önce çevrilecek esere hakim olmalı, sonra çeviriyi düşünmelidir. Çeviribilim çok ilgili ve ilginç bir dilbilim alanıdır. Azerbaycan ve Türkiye arasındaki dostluk gelenekleri eski tarihimize kadar uzanır. Dolayısıyla Azerbaycanlı ve Türklerin tarihi kökleri aynı olduğu için etimolojimiz ve geleneklerimiz de aynıdır. Hem Azerbaycanlıları hem de Türkleri Oğuz dil grubuna aittir. Azerbaycanlılar ve Türkler, tarihsel gelişim içinde birçok imparatorluk kurmuşlar ve diğer imparatorluğun çöküşüne neden olmuşlardır. Bu yüzden devletler arasındaki ilişkilerin giderek gelişmesi, hem sözlü hem de yazılı olarak her iki dilden tercüme e
{"title":"Metinle çeviri metinlerinin karşılaştırılarak incelenmesi","authors":"Hayale Mecidova","doi":"10.33390/ijla.1865","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1865","url":null,"abstract":"Çeviri çok eski bir geçmişe sahip bir bilimdir. Çeviri sırasında dildeki herhangi bir metin başka bir dile çevrilir ve sonuç olarak önceki dildeki fikir karşısındaki kişiye anlatılmaya çalışılır. Çevrilecek metin veya dile «kaynak metin» veya «kaynak dil», çevrilen ve türetilen metne «hedef metin» veya «hedef dil» denir. Çeviriler ağırlıklı olarak yazılı ve sözlü olarak yapılır. Yazılı şekilde çeviren kişiye “mütercim”, sözlü olarak çeviren kişiye “tercüman” veya “çevirmen” denir. Çeviri, genellikle, çeviriyi orijinal metne mümkün olduğunca benzer kılmak amacıyla bir fikrin bir dilden aynı içeriğe sahip başka bir dile aktarılmasıdır. Ancak dillerin doğası, kültürel farklılıklar ve bilimsel terimlerin yaygınlığı tam bir çeviriye izin vermemektedir. Çeviri tarihi Türk kültürünü geçmemiştir. Tercümenin ilk örneklerine Selçuklu devletinde ve ondan önce yaşamış Türk boylarında rastlamak mümkündür. 8. yüzyılda başlayıp 11. yüzyılda zirveye ulaşan İslam dünyasında tercüme ve bilimsel buluşlar alanı 12. yüzyıldan itibaren zayıflamış ve 18. yüzyıla kadar sürmüştür. Altı yüz yıllık bu durgunluk döneminde, Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından kurulan medreseler, öğrencilere felsefe, tıp ve diğer bilim dallarında çeşitli bilgiler vermiş, Arapça ve Farsça öğretmiş, bu dillerde edebiyat tercümeleri yapmış ve yayınlanmış ders kitaplarından yararlanılmıştır. Çeviri süreci dünyanın en kültürel olaylarından biri olarak kabul edilebilir. Çeviri işi ilk bakışta kolay gibi görünse de çeviri alanı gerçekten çok zor ve sorumluluk isteyen bir iştir. Ayrıca çevirmene de birçok görev yükler: Edebi metin çevirisinde çevirmen her şeyden önce eserin tüm güzelliğini, bütünlüğünü, ahengini ve etkisini sürdürebilmelidir. Çevirmen, yazarın ait olduğu kişilerin tarihi, coğrafyası, etnografyası, düşünce tarzı, gelenekleri ve özellikleri hakkında derin bir bilgiye sahip olmalıdır. Ayrıca çeviriyi oluştururken okuyucunun beğenisini de dikkate almalıdır. Edebi çeviride dil bilgisinin, özellikle çevirmenin her iki dilin sadece edebi biçimini değil, aynı zamanda konuşma biçimini, lehçelerini ve hatta argosunu bilmesi önemli koşullardan biridir.