{"title":"Recenzja: Anna Hájková, The Last Ghetto. An Everyday History of Theresienstadt, New York: Oxford University Press, 2020, 364 s.","authors":"Piotr M. Majewski","doi":"10.32927/zzsim.980","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.980","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"214 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121938121","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wiedza nieumiejscowiona: Jak (nie) uczyć o Zagładzie w XXI wieku? Recenzja: Wiedza (nie)umiejscowiona. Jak uczyć o Zagładzie w Polsce w XXI wieku?, wstęp i red. Katarzyna Liszka, Kraków: Universitas, 2021, 302 s.","authors":"Helena Datner","doi":"10.32927/zzsim.983","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.983","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"59 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114539784","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The Kasztner train is one of the most well-known episodes of the Hungarian Holocaust. The action played a highly controversial role in the history of the Jewish self-rescue actions that elaborated in recent historiography. Instead of examining the negotiations between the SS and the Hungarian Zionist Rescue Committee, this study explores how the passengers of the Kasztner train narrated their controversial plight in their diaries, memoirs, and interviews. The inquiry seeks to uncover the history of the Kasztner action from a bottom-up perspective focusing on what was the role of news and rumors about the release in the narratives of the survivors. Hungarian Jewish families, i.e. the “Kasztner Jews” aspired to travel to Palestine, landed finally in Switzerland but directly left from Nazi-occupied Hungary to the Bergen-Belsen concentration camp. The majority of them were spending months in a special sector of the camp between June and December 1944. The circumstances in the Hungarian Camp where the inmates were treated as “hostages” by the Nazis were unusual compared to the other – ordinary – camp sectors of Bergen-Belsen or other concentration camps. Due to this special status, the “Kasztner Jews” were not in emergency considering they did not suffer from starvation, aggression, and illnesses that lead to death. However, they were held under Nazi jurisdiction and were imprisoned by the SS, and were not convinced about their long-awaited survival. The accounts written during the months spent in Bergen-Belsen shed light on the flow of information between prisoners in a particular situation. Attitudes to the news and interpretations were influenced by the ideological, religious, and personal background of the “Kasztner Jews”. The differences within the group determined the access to information: the Zionist leaders and their families were much more informed but everyone became part of the information network created by the participants to a certain degree. The uncertain plight and the vulnerability to the Nazis evolved ideas and visions of the possible future. The so-called rumor culture was a major phenomenon that featured everyday life. People who were consistently isolated from credible sources of information became both the creators and the consumers of the news. Besides the uncertainty, the moral ambiguity of Kasztner action was reflected in the participants’ narratives. Their attitudes towards the news were largely determined by the conclusions they drew about their own situation and future, which were influenced not only by their political orientation but also by their family situation. The condition of the prisoners from Auschwitz aroused sympathy and pity among them. On the other hand, the poor physical condition of these prisoners reinforced their privileged position. News of potential deportation from Budapest was also at the center of the discussions. Those who feared for their family members and relatives who were on the train and those
