Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148977
N. Przesmycka
W artykule opisano wybrane działania wpisujące się w program adaptacji do zmian klimatu, realizowane przez Lizbonę. Przeanalizowano zmiany w przestrzeniach publicznych, sposoby realizacji poszczególnych zadań oraz dokumenty planistyczne, rozwiązania architektoniczne, techniczne i przyrodnicze. Szczególną uwagę zwrócono na rolę badań naukowych w kształtowaniu i ukierunkowywaniu polityki miejskiej. Oszczędne gospodarowanie wodą pitną oraz opadową jest zintegrowane z tworzeniem nowych przestrzeni zieleni publicznej o różnych funkcjach. Widoczne jest dążenie do tworzenia ciągłości stref zielonych, w których wprowadzone nasadzenia nie tylko sprzyjają poprawie odczuwalnego komfortu termicznego, ale stają się również nowymi atrakcyjnymi ciągami pieszymi i rowerowymi. Dużym zainteresowaniem mieszkańców cieszą się nowo tworzone ogrody działkowe, ukierunkowane na rozwój rolnictwa miejskiego. Część inwestycji, zlokalizowanych w rejonach turystycznych, ma również znaczenie wizerunkowe, co sprzyja budowaniu „zielonej marki miasta”, a docenieniem starań Lizbony w tym zakresie było przyznanie tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy w 2020 roku. Największym wyzwaniem jest jednak ciągła poprawa dostępności i jakości transportu publicznego. Obserwując wdrożenia można zauważyć, że wszystkie działania proklimatyczne są zbieżne z szeroko pojętym interesem społecznym i mają pozytywne skutki dla jakości kształtowania przestrzeni publicznych.
{"title":"Adaptacja do zmian klimatu jako element polityki miejskiej oraz kształtowania przestrzeni publicznych: przykład Lizbony","authors":"N. Przesmycka","doi":"10.24425/tkuia.2023.148977","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148977","url":null,"abstract":"W artykule opisano wybrane działania wpisujące się w program adaptacji do zmian klimatu, realizowane przez Lizbonę. Przeanalizowano zmiany w przestrzeniach publicznych, sposoby realizacji poszczególnych zadań oraz dokumenty planistyczne, rozwiązania architektoniczne, techniczne i przyrodnicze. Szczególną uwagę zwrócono na rolę badań naukowych w kształtowaniu i ukierunkowywaniu polityki miejskiej. Oszczędne gospodarowanie wodą pitną oraz opadową jest zintegrowane z tworzeniem nowych przestrzeni zieleni publicznej o różnych funkcjach. Widoczne jest dążenie do tworzenia ciągłości stref zielonych, w których wprowadzone nasadzenia nie tylko sprzyjają poprawie odczuwalnego komfortu termicznego, ale stają się również nowymi atrakcyjnymi ciągami pieszymi i rowerowymi. Dużym zainteresowaniem mieszkańców cieszą się nowo tworzone ogrody działkowe, ukierunkowane na rozwój rolnictwa miejskiego. Część inwestycji, zlokalizowanych w rejonach turystycznych, ma również znaczenie wizerunkowe, co sprzyja budowaniu „zielonej marki miasta”, a docenieniem starań Lizbony w tym zakresie było przyznanie tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy w 2020 roku. Największym wyzwaniem jest jednak ciągła poprawa dostępności i jakości transportu publicznego. Obserwując wdrożenia można zauważyć, że wszystkie działania proklimatyczne są zbieżne z szeroko pojętym interesem społecznym i mają pozytywne skutki dla jakości kształtowania przestrzeni publicznych.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140217535","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148968
M. Adamska, T. Figlus
Celem artykułu było zbadanie morfogenezy oraz przeanalizowanie stopnia zachowania historycznych walorów kompozycyjnych w kontekście procesu transformacji rozplanowania w odniesieniu do form radialnych dawnych wsi fryderycjańskich we współczesnych granicach Polski. Zastosowano wielokrotne studium przypadku w stosunku do pięciu dawnych kolonii pruskich, które spełniły zakładane kryteria lokalizacyjne i morfologiczne: Jedlice, Kup, Pokój, Nowosolna oraz Paproć Duża. W artykule posłużono się metodą analizy morfologicznej planu w powiązaniu z retrogresywną metodą genetyczną. Badania w tym zakresie miały charakter dynamiczny i oparte były na sekwencji chronologicznie zestawionych planów i map historycznych. Efektem badań była rekonstrukcja stadium inicjalnego oraz określenie kierunków przemian i trwałości dawnej kompozycji przestrzennej w ujęciu porównawczym. Analizowane układy należą do form unikatowych, tj. szczególnie cennych pod względem posiadanych cech rozplanowania. Paproć Duża stanowi układ całkowicie zachowany o wysokich wartościach w zakresie czytelności historycznej kompozycji. Kup, Pokój i Nowosolna ze względu na znaczny stopień przekształceń morfologicznych należą do grupy częściowo zachowanych układów przestrzennych o wartościach przeciętnych, zaś Jedlice stanowią przykład słabo zachowanego rozplanowania historycznego o niskich wartościach kompozycyjnych.