Çevirinin dili, çevirinin kaynak metin seviyesine yakınlık derecesi, çevirideki biçimlerin dil özelliklerinin korunması vb. tüm bu yönleriyle birlikte eserin genel sanatsal özellikleri korunmalıdır. Çevirmen önce çevrilecek esere hakim olmalı, sonra çeviriyi düşünmelidir. Çeviribilim çok ilgili ve ilginç bir dilbilim alanıdır. Azerbaycan ve Türkiye arasındaki dostluk gelenekleri eski tarihimize kadar uzanır. Dolayısıyla Azerbaycanlı ve Türklerin tarihi kökleri aynı olduğu için etimolojimiz ve geleneklerimiz de aynıdır. Hem Azerbaycanlıları hem de Türkleri Oğuz dil grubuna aittir. Azerbaycanlılar ve Türkler, tarihsel gelişim içinde birçok imparatorluk kurmuşlar ve diğer imparatorluğun çöküşüne neden olmuşlardır. Bu yüzden devletler arasındaki ilişkilerin giderek gelişmesi, hem sözlü hem de yazılı olarak her iki dilden tercüme e","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"32 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131441501","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Makale, diferensiasiyon teriminin özünü ortaya koymakta ve dünya dilbiliminde bu terime yaklaşımı açıklamaktadır. Çalışmada, difenesiasiyon kavramının içeriğini ve özünü, dilbilimdeki gelişim alanlarını ve çevrelerini tanımlar ve bu terimin dilbilimdeki yeri ve önemini göstermeye çalışır. Aynı zamanda dilbilimde Türk lehçelerinde diferensiasiyon alanları örneklerle anlatılmış ve araştırma sorusu geniş çapta tartışılmıştır. Araştırmada, Türk lehçeleri arasında karşılaştırma yapılarak diferensiasiyon betimlenmeğe çalışılmaktadır. Yunanca kökenli olan diferensiasion kelimesi, bir birimi, bir bütünü düşüncenin parçalarına ayırma sürecidir ve entegrasyon, tam tersine, parçalar ve bir bütün olma süreci arasında bir etkileşim aracıdır. Dilbilimde bununla ilgili değişik araştırmalar yapılmış, çeşitli teorik bilgiler ve tanımlar vardır. Sonuç olarak makale diferensiasiyonu tanımlar ve bu terimin teorik temellerin incelenmesinde ve Türk dillerinin bölünmesinin nedenlerini ortaya koymada önemini vurgular. Məqalədə diferensiasiya terminin mahiyyəti açılmış, dünya dilçiliyində bu terminə yanaşma tərzi təsvir edilmişdir. Tədqiqatda diferensiasiya termin anlayışının məzmununu, mahiyyəti, onun linqivistikada işlənmə hududları və sahələri müəyyənləşdirilərək dilçilikdə bu terminin yeri və əhəmiyyəti göstərilməyə çalışılmışdır. Eyni zamanda dilçilikdə hansı sahələrdə diferensiasiya baş verdiyi, bunun hansı formalarda olduğu nümunələrlə izah edilmiş, verilmiş tədqiqat sualı geniş şəkildə müzakirə edilmişdir. Tədqiqatda türk ləhcələri arasında müqayisələr aparılaraqdiferensiasiya təsvir olunmağa çalışılır. Yunan mənşəli diferensiasiya sözü vahidin, bütövün düşüncə hissələrinə ayrılması prosesidir, inteqrasiya isə əksinə, hissələr arasında qarşılıqlı təsir vasitəsi və bütövləşmə prosesidir. Dilçilikdə bu mövzuda müxtəlif araşdırmalar aparılıb,müxtəlif nəzəri məlumat və təriflər var.Nəticədə diferensiasiyaya tərif verilərək, bu terminin nəzəri əsaslarının öyrənilməsi ilə türk dillərinin bölünmə səbəblərinin ortaya qoyulmasında böyük əhəmiyyətə malik olduğu məqalədə vurğulanmışdır
