Türkler, binlerce yıllık tarihleri boyunca aileyi toplumun temeli olarak gördükleri için aile kavramı kutsaldır. Aile, sadece kan bağıyla değil, aynı zamanda birlikte yaşamanın getirdiği dayanışma, sevgi, sadakatle şekillenen bir müessesedir. Türk kültüründe aile, bireyin kimliğini ve toplumsal konumunu belirleyen unsur olarak görülmektedir. Ailedeki her birey, birbirine karşı derin bir saygı ve sevgiyle bağlıdır. Aile, sadece dayanışma ve destek ağı değil, aynı zamanda kültürel mirasın taşıyıcısıdır. Türklerde aile bağı, toplumun temelini oluşturur ve bu bağın gücü, Türk toplumlarının direncini ve dayanıklılığını şekillendirir. Türk kültüründe kadın, toplumun temel direği ve ailenin kutsal merkezi olarak görülür. Kadın, sadece eş veya anne olarak değil, aynı zamanda bilgelik, zarafet ve güç sembolü olarak övgüyle anılır. Kadın, toplumun ilerlemesi ve refahı için değerlidir. Kadınların bilgeliği, sabrı, aile içinde ve toplumda barışın, uyumun korunmasında kritik öneme sahiptir. Ayrıca, kadının sağduyuyla yönlendirme yeteneği, toplumsal kararlara katkıda bulunmaktadır. Türklerde evlilikler genellikle aileler arasında anlaşma ve karşılıklı uzlaşmayla gerçekleşirdi. Ancak bazı durumlarda, özellikle aileler arasındaki anlaşmazlıklar veya istenmeyen evlilikler söz konusu olduğunda, çiftler kaçarak evlenmeyi tercih ederlerdi. Bu durumda, erkek genellikle sevdiği kadını kaçırarak evlenirdi. Kız kaçırma geleneği, genellikle genç çiftlerin aşkı ve kararlılığıyla ilişkilendirilirdi. Ancak, bu durum bazen aileler arasında gerilime ve anlaşmazlıklara neden olabilir ve toplumsal normlara aykırı olarak görülebilirdi. Bu çalışmada Kırgız ve Kazak Türklerinin evlilik türleri arasında yer alan kız kaçırma geleneğine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda kız kaçırma geleneği Kırgızlarda geçmişten günümüze kadar devam eden bir gelenek olarak karşımıza çıkarken, Kazaklarda özellikle 1930’lu yıllardan sonra ortaya çıkan bir gelenek olarak tespit edilmiştir.
{"title":"KIRGIZ VE KAZAK TÜRKLERİNDE KIZ KAÇIRMA GELENEĞİ","authors":"Fatih Çelik, Eliçe Demir","doi":"10.59305/ijvuts.1470876","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1470876","url":null,"abstract":"Türkler, binlerce yıllık tarihleri boyunca aileyi toplumun temeli olarak gördükleri için aile kavramı kutsaldır. Aile, sadece kan bağıyla değil, aynı zamanda birlikte yaşamanın getirdiği dayanışma, sevgi, sadakatle şekillenen bir müessesedir. Türk kültüründe aile, bireyin kimliğini ve toplumsal konumunu belirleyen unsur olarak görülmektedir. Ailedeki her birey, birbirine karşı derin bir saygı ve sevgiyle bağlıdır. Aile, sadece dayanışma ve destek ağı değil, aynı zamanda kültürel mirasın taşıyıcısıdır. Türklerde aile bağı, toplumun temelini oluşturur ve bu bağın gücü, Türk toplumlarının direncini ve dayanıklılığını şekillendirir. Türk kültüründe kadın, toplumun temel direği ve ailenin kutsal merkezi olarak görülür. Kadın, sadece eş veya anne olarak değil, aynı zamanda bilgelik, zarafet ve güç sembolü olarak övgüyle anılır. Kadın, toplumun ilerlemesi ve refahı için değerlidir. Kadınların bilgeliği, sabrı, aile içinde ve toplumda barışın, uyumun korunmasında kritik öneme sahiptir. Ayrıca, kadının sağduyuyla yönlendirme yeteneği, toplumsal kararlara katkıda bulunmaktadır. Türklerde evlilikler genellikle aileler arasında anlaşma ve karşılıklı uzlaşmayla gerçekleşirdi. Ancak bazı durumlarda, özellikle aileler arasındaki anlaşmazlıklar veya istenmeyen evlilikler söz konusu olduğunda, çiftler kaçarak evlenmeyi tercih ederlerdi. Bu durumda, erkek genellikle sevdiği kadını kaçırarak