Pub Date : 2022-12-30DOI: 10.18778/1733-3180.33.05
Stanisław Mordwa
Literatura z zakresu geografii przestępczości i kryminologii środowiskowej od dziesięcioleci przedstawia dowody na to, że miejsca popełniania przestępstw są ulokowane w przestrzeni miasta zgodnie z pewnymi wzorcami, oraz na to, że różne sposoby użytkowania terenu wpływają na rozmieszczenie przestępczości. Już w najwcześniejszych analizach przestrzennego rozkładu przestępczości zwracano uwagę na jej związki z lokalizacją punktów sprzedaży alkoholu, jak również jego spożyciem i skłonnością osób będących pod jego wpływem do popełniania czynów niezgodnych z prawem i normami społecznymi. Związki takie zauważał już prawie 200 lat temu Adolphe Quetelet, a po nim oczywiście także przedstawiciele chicagowskiej szkoły ekologii społecznej. Celem prezentowanych wyników badań jest zwrócenie uwagi na rolę punktów sprzedaży alkoholu w przestrzennej dystrybucji przestępstw na obszarze osiedla Stare Bałuty w Łodzi. Do badań specjalnie wybrany został specyficzny obszar dzielnicy o „trudnej” przeszłości, stereotypowo postrzeganej jako silnie obciążona m.in. przestępczością. W przyszłości warto by skonfrontować uzyskane tutaj wyniki z obszarami miasta o innej historii i charakterystyce społecznej. W artykule udzielone zostaną odpowiedzi na pytania o strukturę przestrzenną czynów karalnych popełnionych na osiedlu oraz o strefę oddziaływania wspomnianych punktów sprzedaży na nasilenie poszczególnych kategorii przestępstw w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Niniejszy artykuł rozszerza literaturę polską na temat dystrybucji przestępstw w przestrzeni osiedla, analizując niedostatecznie dotąd opisany zasięg oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu. Do określenia natężenia przestępstw i wyznaczenia strefy oddziaływania polegającego na przyciąganiu niektórych kategorii przestępstw w okolice punktów sprzedaży alkoholu użyto indeksu lokalizacji przestępstw (LQC). Informacje o strukturze zarejestrowanych przestępstw i ich lokalizacji uzyskano z Komendy Wojewódzkiej Policji. Natomiast baza danych o punktach sprzedaży alkoholu powstała na podstawie inwentaryzacji terenu podmiotowego osiedla. Wstępnie wykorzystana w analizie baza danych objęła 739 przestępstw stwierdzonych i 49 punktów sprzedaży alkoholu. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że istnieje silne negatywne oddziaływanie punktów sprzedaży alkoholu, które przyciągają konkretne kategorie przestępstw – okazało się, że są to głównie przestępstwa kryminalne skierowane przeciwko mieniu, przeciwko życiu i zdrowiu oraz czci i nietykalności cielesnej. Strefa negatywnego oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu została ograniczona na podstawie tych badań do ok. 100 metrów. Jedynie przestępstwa o charakterze seksualnym dokonywane są poza stumetrowym sąsiedztwem miejsc dystrybucji alkoholowej. W porównaniu z wynikami przywoływanych w tym artykule prac strefa oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu ma stosunkowo niewielki rozmiar. Okazało się również, że wbrew ustaleniom wynikającym z literatury światowej w przestrzeni Stary
{"title":"Punkty sprzedaży alkoholu jako miejsca koncentracji przestępczości w przestrzeni miasta","authors":"Stanisław Mordwa","doi":"10.18778/1733-3180.33.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.33.05","url":null,"abstract":"Literatura z zakresu geografii przestępczości i kryminologii środowiskowej od dziesięcioleci przedstawia dowody na to, że miejsca popełniania przestępstw są ulokowane w przestrzeni miasta zgodnie z pewnymi wzorcami, oraz na to, że różne sposoby użytkowania terenu wpływają na rozmieszczenie przestępczości. Już w najwcześniejszych analizach przestrzennego rozkładu przestępczości zwracano uwagę na jej związki z lokalizacją punktów sprzedaży alkoholu, jak również jego spożyciem i skłonnością osób będących pod jego wpływem do popełniania czynów niezgodnych z prawem i normami społecznymi. Związki takie zauważał już prawie 200 lat temu Adolphe Quetelet, a po nim oczywiście także przedstawiciele chicagowskiej szkoły ekologii społecznej.\u0000Celem prezentowanych wyników badań jest zwrócenie uwagi na rolę punktów sprzedaży alkoholu w przestrzennej dystrybucji przestępstw na obszarze osiedla Stare Bałuty w Łodzi. Do badań specjalnie wybrany został specyficzny obszar dzielnicy o „trudnej” przeszłości, stereotypowo postrzeganej jako silnie obciążona m.in. przestępczością. W przyszłości warto by skonfrontować uzyskane tutaj wyniki z obszarami miasta o innej historii i charakterystyce społecznej.\u0000W artykule udzielone zostaną odpowiedzi na pytania o strukturę przestrzenną czynów karalnych popełnionych na osiedlu oraz o strefę oddziaływania wspomnianych punktów sprzedaży na nasilenie poszczególnych kategorii przestępstw w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Niniejszy artykuł rozszerza literaturę polską na temat dystrybucji przestępstw w przestrzeni osiedla, analizując niedostatecznie dotąd opisany zasięg oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu.\u0000Do określenia natężenia przestępstw i wyznaczenia strefy oddziaływania polegającego na przyciąganiu niektórych kategorii przestępstw w okolice punktów sprzedaży alkoholu użyto indeksu lokalizacji przestępstw (LQC). Informacje o strukturze zarejestrowanych przestępstw i ich lokalizacji uzyskano z Komendy Wojewódzkiej Policji. Natomiast baza danych o punktach sprzedaży alkoholu powstała na podstawie inwentaryzacji terenu podmiotowego osiedla. Wstępnie wykorzystana w analizie baza danych objęła 739 przestępstw stwierdzonych i 49 punktów sprzedaży alkoholu.\u0000W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że istnieje silne negatywne oddziaływanie punktów sprzedaży alkoholu, które przyciągają konkretne kategorie przestępstw – okazało się, że są to głównie przestępstwa kryminalne skierowane przeciwko mieniu, przeciwko życiu i zdrowiu oraz czci i nietykalności cielesnej. Strefa negatywnego oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu została ograniczona na podstawie tych badań do ok. 100 metrów. Jedynie przestępstwa o charakterze seksualnym dokonywane są poza stumetrowym sąsiedztwem miejsc dystrybucji alkoholowej. W porównaniu z wynikami przywoływanych w tym artykule prac strefa oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu ma stosunkowo niewielki rozmiar. Okazało się również, że wbrew ustaleniom wynikającym z literatury światowej w przestrzeni Stary","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"36 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91372844","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-12-30DOI: 10.18778/1733-3180.33.04
A. Grzelak, Iwona Pielesiak
W artykule przedstawiono założenia i wyniki oceny terenów poprzemysłowych Ozorkowa – małego miasta leżącego w województwie łódzkim. Analizą objęto 12 obszarów w kontekście ich endogenicznego potencjału do wdrażania działań rewitalizacyjnych. Większość z omawianych terenów to korzystnie zlokalizowane pozostałości po XIX-wiecznym przemyśle lekkim. W ich współczesnej strukturze kluczową rolę odgrywają usługi, powrót do funkcji produkcyjnej i magazynowej, a także mieszkalnictwo. Znaczna ich część pozostaje jednak niezagospodarowana. Wyzwaniem jest także skomplikowana sytuacja własnościowa. Największym potencjałem cechują się niewielkie, centralnie położone tereny związane z XIX-wiecznym przemysłem lekkim. Najniżej oceniono z kolei predyspozycje najbardziej rozległych, peryferyjnie zlokalizowanych terenów po socjalistycznych zakładach włókienniczych i odzieżowych.
{"title":"Ocena potencjału terenów poprzemysłowych w Ozorkowie – kontekst rewitalizacji","authors":"A. Grzelak, Iwona Pielesiak","doi":"10.18778/1733-3180.33.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.33.04","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono założenia i wyniki oceny terenów poprzemysłowych Ozorkowa – małego miasta leżącego w województwie łódzkim. Analizą objęto 12 obszarów w kontekście ich endogenicznego potencjału do wdrażania działań rewitalizacyjnych. Większość z omawianych terenów to korzystnie zlokalizowane pozostałości po XIX-wiecznym przemyśle lekkim. W ich współczesnej strukturze kluczową rolę odgrywają usługi, powrót do funkcji produkcyjnej i magazynowej, a także mieszkalnictwo. Znaczna ich część pozostaje jednak niezagospodarowana. Wyzwaniem jest także skomplikowana sytuacja własnościowa. Największym potencjałem cechują się niewielkie, centralnie położone tereny związane z XIX-wiecznym przemysłem lekkim. Najniżej oceniono z kolei predyspozycje najbardziej rozległych, peryferyjnie zlokalizowanych terenów po socjalistycznych zakładach włókienniczych i odzieżowych.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"89100446","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-12-07DOI: 10.18778/1733-3180.33.03
A. Majdzińska
Makroregion wschodni, tworzony przez województwa lubelskie, podkarpackie i podlaskie, doświadcza corocznego ubytku rzeczywistego populacji od 1999 r. Jest to obszar mało atrakcyjny osiedleńczo (wspomniane jednostki administracyjne od ponad dwóch dekad odznaczają się ujemnym saldem migracji, a w lubelskim i podlaskim obserwowany jest również ubytek naturalny ludności). Makroregion ten cechuje się znacznym wewnątrzregionalnym zróżnicowaniem, zarówno pod względem natężenia ubytku ludności, jak i zaawansowania starości demograficznej. Podstawowy cel opracowania stanowiła analiza natężenia procesu depopulacji w województwach, powiatach i gminach makroregionu wschodniego, w tym identyfikacja tych jednostek administracyjnych, które w drugiej dekadzie bieżącego stulecia doświadczały corocznego ubytku ludności. Celem dodatkowym była ocena zaawansowania starości demograficznej i postępu tego procesu w gminach depopulacyjnych. W badaniu zastosowano indeksy dynamiki, wskaźniki natężenia oraz wskaźniki struktury. Podstawę analiz stanowiły dane statystyczne GUS. Uzyskane wyniki wykazały, że w drugiej dekadzie XXI w. najmniej korzystną sytuacją demograficzną charakteryzowały się gminy (głównie wiejskie) położone w obrębie województw lubelskiego i podlaskiego doświadczające długotrwałej depopulacji.