{"title":"Cavalcade of Interpretations: The Kasztner train Through the Self-narratives of the Fugitives","authors":"Heléna Huhák, A. Szécsényi","doi":"10.32927/zzsim.929","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.929","url":null,"abstract":"The Kasztner train is one of the most well-known episodes of the Hungarian Holocaust. The action played a highly controversial role in the history of the Jewish self-rescue actions that elaborated in recent historiography. Instead of examining the negotiations between the SS and the Hungarian Zionist Rescue Committee, this study explores how the passengers of the Kasztner train narrated their controversial plight in their diaries, memoirs, and interviews. The inquiry seeks to uncover the history of the Kasztner action from a bottom-up perspective focusing on what was the role of news and rumors about the release in the narratives of the survivors. Hungarian Jewish families, i.e. the “Kasztner Jews” aspired to travel to Palestine, landed finally in Switzerland but directly left from Nazi-occupied Hungary to the Bergen-Belsen concentration camp. The majority of them were spending months in a special sector of the camp between June and December 1944. The circumstances in the Hungarian Camp where the inmates were treated as “hostages” by the Nazis were unusual compared to the other – ordinary – camp sectors of Bergen-Belsen or other concentration camps. Due to this special status, the “Kasztner Jews” were not in emergency considering they did not suffer from starvation, aggression, and illnesses that lead to death. However, they were held under Nazi jurisdiction and were imprisoned by the SS, and were not convinced about their long-awaited survival.\u0000The accounts written during the months spent in Bergen-Belsen shed light on the flow of information between prisoners in a particular situation. Attitudes to the news and interpretations were influenced by the ideological, religious, and personal background of the “Kasztner Jews”. The differences within the group determined the access to information: the Zionist leaders and their families were much more informed but everyone became part of the information network created by the participants to a certain degree. The uncertain plight and the vulnerability to the Nazis evolved ideas and visions of the possible future. The so-called rumor culture was a major phenomenon that featured everyday life. People who were consistently isolated from credible sources of information became both the creators and the consumers of the news. Besides the uncertainty, the moral ambiguity of Kasztner action was reflected in the participants’ narratives. Their attitudes towards the news were largely determined by the conclusions they drew about their own situation and future, which were influenced not only by their political orientation but also by their family situation. The condition of the prisoners from Auschwitz aroused sympathy and pity among them. On the other hand, the poor physical condition of these prisoners reinforced their privileged position. News of potential deportation from Budapest was also at the center of the discussions. Those who feared for their family members and relatives who were on the train and those ","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"63 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131726039","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Spotkanie Jana Karskiego ze Szmulem Zygielbojmem było dotychczas znane z relacji tego pierwszego. W nieuporządkowywanej części spuścizny Zygielbojma przechowywanej w archiwum JIVO w Nowym Jorku znajduje się notatka z tego spotkania sporządzona przez bundystę. Pozwala ona w nowy sposób spojrzeć na tę rozmowę i postawić pytania nie tylko o jej przebieg, ale przede wszystkim o efekt. Wydaje się bowiem, że uzyskane podczas niej informacje zmieniły sposób, w jaki Zygielbojm patrzył na sytuację Żydów w okupowanej Polsce.
