Artykuł koncentruje się na omówieniu serii powieści Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim w kontekście zmieniających się konwencji powieści przygodowych dla młodzieży. W pierwszej części autor skupia się na klasycznych utworach podróżniczych z przełomu wieków oraz polskiej powieści kolonialnej. Następnie analizuje jeden z utworów przygodowych napisanych przez Szklarskiego w okresie okupacji oraz rozpatruje powieść Tomek w tarapatach jako ogniwo pośrednie między twórczością wojenną a cyklem o Wilmowskich. W dalszej kolejności omawia typy utworów przygodowych popularnych w okresie PRL-u. W części ostatniej, wykorzystując kategorie przygody, bohatera i nieprawdopodobieństwa, poddaje refleksji sposób, w jaki na kartach cyklu ujawniają się klasyczne cechy tekstów przygodowych.
本文着重探讨了阿尔弗雷德·斯克拉尔斯基关于托梅克·威尔莫夫斯基的系列小说，这是在年轻人冒险小说传统不断变化的背景下进行的。第一部分主要研究世纪之交的经典游记和波兰殖民小说。然后，他分析了Szklarski在占领期间创作的一部冒险作品，并认为小说《Tomek w tarapata》是战争作品和威尔莫夫斯基系列之间的中间纽带。接下来，他讨论了波兰人民共和国时期流行的冒险歌曲的类型。在最后一部分，他运用冒险、英雄和不可能的类别，反思了冒险文本的经典特征在系列卡片上的展示方式。
{"title":"Przepisywanie przygody. Konteksty gatunkowe „Przygód Tomka” Alfreda Szklarskiego","authors":"Wacław Forajter","doi":"10.32798/pflit.962","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.962","url":null,"abstract":"Artykuł koncentruje się na omówieniu serii powieści Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim w kontekście zmieniających się konwencji powieści przygodowych dla młodzieży. W pierwszej części autor skupia się na klasycznych utworach podróżniczych z przełomu wieków oraz polskiej powieści kolonialnej. Następnie analizuje jeden z utworów przygodowych napisanych przez Szklarskiego w okresie okupacji oraz rozpatruje powieść Tomek w tarapatach jako ogniwo pośrednie między twórczością wojenną a cyklem o Wilmowskich. W dalszej kolejności omawia typy utworów przygodowych popularnych w okresie PRL-u. W części ostatniej, wykorzystując kategorie przygody, bohatera i nieprawdopodobieństwa, poddaje refleksji sposób, w jaki na kartach cyklu ujawniają się klasyczne cechy tekstów przygodowych.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47658713","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Aposiopesis – to figura retoryczna, która jest stosunkowo rzadko przedmiotem zainteresowania badaczy. Artykuł stanowi porównanie dwóch udanych artystycznie oraz interesujących intelektualnie realizacji aposiopesis w poezji języka angielskiego: w poemacie Katastrofa statku „Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu Final Soliloquy of the Interior Paramour Wallace’a Stevensa.Wnawiązaniu do syntezy Heinricha Lausberga charakter aposiopesis w tych dwóch dziełach dookreślono poprzez ukazanie konfliktu pomiędzy treścią pominiętej wypowiedzi a siłą powstrzymującą ujawnienie owej treści. Dostrzeżenie różnicy pomiędzy dwiema realizacjami tej samej figury pozwala wskazać na zmianę, która dokonała się w poezji w zakresie sposobów poruszania kwestii religijnych. Tę zmianę określa przejście w „tryb języka”, które jest cechą poezji Stevensa. Zarazem analiza aposiopesis w jego wierszu pozwala zauważyć subtelne przełamanie tego językowego trybu mówienia o kwestiach religijnych.
{"title":"Apozjopeza religijna w poemacie „Katastrofa statku Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu „Final Soliloquy of the Interior Paramour” Wallace’a Stevensa","authors":"Tomasz Garbol","doi":"10.32798/pflit.971","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.971","url":null,"abstract":"Aposiopesis – to figura retoryczna, która jest stosunkowo rzadko przedmiotem zainteresowania badaczy. Artykuł stanowi porównanie dwóch udanych artystycznie oraz interesujących intelektualnie realizacji aposiopesis w poezji języka angielskiego: w poemacie Katastrofa statku „Deutschland” Gerarda Manleya Hopkinsa oraz w wierszu Final Soliloquy of the Interior Paramour Wallace’a Stevensa.Wnawiązaniu do syntezy Heinricha Lausberga charakter aposiopesis w tych dwóch dziełach dookreślono poprzez ukazanie konfliktu pomiędzy treścią pominiętej wypowiedzi a siłą powstrzymującą ujawnienie owej treści. Dostrzeżenie różnicy pomiędzy dwiema realizacjami tej samej figury pozwala wskazać na zmianę, która dokonała się w poezji w zakresie sposobów poruszania kwestii religijnych. Tę zmianę określa przejście w „tryb języka”, które jest cechą poezji Stevensa. Zarazem analiza aposiopesis w jego wierszu pozwala zauważyć subtelne przełamanie tego językowego trybu mówienia o kwestiach religijnych.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49557792","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Tekst stanowi próbę opisu związków między Karolem Irzykowskim a kręgiem Skamandra, które trwały od założenia pisma aż do ostatnich dni krytyka. Zawiera zarys historii ich współpracy i dzielących ich konfliktów oraz próbę interpretacji, skupioną na punktach węzłowych: „programofobii”, „talentyzmie”, odwadze cywilnej, antysemityzmie i klerkizmie.