evlenirdi. Kız kaçırma geleneği, genellikle genç çiftlerin aşkı ve kararlılığıyla ilişkilendirilirdi. Ancak, bu durum bazen aileler arasında gerilime ve anlaşmazlıklara neden olabilir ve toplumsal normlara aykırı olarak görülebilirdi. Bu çalışmada Kırgız ve Kazak Türklerinin evlilik türleri arasında yer alan kız kaçırma geleneğine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda kız kaçırma geleneği Kırgızlarda geçmişten günümüze kadar devam eden bir gelenek olarak karşımıza çıkarken, Kazaklarda özellikle 1930’lu yıllardan sonra ortaya çıkan bir gelenek olarak tespit edilmiştir.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141672914","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Türkolojide Klasik Doğu Türkçesinin gerek Harezm gerekse Çağatay dönemlerine ait metinlerin yayımı önemli çalışma alanlarındandır. Türkiye ve Özbekistan’daki bu dönemlere ait yayınlarda yer yere kimi kelimelerin yazılışında farklılıklar olabilmektedir: deg – dek, ösrük - üsrük vb. Benzer farklı yazılma alıntı kelimelerde daha fazladır: nîze – nayza, nümayân – nemeyân, rûze – roza, vîrân - veyrân vb. Söz konusu dönemlere ait metinlerin Türkmenistan’da da yayınlandığı görülmektedir. Ancak bu yayınlardaki dilin aynı metinlerin Türkiye ve Özbekistan’da yapılmış yayınlardan oldukça farklı olduğu görülmektedir. Metinlerde gerek Türkçe gerekse alıntı kelimeler çok büyük oranda günümüz Türkmen ölçünlü diline uydurulduğu (tirgüz- yerine direlt-, kiltür- yerine getir- vb.) ancak yer yer özgün biçimlerin (yığla-, buluş-, geltir-) korunduğu görülmektedir. Benzer durum ekler için de söz konusudur. Aynı metin içinde özümni yanında özümi; goymas yanında goymaz vb. kullanımlar bulunmaktadır. Alıntı kelimeler ise tamamen Türkmen ölçünlü söyleyişine uydurularak verilmektedir: Muśŧafā yerine Mustapa; miǾrāc yerine magraç; ŧaǾn u taǾrįfi yerine tagn-u tarıpı vb.
{"title":"On the Language of Turkmenistan Publications of Classical Eastern Turkish Texts","authors":"Selahittin Tolkun","doi":"10.59305/ijvuts.1439891","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1439891","url":null,"abstract":"Türkolojide Klasik Doğu Türkçesinin gerek Harezm gerekse Çağatay dönemlerine ait metinlerin yayımı önemli çalışma alanlarındandır. Türkiye ve Özbekistan’daki bu dönemlere ait yayınlarda yer yere kimi kelimelerin yazılışında farklılıklar olabilmektedir: deg – dek, ösrük - üsrük vb. Benzer farklı yazılma alıntı kelimelerde daha fazladır: nîze – nayza, nümayân – nemeyân, rûze – roza, vîrân - veyrân vb. \u0000Söz konusu dönemlere ait metinlerin Türkmenistan’da da yayınlandığı görülmektedir. Ancak bu yayınlardaki dilin aynı metinlerin Türkiye ve Özbekistan’da yapılmış yayınlardan oldukça farklı olduğu görülmektedir. Metinlerde gerek Türkçe gerekse alıntı kelimeler çok büyük oranda günümüz Türkmen ölçünlü diline uydurulduğu (tirgüz- yerine direlt-, kiltür- yerine getir- vb.) ancak yer yer özgün biçimlerin (yığla-, buluş-, geltir-) korunduğu görülmektedir. Benzer durum ekler için de söz konusudur. Aynı metin içinde özümni yanında özümi; goymas yanında goymaz vb. kullanımlar bulunmaktadır. Alıntı kelimeler ise tamamen Türkmen ölçünlü söyleyişine uydurularak verilmektedir: Muśŧafā yerine Mustapa; miǾrāc yerine magraç; ŧaǾn u taǾrįfi yerine tagn-u tarıpı vb.