{"title":"Karski–Zygielbojm. Historia pewnej rozmowy","authors":"M. Trębacz","doi":"10.32927/zzsim.958","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.958","url":null,"abstract":"Spotkanie Jana Karskiego ze Szmulem Zygielbojmem było dotychczas znane z relacji tego pierwszego. W nieuporządkowywanej części spuścizny Zygielbojma przechowywanej w archiwum JIVO w Nowym Jorku znajduje się notatka z tego spotkania sporządzona przez bundystę. Pozwala ona w nowy sposób spojrzeć na tę rozmowę i postawić pytania nie tylko o jej przebieg, ale przede wszystkim o efekt. Wydaje się bowiem, że uzyskane podczas niej informacje zmieniły sposób, w jaki Zygielbojm patrzył na sytuację Żydów w okupowanej Polsce.","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127984127","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Recenzja: Eliyana R. Adler, Survival on the Margins: Polish Jewish Refugees in the Wartime Soviet Union, Cambridge–London: Harvard University Press, 2020, 433 s.","authors":"Lidia Zessin-Jurek","doi":"10.32927/zzsim.981","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.981","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"20 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126657450","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł rekonstruuje życiorys oraz złożoną, międzykulturową i międzynarodową tożsamość Judith S. Kestenberg (1910–1999) – polskiej Żydówki urodzonej w Galicji, na obszarze Austro-Węgier, w ortodoksyjnym domu, studentki medycyny w Wiedniu, emigrantki do Stanów Zjednoczonych, pionierki badań psychoanalitycznych i pracy terapeutycznej z ocalałymi z Zagłady, doświadczonej przez traumę córki ofiar Szoah, matki i żony. W tekście zostały przybliżone złożone okoliczności wyjazdu Kestenberg z Austrii w połowie 1937 r. i jej metaforyczne ucieczki od niemożliwej do zaakceptowania rzeczywistości wojny i Zagłady, a także jej skomplikowany, niejednoznaczny, ewoluujący stosunek do poniesionych w wyniku wojny, Holokaustu i emigracji strat i przeżytych traum, oraz do żydowskiej i polskiej tożsamości. W artykule zestawiono jej osobisty stosunek do Szoah spowodowany utratą rodziców z wręcz obsesyjnym poświęceniem się pracy terapeutycznej z ocalałymi z Zagłady. Podczas gdy w pierwszych powojennych dekadach w środowiskach ocalałych Żydów, emigrantów, a nawet specjalistów od zdrowia psychicznego (w tym psychoanalityków) dominowało przeświadczenie, że o wojnie, traumie i stracie lepiej zapomnieć, Kestenberg od 1968 r. tworzyła nową dziedzinę wiedzy poświęconą ocalałym, którzy doświadczyli prześladowań wojennych w bardzo młodym wieku. Wierzyła, że jedynym sposobem na poradzenie sobie z trudnymi do zaakceptowania wydarzeniami z przeszłości jest mówienie o nich, uznanie ich i zachowanie w pamięci indywidualnej i zbiorowej. Historia rodzinna i życiorys Kestenberg zostały zrekonstruowane na podstawie źródeł archiwalnych. Oficjalne źródła historyczne przeważnie pomijają głosy i doświadczenia mniejszości, w tym kobiet, Żydów, emigrantów, nieobywateli, dlatego w artykule wykorzystano materiały historii osobistej: wspomnienia, listy, opublikowane i niepublikowane wywiady, oraz historie mówione (ustne wystąpienia, przeprowadzone przeze mnie rozmowy), a także teksty Kestenberg dotyczące jej badań nad ocalałymi.
{"title":"Judith S. Kestenberg i ucieczka w (nie)pamięć o Zagładzie","authors":"K. Naszkowska","doi":"10.32927/zzsim.927","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.927","url":null,"abstract":"Artykuł rekonstruuje życiorys oraz złożoną, międzykulturową i międzynarodową tożsamość Judith S. Kestenberg (1910–1999) – polskiej Żydówki urodzonej w Galicji, na obszarze Austro-Węgier, w ortodoksyjnym domu, studentki medycyny w Wiedniu, emigrantki do Stanów Zjednoczonych, pionierki badań psychoanalitycznych i pracy terapeutycznej z ocalałymi z Zagłady, doświadczonej przez traumę córki ofiar Szoah, matki i żony. W tekście zostały przybliżone złożone okoliczności wyjazdu Kestenberg z Austrii w połowie 1937 r. i jej metaforyczne ucieczki od niemożliwej do zaakceptowania rzeczywistości wojny i Zagłady, a także jej skomplikowany, niejednoznaczny, ewoluujący stosunek do poniesionych w wyniku wojny, Holokaustu i emigracji strat i przeżytych traum, oraz do żydowskiej i polskiej tożsamości. W artykule zestawiono jej osobisty stosunek do Szoah spowodowany utratą rodziców z wręcz obsesyjnym poświęceniem się pracy terapeutycznej z ocalałymi z Zagłady. Podczas gdy w pierwszych powojennych dekadach w środowiskach ocalałych Żydów, emigrantów, a nawet specjalistów od zdrowia psychicznego (w tym psychoanalityków) dominowało przeświadczenie, że o wojnie, traumie i stracie lepiej zapomnieć, Kestenberg od 1968 r. tworzyła nową dziedzinę wiedzy poświęconą ocalałym, którzy doświadczyli prześladowań wojennych w bardzo młodym wieku. Wierzyła, że jedynym sposobem na poradzenie sobie z trudnymi do zaakceptowania wydarzeniami z przeszłości jest mówienie o nich, uznanie ich i zachowanie w pamięci indywidualnej i zbiorowej.