{"title":"Irzykowski w kręgu Skamandra","authors":"K. Niciński","doi":"10.32798/pflit.1061","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.1061","url":null,"abstract":"Tekst stanowi próbę opisu związków między Karolem Irzykowskim a kręgiem Skamandra, które trwały od założenia pisma aż do ostatnich dni krytyka. Zawiera zarys historii ich współpracy i dzielących ich konfliktów oraz próbę interpretacji, skupioną na punktach węzłowych: „programofobii”, „talentyzmie”, odwadze cywilnej, antysemityzmie i klerkizmie.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43607696","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Celem artykułu jest charakterystyka sytuacji Karola Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym i jego paradoksalnej, bo rozgrywającej się w okolicznościach nadzwyczajnej aktywności krytyka, samotności. Znajdującą dziennikową dokumentację frustrację i gorycz krytyka pokazano jako skutek towarzyskich i zawodowych rozczarowań (kulisy rozstań z czasopismami literackimi, sposób funkcjonowania Irzykowskiego w PAL, niepowodzenia na rynku nagród literackich, niesatysfakcjonująca praca stenografisty sejmowego). Dialektykę wyizolowania i zaangażowania przedstawiono natomiast jako konsekwencję cech osobowościowych Irzykowskiego oraz koncepcji krytyki literackiej, opartej na postulacie bezlitosnej demaskacji myślowych przesądów i wypracowanej przez niego już w okresie młodopolskim, jak również konieczną odpowiedź na epistemologiczne i etyczne podstawy światopoglądu klerka (bezwzględny postulat dążenia do prawdy, dyrektywa obnażania obłudnych kryteriów budowania rankingów popularności i uznania). W artykule zaprezentowano stosowane przez Irzykowskiego oraz jego oponentów inwektywy i obelgi, będące świadectwem pełnego ekspresji, wyrazistego i bezceremonialnego stylu krytyki literackiej okresu międzywojennego. Recepcję stylu pisarskiego i sposobu myślenia Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym wskazano jako źródło negatywnej legendy autora Walki o treść.
{"title":"„[...] zawiedli się na mnie, a ja na nich”. Miejsce Irzykowskiego w życiu literackim dwudziestolecia międzywojennego","authors":"S. Panek","doi":"10.32798/pflit.1065","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.1065","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest charakterystyka sytuacji Karola Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym i jego paradoksalnej, bo rozgrywającej się w okolicznościach nadzwyczajnej aktywności krytyka, samotności. Znajdującą dziennikową dokumentację frustrację i gorycz krytyka pokazano jako skutek towarzyskich i zawodowych rozczarowań (kulisy rozstań z czasopismami literackimi, sposób funkcjonowania Irzykowskiego w PAL, niepowodzenia na rynku nagród literackich, niesatysfakcjonująca praca stenografisty sejmowego). Dialektykę wyizolowania i zaangażowania przedstawiono natomiast jako konsekwencję cech osobowościowych Irzykowskiego oraz koncepcji krytyki literackiej, opartej na postulacie bezlitosnej demaskacji myślowych przesądów i wypracowanej przez niego już w okresie młodopolskim, jak również konieczną odpowiedź na epistemologiczne i etyczne podstawy światopoglądu klerka (bezwzględny postulat dążenia do prawdy, dyrektywa obnażania obłudnych kryteriów budowania rankingów popularności i uznania). W artykule zaprezentowano stosowane przez Irzykowskiego oraz jego oponentów inwektywy i obelgi, będące świadectwem pełnego ekspresji, wyrazistego i bezceremonialnego stylu krytyki literackiej okresu międzywojennego. Recepcję stylu pisarskiego i sposobu myślenia Irzykowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym wskazano jako źródło negatywnej legendy autora Walki o treść.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43541672","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł proponuje analizę animizacji występujących w powieści Gustawa Morcinka Pokład Joanny. W celu wyjaśnienia ich wysokiej frekwencji autorka stara się powiązać animizacje z reprezentacjami przyrody nieożywionej w powieści, zauważając, że dzięki nim abiotyczne środowisko staje się widoczne dla czytelnika i odzyskuje swoją sprawczość. W artykule zostaje także omówione podobieństwo animizacji do latentnej metonimii (w koncepcji Eelca Runii) oraz, przypominający odsłanianie podziemi, sposób analizowania animizacji, w którym bierze się pod uwagę częstotliwość ich występowania, grupowość, a także obrazy istot żywych tworzone przez te animizacje. Autorka analizuje kilka grup animizacji – od imion pokładów po metafory metanu, wody i ognia.
