Being the most intuitive and yet perhaps most contestable of all, the correspondence theory remains an axis around which the philosophical debate on truth incessantly spins, with indefiniteness remaining as its main propelling force. The following work presents one more interpretative attempt; it will be argued that each classical contemporary version of the theory incorporates an idea of translation process. For this purpose, initially one was specified what notion of translation should be applied here by enumerating its key features. Next, three classical models were examined—those proposed by Russell, Moore and Austin—in such a way as to expose the place of translation in each analysis. Consequently, the research both provide an element which unifies them and highlight the significance of translation for the philosophical inquiry into the concept of truth.
{"title":"Translation in the Most Reverent Theory of Truth: A Self-Translative Act as an Illusion of Correspondence","authors":"Giulia Cirillo","doi":"10.18290/rf23713.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.8","url":null,"abstract":"Being the most intuitive and yet perhaps most contestable of all, the correspondence theory remains an axis around which the philosophical debate on truth incessantly spins, with indefiniteness remaining as its main propelling force. The following work presents one more interpretative attempt; it will be argued that each classical contemporary version of the theory incorporates an idea of translation process. For this purpose, initially one was specified what notion of translation should be applied here by enumerating its key features. Next, three classical models were examined—those proposed by Russell, Moore and Austin—in such a way as to expose the place of translation in each analysis. Consequently, the research both provide an element which unifies them and highlight the significance of translation for the philosophical inquiry into the concept of truth.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135536706","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł stanowi obszerne, krytyczne omówienie książki Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej autorstwa Jadwigi Skrzypek-Faluszczak. Krytyka obejmuje kolejne części monografii — „Wstęp” oraz trzy rozdziały, a zakończona jest wskazaniem na rozmaite uchybienia formalne, jakie w tej monografii się pojawiają. Rozważania nie ograniczają się do aspektu krytycznego, lecz prezentują rozmaite ujęcia danych kwestii obecne w literaturze przedmiotu, a nie zostały ujęte przez autorkę monografii, a także propozycje własnych autorskich rozwiązań.
{"title":"O (przed)racjonalności w myśli starożytnej. Uwagi na marginesie pewnej książki","authors":"Artur Pacewicz","doi":"10.18290/rf23713.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.12","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi obszerne, krytyczne omówienie książki Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej autorstwa Jadwigi Skrzypek-Faluszczak. Krytyka obejmuje kolejne części monografii — „Wstęp” oraz trzy rozdziały, a zakończona jest wskazaniem na rozmaite uchybienia formalne, jakie w tej monografii się pojawiają. Rozważania nie ograniczają się do aspektu krytycznego, lecz prezentują rozmaite ujęcia danych kwestii obecne w literaturze przedmiotu, a nie zostały ujęte przez autorkę monografii, a także propozycje własnych autorskich rozwiązań.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"80 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135536864","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jedną z konsekwencji przyjmowania podmiotowej perspektywy w etyce jest coraz bardziej szczegółowy opis właściwości samego podmiotu moralnego ujmowanego jako wyjątkowe indywiduum. Takie podejście prowadzi do fundamentalnego dla etyki pytania: jak połączyć wyjątkowość indywidualnej sytuacji podmiotu moralnego z uniwersalnością sądów moralnych? Barbara Chyrowicz w książce Widok stąd. Dlaczego działamy tak, a nie inaczej? opisuje różne elementy składające się na wyjątkowość sytuacji moralnej oraz rysuje dwie strategie rozwiązania problemu uniwersalizacji: kantowską, odwołującą się do kategorii wolności, oraz arystotelesowską, wskazującą na potrzebę samodoskonalenia. W artykule staram się pokazać, że takie strategie podważają jednak dwa przeświadczenia kluczowe dla współczesnej filozofii moralnej: znaczenie indywidualności podmiotu moralnego (Bernard Williamsa) oraz ograniczenia poznawcze związane z opisem sytuacji moralnej i jego niemożliwy do wyeliminowania wartościujący charakter. Akceptacja tych przeświadczeń nie da się pogodzić z tradycyjnym ujęciem etyki, lecz wymaga rozdzielenia ocen moralnych od całościowej oceny aktywności podmiotu dokonywanej w kategoria sensowności życia, akceptacji konstruktywizmu, relatywizmu oraz partykularyzmu etycznego.