\u0000Historia rodzinna i życiorys Kestenberg zostały zrekonstruowane na podstawie źródeł archiwalnych. Oficjalne źródła historyczne przeważnie pomijają głosy i doświadczenia mniejszości, w tym kobiet, Żydów, emigrantów, nieobywateli, dlatego w artykule wykorzystano materiały historii osobistej: wspomnienia, listy, opublikowane i niepublikowane wywiady, oraz historie mówione (ustne wystąpienia, przeprowadzone przeze mnie rozmowy), a także teksty Kestenberg dotyczące jej badań nad ocalałymi.\u0000 ","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129947661","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie strategii ukrywania żydowskiej tożsamości członkiń i członków komunistycznego ruchu oporu (Gwardii Ludowej/Armii Ludowej) na przykładzie wojennych wspomnień Barbary Sowińskiej (1912–2004) i Gustawa Alefa-Bolkowiaka (1916–1979). Oboje dorastali w tradycyjnie żydowskich domach, jednak kluczowe znaczenie w wytworzeniu ich hybrydycznej tożsamości miało doświadczenie zdobyte w polskich szkołach. Oboje jesienią 1939 r. ewakuowali się za Bug, ale w 1941 r. nie udało im się uciec w głąb ZSRR. Wrócili do Warszawy, gdzie wkrótce zasilili tworzącą się Gwardię Ludową. Po wojnie odgrywali znaczącą, lecz drugoplanową rolę w budowaniu nowego systemu. Oboje napisali poczytne wspomnienia z okresu walki w szeregach komunistycznego ruchu oporu, w których kamuflowali swoje żydowskie pochodzenie. Ich strategia kamuflażu była jednak odmienna. Jej omówienie stanowi istotę tego artykułu. Podstawowym materiałem źródłowym są książki: Lata walki Stanisławy Sowińskiej i Gorące dni Gustawa Alefa-Bolkowiaka, skonfrontowane z dokumentami archiwalnymi (partyjne życiorysy, relacje dla archiwum historii partii, zeznania etc.) oraz późniejszymi relacjami i rękopisami, powstałymi na emigracji lub dla zagranicznego odbiorcy. Analiza porównawcza treści pozwala uwypuklić autostrategie ucieczkowe: zarówno te okupacyjne, jak i ich peerelowskie kontynuacje.
{"title":"Tożsamościowe ucieczki we wspomnieniach członkiń i członków Gwardii Ludowej","authors":"Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz","doi":"10.32927/zzsim.936","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.936","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie strategii ukrywania żydowskiej tożsamości członkiń i członków komunistycznego ruchu oporu (Gwardii Ludowej/Armii Ludowej) na przykładzie wojennych wspomnień Barbary Sowińskiej (1912–2004) i Gustawa Alefa-Bolkowiaka (1916–1979). Oboje dorastali w tradycyjnie żydowskich domach, jednak kluczowe znaczenie w wytworzeniu ich hybrydycznej tożsamości miało doświadczenie zdobyte w polskich szkołach. Oboje jesienią 1939 r. ewakuowali się za Bug, ale w 1941 r. nie udało im się uciec w głąb ZSRR. Wrócili do Warszawy, gdzie wkrótce zasilili tworzącą się Gwardię Ludową. Po wojnie odgrywali znaczącą, lecz drugoplanową rolę w budowaniu nowego systemu. Oboje napisali poczytne wspomnienia z okresu walki w szeregach komunistycznego ruchu oporu, w których kamuflowali swoje żydowskie pochodzenie. Ich strategia kamuflażu była jednak odmienna. Jej omówienie stanowi istotę tego artykułu.\u0000Podstawowym materiałem źródłowym są książki: Lata walki Stanisławy Sowińskiej i Gorące dni Gustawa Alefa-Bolkowiaka, skonfrontowane z dokumentami archiwalnymi (partyjne życiorysy, relacje dla archiwum historii partii, zeznania etc.) oraz późniejszymi relacjami i rękopisami, powstałymi na emigracji lub dla zagranicznego odbiorcy. Analiza porównawcza treści pozwala uwypuklić autostrategie ucieczkowe: zarówno te okupacyjne, jak i ich peerelowskie kontynuacje.","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"38 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130897227","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Autorka analizuje w artykule sytuację warszawskich Żydów w czasie okupacji hitlerowskiej w perspektywie ucieczek. Przedstawia ucieczki od stygmatyzacji (nienoszenie opasek), ucieczki od głodu (z zamkniętego getta, do czasu wysiedlenia) oraz od śmierci (w okresie wielkiej akcji i później). Szczególny nacisk jest położony na aktywność, sprawczość i determinację Żydów.