{"title":"Rozwój morfologiczny układów radialnych i problem zachowania ich walorów kompozycyjnych na przykładzie dawnych kolonii fryderycjańskich w Polsce","authors":"M. Adamska, T. Figlus","doi":"10.24425/tkuia.2023.148968","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148968","url":null,"abstract":"Celem artykułu było zbadanie morfogenezy oraz przeanalizowanie stopnia zachowania historycznych walorów kompozycyjnych w kontekście procesu transformacji rozplanowania w odniesieniu do form radialnych dawnych wsi fryderycjańskich we współczesnych granicach Polski. Zastosowano wielokrotne studium przypadku w stosunku do pięciu dawnych kolonii pruskich, które spełniły zakładane kryteria lokalizacyjne i morfologiczne: Jedlice, Kup, Pokój, Nowosolna oraz Paproć Duża. W artykule posłużono się metodą analizy morfologicznej planu w powiązaniu z retrogresywną metodą genetyczną. Badania w tym zakresie miały charakter dynamiczny i oparte były na sekwencji chronologicznie zestawionych planów i map historycznych. Efektem badań była rekonstrukcja stadium inicjalnego oraz określenie kierunków przemian i trwałości dawnej kompozycji przestrzennej w ujęciu porównawczym. Analizowane układy należą do form unikatowych, tj. szczególnie cennych pod względem posiadanych cech rozplanowania. Paproć Duża stanowi układ całkowicie zachowany o wysokich wartościach w zakresie czytelności historycznej kompozycji. Kup, Pokój i Nowosolna ze względu na znaczny stopień przekształceń morfologicznych należą do grupy częściowo zachowanych układów przestrzennych o wartościach przeciętnych, zaś Jedlice stanowią przykład słabo zachowanego rozplanowania historycznego o niskich wartościach kompozycyjnych.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 33","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140220621","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148980
H. Michalak, Aleksandra Torberntsson
XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze zostały rozegrane na ośmiu stadionach. Stanowiły wydarzenie pod wieloma względami wyjątkowe, w tym między innymi z uwagi na fakt wybudowania siedmiu (spośród ośmiu) nowych stadionów dedykowanych tej imprezie sportowej. W konsekwencji powstały obiekty nowoczesne, zarówno pod względem atrakcyjnie i nowatorsko ukształtowanej formy architektonicznej, jak również zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych i infrastruktury technicznej. Mundial 2022 został potraktowany jako przedsięwzięcie priorytetowe, umożliwiające szeroką reklamę i promocję Kataru. W związku z tym wszystkie obiekty zostały zaprojektowane przestrzennie i architektonicznie z uwzględnieniem wspólnych zasad, a w szczególności ukształtowane z nawiązaniem do najistotniejszych elementów budujących tożsamość i dziedzictwo kulturowe społeczności katarskiej. Istotną cechą wspólną wszystkich stadionów jest to, że były projektowane z uwzględnieniem zapotrzebowania danej społeczności w zakresie infrastruktury sportowej, również po zakończeniu mundialu. Z tych względów w rozwiązaniach projektowych uwzględniano częściowy demontaż skutkujący zmniejszeniem kubatury obiektu bądź jego całkowitą rozbiórkę. Celem artykułu jest dokonanie analizy rozwiązań architektonicznych stadionów sportowych XXII Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze, ogólne scharakteryzowanie przyjętych w tym zakresie założeń i uwarunkowań projektowych, a także przedstawienie wniosków dotyczących kształtowania architektonicznego tych stadionów. Jako podstawową metodę badań zastosowano studium przypadku, a zakresem badań objęto osiem stadionów sportowych mundialu 2022 w Katarze. Badania prowadzono na podstawie studiów i analiz dokumentów, prac, materiałów reklamowych itp., dotyczących mundialu 2022, pochodzących ze źródeł internetowych.