文章揭示了 "区分 "这一术语的本质，并解释了世界语言学对这一术语的处理方法。文章界定了分化概念的内涵和本质、其在语言学中的发展领域和圈子，并试图说明该术语在语言学中的地位和重要性。同时，通过实例解释了突厥语方言在语言学中的分化领域，并对研究问题进行了广泛讨论。在研究中，试图通过土耳其方言之间的比较来描述差异。分化一词来源于希腊语，是指将一个单位、一个整体划分为思想部分的过程，而整合则相反，是指部分之间相互作用的手段和成为一个整体的过程。在语言学中，人们对这一主题进行了各种研究，有各种理论知识和定义。总之，文章对差异性进行了定义，并强调了这一术语在分析突厥语分化的理论基础和揭示突厥语分化原因方面的重要性。文章解释了 "区分 "一词的性质，并介绍了世界语言学中使用该词的方法。文章分析了语言学中 "分化 "一词的含义、性质、范围和领域，并试图说明该词在语言学中的地位和重要性。同时，语言学在哪些领域开始了分化，以何种形式用实例进行了解释，给定的 tədqiqat 问题也得到了广泛的讨论。本研究试图描述土耳其语 ləhcələri 之间的差异化。希腊语中的分化概念是指 vahidin 这个词的分离过程，即把整体思想分成各个部分，而 inteqrasiya 则是指各个部分之间相互影响的过程和整合的过程。语言学中有许多关于这个问题的研究，有许多不同类型的信息和资料。Nəticədə diferensiasiyaya tərif verilərək, nəzəri əslarasının öyrənilməsi ilə türk diliərinin bölünmə səbəblərinin bölmə səbəblərinin ortaya qoyulılmasındıa böyük əhəmiyyətə malik olduğu məqalədə vurğğımədır
{"title":"Türk dilleri açısından dil diferensiasion olgusu","authors":"Ruslan Abdullayev","doi":"10.33390/ijla.1863","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1863","url":null,"abstract":"Makale, diferensiasiyon teriminin özünü ortaya koymakta ve dünya dilbiliminde bu terime yaklaşımı açıklamaktadır. Çalışmada, difenesiasiyon kavramının içeriğini ve özünü, dilbilimdeki gelişim alanlarını ve çevrelerini tanımlar ve bu terimin dilbilimdeki yeri ve önemini göstermeye çalışır. Aynı zamanda dilbilimde Türk lehçelerinde diferensiasiyon alanları örneklerle anlatılmış ve araştırma sorusu geniş çapta tartışılmıştır. Araştırmada, Türk lehçeleri arasında karşılaştırma yapılarak diferensiasiyon betimlenmeğe çalışılmaktadır. Yunanca kökenli olan diferensiasion kelimesi, bir birimi, bir bütünü düşüncenin parçalarına ayırma sürecidir ve entegrasyon, tam tersine, parçalar ve bir bütün olma süreci arasında bir etkileşim aracıdır. Dilbilimde bununla ilgili değişik araştırmalar yapılmış, çeşitli teorik bilgiler ve tanımlar vardır. Sonuç olarak makale diferensiasiyonu tanımlar ve bu terimin teorik temellerin incelenmesinde ve Türk dillerinin bölünmesinin nedenlerini ortaya koymada önemini vurgular.\u0000 \u0000Məqalədə diferensiasiya terminin mahiyyəti açılmış, dünya dilçiliyində bu terminə yanaşma tərzi təsvir edilmişdir. Tədqiqatda diferensiasiya termin anlayışının məzmununu, mahiyyəti, onun linqivistikada işlənmə hududları və sahələri müəyyənləşdirilərək dilçilikdə bu terminin yeri və əhəmiyyəti göstərilməyə çalışılmışdır. Eyni zamanda dilçilikdə hansı sahələrdə diferensiasiya baş verdiyi, bunun hansı formalarda olduğu nümunələrlə izah edilmiş, verilmiş tədqiqat sualı geniş şəkildə müzakirə edilmişdir. Tədqiqatda türk ləhcələri arasında müqayisələr aparılaraqdiferensiasiya təsvir olunmağa çalışılır. Yunan mənşəli diferensiasiya sözü vahidin, bütövün düşüncə hissələrinə ayrılması prosesidir, inteqrasiya isə əksinə, hissələr arasında qarşılıqlı təsir vasitəsi və bütövləşmə prosesidir. Dilçilikdə bu mövzuda müxtəlif araşdırmalar aparılıb,müxtəlif nəzəri məlumat və təriflər var.Nəticədə diferensiasiyaya tərif verilərək, bu terminin nəzəri əsaslarının öyrənilməsi ilə türk dillərinin bölünmə səbəblərinin ortaya qoyulmasında böyük əhəmiyyətə malik olduğu məqalədə vurğulanmışdır","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"27 