{"title":"Depopulacja i demograficzne następstwa tego procesu w makroregionie wschodnim Polski w drugiej dekadzie XXI wieku","authors":"A. Majdzińska","doi":"10.18778/1733-3180.33.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.33.03","url":null,"abstract":"Makroregion wschodni, tworzony przez województwa lubelskie, podkarpackie i podlaskie, doświadcza corocznego ubytku rzeczywistego populacji od 1999 r. Jest to obszar mało atrakcyjny osiedleńczo (wspomniane jednostki administracyjne od ponad dwóch dekad odznaczają się ujemnym saldem migracji, a w lubelskim i podlaskim obserwowany jest również ubytek naturalny ludności). Makroregion ten cechuje się znacznym wewnątrzregionalnym zróżnicowaniem, zarówno pod względem natężenia ubytku ludności, jak i zaawansowania starości demograficznej.\u0000Podstawowy cel opracowania stanowiła analiza natężenia procesu depopulacji w województwach, powiatach i gminach makroregionu wschodniego, w tym identyfikacja tych jednostek administracyjnych, które w drugiej dekadzie bieżącego stulecia doświadczały corocznego ubytku ludności. Celem dodatkowym była ocena zaawansowania starości demograficznej i postępu tego procesu w gminach depopulacyjnych. W badaniu zastosowano indeksy dynamiki, wskaźniki natężenia oraz wskaźniki struktury. Podstawę analiz stanowiły dane statystyczne GUS.\u0000Uzyskane wyniki wykazały, że w drugiej dekadzie XXI w. najmniej korzystną sytuacją demograficzną charakteryzowały się gminy (głównie wiejskie) położone w obrębie województw lubelskiego i podlaskiego doświadczające długotrwałej depopulacji.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"22 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86119552","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-10-25DOI: 10.18778/1733-3180.33.02
T. Mikołajczyk, Katarzyna Leśniewska-Napierała
Partycypacja oznacza uczestnictwo jednostki przy podejmowaniu dotyczących jej bezpośrednio decyzji. Stanowi ona przedmiot rozważań naukowych ze względu na swoją wieloaspektowość. Poprzez partycypację społeczną rozumieć można udział mieszkańców i innych interesariuszy w formalnych i nieformalnych procesach samoorganizacji, zmierzających do polepszenia warunków życia i funkcjonowania w ramach społeczności lokalnej. Partycypacja bywa porównywana do partnerstwa samorządu gminnego z mieszkańcami, ukierunkowanego na realizację działań przyczyniających się do rozwoju lokalnego. Po roku 1989, gdy samorządy terytorialne w Polsce ponownie się odrodziły, udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji zaczął odgrywać ważną rolę. Uczestnictwo to polegało początkowo jedynie na wyborze swoich przedstawicieli do władz. Jednak wraz z upływem czasu zauważyć można zwiększające się zainteresowanie sprawami lokalnymi. Partycypacja społeczna stanowić może duże wyzwanie dla władz. Jej zaplanowanie, a następnie organizacja nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty. Mimo to dobrze przeprowadzony proces partycypacji może spowodować, że interesariusze będą mieli poczucie uczestniczenia w wypracowaniu danego rozwiązania. Różnorodność problemów i konfliktów występujących w gminach nie pozwala na jednoznaczne wskazanie zasad partycypacji. Każdy przedmiot poddawany konsultacjom jest w istocie nowym doświadczeniem, dlatego ramy partycypacji nie są i nie powinny być ściśle określone. Głównym celem artykułu jest ocena stanu wykorzystania narzędzi partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym w wybranych gminach w Polsce. Zakres przestrzenny badań stanowi 20 gmin różnego typu, które w latach 2018–2021 brały udział w unijnym projekcie „Rozwinięcie zasobów ludzkich i rzeczowych do prowadzenia procesu pogłębionych konsultacji i monitoringu społecznego w obszarze zagospodarowania i planowania przestrzennego w 20 gminach z terenu całej Polski”. Na potrzeby niniejszego opracowania użyto następujących metod badawczych: a) analiza danych zastanych polegająca na analizie dokumentacji projektowej, b) pogłębione wywiady indywidualne (IDI) z ekspertami w dziedzinie partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym oraz pracownikami urzędów badanych gmin. Zaprezentowane w artykule wyniki badań mogą stanowić punkt wyjścia do szerszej dyskusji na temat roli i potrzeby partycypacji społecznej we współczesnym planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym w Polsce. Z przeprowadzonych badań wynika, że partycypacja społeczna w Polsce ulega przemianom. Urzędnicy i władze zauważają, że społeczności lokalne zaczynają w coraz większym stopniu interesować się planowaniem przestrzennym, wskutek czego konieczne jest zapewnienie prawidłowego prowadzenia partycypacji społecznej. Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym powinna być częścią ciągłego dialogu między władzami a mieszkańcami. Angażowanie interesariuszy w kwestie związane z przestrzenią nie powinno być ograniczane do podstawowych konsultacj
{"title":"Ocena stanu partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym w Polsce","authors":"T. Mikołajczyk, Katarzyna Leśniewska-Napierała","doi":"10.18778/1733-3180.33.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.33.02","url":null,"abstract":"Partycypacja oznacza uczestnictwo jednostki przy podejmowaniu dotyczących jej bezpośrednio decyzji. Stanowi ona przedmiot rozważań naukowych ze względu na swoją wieloaspektowość. Poprzez partycypację społeczną rozumieć można udział mieszkańców i innych interesariuszy w formalnych i nieformalnych procesach samoorganizacji, zmierzających do polepszenia warunków życia i funkcjonowania w ramach społeczności lokalnej. Partycypacja bywa porównywana do partnerstwa samorządu gminnego z mieszkańcami, ukierunkowanego na realizację działań przyczyniających się do rozwoju lokalnego. Po roku 1989, gdy samorządy terytorialne w Polsce ponownie się odrodziły, udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji zaczął odgrywać ważną rolę. Uczestnictwo to polegało początkowo jedynie na wyborze swoich przedstawicieli do władz. Jednak wraz z upływem czasu zauważyć można zwiększające się zainteresowanie sprawami lokalnymi.