在伦理学中采用主观视角的后果之一，就是把道德主体本身作为一个独特的个体，对其特性进行越来越详细的描述。这种方法给伦理学带来了一个根本性的问题：如何将道德主体个体处境的独特性与道德判断的普遍性结合起来？Barbara Chyrowicz 在她的著作《从这里看世界》（View from Here.为什么我们这样做而不是那样做？一书中描述了构成道德状况独特性的各种因素，并提出了解决普遍化问题的两种策略：一种是康德式的策略，即自由范畴；另一种是亚里士多德式的策略，即自我完善的需要。在本文中，我试图说明这些策略破坏了当代道德哲学的两个核心信念：道德主体个性的重要性（伯纳德-威廉姆斯）和与道德情境描述相关的认知局限性及其不可消除的价值负载特征。接受这些信念无法与传统的伦理学观点相调和，而是需要将道德判断与从生命意义的角度对主体活动进行的总体评价分离开来，接受建构主义、相对主义和伦理特殊主义。
{"title":"Kłopot z etyką. Wyjątkowość podmiotu moralnego a uniwersalność i obiektywność sądów moralnych","authors":"Jacek Jaśtal","doi":"10.18290/rf23713.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.13","url":null,"abstract":"Jedną z konsekwencji przyjmowania podmiotowej perspektywy w etyce jest coraz bardziej szczegółowy opis właściwości samego podmiotu moralnego ujmowanego jako wyjątkowe indywiduum. Takie podejście prowadzi do fundamentalnego dla etyki pytania: jak połączyć wyjątkowość indywidualnej sytuacji podmiotu moralnego z uniwersalnością sądów moralnych? Barbara Chyrowicz w książce Widok stąd. Dlaczego działamy tak, a nie inaczej? opisuje różne elementy składające się na wyjątkowość sytuacji moralnej oraz rysuje dwie strategie rozwiązania problemu uniwersalizacji: kantowską, odwołującą się do kategorii wolności, oraz arystotelesowską, wskazującą na potrzebę samodoskonalenia. W artykule staram się pokazać, że takie strategie podważają jednak dwa przeświadczenia kluczowe dla współczesnej filozofii moralnej: znaczenie indywidualności podmiotu moralnego (Bernard Williamsa) oraz ograniczenia poznawcze związane z opisem sytuacji moralnej i jego niemożliwy do wyeliminowania wartościujący charakter. Akceptacja tych przeświadczeń nie da się pogodzić z tradycyjnym ujęciem etyki, lecz wymaga rozdzielenia ocen moralnych od całościowej oceny aktywności podmiotu dokonywanej w kategoria sensowności życia, akceptacji konstruktywizmu, relatywizmu oraz partykularyzmu etycznego.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"60 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135537700","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jeden z zarzutów wobec nominalizmu tropowego głosi, że tropy, wbrew deklaracjom ich zwolenników, muszą być złożone, co otwiera drogę do regresu, który da się zatrzymać, tylko przyjmując jakieś powszechniki. Złożoność tropów ma wynikać z tego, że relacja podobieństwa i relacja różnicy numerycznej, które zachodzą między doskonale podobnymi tropami, muszą mieć osobne fundamenty, stanowiące składniki tropów. Te fundamenty znów stoją w relacjach podobieństwa i różnicy, co generuje regres. W niniejszym artykule przyglądam się temu problemowi i próbuję odpierać argumentację przeciwników nominalizmu tropowego. Za punkt odniesienia czynię artykuł Pawła Rojka „Regresy podobieństwa. Podwójny relacyjny argument przeciw nominalizmowi tropowemu”, który w oryginalny sposób łączy ze sobą rożne zarzuty przeciw nominalizmowi tropowemu. Struktura mojego tekstu jest następująca: najpierw krótko charakteryzuję nominalizm tropowy i wskazuję, co mnie łączy z tym stanowiskiem (nie mogę bez zastrzeżeń określić siebie jako zwolennika nominalizmu tropowego). Następnie podaję charakterystykę relacji, w szczególności relacji podobieństwa, a potem przedstawiam argument Pawła Rojka. W kolejnym paragrafie staram się pokazać, że argument za złożonością tropów zakłada zasadę identyczności nieodróżnialnych, którą nominalista tropowy odrzuca. W przedostatniej sekcji wskazuję, że jednostkowość nie jest składnikiem tropu, lecz sposobem, w jaki trop konstytuuje rzeczywistość.