{"title":"Ucieczki od stygmatyzacji, zamknięcia, głodu i śmierci. Żydzi w Warszawie w latach okupacji","authors":"Barbara Engelking","doi":"10.32927/zzsim.931","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.931","url":null,"abstract":"Autorka analizuje w artykule sytuację warszawskich Żydów w czasie okupacji hitlerowskiej w perspektywie ucieczek. Przedstawia ucieczki od stygmatyzacji (nienoszenie opasek), ucieczki od głodu (z zamkniętego getta, do czasu wysiedlenia) oraz od śmierci (w okresie wielkiej akcji i później). Szczególny nacisk jest położony na aktywność, sprawczość i determinację Żydów.","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"156 11 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125911307","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W 1965 r. odbył się wielki, ogólnokrajowy zwiad Związku Harcerstwa Polskiego zorganizowany przy współpracy z Radą Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa. Miał on na celu uczczenie dwudziestolecia PRL przez zauważenie jego dokonań i pamięć o tych, którzy zginęli w walce z hitleryzmem lub stali się jego ofiarami. Celem alertu było również uzupełnienie prowadzonej przez ROPWiM ewidencji miejsc pamięci narodowej o nowe, dotychczas niezinwentaryzowane i nieznane w szerszej skali lokalizacje. Trzydniowa intensywna akcja zaowocowała przygotowaniem tysięcy meldunków alertowych, które wysłano do Kwatery Głównej ZHP. Wśród meldunków znalazły się również takie, które dotyczyły zagłady Żydów: miejsc straceń i zagrzebania zwłok. Szczególną wartość alertów stanowi to, że drużyny miały za zadanie odszukiwanie miejsc w najbliższym sąsiedztwie (do 8 km od szkoły), a zatem prowadziły wywiady we własnym środowisku, wśród lokalnych świadków. W powstałych podczas akcji meldunkach można odnaleźć ślady wahań i niezborności językowej, które wiązały się z nazywaniem nieoznaczonych masowych grobów. Dużą wartość mają ponadto ręcznie przygotowywane przez harcerzy mapy, stanowiące część meldunków. Analizę bogatego materiału źródłowego alertu należy prowadzić z zachowaniem świadomości działań politycznych i propagandowych towarzyszących akcji. W ich rozpoznaniu pomocna jest lektura badań ankietowych przeprowadzonych podczas zwiadu. Analiza materiału alertowego może stanowić krok do zrozumienia dynamiki powstawania miejsc i nie-miejsc pamięci oraz lokalnych procesów pamiętania.