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140426802","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Özbekistan coğrafyası tarih boyunca üç hanlığa ev sahipliği yapmıştır. Özbekistan’da kurulan hanlıkların sonuncusu olan Hokand Hanlığı Fergana vadisinde yer almaktadır. Hanlık Fergana’da kurulmasından dolayı Fergana Hanlığı olarak da bilinmektedir. Hokand Hanlığı verimli arazileri ile ticaret yolu güzergâhında bulunması sebebiyle jeopolitik konum olarak büyük bir öneme sahiptir. Hokand şehri, 18. yüzyılın ilk yarısında hanlığın başkenti olmuştur. Hokand şehrinde inşa edilen mimari eserler şehrin çehresini büyük ölçüde değiştirmiştir. Cami, medrese, türbe, hamam ve saray gibi farklı yapı gruplarını içerisinde barındıran şehir zamanla bir bilim, ticaret, kültür ve sanat merkezi haline dönüşmüştür. Şehirde hanlar, hanların eşleri ve devletin önde gelen diğer isimlerinin birçok yapı inşa ettirdiği görülmektedir. Hokand Hanlığı hükümdarlarından Hudayar Han belirli aralıklarla üç kez tahta oturmuş, iç ve dış karışıklıklarla mücadele etmiş ve aynı zamanda şehrin gelişimine katkıda bulunmayı ihmal etmemiştir. Hokand’da Hokand Hanlığı’na ait günümüze ulaşabilen eserler içerisinde Hudayar Han Sarayı özellikleri bakımından dikkat çekicidir. Hudayar Han Sarayı, hanlığın Hokand şehrinde inşa ettirdiği bilinen yapılar arasında günümüze ulaşabilen en geç tarihli yapıdır. Bu çalışmada Hudayar Han Sarayı plan, malzeme ve teknik, süsleme özellikleri açısından detaylı bir şekilde incelenmiştir.
{"title":"The Only Palace Example of the Kokand Khanate That Has Existed Today: Hudayar Khan Palace","authors":"İsmail Argunşah","doi":"10.59305/ijvuts.1438668","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1438668","url":null,"abstract":"Özbekistan coğrafyası tarih boyunca üç hanlığa ev sahipliği yapmıştır. Özbekistan’da kurulan hanlıkların sonuncusu olan Hokand Hanlığı Fergana vadisinde yer almaktadır. Hanlık Fergana’da kurulmasından dolayı Fergana Hanlığı olarak da bilinmektedir. Hokand Hanlığı verimli arazileri ile ticaret yolu güzergâhında bulunması sebebiyle jeopolitik konum olarak büyük bir öneme sahiptir. Hokand şehri, 18. yüzyılın ilk yarısında hanlığın başkenti olmuştur. Hokand şehrinde inşa edilen mimari eserler şehrin çehresini büyük ölçüde değiştirmiştir. Cami, medrese, türbe, hamam ve saray gibi farklı yapı gruplarını içerisinde barındıran şehir zamanla bir bilim, ticaret, kültür ve sanat merkezi haline dönüşmüştür. Şehirde hanlar, hanların eşleri ve devletin önde gelen diğer isimlerinin birçok yapı inşa ettirdiği görülmektedir. Hokand Hanlığı hükümdarlarından Hudayar Han belirli aralıklarla üç kez tahta oturmuş, iç ve dış karışıklıklarla mücadele etmiş ve aynı zamanda şehrin gelişimine katkıda bulunmayı ihmal etmemiştir. Hokand’da Hokand Hanlığı’na ait günümüze ulaşabilen eserler içerisinde Hudayar Han Sarayı özellikleri bakımından dikkat çekicidir. Hudayar Han Sarayı, hanlığın Hokand şehrinde inşa ettirdiği bilinen yapılar arasında günümüze ulaşabilen en geç tarihli yapıdır. Bu çalışmada Hudayar Han Sarayı plan, malzeme ve teknik, süsleme özellikleri açısından detaylı bir şekilde incelenmiştir.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140424133","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The emergence of modern Uzbek language is closely related to the migration movements of Turk communities towards today's Uzbekistan geography. Turks who reached this geography encountered settled city people of the Transoxiana cultural axis with a relatively high intellectual level. This situation resulted in the Turks, who have a nomadic tradition, being greatly influenced by the culture and language of the settled people. However, the political and social power of the Turks prevented this influence from reaching the level of assimilation. Especially after the Timurid Era, the influence of the Turks on the local folk culture gradually