\u0000Partycypacja społeczna stanowić może duże wyzwanie dla władz. Jej zaplanowanie, a następnie organizacja nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty. Mimo to dobrze przeprowadzony proces partycypacji może spowodować, że interesariusze będą mieli poczucie uczestniczenia w wypracowaniu danego rozwiązania. Różnorodność problemów i konfliktów występujących w gminach nie pozwala na jednoznaczne wskazanie zasad partycypacji. Każdy przedmiot poddawany konsultacjom jest w istocie nowym doświadczeniem, dlatego ramy partycypacji nie są i nie powinny być ściśle określone.\u0000Głównym celem artykułu jest ocena stanu wykorzystania narzędzi partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym w wybranych gminach w Polsce. Zakres przestrzenny badań stanowi 20 gmin różnego typu, które w latach 2018–2021 brały udział w unijnym projekcie „Rozwinięcie zasobów ludzkich i rzeczowych do prowadzenia procesu pogłębionych konsultacji i monitoringu społecznego w obszarze zagospodarowania i planowania przestrzennego w 20 gminach z terenu całej Polski”. Na potrzeby niniejszego opracowania użyto następujących metod badawczych: a) analiza danych zastanych polegająca na analizie dokumentacji projektowej, b) pogłębione wywiady indywidualne (IDI) z ekspertami w dziedzinie partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym oraz pracownikami urzędów badanych gmin. Zaprezentowane w artykule wyniki badań mogą stanowić punkt wyjścia do szerszej dyskusji na temat roli i potrzeby partycypacji społecznej we współczesnym planowaniu przestrzennym na poziomie lokalnym w Polsce.\u0000Z przeprowadzonych badań wynika, że partycypacja społeczna w Polsce ulega przemianom. Urzędnicy i władze zauważają, że społeczności lokalne zaczynają w coraz większym stopniu interesować się planowaniem przestrzennym, wskutek czego konieczne jest zapewnienie prawidłowego prowadzenia partycypacji społecznej. Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym powinna być częścią ciągłego dialogu między władzami a mieszkańcami. Angażowanie interesariuszy w kwestie związane z przestrzenią nie powinno być ograniczane do podstawowych konsultacj","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"18 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-10-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87872195","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-08-11DOI: 10.20448/economy.v9i1.4104
Samuel Osei-Gyebi
The research verified if schooling makes any difference in the consumption expenditure and poverty status of individuals in Ghana. Using the recent round of the Ghana Living Standards Survey data, we quantified the difference that schooling makes in the livelihood of individuals through the method of instrumental variables (IV). We found that individuals who have completed some level of schooling experience a significant increase in their consumption expenditure relative to those who have not been to school at all. Again, educated individuals who are poor had a significantly lower consumption expenditure compared to educated individuals who are non-poor. Also, individuals with some level of schooling had a lower probability to be poor compared to those without any schooling. We suggest massive investment in educational infrastructure and a revision of the schooling curriculum to equip individuals with workable skills that can enable them to undertake livelihood activities to improve their welfare.
{"title":"Education and Livelihood in Ghana: Evidence from Instrumental Variable Analysis","authors":"Samuel Osei-Gyebi","doi":"10.20448/economy.v9i1.4104","DOIUrl":"https://doi.org/10.20448/economy.v9i1.4104","url":null,"abstract":"The research verified if schooling makes any difference in the consumption expenditure and poverty status of individuals in Ghana. Using the recent round of the Ghana Living Standards Survey data, we quantified the difference that schooling makes in the livelihood of individuals through the method of instrumental variables (IV). We found that individuals who have completed some level of schooling experience a significant increase in their consumption expenditure relative to those who have not been to school at all. Again, educated individuals who are poor had a significantly lower consumption expenditure compared to educated individuals who are non-poor. Also, individuals with some level of schooling had a lower probability to be poor compared to those without any schooling. We suggest massive investment in educational infrastructure and a revision of the schooling curriculum to equip individuals with workable skills that can enable them to undertake livelihood activities to improve their welfare.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"16 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85514698","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The study investigated the existence of technical efficiency among manufacturing firms and examine its effects on firm performance in Nigeria using firm level data between 2001 and 2017. Variables such as capital, labour, total overhead inputs, total firm output, competition, capital intensity, firm market share, technical efficiency scores and firm profitability were used in this study. Using the stochastic frontier analysis (SFA) to generate the technical efficiency scores, the study adopted System-GMM to examine the effects of technical efficiency on firm performance among quoted manufacturing firms operating in consumer (food beverages and tobacco), industrial and health (pharmaceutical) sectors in Nigeria. The findings revealed that 29% of the variation between the observed and optimal outputs is attributed to inefficiency among manufacturing firms. However, firm competitiveness significantly increases the efficient use of resources among manufacturing firms. This study further showed that technical efficiency variable has positive effects on manufacturing firm performance in Nigeria. The paper concluded that competition increases the efficient utilization of resources which positively improves firm performance in Nigeria’s manufacturing industry. Finally, the paper recommended that industrial policies should be geared towards promoting healthy competition (and not collusion) among manufacturing firms to attain optimal economic efficiency of resources.