{"title":"Imiona pokładów. Rola i znaczenie animizacji podziemi w „Pokładzie Joanny” Gustawa Morcinka","authors":"Marta Tomczok","doi":"10.32798/pflit.978","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.978","url":null,"abstract":"Artykuł proponuje analizę animizacji występujących w powieści Gustawa Morcinka Pokład Joanny. W celu wyjaśnienia ich wysokiej frekwencji autorka stara się powiązać animizacje z reprezentacjami przyrody nieożywionej w powieści, zauważając, że dzięki nim abiotyczne środowisko staje się widoczne dla czytelnika i odzyskuje swoją sprawczość. W artykule zostaje także omówione podobieństwo animizacji do latentnej metonimii (w koncepcji Eelca Runii) oraz, przypominający odsłanianie podziemi, sposób analizowania animizacji, w którym bierze się pod uwagę częstotliwość ich występowania, grupowość, a także obrazy istot żywych tworzone przez te animizacje. Autorka analizuje kilka grup animizacji – od imion pokładów po metafory metanu, wody i ognia.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41741399","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Analizuję retorykę sporu między Karolem Irzykowskim i Witkacym, traktując polemiczne wypowiedzi jako wyraz skrywanych resentymentalnych uprzedzeń. Spór ten interpretuję jako pojedynek dwóch nieuznanych intelektualistów, oskarżających się o anachronizm i przyznających sobie miano prekursora. W psychomachii Irzykowskiego i Witkacego podkreślam nieustanne wykraczanie obu pisarzy poza normy etyczne artystycznego sporu, przez nich samych postulowane.
{"title":"Irzykowski prekursor Witkacego, broń Boże – poprzednik","authors":"Tomasz Bocheński","doi":"10.32798/pflit.1067","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.1067","url":null,"abstract":"Analizuję retorykę sporu między Karolem Irzykowskim i Witkacym, traktując polemiczne wypowiedzi jako wyraz skrywanych resentymentalnych uprzedzeń. Spór ten interpretuję jako pojedynek dwóch nieuznanych intelektualistów, oskarżających się o anachronizm i przyznających sobie miano prekursora. W psychomachii Irzykowskiego i Witkacego podkreślam nieustanne wykraczanie obu pisarzy poza normy etyczne artystycznego sporu, przez nich samych postulowane.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41861957","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pojęcie metalepsy odrodziło się w dyskursie teoretycznym oraz krytycznoliterackim jako efekt recepcji publikacji GérardaGenette’a z 1972 r.O swoistej modzie na ten trop mogłaby świadczyć liczba publikacji, w językach angielskim, francuskim czy niemieckim, szczególnie po rozwinięciuprzez Genette’a swojego konceptu w roku 2004. W istocie mówimy w tym wypadku o zastosowaniu – „aneksji” przez narratologię pojęcia z zakresu retoryki.W tym samym czasie termin jest rzadko używany poza tym obszarem. Leksykony i słowniki albo go pomijają, albo definiują, dość pobieżnie, w ślad za jednym z nurtów wykładni retorycznej, jako odmianę metonimii. Niemal równolegle z Genette’em wprowadzili metalepsę do swojego dyskursu, inspirowani filozofią języka Friedricha Nietzschego, przedstawiciele dekonstrukcjonizmu: Paul de Man, Harold Bloom i Joseph Hillis Miller. Ich pomysły teoretyczne oraz interpretacje sięgające po pierwotny, retoryczny sens metalepsy, demonstrujące jej niezależną, a nawet dominującą pozycję w systemie tropów, jako „figury figur” i jednego z master tropes, okazały się zdecydowanie mniej wpływowe od konceptu narratologicznego. Autor artykułu, analizując zmienne w czasie dzieje pojęcia, spychanego na marginesy typologii z racji przypisywanej mu funkcji „figury granicznej”, stawia tezę o wciąż niewykorzystanym retorycznym potencjale tego tropu. Podążanie tą zaniedbaną ścieżką prowadzi do metalepsy jako oryginalnej procedury poznawczej, w której, w ślad za niedostrzeganym dotąd modelem asocjacji umysłowej, typem wyobraźni, możemy opisać szczególną dyspozycję podmiotu i strukturę świadomości.