increased. In this article, the interaction between Turks and Indo-European settlers, it was interpreted with the hermenetic technique, taking into account historical, sociological, ethnographic and folklore data. In order to confirm the information interpreted with this technique, phylogenetic studies, which provide more objective data than other methods, were used, and the reasons for the common phonemicization and grammatical unification between Uzbek and Tajik were emphasized. In addition, as a result of these grammatical events, the distinguishing features of Uzbek from other Turk languages are discussed together with their historical reasons. Thus, it is aimed to determine in general terms the effects of the linguistic composition of today's Uzbekistan geography on Uzbek language.
{"title":"Özbekçenin Gelişimindeki Sosyogenetik Faktörlerin Değerlendirilmesi","authors":"Ensar Kiliç","doi":"10.59305/ijvuts.1435153","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1435153","url":null,"abstract":"The emergence of modern Uzbek language is closely related to the migration movements of Turk communities towards today's Uzbekistan geography. Turks who reached this geography encountered settled city people of the Transoxiana cultural axis with a relatively high intellectual level. This situation resulted in the Turks, who have a nomadic tradition, being greatly influenced by the culture and language of the settled people. However, the political and social power of the Turks prevented this influence from reaching the level of assimilation. Especially after the Timurid Era, the influence of the Turks on the local folk culture gradually increased. In this article, the interaction between Turks and Indo-European settlers, it was interpreted with the hermenetic technique, taking into account historical, sociological, ethnographic and folklore data. In order to confirm the information interpreted with this technique, phylogenetic studies, which provide more objective data than other methods, were used, and the reasons for the common phonemicization and grammatical unification between Uzbek and Tajik were emphasized. In addition, as a result of these grammatical events, the distinguishing features of Uzbek from other Turk languages are discussed together with their historical reasons. Thus, it is aimed to determine in general terms the effects of the linguistic composition of today's Uzbekistan geography on Uzbek language.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140426785","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
D. Tikhonov, Cemal Gürkan, G. Peler, Victor M. Dyakonov
In this study, geographic and linguistic distributions of contemporary and ancient matches with the paternal and maternal lineages of two individuals exhumed from the exemplary Pazyryk culture burial site of Ak-Alakha-1 mound 1 were investigated. Using the shared paternal and maternal haplotypes observed in both ancient individuals, extensive database and literature searches were conducted revealing numerous full matches among contemporary Eurasians, majority of whom speak Altaic Languages. Despite the current focus on the two Pazyryk individuals, a rare glimpse into the ancient migrations was gained through the discovery of paternal and maternal haplotype matches across an immense geography that spans from Yakutia to Turkey. In addition to a vast array of archaeological findings in such Scythian “frozen graves” across Central Asia, accumulating archaeogenetic data are expected to shed light on the anthropology of these otherwise mysterious people.