{"title":"Resource-Use Efficiency and Firm Performance in Nigeria’s Manufacturing Industry","authors":"Dahunsi Olusola Joseph, Soetan, Olufunmilayo Rosemary","doi":"10.20448/economy.v9i1.4016","DOIUrl":"https://doi.org/10.20448/economy.v9i1.4016","url":null,"abstract":"The study investigated the existence of technical efficiency among manufacturing firms and examine its effects on firm performance in Nigeria using firm level data between 2001 and 2017. Variables such as capital, labour, total overhead inputs, total firm output, competition, capital intensity, firm market share, technical efficiency scores and firm profitability were used in this study. Using the stochastic frontier analysis (SFA) to generate the technical efficiency scores, the study adopted System-GMM to examine the effects of technical efficiency on firm performance among quoted manufacturing firms operating in consumer (food beverages and tobacco), industrial and health (pharmaceutical) sectors in Nigeria. The findings revealed that 29% of the variation between the observed and optimal outputs is attributed to inefficiency among manufacturing firms. However, firm competitiveness significantly increases the efficient use of resources among manufacturing firms. This study further showed that technical efficiency variable has positive effects on manufacturing firm performance in Nigeria. The paper concluded that competition increases the efficient utilization of resources which positively improves firm performance in Nigeria’s manufacturing industry. Finally, the paper recommended that industrial policies should be geared towards promoting healthy competition (and not collusion) among manufacturing firms to attain optimal economic efficiency of resources.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"163 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73524216","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-06-10DOI: 10.18778/1733-3180.33.01
Anna Janiszewska
Przeobrażenia współczesnych społeczeństw, w tym szeroko rozumiana modernizacja, wywierają wpływ na socjologiczno-psychologiczny i demograficzny obraz rodziny. W koncepcjach wyjaśniających przemiany zjawisk matrymonialnych i prokreacyjnych akcentuje się indywidualność osób, ich emocje, uczucia, specyficzne potrzeby, a nie tylko pojmowanie rodzin w kategoriach instytucji i interesu. Teorią opisującą współczesne przemiany w obszarach małżeńskości i rozrodczości jest koncepcja drugiego przejścia demograficznego, sformułowana przez Dirka van de Kaa i Rona Lesthaeghe na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku. W wyjaśnianiu znaczenia czynników sprzyjających odraczaniu małżeńskości i rozrodczości odniesiono się także do ekonomicznych i socjologicznych koncepcji związku partnerskiego i małżeńskiego oraz wzrostu preferencji do ograniczania liczby potomstwa. W artykule zaprezentowano przemiany form życia małżeńsko-rodzinnego w miastach przy wykorzystaniu dostępnych danych statystycznych z lat 1990–2019. Celem opracowania była identyfikacja i ocena zmian w obszarze zachowań matrymonialnych i prokreacyjnych w miastach w Polsce, w tym szczególnie w dużych ośrodkach miejskich. Z przeprowadzonej analizy danych statystycznych wynika, że przemiany zjawisk matrymonialno-prokreacyjnych są zróżnicowane w czasie i przestrzeni. Otrzymane wyniki analizy zjawisk matrymonialnych i prokreacyjnych w dużych miastach potwierdziły wnioski z innych badań, ale też dostarczyły nowych spostrzeżeń w zakresie zmian w zachowaniach demograficznych. Występujące na początku okresu transformacji wyraźne dysproporcje w dynamice przemian demograficznych w miastach różnej wielkości ulegają osłabieniu. W wielu obszarach zmian matrymonialno-prokreacyjnych tempo przeobrażeń jest obecnie większe w miastach średniej wielkości. Potwierdzono również utrwalony od lat podział kraju na wschód, południowy wschód oraz zachód i północ, które są odmienne pod względem zachowań demograficznych. Niemniej jednak to mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich najszybciej przyswajają nowe wzorce zachowań, stąd zróżnicowanie przestrzenne form życia małżeńsko-rodzinnego nie w pełni pokrywa się z ww. układem przestrzennym. Bezpośrednią implikacją współczesnych przemian ludnościowych związanych z drugim przejściem demograficznym są procesy depopulacyjne i przeobrażenia struktury demograficznej, szczególnie w zakresie niekorzystnych trendów starzenia się społeczeństwa oraz niskiego wskaźnika urodzeń. Pogłębianie się ubytku demograficznego w większości ośrodków miejskich oraz starzenie się społeczeństwa wymusza prowadzenie polityki miejskiej zorientowanej na trudności związane z tą sytuacją. Wyzwania demograficzne mają wymiar strukturalny i ogólnokrajowy, stąd przede wszystkim winny być przedmiotem zainteresowania polityki demograficznej i społecznej państwa. Nie oznacza to jednak, że nie powinny być one również brane pod uwagę w przypadku polityki miejskiej – rozumianej jako terytorialny wymiar zarówno polityk państwa
{"title":"Drugie przejście demograficzne w dużych miastach w Polsce i jego implikacje","authors":"Anna Janiszewska","doi":"10.18778/1733-3180.33.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.33.01","url":null,"abstract":"Przeobrażenia współczesnych społeczeństw, w tym szeroko rozumiana modernizacja, wywierają wpływ na socjologiczno-psychologiczny i demograficzny obraz rodziny. W koncepcjach wyjaśniających przemiany zjawisk matrymonialnych i prokreacyjnych akcentuje się indywidualność osób, ich emocje, uczucia, specyficzne potrzeby, a nie tylko pojmowanie rodzin w kategoriach instytucji i interesu. Teorią opisującą współczesne przemiany w obszarach małżeńskości i rozrodczości jest koncepcja drugiego przejścia demograficznego, sformułowana przez Dirka van de Kaa i Rona Lesthaeghe na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku. W wyjaśnianiu znaczenia czynników sprzyjających odraczaniu małżeńskości i rozrodczości odniesiono się także do ekonomicznych i socjologicznych koncepcji związku partnerskiego i małżeńskiego oraz wzrostu preferencji do ograniczania liczby potomstwa.