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127474788","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Der Dichter und Schriftsteller Boris Pasternak hatte seit seiner Jugend eine besonders enge Bindung zu Deutschland und zur deutschen Kultur entwickelt.In seinen beiden längeren Aufenthalten in Deutschland, im Jahr 1905 und im Jahr 1912, eignete sich Pasternak die deutsche Sprache an, machte sich mit der deutschen Literatur vertraut, speziell der Romantik, widmete sich zuerst der Musik, dann dem Studium der Philosophie, insbesondere dem Marburger Neukantianer Hermann Cohen. Die Philosophie betrachtete Pasternak als wichtige Quelle für seine Poesie.Von 1946 bis 1955 arbeitete Boris Pasternak indes an seinem ersten und einzigen Roman „Doktor Schiwago“. Der Roman durfte nicht gedruckt werden, weil er in der Sowjetunion als regimekritisch verdächtigt wurde. Da durfte der Roman offiziell auch erst 1988 erscheinen. Außerhalb Russlands wurde der Roman jedoch auf Anhieb ein internationaler Erfolg, da „Doktor Schiwago“ in rascher Folge in 18 Sprachen übersetzt wurde.In Deutschland begann die Erfolgsgeschichte bereits 1958, nachdem die erste deutsche Übersetzung von Reinhold von Walter im S. Fischer Verlag Frankfurt am Main erschienen war.Der Beitrag diskutiert, wie Pasternak und sein Roman „Doktor Schiwago“ in Deutschland rezipiert wurde und wie gerade dieser Roman eine „transkulturelle“ Rezeptionswirkung im Deutschland des 20. Jahrhunderts entfaltet hatte.
{"title":"Der schriftsteller Boris Pasternak und seine rezeption im Deutschland des 20. jahrhunderts","authors":"Sevinc Tofiq kızı Rzayeva","doi":"10.33390/ijla.1890","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1890","url":null,"abstract":"Der Dichter und Schriftsteller Boris Pasternak hatte seit seiner Jugend eine besonders enge Bindung zu Deutschland und zur deutschen Kultur entwickelt.In seinen beiden längeren Aufenthalten in Deutschland, im Jahr 1905 und im Jahr 1912, eignete sich Pasternak die deutsche Sprache an, machte sich mit der deutschen Literatur vertraut, speziell der Romantik, widmete sich zuerst der Musik, dann dem Studium der Philosophie, insbesondere dem Marburger Neukantianer Hermann Cohen. Die Philosophie betrachtete Pasternak als wichtige Quelle für seine Poesie.Von 1946 bis 1955 arbeitete Boris Pasternak indes an seinem ersten und einzigen Roman „Doktor Schiwago“. Der Roman durfte nicht gedruckt werden, weil er in der Sowjetunion als regimekritisch verdächtigt wurde. Da durfte der Roman offiziell auch erst 1988 erscheinen. Außerhalb Russlands wurde der Roman jedoch auf Anhieb ein internationaler Erfolg, da „Doktor Schiwago“ in rascher Folge in 18 Sprachen übersetzt wurde.In Deutschland begann die Erfolgsgeschichte bereits 1958, nachdem die erste deutsche Übersetzung von Reinhold von Walter im S. Fischer Verlag Frankfurt am Main erschienen war.Der Beitrag diskutiert, wie Pasternak und sein Roman „Doktor Schiwago“ in Deutschland rezipiert wurde und wie gerade dieser Roman eine „transkulturelle“ Rezeptionswirkung im Deutschland des 20. Jahrhunderts entfaltet