{"title":"Matrilineal and Patrilineal Genetic Continuity of Two Iron Age Individuals from a Pazyryk Culture Burial","authors":"D. Tikhonov, Cemal Gürkan, G. Peler, Victor M. Dyakonov","doi":"10.59305/ijvuts.1427376","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1427376","url":null,"abstract":"In this study, geographic and linguistic distributions of contemporary and ancient matches with the \u0000paternal and maternal lineages of two individuals exhumed from the exemplary Pazyryk culture burial site of Ak-Alakha-1 mound 1 were investigated. Using the shared paternal and maternal haplotypes observed in both ancient individuals, extensive database and literature searches were conducted revealing numerous full matches among contemporary Eurasians, majority of whom speak Altaic Languages. Despite the current focus on the two Pazyryk individuals, a rare glimpse into the ancient migrations was gained through the discovery of paternal and maternal haplotype matches across an immense geography that spans from Yakutia to Turkey. In addition to a vast array of archaeological findings in such Scythian “frozen graves” across Central Asia, accumulating archaeogenetic data are expected to shed light on the anthropology of these otherwise mysterious people.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140425378","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The purpose of our work was to analyze the ethnic realities of the Kipchak language in order to establish its similarities and differences with modern Turkic languages for which this medieval language was a proto-language. The written medieval manuscript in Arabic “Al-Tuhfa al-Zakiyya fi al- Lugha al-Turkiyyah” (Genuine wonder about the Turkish language) was one of the most important and most valuable source for studying the Kipchak language. The main feature of the work was that the original version was written in the Kipchak, as the anonymous author pointed out on the first page of the manuscript, stored in Istanbul, in the Beyazit state library. When studying objects that were far apart from each other in a temporary sense, such as medieval and modern languages, we used the comparative-historical method, and as a result concluded that in some cases there were only phonetic differences, while the syntactic and semantic commonality of lexical and phraseological units persisted. To classify ethnic realities, the statistical method of analysis was used. Ethnographic, cultural and mental realities testified to direct kinship and a single nomadic culture of the speakers of the languages of this group and provided an opportunity to restore the historical stages of the development of the Turkic languages from the Middle Ages to the present day.
我们工作的目的是分析基普恰克语的民族现实，以确定其与现代突厥语的异同，而这种中世纪语言是现代突厥语的原生语言。阿拉伯文中世纪手稿《Al-Tuhfa al-Zakiyya fi al- Lugha al-Turkiyyah》（关于土耳其语的真知灼见）是研究基普恰克语最重要和最有价值的资料之一。正如匿名作者在手稿第一页上所指出的，这部作品的主要特点是原版是用基普恰克语写成的，手稿存放在伊斯坦布尔贝亚济特国家图书馆。在研究中世纪语言和现代语言等在暂时意义上相距甚远的对象时，我们使用了历史比较法，结果得出结论：在某些情况下，只有语音上的差异，而词汇和短语单位的句法和语义共性依然存在。在对民族现实进行分类时，使用了统计分析方法。人种学、文化和精神现实证明了该群体语言使用者的直系亲属关系和单一的游牧文化，并为还原突厥语从中世纪至今的历史发展阶段提供了机会。
{"title":"Turkic Ethnic Realities in the Medieval Manuscript of Kipchak Origin","authors":"","doi":"10.59305/ijvuts.1430661","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1430661","url":null,"abstract":"The purpose of our work was to analyze the ethnic realities of the Kipchak language in order to \u0000establish its similarities and differences with modern Turkic languages for which this medieval \u0000language was a proto-language. The written medieval manuscript in Arabic “Al-Tuhfa al-Zakiyya fi al- \u0000Lugha al-Turkiyyah” (Genuine wonder about the Turkish language) was one of the most important and \u0000most valuable source for studying the Kipchak language. The main feature of the work was that the \u0000original version was written in the Kipchak, as the anonymous author pointed out on the first page of \u0000the manuscript, stored in Istanbul, in the Beyazit state library. When studying objects that were far \u0000apart from each other in a temporary sense, such as medieval and modern languages, we used the \u0000comparative-historical method, and as a result concluded that in some cases there were only phonetic \u0000differences, while the syntactic and semantic commonality of lexical and phraseological units persisted. \u0000To classify ethnic realities, the statistical method of analysis was used. Ethnographic, cultural and \u0000mental realities testified to direct kinship and a single nomadic culture of the speakers of the languages \u0000of this group and provided an opportunity to restore the historical stages of the development of the \u0000Turkic languages from the Middle Ages to the present day.