对热带唯名论的一个反对意见是，与热带唯名论的支持者的声明相反，热带唯名论必须是复杂的，这就为回归开辟了道路，而只有通过假定一些普遍性才能阻止这种回归。我们认为，套语的复杂性源于这样一个事实，即完全相似的套语之间的相似关系和数字差异关系必须有各自的基础，而这些基础就是套语的组成部分。这些基础又是相似关系和差异关系，这就产生了一个倒退。在本文中，我将探讨这个问题，并试图驳斥热带唯名论反对者的论点。我以帕维乌-罗耶克（Paweł Rojek）的文章《相似性的回归》（Regressions of similarity.反对热带唯名论的双重关系论证 "一文，该文以独创的方式汇集了反对热带唯名论的各种观点。我的文章结构如下：首先，我简要介绍了热带唯名论的特点，并指出了我与这一立场的共同点（我不能毫无保留地把自己说成是热带唯名论的支持者）。然后，我给出了关系的特征，尤其是相似性关系，然后介绍了帕韦乌-罗耶克（Paweł Rojek）的论证。在下一节中，我试图说明，论证语词的复杂性的前提是热带唯名论者所反对的不可区分的同一性原则。在倒数第二节，我指出奇异性不是特例的组成部分，而是特例构成现实的一种方式。
{"title":"Trudności nominalizmu tropowego – problem fundamentów podobieństwa i różnicy numerycznej","authors":"Marek Piwowarczyk","doi":"10.18290/rf23713.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.3","url":null,"abstract":"Jeden z zarzutów wobec nominalizmu tropowego głosi, że tropy, wbrew deklaracjom ich zwolenników, muszą być złożone, co otwiera drogę do regresu, który da się zatrzymać, tylko przyjmując jakieś powszechniki. Złożoność tropów ma wynikać z tego, że relacja podobieństwa i relacja różnicy numerycznej, które zachodzą między doskonale podobnymi tropami, muszą mieć osobne fundamenty, stanowiące składniki tropów. Te fundamenty znów stoją w relacjach podobieństwa i różnicy, co generuje regres. W niniejszym artykule przyglądam się temu problemowi i próbuję odpierać argumentację przeciwników nominalizmu tropowego. Za punkt odniesienia czynię artykuł Pawła Rojka „Regresy podobieństwa. Podwójny relacyjny argument przeciw nominalizmowi tropowemu”, który w oryginalny sposób łączy ze sobą rożne zarzuty przeciw nominalizmowi tropowemu. Struktura mojego tekstu jest następująca: najpierw krótko charakteryzuję nominalizm tropowy i wskazuję, co mnie łączy z tym stanowiskiem (nie mogę bez zastrzeżeń określić siebie jako zwolennika nominalizmu tropowego). Następnie podaję charakterystykę relacji, w szczególności relacji podobieństwa, a potem przedstawiam argument Pawła Rojka. W kolejnym paragrafie staram się pokazać, że argument za złożonością tropów zakłada zasadę identyczności nieodróżnialnych, którą nominalista tropowy odrzuca. W przedostatniej sekcji wskazuję, że jednostkowość nie jest składnikiem tropu, lecz sposobem, w jaki trop konstytuuje rzeczywistość.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"50 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135537228","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W artykule omówiono ważniejsze argumenty przeciw operacjonizmowi Percy’ego W. Bridgmana sformułowane na przestrzeni ostatnich dekad oraz przedyskutowano operacyjne sposoby definiowania czasu w mechanice klasycznej oraz nierelatywistycznej mechanice kwantowej. O ile w mechanice klasycznej nie napotyka się większych trudności w sformułowaniu operacyjnej definicji czasu, o tyle w formalizmie teorii kwantowej zadanie to staje się niemożliwe. Co, niezależnie od dyskusyjnego statusu czasu w mechanice kwantowej, prowadzi do ogólniejszego pytania, czy można pogodzić mechanikę kwantową z podejściem operacyjnym.