hatte.","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126111505","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Azərbaycan ədəbi dilinin lüğət tərkibinin inkişaf problemi müasir dilçilikdə əhəmiyyətli yer tutur və müxtəlif mənşəli sözlərin yeni söz yaratma problemi ilə əlaqədardır. Son vaxtlar dilçilikdə Azərbaycan dilində alınma leksikanın inteqrasiyası məsələsi xüsusi maraq doğurur. Bu zaman ingilis dilinin lüğət tərkibindən alınan sözlərə xüsusi əhəmiyyət verilir, belə ki, ingilis dili təkcə Azərbaycan dili üçün deyil, o cümlədən dünyanın bir sıra dilləri üçün donor rolu oynayır. Müasir dövrdə ingilis-Azərbaycan hibridlərinin yaranması ən qeyri-ordinar və mürəkkəb sözdüzəltmə proseslərindən biridir, bu zaman yeni yaranan sözlər yalnız yumoristik məqsədlə, yenilik, gözlənilməzlik, ahəngdarlıq ilə deyil, həm də ifadənin yüksək informativliyi ilə seçilir. Hibrid söz mənşəcə yunan sözü olub, çarpazlaşmış, qarışmış deməkdir. Qeyd etmək lazımdır ki, iki eyni mənalı sözün birləşib hibrid söz yaratması cəhətdən hibrid sözlər leksikpleonazm hadisəsini yaradır. Məsələn: Türk mifologiyasında itbarak mifoloji surətlərdən biridir; İlk mərhələnin şərti başdan-binadan belə qoyulmuşdu : “Laldinməz” (S.Azəri. “Yasaq edilmiş oyun”); -Sağ olsun qılçalarım, -deyirdim, - uzundraz oğlanam (İ.Əfəndiyev. “Sarıköynəklə Valehin nağılı”); Bulud göydə düzüm-düzüm düzülür, Get gözəl, səfərin mübatrək olsun. Gözlərimdən abi-neysan süzülür, Get gözəl, səfərin mübarək olsun (A.Padarlı, “Olsun”); Döğrudanmı hələ özünü tanımayan, yaxud özünü tapmayan, bəlkə də Avropanın “ifrat azadlığı”nda özünü itirən iki cüt bir tək növcavanın və uğursuz “hüquq müdafiəçisi”nin təhqirlərinə dözməliyik? (“Gündəm”, Ə.Nuriyev). Bir dilin sözlərinin digərinə keçmə masştabı dildaxili əlaqələrin xarakterindən də asılıdır: daxili və xarici kontaktlar şəraitində bu proseslərin səbəbi adətən müxtəlif olur. Birinci halda “mədəni” alınmalar üstünlük təşkil edir, eyni zamanda daxili kontaktda digər motivlərin bütöv cərgəsi fəaliyyət göstərməyə başlayır. Alınma kök morfemlərin əksəriyyətinin üzə çıxması ikidillilik şəraitində onların sözdüzəltmə proseslərinə cəlb olunması ilə əlaqədardır. Yeni sözləri qəbul edən dildə yeni yaranan sözlərin seriyası meydana çıxır ki, onlar alınma kökdən və xüsusi sözdüzəltmə şəkilçisindən ibarət olur. Beləliklə, Azərbaycan dilində hibrid sözlər münasibətdə bir neçə fikir irəli sürülür: 1) iki eyni mənalı sözün birləşməsi və yaxud yanaşı işlənməsi kimi; 2) qoşa söz modelində işlənən hibrid sözlər; 3) hibrid sözlərə ayrı-ayrı dillərə məxsus şəkilçilərin qoşulması ilə; 4) hər iki sözün ixtisarı şəklində. Hibrid sözlər universal olaraq bütün dillərdə mövcuddur. Cəmiyyətin iqtisadi, siyasi, mədəni həyatında bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan dillərin lüğət tərkibi hibridləşməyə məruz qalır