{"title":"Problem metalepsy. Od tropu do konceptu","authors":"D. Pawelec","doi":"10.32798/pflit.961","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.961","url":null,"abstract":"Pojęcie metalepsy odrodziło się w dyskursie teoretycznym oraz krytycznoliterackim jako efekt recepcji publikacji GérardaGenette’a z 1972 r.O swoistej modzie na ten trop mogłaby świadczyć liczba publikacji, w językach angielskim, francuskim czy niemieckim, szczególnie po rozwinięciuprzez Genette’a swojego konceptu w roku 2004. W istocie mówimy w tym wypadku o zastosowaniu – „aneksji” przez narratologię pojęcia z zakresu retoryki.W tym samym czasie termin jest rzadko używany poza tym obszarem. Leksykony i słowniki albo go pomijają, albo definiują, dość pobieżnie, w ślad za jednym z nurtów wykładni retorycznej, jako odmianę metonimii. Niemal równolegle z Genette’em wprowadzili metalepsę do swojego dyskursu, inspirowani filozofią języka Friedricha Nietzschego, przedstawiciele dekonstrukcjonizmu: Paul de Man, Harold Bloom i Joseph Hillis Miller. Ich pomysły teoretyczne oraz interpretacje sięgające po pierwotny, retoryczny sens metalepsy, demonstrujące jej niezależną, a nawet dominującą pozycję w systemie tropów, jako „figury figur” i jednego z master tropes, okazały się zdecydowanie mniej wpływowe od konceptu narratologicznego. Autor artykułu, analizując zmienne w czasie dzieje pojęcia, spychanego na marginesy typologii z racji przypisywanej mu funkcji „figury granicznej”, stawia tezę o wciąż niewykorzystanym retorycznym potencjale tego tropu. Podążanie tą zaniedbaną ścieżką prowadzi do metalepsy jako oryginalnej procedury poznawczej, w której, w ślad za niedostrzeganym dotąd modelem asocjacji umysłowej, typem wyobraźni, możemy opisać szczególną dyspozycję podmiotu i strukturę świadomości.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42860842","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł przedstawia dramat Dubrovačka trilogija Iva Vojnovicia w perspektywie studium historycznego Pad Dubrovnika jego młodszego brata – Luja. Punktem wyjścia prezentowanej w tekście refleksji jest sugestia Antuna Gustava Matoša dotycząca paralelnego czytania obu dzieł, które wzajemnie się uzupełniają w kreowaniu wizerunku „umarłego miasta”, jakim był XIX-wieczny Dubrownik. Analizie poddane zostają najważniejsze w takim kontekście elementy poetyki trylogii: przede wszystkim czasoprzestrzeń, ale też wybrane motywy, związane np. z bohaterami. Ich semantyka i funkcje w prezentowanej wizji literackiej zostają dopełnione analizą komentarza historycznego Luja Vojnovicia.
{"title":"Poetyka „umarłego miasta”. Literackie strategie obrazowania Dubrownika w dramacie „Dubrovačka trilogija” Iva Vojnovicia w kontekście studium „Pad Dubrovnika” Luja Vojnovicia","authors":"Damian Kubik","doi":"10.32798/pflit.1000","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.1000","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia dramat Dubrovačka trilogija Iva Vojnovicia w perspektywie studium historycznego Pad Dubrovnika jego młodszego brata – Luja. Punktem wyjścia prezentowanej w tekście refleksji jest sugestia Antuna Gustava Matoša dotycząca paralelnego czytania obu dzieł, które wzajemnie się uzupełniają w kreowaniu wizerunku „umarłego miasta”, jakim był XIX-wieczny Dubrownik. Analizie poddane zostają najważniejsze w takim kontekście elementy poetyki trylogii: przede wszystkim czasoprzestrzeń, ale też wybrane motywy, związane np. z bohaterami. Ich semantyka i funkcje w prezentowanej wizji literackiej zostają dopełnione analizą komentarza historycznego Luja Vojnovicia.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42471397","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Autorka przypomina dzieje anonimowego epitafium dla Stanisława Żółkiewskiego umieszczonegona jego nagrobku w Żółkwi, które paradoksalnie przetrwało jako tekst w zbiorze Szymona Starowolskiego Monumenta Sarmatarum. Wrękopisie (Biblioteka Zakładu Narodowego Sobieskiego – sławnego mówcy i ojca króla Jana III Sobieskiego. Autorka dokonała oceny argumentów przemawiających za tą atrybucją (opartych na charakterze manuskryptu, zwyczajach pogrzebowych, porównaniu z mową pogrzebową) i przyjęła autorstwo Jakuba Sobieskiego. Uwagi końcowe dotyczą legendy z dzieciństwa Jana III, związanej z sentencją Horacego, którą przyszły król miał czytać z nagrobka pradziada. Autorka sformułowała przypuszczenie, że przysłowie mogło być odczytywane z książki, w której – podobnie jak tekst nagrobka z Żółkwi – było zapisane epitafium z pomnika wzniesionego pod Cecorą.