{"title":"O kształtowaniu architektonicznym stadionów na XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej — Katar 2022","authors":"H. Michalak, Aleksandra Torberntsson","doi":"10.24425/tkuia.2023.148980","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148980","url":null,"abstract":"XXII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze zostały rozegrane na ośmiu stadionach. Stanowiły wydarzenie pod wieloma względami wyjątkowe, w tym między innymi z uwagi na fakt wybudowania siedmiu (spośród ośmiu) nowych stadionów dedykowanych tej imprezie sportowej. W konsekwencji powstały obiekty nowoczesne, zarówno pod względem atrakcyjnie i nowatorsko ukształtowanej formy architektonicznej, jak również zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych i infrastruktury technicznej. Mundial 2022 został potraktowany jako przedsięwzięcie priorytetowe, umożliwiające szeroką reklamę i promocję Kataru. W związku z tym wszystkie obiekty zostały zaprojektowane przestrzennie i architektonicznie z uwzględnieniem wspólnych zasad, a w szczególności ukształtowane z nawiązaniem do najistotniejszych elementów budujących tożsamość i dziedzictwo kulturowe społeczności katarskiej. Istotną cechą wspólną wszystkich stadionów jest to, że były projektowane z uwzględnieniem zapotrzebowania danej społeczności w zakresie infrastruktury sportowej, również po zakończeniu mundialu. Z tych względów w rozwiązaniach projektowych uwzględniano częściowy demontaż skutkujący zmniejszeniem kubatury obiektu bądź jego całkowitą rozbiórkę. Celem artykułu jest dokonanie analizy rozwiązań architektonicznych stadionów sportowych XXII Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022 w Katarze, ogólne scharakteryzowanie przyjętych w tym zakresie założeń i uwarunkowań projektowych, a także przedstawienie wniosków dotyczących kształtowania architektonicznego tych stadionów. Jako podstawową metodę badań zastosowano studium przypadku, a zakresem badań objęto osiem stadionów sportowych mundialu 2022 w Katarze. Badania prowadzono na podstawie studiów i analiz dokumentów, prac, materiałów reklamowych itp., dotyczących mundialu 2022, pochodzących ze źródeł internetowych.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 14","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140212805","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148983
Anna Jóźwik
Szkło jest znaczącym materiałem w kształtowaniu współczesnej architektury. Główną jego cechą pozostaje transparentność, co wiąże się z możliwością przepuszczania światła dziennego do wnętrza budynku. Szklane elewacje wyznaczają zanikającą granicę między wnętrzem a przestrzenią zewnętrzną, co jest źródłem inspiracji projektowych. Sprzyja temu również rozwój technologii i wiedzy dotyczącej właściwości szkła jako materiału konstrukcyjnego. Celem artykułu jest rozpoznanie i przeanalizowanie możliwości stosowania szkła konstrukcyjnego w przeszklonych elewacjach. W pracy przeanalizowano aspekty technologiczne i konstrukcyjne szkła. Analizy wykonano w oparciu o metodę logicznej argumentacji, metodę porównawczą oraz studium przypadku. Duży wpływ na wyniki pracy miała analiza wybranych realizacji architektonicznych. Na tej podstawie ustalono typologię i charakterystykę rozwiązań projektowych szklanych fasad z zastosowaniem szkła konstrukcyjnego. Głównym kryterium wskazanej typologii było poszukiwanie rozwiązań, w których dąży się do kształtowania całoszklanych samonośnych struktur. Ustalono, że jest to możliwe przy zastosowaniu systemów bezramowych, szklanych żeber, systemów tarczownicowych czy szkła giętego. Projektowanie systemów samonośnych pozwala wyeliminować lub ograniczyć systemy wsporcze z innych materiałów. Dzięki użyciu szkła konstrukcyjnego możliwe jest zatem uzyskanie jednorodnych materiałowo rozwiązań. Rozwiązania te nie tylko koncentrują się na aspektach technologicznych i konstrukcyjnych, ale mają także wpływ na architektoniczną kreację elewacji.