{"title":"„Rowy leśne” i miejsca, których „w ogóle nie ma”. Harcerski Alert Zwycięstwa 1965 jako przyczynek do badania pamięci o Zagładzie","authors":"K. Grzybowska","doi":"10.32927/zzsim.856","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.856","url":null,"abstract":"W 1965 r. odbył się wielki, ogólnokrajowy zwiad Związku Harcerstwa Polskiego zorganizowany przy współpracy z Radą Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa. Miał on na celu uczczenie dwudziestolecia PRL przez zauważenie jego dokonań i pamięć o tych, którzy zginęli w walce z hitleryzmem lub stali się jego ofiarami. Celem alertu było również uzupełnienie prowadzonej przez ROPWiM ewidencji miejsc pamięci narodowej o nowe, dotychczas niezinwentaryzowane i nieznane w szerszej skali lokalizacje. Trzydniowa intensywna akcja zaowocowała przygotowaniem tysięcy meldunków alertowych, które wysłano do Kwatery Głównej ZHP. Wśród meldunków znalazły się również takie, które dotyczyły zagłady Żydów: miejsc straceń i zagrzebania zwłok. Szczególną wartość alertów stanowi to, że drużyny miały za zadanie odszukiwanie miejsc w najbliższym sąsiedztwie (do 8 km od szkoły), a zatem prowadziły wywiady we własnym środowisku, wśród lokalnych świadków. W powstałych podczas akcji meldunkach można odnaleźć ślady wahań i niezborności językowej, które wiązały się z nazywaniem nieoznaczonych masowych grobów. Dużą wartość mają ponadto ręcznie przygotowywane przez harcerzy mapy, stanowiące część meldunków. Analizę bogatego materiału źródłowego alertu należy prowadzić z zachowaniem świadomości działań politycznych i propagandowych towarzyszących akcji. W ich rozpoznaniu pomocna jest lektura badań ankietowych przeprowadzonych podczas zwiadu. Analiza materiału alertowego może stanowić krok do zrozumienia dynamiki powstawania miejsc i nie-miejsc pamięci oraz lokalnych procesów pamiętania.","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"14 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125514644","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł omawia stałą ekspozycję „Cisi Bohaterowie. Opór przeciw prześladowaniu Żydów w Europie 1933–1945” otwartą w Miejscu Pamięci Niemieckiego Ruchu Oporu w Berlinie w październiku 2021 r. Już wcześniej powstało kilka innych wystaw czasowych ukazujących problematykę ratowania (się) Żydów podczas Zagłady w szerszej perspektywie europejskiej. Berlińska wystawa jest jednak pierwszą tego typu stałą prezentacją muzealną. Ponadto ukazuje ona zjawisko w sposób znacznie bardziej pogłębiony i rozbudowany niż dotychczasowe ekspozycje. Stosunkowo prosta pod względem wystawienniczym, ma bardzo przemyślaną i ciekawą konstrukcję. Zamiast prezentować przypadki ratowania Żydów kraj po kraju, kuratorki dokonały próby systematyzacji zjawiska, co pozwala spojrzeć na temat bardziej historycznie i problemowo. Wystawa zrywa też ze stereotypowym podziałem na bierne żydowskie ofiary Zagłady oraz aktywnych nieżydowskich pomocników, ukazując obie strony jako równorzędnych protagonistów wydarzeń.
{"title":"Muzeum dla dorosłych. Nowa wystawa w Miejscu Pamięci Cichych Bohaterów w Berlinie","authors":"Zofia Wóycicka","doi":"10.32927/zzsim.988","DOIUrl":"https://doi.org/10.32927/zzsim.988","url":null,"abstract":"Artykuł omawia stałą ekspozycję „Cisi Bohaterowie. Opór przeciw prześladowaniu Żydów w Europie 1933–1945” otwartą w Miejscu Pamięci Niemieckiego Ruchu Oporu w Berlinie w październiku 2021 r. Już wcześniej powstało kilka innych wystaw czasowych ukazujących problematykę ratowania (się) Żydów podczas Zagłady w szerszej perspektywie europejskiej. Berlińska wystawa jest jednak pierwszą tego typu stałą prezentacją muzealną. Ponadto ukazuje ona zjawisko w sposób znacznie bardziej pogłębiony i rozbudowany niż dotychczasowe ekspozycje. Stosunkowo prosta pod względem wystawienniczym, ma bardzo przemyślaną i ciekawą konstrukcję. Zamiast prezentować przypadki ratowania Żydów kraj po kraju, kuratorki dokonały próby systematyzacji zjawiska, co pozwala spojrzeć na temat bardziej historycznie i problemowo. Wystawa zrywa też ze stereotypowym podziałem na bierne żydowskie ofiary Zagłady oraz aktywnych nieżydowskich pomocników, ukazując obie strony jako równorzędnych protagonistów wydarzeń.","PeriodicalId":149698,"journal":{"name":"Zagłada Żydów. Studia i Materiały","volume":"124 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133634176","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：