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140428745","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Ses ve anlam değişmeleri lehçeler arasında görülebilen, bir dilin lehçelerindeki ayırt edici özelliklerden birisidir. Ses değişmeleri kelime başlarında, kelime ortalarında ve kelime sonlarında görülebilir. Lehçeler arasındaki bu ses değişmelerinin en önemli sebeplerinden birisi de zamanla lehçeler arası farklılıkların oluşmasıdır. Öte yandan Eski Türkçeden gelen, yazılışları ve anlamları aynı olan kelimeler yaşanılan coğrafyaya ve zamana göre farklı anlamlara sahip olmuştur. Kıpçak Türkçesinin önemli dil yadigârlarından olan Codex Cumanicus ile günümüzde Kafkasya bölgesinde konuşulan Kumuk Türkçesinin ses ve anlam özellikleri bakımından karşılaştırmalı olarak daha önce hiç ele alınmamış olması bizi böyle bir konuda çalışma yapmaya yönlendirmiştir. Çalışmada Codex Cumanicus ile Kumuk Türkçesinin ses ve anlam bakımından farklılık göstermeyen sözcüklerinin karşılaştırması yapılacaktır. Çalışmada Kıpçak Dönemi eseri olan Codex Cumanicus ve Kumuk Türklerinin kelimelerini içeren Kumuk Türkçesi Sözlüğü ön planda olacak, ses ve anlam farklılaşması görülmeyen kelimeler araştırılacaktır.
{"title":"Codex Cumanicus’un Söz Varlığı ile Kumuk Türkçesinin Söz Varlığının Ses ve Anlam Farklılığı Görülmeyen Kelimeler Bakımından Karşılaştırılması","authors":"G. Peler, Beytullah Kocabaş","doi":"10.59305/ijvuts.1409788","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1409788","url":null,"abstract":"Ses ve anlam değişmeleri lehçeler arasında görülebilen, bir dilin lehçelerindeki ayırt edici özelliklerden birisidir. Ses değişmeleri kelime başlarında, kelime ortalarında ve kelime sonlarında görülebilir. Lehçeler arasındaki bu ses değişmelerinin en önemli sebeplerinden birisi de zamanla lehçeler arası farklılıkların oluşmasıdır. Öte yandan Eski Türkçeden gelen, yazılışları ve anlamları aynı olan kelimeler yaşanılan coğrafyaya ve zamana göre farklı anlamlara sahip olmuştur. \u0000Kıpçak Türkçesinin önemli dil yadigârlarından olan Codex Cumanicus ile günümüzde Kafkasya bölgesinde konuşulan Kumuk Türkçesinin ses ve anlam özellikleri bakımından karşılaştırmalı olarak daha önce hiç ele alınmamış olması bizi böyle bir konuda çalışma yapmaya yönlendirmiştir. Çalışmada Codex Cumanicus ile Kumuk Türkçesinin ses ve anlam bakımından farklılık göstermeyen sözcüklerinin karşılaştırması yapılacaktır. Çalışmada Kıpçak Dönemi eseri olan Codex Cumanicus ve Kumuk Türklerinin kelimelerini içeren Kumuk Türkçesi Sözlüğü ön planda olacak, ses ve anlam farklılaşması görülmeyen kelimeler araştırılacaktır.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140514146","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Dede Korkut Destanları eski Türk yaşamını bir ayna gibi yansıtan anlatılardır. Tarihin derinliklerinden süzüle süzüle gelen bu anlatılar Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı gibi birçok konu hakkında değerli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri Amıt Suyu/ Amıderya/Amu Derya’dır. Amıt Suyu’nun adı Dede Korkut Kitabı’nda üç boyda geçmektedir. Dede Korkut’taki Amıt Suyu, destanın alt coğrafyasında Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu, Amu Derya’dır. Amu Derya, Türkler ile Farsi kavimler arasında bir doğal sınır oluşturuyordu. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu (Amu Derya) ve Demirkapı, Batı Göktürklerinin-Türgişlerin güneybatı sınırını oluşturuyordu. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Dede Korkut’un alt tabakasındaki Amu Suyu, destanın üst tabakasında değişikliğe uğrayarak Amıt Suyu olarak mahallileşmiş olabilir. Dede Korkut Destanları’nın üst coğrafyasında görülen Hamid, Mardin, Bayburd, Trabuzan, Gürcistan gibi yer adları Karakoyunlu ve Akkoyunluların hem kendi aralarında hem de diğer Türk boyları ve başka kavimlerle mücadelelerinin tarihi hatıralarını taşımaktadır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Amıt Suyu; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.