{"title":"Zastosowanie szkła konstrukcyjnego w kształtowaniu przeszklonych elewacji","authors":"Anna Jóźwik","doi":"10.24425/tkuia.2023.148983","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148983","url":null,"abstract":"Szkło jest znaczącym materiałem w kształtowaniu współczesnej architektury. Główną jego cechą pozostaje transparentność, co wiąże się z możliwością przepuszczania światła dziennego do wnętrza budynku. Szklane elewacje wyznaczają zanikającą granicę między wnętrzem a przestrzenią zewnętrzną, co jest źródłem inspiracji projektowych. Sprzyja temu również rozwój technologii i wiedzy dotyczącej właściwości szkła jako materiału konstrukcyjnego. Celem artykułu jest rozpoznanie i przeanalizowanie możliwości stosowania szkła konstrukcyjnego w przeszklonych elewacjach. W pracy przeanalizowano aspekty technologiczne i konstrukcyjne szkła. Analizy wykonano w oparciu o metodę logicznej argumentacji, metodę porównawczą oraz studium przypadku. Duży wpływ na wyniki pracy miała analiza wybranych realizacji architektonicznych. Na tej podstawie ustalono typologię i charakterystykę rozwiązań projektowych szklanych fasad z zastosowaniem szkła konstrukcyjnego. Głównym kryterium wskazanej typologii było poszukiwanie rozwiązań, w których dąży się do kształtowania całoszklanych samonośnych struktur. Ustalono, że jest to możliwe przy zastosowaniu systemów bezramowych, szklanych żeber, systemów tarczownicowych czy szkła giętego. Projektowanie systemów samonośnych pozwala wyeliminować lub ograniczyć systemy wsporcze z innych materiałów. Dzięki użyciu szkła konstrukcyjnego możliwe jest zatem uzyskanie jednorodnych materiałowo rozwiązań. Rozwiązania te nie tylko koncentrują się na aspektach technologicznych i konstrukcyjnych, ale mają także wpływ na architektoniczną kreację elewacji.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140219566","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148981
Zuzanna Napieralska, Shady Attia
W artykule przedstawiono zagadnienie nadbudowywania budynków, głównie mieszkalnych, jako elementu zrównoważonej polityki mieszkaniowej miast europejskich. Ten rodzaj inwestycji budowlanych umożliwia pozyskanie dodatkowych powierzchni mieszkalnych, wykorzystując istniejącą infrastrukturę techniczną, nie pogłębiając przy tym efektu rozlewania się miast. Nadbudowywanie budynków pozwala na realizację nowych mieszkań na obszarach zurbanizowanych, będąc jedną z form dogęszczania istniejącej zabudowy. W artykule dokonano przeglądu badań w temacie nadbudowywania budynków, próbując odpowiedzieć na postawione pytania badawcze: w jaki sposób oraz z wykorzystaniem jakich narzędzi analizy budynków możliwe jest usprawnienie procesu nadbudowywania budynków, tak aby było ono rzeczywistym elementem polityki mieszkaniowej miast. Do analizy wyłoniono trzy autorskie badania: z Niemiec, Belgii oraz Anglii, które spełniały postawione przez autora artykułu kryteria, prezentując uniwersalny schemat działania dla nadbudów, nie traktując ich jako incydentalnych, jednostkowych zamierzeń budowlanych, lecz rozpatrując jako element systemowego działania na rzecz pozyskania nowych mieszkań. Wyłonione badania realizowane są w krajach zbliżonych gospodarczo i kulturowo do Polski, co było także jednym z kryteriów wyboru. Artykuł stanowić ma także głos w dyskusji na temat możliwości nadbudowywania budynków mieszkalnych jako elementu polityki mieszkaniowej w Polsce.