{"title":"Krytyka operacjonizmu z uwzględnieniem operacyjnej definicji czasu","authors":"Jakub Róg","doi":"10.18290/rf23713.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.11","url":null,"abstract":"W artykule omówiono ważniejsze argumenty przeciw operacjonizmowi Percy’ego W. Bridgmana sformułowane na przestrzeni ostatnich dekad oraz przedyskutowano operacyjne sposoby definiowania czasu w mechanice klasycznej oraz nierelatywistycznej mechanice kwantowej. O ile w mechanice klasycznej nie napotyka się większych trudności w sformułowaniu operacyjnej definicji czasu, o tyle w formalizmie teorii kwantowej zadanie to staje się niemożliwe. Co, niezależnie od dyskusyjnego statusu czasu w mechanice kwantowej, prowadzi do ogólniejszego pytania, czy można pogodzić mechanikę kwantową z podejściem operacyjnym.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"24 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135536722","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Elements in Set Theory","authors":"Marcin Czakon","doi":"10.18290/rf23713.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.17","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"89 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135536723","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Autor prezentuje mało znane fakty z historii polskiej nauki świadczące o tym, że przedstawiciele polskiej emigracji powojennej mieli bardzo dobre rozeznanie o sytuacji w nauce krajowej. W filozofii przykładem tego były kontakty Zbigniewa Jordana (1911–1977) z przedstawicielami filozofii pracującymi w kraju. Jordan przez wiele lat utrzymywał systematyczne kontakty z około czterdziestoma osobami, stanowiącymi elitę polskiej powojennej filozofii i socjologii. Do grona jego znajomych i korespondentów należeli m.in. Jan Łukasiewicz, ks. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Tadeusz i Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, a także przedstawiciele polskiej emigracji pracujący na uczelniach zachodnich. Dzięki tym kontaktom potrafił zrealizować naraz dwa cele. Po pierwsze, popularyzował godne upamiętnienia osiągnięcia nauki polskiej, dzięki czemu jego starania zapewniały ścisły związek między nauką krajową a światową. Po drugie, zapewniał historyczna ciągłość nauki polskiej, której nie przerwało nawet wprowadzenie komunistycznych porządków w kraju, które sprowadzały się do próby odrzucenia całej dotychczasowej tradycji. Autor stoi na stanowisku, że nauka stanowi najważniejszą część kultury i z tej racji dokonania Jordana powinny zostać spopularyzowane w całym środowisku nauki w Polsce jako przykład, którym winni kierować się jej młodzi adepci, koncentrujący się wyłącznie na karierze w zagranicznych instytucjach naukowych.