{"title":"Amit Suyu In Dede Korkut","authors":"Dursun Can Eyüboğlu","doi":"10.59305/ijvuts.1294729","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1294729","url":null,"abstract":"Dede Korkut Destanları eski Türk yaşamını bir ayna gibi yansıtan anlatılardır. Tarihin derinliklerinden süzüle süzüle gelen bu anlatılar Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı gibi birçok konu hakkında değerli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri Amıt Suyu/ Amıderya/Amu Derya’dır. Amıt Suyu’nun adı Dede Korkut Kitabı’nda üç boyda geçmektedir. Dede Korkut’taki Amıt Suyu, destanın alt coğrafyasında Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu, Amu Derya’dır. Amu Derya, Türkler ile Farsi kavimler arasında bir doğal sınır oluşturuyordu. Dede Korkut’ta adı geçen Amıt Suyu (Amu Derya) ve Demirkapı, Batı Göktürklerinin-Türgişlerin güneybatı sınırını oluşturuyordu. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Dede Korkut’un alt tabakasındaki Amu Suyu, destanın üst tabakasında değişikliğe uğrayarak Amıt Suyu olarak mahallileşmiş olabilir. Dede Korkut Destanları’nın üst coğrafyasında görülen Hamid, Mardin, Bayburd, Trabuzan, Gürcistan gibi yer adları Karakoyunlu ve Akkoyunluların hem kendi aralarında hem de diğer Türk boyları ve başka kavimlerle mücadelelerinin tarihi hatıralarını taşımaktadır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Amıt Suyu; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140514800","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Dilin gelişmesi belki de öz olarak benzetme düşüncesinin bir sonucudur. Dildeki soyut anlamlı kelimelerin hemen hepsi bu benzetmenin bir ürünüdür. İlaveten dilbilgisinde kullanılan yan anlam, mecaz anlam, ikinci anlam gibi kavramlar da benzetme düşüncesiyle ilintilidir. Öte yandan gelişmiş dillerde benzetme eylemi beraberinde tahmin, çağrışım, yaklaşıklık, aynılık, karşılaştırma, varsayma, kabul, telakki, görünme, ihtimal, bakış açısı, yorumlama, öngörü gibi düşünceleri de içerir. Dolayısıyla yüzey yapıda benzetme yokmuş gibi görülen cümlelerin bile derin yapısına inildiğinde benzetmenin olduğu görülmektedir. Dillerde benzetme yaparken somut biçimbirimler kullanılabileceği gibi (şeker gibi adam), söz konusu türden hiçbir biçimbirim bulunmadan da bu durum sağlanabilmektedir (Şekerim, bir gel.). Bu çalışmamızda Özbek Türkçesinde benzetme amaçlı kullanılan bağımlı veya bağımsız bütün biçimbirimler ele alınacaktır. Bunlar içinde isimler ve bu isimleri türeten ekler, fiiller ve bu fiilleri türeten ekler, edatlar, deyimler vb. Bunlardan birtakım edat ve birtakım isim yapım eklerinin özellikle Farsça, nadiren Arapça kökenli, ayrıca kimilerinin son derece işlek oldukları görülmektedir. Öte yandan Özbek Türkçesinde pekiştirilmiş veya yalın benzetme türleri de sıkça kullanılmaktadır.