{"title":"Papier trwalszy niż kamień – o nagrobku Stanisława Żółkiewskiego napisanym przez Jakuba Sobieskiego","authors":"Maria Barłowska","doi":"10.32798/pflit.953","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.953","url":null,"abstract":"Autorka przypomina dzieje anonimowego epitafium dla Stanisława Żółkiewskiego umieszczonegona jego nagrobku w Żółkwi, które paradoksalnie przetrwało jako tekst w zbiorze Szymona Starowolskiego Monumenta Sarmatarum. Wrękopisie (Biblioteka Zakładu Narodowego Sobieskiego – sławnego mówcy i ojca króla Jana III Sobieskiego. Autorka dokonała oceny argumentów przemawiających za tą atrybucją (opartych na charakterze manuskryptu, zwyczajach pogrzebowych, porównaniu z mową pogrzebową) i przyjęła autorstwo Jakuba Sobieskiego. Uwagi końcowe dotyczą legendy z dzieciństwa Jana III, związanej z sentencją Horacego, którą przyszły król miał czytać z nagrobka pradziada. Autorka sformułowała przypuszczenie, że przysłowie mogło być odczytywane z książki, w której – podobnie jak tekst nagrobka z Żółkwi – było zapisane epitafium z pomnika wzniesionego pod Cecorą.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47552819","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Niniejszy artykuł odnosi się do teorii nowego mitu opisanego przez czeskiego filozofa Vàclava Navràtila. Porusza kwestie jego odzwierciedlenia w twórczości przedstawicielki czeskiej awangardy literackiej Milady Součkovej. Nowa mitologia w ujęciu Navràtila była reakcją na kryzys lat trzydziestych i czterdziestych XX w. Filozof wielokrotnie podkreślał, że nowe czasy wymagają stworzenia nowej mitologii rozumianej w kontekście mitu dnia powszedniego. Według Navràtila współczesny mit rodzi się z codziennych, zwykłych wydarzeń. Navràtil połączył to z archeologią wspomnień i zapisywaniem nieskończenie małych chwil własnej egzystencji, które składają się na prywatną mitologię. Filozof wprowadził pojęcie czasu statycznego będącego rodzajem trwania. Czas statyczny i archeologię wspomnień łączy zaś nostalgia. Refleksje te są zbieżne z tekstami Součkovej, które zawierają zapisy prywatnych wspomnień nakładających się na pamięć kolektywną.
{"title":"„Każda historia zaczyna się od mitu”. Proza Milady Součkovej w kontekście teorii nowego mitu Vàclava Navràtila","authors":"K. Woźniak","doi":"10.32798/pflit.976","DOIUrl":"https://doi.org/10.32798/pflit.976","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł odnosi się do teorii nowego mitu opisanego przez czeskiego filozofa Vàclava Navràtila. Porusza kwestie jego odzwierciedlenia w twórczości przedstawicielki czeskiej awangardy literackiej Milady Součkovej. Nowa mitologia w ujęciu Navràtila była reakcją na kryzys lat trzydziestych i czterdziestych XX w. Filozof wielokrotnie podkreślał, że nowe czasy wymagają stworzenia nowej mitologii rozumianej w kontekście mitu dnia powszedniego. Według Navràtila współczesny mit rodzi się z codziennych, zwykłych wydarzeń. Navràtil połączył to z archeologią wspomnień i zapisywaniem nieskończenie małych chwil własnej egzystencji, które składają się na prywatną mitologię. Filozof wprowadził pojęcie czasu statycznego będącego rodzajem trwania. Czas statyczny i archeologię wspomnień łączy zaś nostalgia. Refleksje te są zbieżne z tekstami Součkovej, które zawierają zapisy prywatnych wspomnień nakładających się na pamięć kolektywną.","PeriodicalId":36185,"journal":{"name":"Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47680035","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：