作者介绍了波兰科学史上鲜为人知的事实，证明波兰战后移民代表非常了解国内科学的情况。在哲学方面，兹比格涅夫-乔丹（Zbigniew Jordan，1911-1977 年）与在波兰工作的哲学代表的接触就是例证。乔丹与波兰战后哲学和社会学精英中的四十多人保持了多年的系统联系。他的熟人和通信者包括扬-卢卡谢维奇（Jan Łukasiewicz）、约瑟夫-帕斯图什卡（Józef Pastuszka）神父、塔德乌什-切扎夫斯基（Tadeusz Czeżowski）、玛丽亚-奥索夫斯基（Maria and Stanisław Ossowski）、塔德乌什-科塔比斯基（Tadeusz and Janina Kotarbiński）、亚当-沙夫（Adam Schaff）、莱塞克-科瓦科夫斯基（Leszek Kołakowski）、扬-什切潘斯基（Jan Szczepański）、安杰伊-格热戈日克（Andrzej Grzegorczyk），以及在西方大学工作的波兰移民代表。通过这些联系，他同时实现了两个目标。首先，他普及了波兰科学的纪念成就，他的努力确保了国家科学与世界科学之间的紧密联系。其次，他确保了波兰科学的历史连续性，即使在该国实行共产主义秩序也没有中断这种连续性，因为共产主义秩序等同于试图摒弃以前的全部传统。作者认为，科学是文化最重要的组成部分，因此，乔丹的成就应在波兰整个科学环境中得到普及，成为只关注在外国科学机构工作的年轻专家们学习的榜样。
{"title":"Wkład Zbigniewa Jordana w podtrzymywanie kontaktów polskiej filozofii emigracyjnej z filozofią krajową","authors":"Stefan Konstańczak","doi":"10.18290/rf23713.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.5","url":null,"abstract":"Autor prezentuje mało znane fakty z historii polskiej nauki świadczące o tym, że przedstawiciele polskiej emigracji powojennej mieli bardzo dobre rozeznanie o sytuacji w nauce krajowej. W filozofii przykładem tego były kontakty Zbigniewa Jordana (1911–1977) z przedstawicielami filozofii pracującymi w kraju. Jordan przez wiele lat utrzymywał systematyczne kontakty z około czterdziestoma osobami, stanowiącymi elitę polskiej powojennej filozofii i socjologii. Do grona jego znajomych i korespondentów należeli m.in. Jan Łukasiewicz, ks. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Tadeusz i Janina Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, a także przedstawiciele polskiej emigracji pracujący na uczelniach zachodnich. Dzięki tym kontaktom potrafił zrealizować naraz dwa cele. Po pierwsze, popularyzował godne upamiętnienia osiągnięcia nauki polskiej, dzięki czemu jego starania zapewniały ścisły związek między nauką krajową a światową. Po drugie, zapewniał historyczna ciągłość nauki polskiej, której nie przerwało nawet wprowadzenie komunistycznych porządków w kraju, które sprowadzały się do próby odrzucenia całej dotychczasowej tradycji. Autor stoi na stanowisku, że nauka stanowi najważniejszą część kultury i z tej racji dokonania Jordana powinny zostać spopularyzowane w całym środowisku nauki w Polsce jako przykład, którym winni kierować się jej młodzi adepci, koncentrujący się wyłącznie na karierze w zagranicznych instytucjach naukowych.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"37 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135537217","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
John Cottingham, Marcin Iwanicki, Joanna Klara Teske
Przekład na podstawie: „Which Naturalism?”, New Blackfriars 2022: 1–16, DOI: https://doi.org/ 10.1111/nbfr.12765. Przekład za zgodą Autora.
Program „naturalizacji” bywa we współczesnej laickiej filozofii przedstawiany w opozycji do tradycyjnego teizmu. Biorąc jednak pod uwagę historię terminów „natura” i „naturalny”, widać brak ciągłości między tym, jak owe terminy są rozumiane obecnie, a jak rozumiano je w przeszłości. Nowożytny „naturalista”, który domaga się, by wszystkie zjawiska umieścić w dziedzinie tego, co naturalne, stawia tezę, którą wielu klasycznych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych filozofów i teologów uznałoby za dość samooczywistą. Zmiana, która tu zaszła, nie polega na decyzji, by do dziedziny naturalnej włączyć to, co poprzednio było z niej wykluczone, lecz na zupełnie innym rozumieniu tejże dziedziny. W artykule argumentuję, że filozoficznie ciekawe jest nie tyle pytanie, czy powinniśmy być naturalistami, ile pytanie, który z dwóch naturalizmów należy przyjąć: świecki naturalizm, z jego neutralistyczną koncepcją natury w ogóle i ludzkiej natury w szczególności, czy teistyczny naturalizm, wedle którego świat naturalny i nasza własna natura noszą znamię boskości. Okazuje się, że ujęcie sekularystyczne musi zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami epistemicznymi i moralnymi.