\u0000W artykule zaprezentowano przemiany form życia małżeńsko-rodzinnego w miastach przy wykorzystaniu dostępnych danych statystycznych z lat 1990–2019. Celem opracowania była identyfikacja i ocena zmian w obszarze zachowań matrymonialnych i prokreacyjnych w miastach w Polsce, w tym szczególnie w dużych ośrodkach miejskich. Z przeprowadzonej analizy danych statystycznych wynika, że przemiany zjawisk matrymonialno-prokreacyjnych są zróżnicowane w czasie i przestrzeni. Otrzymane wyniki analizy zjawisk matrymonialnych i prokreacyjnych w dużych miastach potwierdziły wnioski z innych badań, ale też dostarczyły nowych spostrzeżeń w zakresie zmian w zachowaniach demograficznych. Występujące na początku okresu transformacji wyraźne dysproporcje w dynamice przemian demograficznych w miastach różnej wielkości ulegają osłabieniu. W wielu obszarach zmian matrymonialno-prokreacyjnych tempo przeobrażeń jest obecnie większe w miastach średniej wielkości. Potwierdzono również utrwalony od lat podział kraju na wschód, południowy wschód oraz zachód i północ, które są odmienne pod względem zachowań demograficznych. Niemniej jednak to mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich najszybciej przyswajają nowe wzorce zachowań, stąd zróżnicowanie przestrzenne form życia małżeńsko-rodzinnego nie w pełni pokrywa się z ww. układem przestrzennym.\u0000Bezpośrednią implikacją współczesnych przemian ludnościowych związanych z drugim przejściem demograficznym są procesy depopulacyjne i przeobrażenia struktury demograficznej, szczególnie w zakresie niekorzystnych trendów starzenia się społeczeństwa oraz niskiego wskaźnika urodzeń. Pogłębianie się ubytku demograficznego w większości ośrodków miejskich oraz starzenie się społeczeństwa wymusza prowadzenie polityki miejskiej zorientowanej na trudności związane z tą sytuacją. Wyzwania demograficzne mają wymiar strukturalny i ogólnokrajowy, stąd przede wszystkim winny być przedmiotem zainteresowania polityki demograficznej i społecznej państwa. Nie oznacza to jednak, że nie powinny być one również brane pod uwagę w przypadku polityki miejskiej – rozumianej jako terytorialny wymiar zarówno polityk państwa","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"32 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"83616465","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-03-30DOI: 10.18778/1733-3180.32.08
Jerzy Dzieciuchowicz
Przedmiotem tego opracowania jest regionalne budownictwo mieszkaniowe na świecie. Przeprowadzona analiza dotyczy w głównej mierze odrębnych typów domów wernakularnych. Podstawowe zagadnienia badawcze poprzedzone zostały omówieniem kierunków geograficznych badań domu i mieszkania Podstawowym celem pracy jest ustalenie wyróżniających cech regionalnych typów domów oraz identyfikacja ich zróżnicowania przestrzennego. Pod wpływem różnorodnych czynników: przyrodniczych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych wykształciły się regionalne i lokalne typy tradycyjnych domów, reprezentujące odrębne kombinacje podobnych cech i specyficzne zasięgi przestrzenne. Równocześnie wytworzyły się regiony architektoniczne zdefiniowane, jako obszary zdominowane przez formy budowlane i plastyczne reprezentujące podobne cechy. Wśród geografów problematyką domu i mieszkania w różnych regionach świata w powiązaniu z warunkami naturalnymi i społeczno-kulturowymi interesują się przede wszystkim przedstawiciele geografii kultury, geografii społecznej oraz geografii osadnictwa. Współczesne badania geograficzne w tej dziedzinie dotyczą głównie różnorodnych znaczeń i funkcji domu. Nowym problemem badawczym, stało się doświadczanie domu, jako miejsca pracy, przemocy, oporu, negacji i kontestacji. W polskiej geografii społeczno-ekonomicznej liczne prace badawcze, odwołujące się często do wyników badań z dziedzin pokrewnych, zostały poświęcone środowisku mieszkaniowemu oraz strukturze przestrzennej zasobów mieszkaniowych i warunków mieszkaniowych w miastach i regionach miejskich. Regionalna zabudowa mieszkaniowa określana jest też mianem budownictwa wernakularnego. Budynki, wernakularne są świadectwem historii, reprezentując obiekty wznoszone przy użyciu tradycyjnych materiałów i stylów, przez miejscowych budowniczych, odwołujących się do dziedzictwa regionalnego i lokalnego. Typowe budownictwo wernakularne reprezentują przede wszystkim małe, proste konstrukcje, bazujące na miejscowych surowcach i materiałach budowlanych, które wyróżnia harmonia pomiędzy naturą i rdzennymi mieszkańcami. Budownictwo to, ukształtowane pod wpływem treści kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie, przetrwało głównie na obszarach wiejskich i słabo zurbanizowanych. Wielu wybitnych architektów inspirowały walory estetyczne regionalnej zabudowy mieszkaniowej. Jej geneza i ewolucja wiąże się z procesem personalizacji domu. Regionalne typy domów różnicują się przestrzennie przede wszystkim z uwagi na rodzaj stosowanych do ich budowy materiałów budowlanych, a także formę budynków, ich wielkość, kształt i pokrycie dachów. Do materiałów najczęściej wykorzystywanych w tym budownictwie – w zależności od określonych warunków miejscowych – należą drewno, kamień, piasek, glina i cegła. Domy budowane w stylu regionalnym przybierają przy tym różnorodne formy, upodabniające się do prostopadłościanu, sześcianu, walca bądź stożka. Ich dachy różnią się kształtem, przy czym najczęściej są to dachy: jednospado