阿塞拜疆文学语言词汇的发展问题在现代语言学中占有重要地位，它与为不同 mənşəli sözlərin 的新词汇创造新词汇的问题有关。近来，在阿塞拜疆语的语言学中，对已获得词汇的 inteqrasiyası məsələsi 特别感兴趣。此时，从英语词汇中选取的词汇受到特别关注，因为英语不仅对阿塞拜疆语，而且对世界上许多语言都起着捐赠者的作用。在现代，英语-阿塞拜疆语混合词的创造是词语形成过程中最重要和最重要的过程之一，在这个过程中，新创造的词语不仅因其形态的məqsədlə、新颖性、模糊性、ahəngdarlıq ilə deyə而被选择，而且还因其表达的信息量大而被选择。Hybrid word mənşəcə greek word mənşəcə is a Greek word, it means distorted, mixed.需要注意的是，两个意思相同的词会产生一个混合词，而混合词又会产生lexpleonasm现象。Məsələn：在土耳其语中，"mifologiyasında itbarak mifoloji surətlərdən "是 "surətlərdən "中的一个；第一个 "mərhələnin şərti "是从开始建筑时就有的："Laldinməz" (S.Azəri. "Banned play"); -Sağ olsun qılçalarım, -deyirdim, - uzundraz boyam (İ.Əfəndiyev. "Sarıköynəklə Valehin nağılı"); Bulud göydə düzüm-düzüm düzülür, Get gözəl, səfərin mübatrək olsun.在我眼中，abi-neysan süzülür, Get gözəl, səfərin mübarək olsun（A.Padarlı, "Let it be"); Dörudanmı hələ self-recognition hələ hələ self, yaxud self not, bəlk də in the "ifrat azadlığı" of Europe's "ifrat azadlığı" self itirən two juts a tək növcavanın və ominous "hüquq defender"'nin təhqirlərinə dözməliyliyik? ("Gündəm", Ə.Nuriyev).使一种语言的词汇在另一种语言中被感受的过程是基于语言的特点：在内部和外部接触的情况下，这些过程可能是不同的。在第一种情况下，"mədəni "接受占主导地位，与此同时，在外部接触中，其他动机的整个系统开始发挥作用。在双语过程中，词根词素的连根拔起与词根词素的动词化有关。在新的语言中，会出现一系列新创造的词，这些词是由借用的词根和专门的句法和替换过程派生出来的。在阿兹ərbaycan 语中，关于混合词的讨论提出了许多观点：1）将两个意义相同的词并列合并处理；2）以 qoşa 词的模式处理混合词；3）使用语言特有的 shəkilçilərin 分开处理混合词；4）以两个词的 ixtisarı 的形式处理混合词。混合词在所有语言中都普遍存在。在社会的经济、政治、文化生活中，相互有联系的语言的语言结构很容易发生混杂现象
{"title":"Azərbaycan dilində hibrid sözlər","authors":"N. Haciyeva","doi":"10.33390/ijla.1864","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1864","url":null,"abstract":"Azərbaycan ədəbi dilinin lüğət tərkibinin inkişaf problemi müasir dilçilikdə əhəmiyyətli yer tutur və müxtəlif mənşəli sözlərin yeni söz yaratma problemi ilə əlaqədardır. Son vaxtlar dilçilikdə Azərbaycan dilində alınma leksikanın inteqrasiyası məsələsi xüsusi maraq doğurur. Bu zaman ingilis dilinin lüğət tərkibindən alınan sözlərə xüsusi əhəmiyyət verilir, belə ki, ingilis dili təkcə Azərbaycan dili üçün deyil, o cümlədən dünyanın bir sıra dilləri üçün donor rolu oynayır. Müasir dövrdə ingilis-Azərbaycan hibridlərinin yaranması ən qeyri-ordinar və mürəkkəb sözdüzəltmə proseslərindən biridir, bu zaman yeni yaranan sözlər yalnız yumoristik məqsədlə, yenilik, gözlənilməzlik, ahəngdarlıq ilə deyil, həm də ifadənin yüksək informativliyi ilə seçilir. Hibrid söz mənşəcə yunan sözü olub, çarpazlaşmış, qarışmış deməkdir. Qeyd etmək lazımdır ki, iki eyni mənalı sözün birləşib hibrid söz yaratması cəhətdən hibrid sözlər leksikpleonazm hadisəsini yaradır. Məsələn: Türk mifologiyasında itbarak mifoloji surətlərdən biridir; İlk mərhələnin şərti başdan-binadan belə qoyulmuşdu : “Laldinməz” (S.Azəri. “Yasaq edilmiş oyun”); -Sağ olsun qılçalarım, -deyirdim, - uzundraz oğlanam (İ.Əfəndiyev. “Sarıköynəklə Valehin nağılı”); Bulud göydə düzüm-düzüm düzülür, Get gözəl, səfərin mübatrək olsun. Gözlərimdən abi-neysan süzülür, Get gözəl, səfərin mübarək olsun (A.Padarlı, “Olsun”); Döğrudanmı hələ özünü tanımayan, yaxud özünü tapmayan, bəlkə də Avropanın “ifrat azadlığı”nda özünü itirən iki cüt bir tək növcavanın və uğursuz “hüquq müdafiəçisi”nin təhqirlərinə dözməliyik? (“Gündəm”, Ə.Nuriyev). Bir dilin sözlərinin digərinə keçmə masştabı dildaxili əlaqələrin xarakterindən də asılıdır: daxili və xarici kontaktlar şəraitində bu proseslərin səbəbi adətən