{"title":"ÖZBEK TÜRKÇESİNDE BENZETME BİLDİREN BİÇİMBİRİMLER","authors":"Selahittin Tolkun","doi":"10.59305/ijvuts.1347490","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1347490","url":null,"abstract":"Dilin gelişmesi belki de öz olarak benzetme düşüncesinin bir sonucudur. Dildeki soyut anlamlı kelimelerin hemen hepsi bu benzetmenin bir ürünüdür. İlaveten dilbilgisinde kullanılan yan anlam, mecaz anlam, ikinci anlam gibi kavramlar da benzetme düşüncesiyle ilintilidir. Öte yandan gelişmiş dillerde benzetme eylemi beraberinde tahmin, çağrışım, yaklaşıklık, aynılık, karşılaştırma, varsayma, kabul, telakki, görünme, ihtimal, bakış açısı, yorumlama, öngörü gibi düşünceleri de içerir. Dolayısıyla yüzey yapıda benzetme yokmuş gibi görülen cümlelerin bile derin yapısına inildiğinde benzetmenin olduğu görülmektedir. \u0000Dillerde benzetme yaparken somut biçimbirimler kullanılabileceği gibi (şeker gibi adam), söz konusu türden hiçbir biçimbirim bulunmadan da bu durum sağlanabilmektedir (Şekerim, bir gel.). \u0000Bu çalışmamızda Özbek Türkçesinde benzetme amaçlı kullanılan bağımlı veya bağımsız bütün biçimbirimler ele alınacaktır. Bunlar içinde isimler ve bu isimleri türeten ekler, fiiller ve bu fiilleri türeten ekler, edatlar, deyimler vb. Bunlardan birtakım edat ve birtakım isim yapım eklerinin özellikle Farsça, nadiren Arapça kökenli, ayrıca kimilerinin son derece işlek oldukları görülmektedir. Öte yandan Özbek Türkçesinde pekiştirilmiş veya yalın benzetme türleri de sıkça kullanılmaktadır.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129513721","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Bu makalede 1926-1930 yıllarında Sovyetler Birliği egemenliği altındaki Türk devletlerinin ve Türkiye’deki Latin alfabesine geçiş süreci ile ilgili yaşanan tartışmaların Özbekistan SSC basınında yansıması ele alınmıştır. Çalışmada özellikle Özbekistan SSC’de ilk Latin alfabesinde yayınlanan dergilerdeki Türk dünyasında yeni alfabe tartışmaları ile alâkadar makaleler üzerinde yoğunlaşmaya, Sovyetlerin niçin Türk topluluklarının Latin alfabesine geçiş teşebbüslerine karşı çıkmadığı, aksine onları desteklediği sorusuna cevap bulmaya çalışıldı. Ayrıca çalışmada bahsi geçen dergilerdeki makaleler kapsamında Türkiye’deki harf inkılabının harici basında nasıl ele alındığına dair bilgilerin analizi okuyucuya sunulmuştur.
{"title":"Özbekistan SSC basınındaki (1926-1930) latin alfabesi tartışmalarının “Alanga” ve “Maarif ve Oqutucı” dergiler üzerinde incelenmesi","authors":"Boburmirzo Haki̇mov","doi":"10.59305/ijvuts.1341191","DOIUrl":"https://doi.org/10.59305/ijvuts.1341191","url":null,"abstract":"Bu makalede 1926-1930 yıllarında Sovyetler Birliği egemenliği altındaki Türk devletlerinin ve Türkiye’deki Latin alfabesine geçiş süreci ile ilgili yaşanan tartışmaların Özbekistan SSC basınında yansıması ele alınmıştır. Çalışmada özellikle Özbekistan SSC’de ilk Latin alfabesinde yayınlanan dergilerdeki Türk dünyasında yeni alfabe tartışmaları ile alâkadar makaleler üzerinde yoğunlaşmaya, Sovyetlerin niçin Türk topluluklarının Latin alfabesine geçiş teşebbüslerine karşı çıkmadığı, aksine onları desteklediği sorusuna cevap bulmaya çalışıldı. Ayrıca çalışmada bahsi geçen dergilerdeki makaleler kapsamında Türkiye’deki harf inkılabının harici basında nasıl ele alındığına dair bilgilerin analizi okuyucuya sunulmuştur.","PeriodicalId":211072,"journal":{"name":"International Journal of Volga - Ural and Turkestan Studies","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121189040","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：