{"title":"Nadbudowy budynków a zwiększenie zasobów mieszkaniowych w miastach. Przegląd wybranych europejskich badań","authors":"Zuzanna Napieralska, Shady Attia","doi":"10.24425/tkuia.2023.148981","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148981","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono zagadnienie nadbudowywania budynków, głównie mieszkalnych, jako elementu zrównoważonej polityki mieszkaniowej miast europejskich. Ten rodzaj inwestycji budowlanych umożliwia pozyskanie dodatkowych powierzchni mieszkalnych, wykorzystując istniejącą infrastrukturę techniczną, nie pogłębiając przy tym efektu rozlewania się miast. Nadbudowywanie budynków pozwala na realizację nowych mieszkań na obszarach zurbanizowanych, będąc jedną z form dogęszczania istniejącej zabudowy. W artykule dokonano przeglądu badań w temacie nadbudowywania budynków, próbując odpowiedzieć na postawione pytania badawcze: w jaki sposób oraz z wykorzystaniem jakich narzędzi analizy budynków możliwe jest usprawnienie procesu nadbudowywania budynków, tak aby było ono rzeczywistym elementem polityki mieszkaniowej miast. Do analizy wyłoniono trzy autorskie badania: z Niemiec, Belgii oraz Anglii, które spełniały postawione przez autora artykułu kryteria, prezentując uniwersalny schemat działania dla nadbudów, nie traktując ich jako incydentalnych, jednostkowych zamierzeń budowlanych, lecz rozpatrując jako element systemowego działania na rzecz pozyskania nowych mieszkań. Wyłonione badania realizowane są w krajach zbliżonych gospodarczo i kulturowo do Polski, co było także jednym z kryteriów wyboru. Artykuł stanowić ma także głos w dyskusji na temat możliwości nadbudowywania budynków mieszkalnych jako elementu polityki mieszkaniowej w Polsce.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 16","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140219787","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148985
K. Sobczyńska
Od wieków dach jest reminiscencją, symbolem podstawowego schronienia człowieka i jego terytorium. Na przykładzie kilku grup etnicznych, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanie i w Polsce, omówiono podstawowe determinanty kształtowania formy dachu w architekturze wernakularnej i podkreślono podobieństwa. W architekturze drewnianej w różnych regionach świata forma i konstrukcja dachu wynikają przede wszystkim z uwarunkowań danego miejsca: warunków klimatycznych, dostępnych materiałów, lokalnej tradycji, kultury i obyczajów. Często to właśnie kształt dachu jest elementem stanowiącym o wizualnej odrębności danej grupy etnicznej, z jej tradycją i sposobem życia. Autorka zwraca uwagę, że społeczeństwa z różnych regionów świata, nie związane ze sobą kulturowo, tworzyły architekturę drewnianą w oparciu o te same czynniki, oraz że podobieństwa występują już na poziomie wzorów myślenia, wynikających na przykład z potrzeby podkreślania ważności budynków sakralnych za pomocą spiętrzonej formy dachu podstawowego.