{"title":"Regionalne budownictwo mieszkaniowe na świecie: cechy dystynktywne i ich zmienność przestrzenna","authors":"Jerzy Dzieciuchowicz","doi":"10.18778/1733-3180.32.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.08","url":null,"abstract":"Przedmiotem tego opracowania jest regionalne budownictwo mieszkaniowe na świecie. Przeprowadzona analiza dotyczy w głównej mierze odrębnych typów domów wernakularnych. Podstawowe zagadnienia badawcze poprzedzone zostały omówieniem kierunków geograficznych badań domu i mieszkania Podstawowym celem pracy jest ustalenie wyróżniających cech regionalnych typów domów oraz identyfikacja ich zróżnicowania przestrzennego. \u0000Pod wpływem różnorodnych czynników: przyrodniczych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych wykształciły się regionalne i lokalne typy tradycyjnych domów, reprezentujące odrębne kombinacje podobnych cech i specyficzne zasięgi przestrzenne. Równocześnie wytworzyły się regiony architektoniczne zdefiniowane, jako obszary zdominowane przez formy budowlane i plastyczne reprezentujące podobne cechy. \u0000Wśród geografów problematyką domu i mieszkania w różnych regionach świata w powiązaniu z warunkami naturalnymi i społeczno-kulturowymi interesują się przede wszystkim przedstawiciele geografii kultury, geografii społecznej oraz geografii osadnictwa. Współczesne badania geograficzne w tej dziedzinie dotyczą głównie różnorodnych znaczeń i funkcji domu. Nowym problemem badawczym, stało się doświadczanie domu, jako miejsca pracy, przemocy, oporu, negacji i kontestacji. W polskiej geografii społeczno-ekonomicznej liczne prace badawcze, odwołujące się często do wyników badań z dziedzin pokrewnych, zostały poświęcone środowisku mieszkaniowemu oraz strukturze przestrzennej zasobów mieszkaniowych i warunków mieszkaniowych w miastach i regionach miejskich. \u0000Regionalna zabudowa mieszkaniowa określana jest też mianem budownictwa wernakularnego. Budynki, wernakularne są świadectwem historii, reprezentując obiekty wznoszone przy użyciu tradycyjnych materiałów i stylów, przez miejscowych budowniczych, odwołujących się do dziedzictwa regionalnego i lokalnego. Typowe budownictwo wernakularne reprezentują przede wszystkim małe, proste konstrukcje, bazujące na miejscowych surowcach i materiałach budowlanych, które wyróżnia harmonia pomiędzy naturą i rdzennymi mieszkańcami. Budownictwo to, ukształtowane pod wpływem treści kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie, przetrwało głównie na obszarach wiejskich i słabo zurbanizowanych. Wielu wybitnych architektów inspirowały walory estetyczne regionalnej zabudowy mieszkaniowej. Jej geneza i ewolucja wiąże się z procesem personalizacji domu. Regionalne typy domów różnicują się przestrzennie przede wszystkim z uwagi na rodzaj stosowanych do ich budowy materiałów budowlanych, a także formę budynków, ich wielkość, kształt i pokrycie dachów. Do materiałów najczęściej wykorzystywanych w tym budownictwie – w zależności od określonych warunków miejscowych – należą drewno, kamień, piasek, glina i cegła. Domy budowane w stylu regionalnym przybierają przy tym różnorodne formy, upodabniające się do prostopadłościanu, sześcianu, walca bądź stożka. Ich dachy różnią się kształtem, przy czym najczęściej są to dachy: jednospado","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"6 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-03-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82414607","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2022-03-30DOI: 10.18778/1733-3180.32.09
T. Marszał, Edyta Masierek
This article concentrates on issues relating to the revitalisation of urban space in the Polish context, with a particular focus on small towns. It discusses the development of small towns after World War II, the changes that took place after Poland’s accession to the European Union, current legal framework, and the directions for revitalisation planning and implementation in Poland. The article is based on publications dealing with revitalisation processes, materials provided by annually-held conferences dedicated to small towns, and studies analysing revitalisation programmes of towns which got involved in pilot activities within the framework of the project called The Model Revitalisation of Cities. The authors highlight the benefits that a well-prepared revitalisation brings; they also discuss the limitations and problems facing local governments in the course of meeting this challenge. The article can provide inspiration for researchers to undertake studies in order to examine and evaluate the preparation and implementation of revitalisation processes as well as their effect on the resolution of social, economic, functional, spatial, technical, and environmental problems diagnosed in degraded areas. The paper should also be useful to local governments developing their revitalisation programmes.
{"title":"Some remarks on the revitalisation of small towns: the Polish perspective","authors":"T. Marszał, Edyta Masierek","doi":"10.18778/1733-3180.32.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.09","url":null,"abstract":"This article concentrates on issues relating to the revitalisation of urban space in the Polish context, with a particular focus on small towns. It discusses the development of small towns after World War II, the changes that took place after Poland’s accession to the European Union, current legal framework, and the directions for revitalisation planning and implementation in Poland. The article is based on publications dealing with revitalisation processes, materials provided by annually-held conferences dedicated to small towns, and studies analysing revitalisation programmes of towns which got involved in pilot activities within the framework of the project called The Model Revitalisation of Cities. The authors highlight the benefits that a well-prepared revitalisation brings; they also discuss the limitations and problems facing local governments in the course of meeting this challenge. The article can provide inspiration for researchers to undertake studies in order to examine and evaluate the preparation and implementation of revitalisation processes as well as their effect on the resolution of social, economic, functional, spatial, technical, and environmental problems diagnosed in degraded areas. The paper should also be useful to local governments developing their revitalisation programmes.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"67 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-03-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90884906","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2021-12-30DOI: 10.18778/1733-3180.32.05