müxtəlif olur. Birinci halda “mədəni” alınmalar üstünlük təşkil edir, eyni zamanda daxili kontaktda digər motivlərin bütöv cərgəsi fəaliyyət göstərməyə başlayır. Alınma kök morfemlərin əksəriyyətinin üzə çıxması ikidillilik şəraitində onların sözdüzəltmə proseslərinə cəlb olunması ilə əlaqədardır. Yeni sözləri qəbul edən dildə yeni yaranan sözlərin seriyası meydana çıxır ki, onlar alınma kökdən və xüsusi sözdüzəltmə şəkilçisindən ibarət olur. Beləliklə, Azərbaycan dilində hibrid sözlər münasibətdə bir neçə fikir irəli sürülür: 1) iki eyni mənalı sözün birləşməsi və yaxud yanaşı işlənməsi kimi; 2) qoşa söz modelində işlənən hibrid sözlər; 3) hibrid sözlərə ayrı-ayrı dillərə məxsus şəkilçilərin qoşulması ilə; 4) hər iki sözün ixtisarı şəklində. Hibrid sözlər universal olaraq bütün dillərdə mövcuddur. Cəmiyyətin iqtisadi, siyasi, mədəni həyatında bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan dillərin lüğət tərkibi hibridləşməyə məruz qalır","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133490437","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Məqalədə Rus ədəbi-bədii dil materiallarının verdiyi çox zəngin faktlar əsasında Şərqi slavyan dillərinin lüğət tərkibində mövzud olan türkizmlərdə baş verən məna diferensiallaşması prosesi geniş şəkildə tədqiq olunur. Göstərilir ki, çox hallarda mənbə dillərdən yalnız özünün bir mənası ilə rus dilinə daxil olmuş söz sonradan o yeni mühitdə özünün semantik çevikliyini və zənginliyini qazanır. Bununla da müstəqil leksik vahid kimi keçdiyi dilin lüğət tərkibinin semantikasını məzmunca xeyli zənginləşdirmiş olmuşdur. Diaxronik aspektdə işlənmiş bu məqalədə məna dəyişmələrinin obyektiv və subyektiv səbəbləri müəyyənləşdirilir, Rus ədəbi-bədii dil materiallarının verdiyi dil faktları üzrə türkizmlərin semantik inkişafı izlənilir, semantik inkişaf qanunauyğunluqları açıqlanır.
{"title":"Şərqi slavyan dillərindəki Türk mənşəli sözlərdə baş verən leksik- semantik yeniləşmə","authors":"Minahanım Nuriyeva Tekeli","doi":"10.33390/ijla.1861","DOIUrl":"https://doi.org/10.33390/ijla.1861","url":null,"abstract":"Məqalədə Rus ədəbi-bədii dil materiallarının verdiyi çox zəngin faktlar əsasında Şərqi slavyan dillərinin lüğət tərkibində mövzud olan türkizmlərdə baş verən məna diferensiallaşması prosesi geniş şəkildə tədqiq olunur. Göstərilir ki, çox hallarda mənbə dillərdən yalnız özünün bir mənası ilə rus dilinə daxil olmuş söz sonradan o yeni mühitdə özünün semantik çevikliyini və zənginliyini qazanır. Bununla da müstəqil leksik vahid kimi keçdiyi dilin lüğət tərkibinin semantikasını məzmunca xeyli zənginləşdirmiş olmuşdur. Diaxronik aspektdə işlənmiş bu məqalədə məna dəyişmələrinin obyektiv və subyektiv səbəbləri müəyyənləşdirilir, Rus ədəbi-bədii dil materiallarının verdiyi dil faktları üzrə türkizmlərin semantik inkişafı izlənilir, semantik inkişaf qanunauyğunluqları açıqlanır. ","PeriodicalId":325781,"journal":{"name":"International Journal of Language and Awareness","volume":"57 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116481220","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：