{"title":"Dach jako informacja i odpowiedź na miejsce, klimat i sposób życia lokalnego społeczeństwa na przykładzie architektury drewnianej Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanu i Polski","authors":"K. Sobczyńska","doi":"10.24425/tkuia.2023.148985","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148985","url":null,"abstract":"Od wieków dach jest reminiscencją, symbolem podstawowego schronienia człowieka i jego terytorium. Na przykładzie kilku grup etnicznych, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanie i w Polsce, omówiono podstawowe determinanty kształtowania formy dachu w architekturze wernakularnej i podkreślono podobieństwa. W architekturze drewnianej w różnych regionach świata forma i konstrukcja dachu wynikają przede wszystkim z uwarunkowań danego miejsca: warunków klimatycznych, dostępnych materiałów, lokalnej tradycji, kultury i obyczajów. Często to właśnie kształt dachu jest elementem stanowiącym o wizualnej odrębności danej grupy etnicznej, z jej tradycją i sposobem życia. Autorka zwraca uwagę, że społeczeństwa z różnych regionów świata, nie związane ze sobą kulturowo, tworzyły architekturę drewnianą w oparciu o te same czynniki, oraz że podobieństwa występują już na poziomie wzorów myślenia, wynikających na przykład z potrzeby podkreślania ważności budynków sakralnych za pomocą spiętrzonej formy dachu podstawowego.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 21","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140214238","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148984
Mosleh Ahmadi, N. Sokół, Joanna Francuzik, J. Martyniuk-Pęczek
Charakter światła dziennego można zdefiniować jako sposób, w jaki światło dzienne przenika i rozprasza się w przestrzeni. Elementy architektoniczne związane z oświetleniem dziennym, które są badane w tej pracy, mają swoje korzenie w dziedzictwie irańsko-isfahańskim, zwanym tradycyjną architekturą irańską (od XVI wieku do początku XX wieku). Ustalenie systemu klasyfikacji dla systemów oświetlenia dziennego ma znaczące zastosowanie praktyczne. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie elementów architektonicznych obecnych w budynkach w stylu isfahańskim, które umożliwiają przenikanie światła dziennego, poprawiając tym samym estetykę wnętrza. Metodologia zastosowana w tej pracy opiera się na subiektywnej obserwacji i dokumentacji fotograficznej. Na podstawie wyników badania elementy architektoniczne oświetlenia dziennego można zaklasyfikować do czterech odrębnych kategorii: „kontrolery”, „rozpraszacze”, „filtry” i „modyfikatory”. System klasyfikacji został opracowany na podstawie zaobserwowanej złożoności zjawiska przenikania światła do wnętrza (zarówno pod względem ilości, jak i jakości efektu wizualnego wywołanego światłem dziennym), funkcji (dotyczących oświetlenia, widoku na zewnątrz lub przesłon), cech materiałowych (w tym przejrzystości, szorstkości i jaskrawości) oraz wpływu na oświetlenie dziennie (takie jak rozkład, odwzorowanie kolorów i intensywność). Kontrolery światła dziennego zawierają elementy takie jak hurno (świetlik), ravaq, sabat i tabesh-band/sarsayeh/kharakpoush (urządzenia przesłaniające), podczas gdy rozpraszacze światła dziennego obejmują shabak, rozan, pachang (okna i drzwi) oraz muqarnas (ozdobna forma świetlika). Filtry światła dziennego, reprezentujące bardziej zaawansowane elementy w porównaniu do dwóch poprzednich kategorii, obejmują goljam (okna) i jam-khaneh (świetliki). Najbardziej skomplikowane elementy manipulacji światłem dziennym to modyfikatory światła dziennego, zilustrowane przez orosi (okna) i roshandan (świetliki).
{"title":"Rola światła dziennego w kształtowaniu przestrzeni: Klasyfikacja tradycyjnych oświetleniowych elementów architektonicznych w budynkach w Iranie","authors":"Mosleh Ahmadi, N. Sokół, Joanna Francuzik, J. Martyniuk-Pęczek","doi":"10.24425/tkuia.2023.148984","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148984","url":null,"abstract":"Charakter światła dziennego można zdefiniować jako sposób, w jaki światło dzienne przenika i rozprasza się w przestrzeni. Elementy architektoniczne związane z oświetleniem dziennym, które są badane w tej pracy, mają swoje korzenie w dziedzictwie irańsko-isfahańskim, zwanym tradycyjną architekturą irańską (od XVI wieku do początku XX wieku). Ustalenie systemu klasyfikacji dla systemów oświetlenia dziennego ma znaczące zastosowanie praktyczne. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie elementów architektonicznych obecnych w budynkach w stylu isfahańskim, które umożliwiają przenikanie światła dziennego, poprawiając tym samym estetykę wnętrza. Metodologia zastosowana w tej pracy opiera się na subiektywnej obserwacji i dokumentacji fotograficznej. Na podstawie wyników badania elementy architektoniczne oświetlenia dziennego można zaklasyfikować do czterech odrębnych kategorii: „kontrolery”, „rozpraszacze”, „filtry” i „modyfikatory”. System klasyfikacji został opracowany na podstawie zaobserwowanej złożoności zjawiska przenikania światła do wnętrza (zarówno pod względem ilości, jak i jakości efektu wizualnego wywołanego światłem dziennym), funkcji (dotyczących oświetlenia, widoku na zewnątrz lub przesłon), cech materiałowych (w tym przejrzystości, szorstkości i jaskrawości) oraz wpływu na oświetlenie dziennie (takie jak rozkład, odwzorowanie kolorów i intensywność). Kontrolery światła dziennego zawierają elementy takie jak hurno (świetlik), ravaq, sabat i tabesh-band/sarsayeh/kharakpoush (urządzenia przesłaniające), podczas gdy rozpraszacze światła dziennego obejmują shabak, rozan, pachang (okna i drzwi) oraz muqarnas (ozdobna forma świetlika). Filtry światła dziennego, reprezentujące bardziej zaawansowane elementy w porównaniu do dwóch poprzednich kategorii, obejmują goljam (okna) i jam-khaneh (świetliki). Najbardziej skomplikowane elementy manipulacji światłem dziennym to modyfikatory światła dziennego, zilustrowane przez orosi (okna) i roshandan (świetliki).","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 11","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140215334","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148973
Eliza Sochacka, M. Rzeszotarska-Pałka, Olha Kryvoruchko
Atrakcyjność rekreacyjna wraz z integracyjnością są, obok reprezentacyjności, podstawowymi i wymaganymi cechami miejskich przestrzeni publicznych. Celem pracy jest zbadanie występowania określonych typów aktywności rekreacyjnych na reprezentacyjnych placach Szczecina. Ponadto w ramach badań dokonano analizy struktury wiekowej użytkowników oraz sposobu realizacji aktywności (w grupach czy też indywidualnie). Badania przeprowadzono w obrębie sześciu placów zlokalizowanych w reprezentacyjnej strefie Szczecina, w jego ścisłym centrum i jednocześnie przy głównych osiach urbanistycznych miasta. W badaniu zastosowano metodę wielokrotnych obserwacji bezpośrednich oraz studia historyczne, ikonograficzne i terenowe. Zaobserwowano różnice zarówno w nasyceniu i zróżnicowaniu typów aktywności na poszczególnych placach, jak również w strukturze wiekowej użytkowników i sposobie ich gromadzenia. Wyniki badań wskazują, iż zarówno lokalizacja placu, jak i jego powiązanie z siecią przestrzeni publicznych, a także forma zagospodarowania stanowią czynniki modulujące występowanie określonych typów aktywności rekreacyjnych i wpływają na integracyjność przestrzeni publicznej.
{"title":"Aktywności rekreacyjne realizowane na reprezentacyjnych placach Szczecina","authors":"Eliza Sochacka, M. Rzeszotarska-Pałka, Olha Kryvoruchko","doi":"10.24425/tkuia.2023.148973","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148973","url":null,"abstract":"Atrakcyjność rekreacyjna wraz z integracyjnością są, obok reprezentacyjności, podstawowymi i wymaganymi cechami miejskich przestrzeni publicznych. Celem pracy jest zbadanie występowania określonych typów aktywności rekreacyjnych na reprezentacyjnych placach Szczecina. Ponadto w ramach badań dokonano analizy struktury wiekowej użytkowników oraz sposobu realizacji aktywności (w grupach czy też indywidualnie). Badania przeprowadzono w obrębie sześciu placów zlokalizowanych w reprezentacyjnej strefie Szczecina, w jego ścisłym centrum i jednocześnie przy głównych osiach urbanistycznych miasta. W badaniu zastosowano metodę wielokrotnych obserwacji bezpośrednich oraz studia historyczne, ikonograficzne i terenowe. Zaobserwowano różnice zarówno w nasyceniu i zróżnicowaniu typów aktywności na poszczególnych placach, jak również w strukturze wiekowej użytkowników i sposobie ich gromadzenia. Wyniki badań wskazują, iż zarówno lokalizacja placu, jak i jego powiązanie z siecią przestrzeni publicznych, a także forma zagospodarowania stanowią czynniki modulujące występowanie określonych typów aktywności rekreacyjnych i wpływają na integracyjność przestrzeni publicznej.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140217278","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148970
W. Gadomska
W artykule przedstawiono zagadnienie węzłowego charakteru przestrzeni parkowych w Nowym Jorku w kontekście wariantowego wykorzystywania form tradycyjnej i alternatywnej mobilności w mieście. Na podstawie analizy porównawczej tematycznych map i planów z zakresu komunikacji masowej i indywidualnej, przeglądu dokumentów planistycznych oraz obserwacji in situ w obszarze miasta starano się wykazać, iż parki nowojorskie stały się sprawnymi kanałami komunikacyjnymi, służącymi codziennym migracjom w obrębie zagęszczonej tkanki miejskiej. Fenomenalna plastyczność obszarów parkowych w zakresie kształtowania i adaptacji do nowych funkcji oraz rosnąca skala zagadnienia skłaniają do głębszej analizy zjawiska.