E. Kobojek
Wzrost liczby ludności i rozwój miast związany był z wykorzystaniem różnorodnych materiałów budowlanych. Rodzaj materiału zależał głównie od miejscowej bazy surowcowej, dlatego wiele wyrobisk powstało w najbliższym sąsiedztwie miasta. Rozwój przestrzenny miast spowodował z czasem włączanie w ich granice terenów poeksploatacyjnych. Obszary te miały duży wpływ także na kierunki zagospodarowania. Celem artykułu jest analiza terenów poeksploatacyjnych położonych w obecnych granicach Łodzi, ocena ich wpływu na rozwój przestrzenny miasta oraz współczesne użytkowanie gruntów. Prężny rozwój przemysłu włókienniczego w XIX w. spowodował wzrost liczby mieszkańców ze 190 osób w 1793 r. do 600 tys. w 1914 r, czyli ponad trzy tysiące razy w ciągu wieku. Rozwój ten wiązał się z ogromnym zapotrzebowaniem na materiały budowlane. Przez 100 lat (od połowy XIX do połowy XX w.) dominowała zabudowa z cegły wypalanej z gliny zwałowej powszechnie występującej na powierzchni. Dlatego na obrzeżach miasta powstały cegielnie i towarzyszące im rozległe wyrobiska. Szczególnie duży wpływ na rozwój strefy zurbanizowanej miały wyrobiska w pasie między granicami miasta z 1840 i 1915 roku. Glinianki, czyli zagłębienia wypełnione wodą, utrudniały zagospodarowanie i planowy rozwój przestrzenny miasta, czyli były lokalnymi barierami. Intensywna zabudowa powstała wzdłuż dróg przebiegających pomiędzy wyrobiskami. To tereny poeksploatacyjne były przyczyną chaosu urbanistycznego (często opisywanego w literaturze) w zasięgu strefy przyłączonej do Łodzi na początku XX w. Jeszcze w latach 50. XX w. zabudowa omijała licznie zachowane glinianki. Dopiero w drugiej połowie XX w. podejmowane były decyzje dotyczące sposobu ich użytkowania. Ogólnie można zauważyć, że w strefie miejskiej Łodzi położonej między granicami z 1840 i 1915 roku występuje dużo terenów zieleni, które przeplatają się z terenami mieszkaniowymi lub przemysłowo-magazynowymi. W drugiej połowie XX w. wznoszono wieżowce z tzw. wielkiej płyty, do produkcji której wykorzystywano duże ilości piasku. Także ten surowiec był eksploatowany w granicach miasta, ale piaskownie zlokalizowane były w przewadze w strefie peryferycznej. Obszary poeksploatacyjne zajęte są głównie przez tereny zieleni, pola i nieużytki. Ogólnie można stwierdzić, że dawnym terenom poeksploatacyjnym (zdegradowanym) położonym w granicach miasta nadano nową wartość i zyskały one nowe funkcje, w tym szczególnie ważne ze względu na warunki życia mieszkańców, czyli tereny zieleni i rekreacyjno-wypoczynkowe. Tereny te są ważne dla przyrodniczego systemu miasta, szczególnie w warunkach zmian klimatu.
{"title":"Wpływ terenów poeksploatacyjnych na rozwój przestrzenny i zagospodarowanie miasta na przykładzie Łodzi","authors":"E. Kobojek","doi":"10.18778/1733-3180.32.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.05","url":null,"abstract":"Wzrost liczby ludności i rozwój miast związany był z wykorzystaniem różnorodnych materiałów budowlanych. Rodzaj materiału zależał głównie od miejscowej bazy surowcowej, dlatego wiele wyrobisk powstało w najbliższym sąsiedztwie miasta. Rozwój przestrzenny miast spowodował z czasem włączanie w ich granice terenów poeksploatacyjnych. Obszary te miały duży wpływ także na kierunki zagospodarowania. Celem artykułu jest analiza terenów poeksploatacyjnych położonych w obecnych granicach Łodzi, ocena ich wpływu na rozwój przestrzenny miasta oraz współczesne użytkowanie gruntów. Prężny rozwój przemysłu włókienniczego w XIX w. spowodował wzrost liczby mieszkańców ze 190 osób w 1793 r. do 600 tys. w 1914 r, czyli ponad trzy tysiące razy w ciągu wieku. Rozwój ten wiązał się z ogromnym zapotrzebowaniem na materiały budowlane. Przez 100 lat (od połowy XIX do połowy XX w.) dominowała zabudowa z cegły wypalanej z gliny zwałowej powszechnie występującej na powierzchni. Dlatego na obrzeżach miasta powstały cegielnie i towarzyszące im rozległe wyrobiska. Szczególnie duży wpływ na rozwój strefy zurbanizowanej miały wyrobiska w pasie między granicami miasta z 1840 i 1915 roku. Glinianki, czyli zagłębienia wypełnione wodą, utrudniały zagospodarowanie i planowy rozwój przestrzenny miasta, czyli były lokalnymi barierami. Intensywna zabudowa powstała wzdłuż dróg przebiegających pomiędzy wyrobiskami. To tereny poeksploatacyjne były przyczyną chaosu urbanistycznego (często opisywanego w literaturze) w zasięgu strefy przyłączonej do Łodzi na początku XX w. Jeszcze w latach 50. XX w. zabudowa omijała licznie zachowane glinianki. Dopiero w drugiej połowie XX w. podejmowane były decyzje dotyczące sposobu ich użytkowania. Ogólnie można zauważyć, że w strefie miejskiej Łodzi położonej między granicami z 1840 i 1915 roku występuje dużo terenów zieleni, które przeplatają się z terenami mieszkaniowymi lub przemysłowo-magazynowymi.\u0000W drugiej połowie XX w. wznoszono wieżowce z tzw. wielkiej płyty, do produkcji której wykorzystywano duże ilości piasku. Także ten surowiec był eksploatowany w granicach miasta, ale piaskownie zlokalizowane były w przewadze w strefie peryferycznej. Obszary poeksploatacyjne zajęte są głównie przez tereny zieleni, pola i nieużytki.\u0000Ogólnie można stwierdzić, że dawnym terenom poeksploatacyjnym (zdegradowanym) położonym w granicach miasta nadano nową wartość i zyskały one nowe funkcje, w tym szczególnie ważne ze względu na warunki życia mieszkańców, czyli tereny zieleni i rekreacyjno-wypoczynkowe. Tereny te są ważne dla przyrodniczego systemu miasta, szczególnie w warunkach zmian klimatu.","PeriodicalId":34801,"journal":{"name":"Space Society Economy","volume":"4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78430687","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}