{"title":"Parki Nowego Jorku jako obszary węzłowe tradycyjnej i alternatywnej komunikacji miejskiej","authors":"W. Gadomska","doi":"10.24425/tkuia.2023.148970","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148970","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono zagadnienie węzłowego charakteru przestrzeni parkowych w Nowym Jorku w kontekście wariantowego wykorzystywania form tradycyjnej i alternatywnej mobilności w mieście. Na podstawie analizy porównawczej tematycznych map i planów z zakresu komunikacji masowej i indywidualnej, przeglądu dokumentów planistycznych oraz obserwacji in situ w obszarze miasta starano się wykazać, iż parki nowojorskie stały się sprawnymi kanałami komunikacyjnymi, służącymi codziennym migracjom w obrębie zagęszczonej tkanki miejskiej. Fenomenalna plastyczność obszarów parkowych w zakresie kształtowania i adaptacji do nowych funkcji oraz rosnąca skala zagadnienia skłaniają do głębszej analizy zjawiska.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140219316","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-03-22DOI: 10.24425/tkuia.2023.148975
I. Mironowicz
Minęło 30 lat od przedstawienia przez Magdalenę Abakanowicz koncepcji Bois de Nanterre — Arboreal Architecture przygotowanej w odpowiedzi na zaproszenie do konsultacji mających pomóc w uzyskaniu ogólniejszej refleksji nad podejściem do kształtowania krajobrazu miejskiego oraz reinterpretacji znaczenia i dalszego kształtowania Wielkiej Osi w Paryżu. W artykule praca przedstawiona przez artystkę analizowana jest z perspektywy urbanistycznej. Pokazane zostaje, w jaki sposób bogata i wielowarstwowa metafora miasta XXI wieku zawarta w koncepcji Lasu Nanterre stanowi prekursorskie i radykalne przesłanie pomagające w podejściu do rozwiązania współczesnych problemów miast.
{"title":"Miasto (nie)realne Magdaleny Abakanowicz. Przewodnik dla miast doby kryzysu planetarnego","authors":"I. Mironowicz","doi":"10.24425/tkuia.2023.148975","DOIUrl":"https://doi.org/10.24425/tkuia.2023.148975","url":null,"abstract":"Minęło 30 lat od przedstawienia przez Magdalenę Abakanowicz koncepcji Bois de Nanterre — Arboreal Architecture przygotowanej w odpowiedzi na zaproszenie do konsultacji mających pomóc w uzyskaniu ogólniejszej refleksji nad podejściem do kształtowania krajobrazu miejskiego oraz reinterpretacji znaczenia i dalszego kształtowania Wielkiej Osi w Paryżu. W artykule praca przedstawiona przez artystkę analizowana jest z perspektywy urbanistycznej. Pokazane zostaje, w jaki sposób bogata i wielowarstwowa metafora miasta XXI wieku zawarta w koncepcji Lasu Nanterre stanowi prekursorskie i radykalne przesłanie pomagające w podejściu do rozwiązania współczesnych problemów miast.","PeriodicalId":408743,"journal":{"name":"Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie","volume":" 30","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140213340","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：