{"title":"Który naturalizm?","authors":"John Cottingham, Marcin Iwanicki, Joanna Klara Teske","doi":"10.18290/rf23713.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.15","url":null,"abstract":"Przekład na podstawie: „Which Naturalism?”, New Blackfriars 2022: 1–16, DOI: https://doi.org/ 10.1111/nbfr.12765. Przekład za zgodą Autora.
 Program „naturalizacji” bywa we współczesnej laickiej filozofii przedstawiany w opozycji do tradycyjnego teizmu. Biorąc jednak pod uwagę historię terminów „natura” i „naturalny”, widać brak ciągłości między tym, jak owe terminy są rozumiane obecnie, a jak rozumiano je w przeszłości. Nowożytny „naturalista”, który domaga się, by wszystkie zjawiska umieścić w dziedzinie tego, co naturalne, stawia tezę, którą wielu klasycznych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych filozofów i teologów uznałoby za dość samooczywistą. Zmiana, która tu zaszła, nie polega na decyzji, by do dziedziny naturalnej włączyć to, co poprzednio było z niej wykluczone, lecz na zupełnie innym rozumieniu tejże dziedziny. W artykule argumentuję, że filozoficznie ciekawe jest nie tyle pytanie, czy powinniśmy być naturalistami, ile pytanie, który z dwóch naturalizmów należy przyjąć: świecki naturalizm, z jego neutralistyczną koncepcją natury w ogóle i ludzkiej natury w szczególności, czy teistyczny naturalizm, wedle którego świat naturalny i nasza własna natura noszą znamię boskości. Okazuje się, że ujęcie sekularystyczne musi zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami epistemicznymi i moralnymi.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"61 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135537220","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty w egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii.
本文旨在研究波兰现象学笛卡尔主义的源头，作者将其假设性地置于卡齐米日-特沃多夫斯基（Kazimierz Twardowski）的博士论文《Idee und Perception.Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891)。本文从布伦坦对该论文的影响角度对其进行了研究，布伦坦的影响既体现在认识论解决方案层面，也体现在哲学史的实践构想方面。虽然特沃多夫斯基纠正了布伦坦的笛卡尔式解释，但他仍然立足于布伦坦的描述心理学，这构成了现象学的某种初步版本。文章的第二部分重构了罗曼-英伽登在《人与时间》（1937-1946 年）一书中提出的 "自我学 "所包含的笛卡尔主题，从而总结出支持波兰现象学开端中笛卡尔主题的连续性和特殊性的共同要素。
{"title":"Źródła polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego: Od Idei i percepcji do Człowieka i czasu","authors":"Wojciech Starzyński","doi":"10.18290/rf23713.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.4","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty w egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"52 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135537227","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Powszechność stosowania eksperymentów myślowych w filozofii sprawia, że same eksperymenty myślowe stają się coraz częstszym przedmiotem filozoficznych analiz. Różni autorzy, wychodząc od rozmaitych epistemologicznych i metafizycznych założeń, proponowali rozmaite poglądy na naturę eksperymentów myślowych. Moim celem jest krytyczna analiza tych stanowisk. W pierwszej części artykułu podaję ogólną charakterystykę eksperymentów myślowych, zakładając podobieństwo eksperymentów myślowych i eksperymentów rzeczywistych. W drugiej części omawiam obecne w literaturze propozycje typologizacji eksperymentów myślowych. W trzeciej części przedstawiam sześć stanowisk dotyczących natury eksperymentu myślowego.
{"title":"Eksperymenty myślowe w filozofii – przegląd stanowisk","authors":"Piotr Biłgorajski","doi":"10.18290/rf23713.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23713.6","url":null,"abstract":"Powszechność stosowania eksperymentów myślowych w filozofii sprawia, że same eksperymenty myślowe stają się coraz częstszym przedmiotem filozoficznych analiz. Różni autorzy, wychodząc od rozmaitych epistemologicznych i metafizycznych założeń, proponowali rozmaite poglądy na naturę eksperymentów myślowych. Moim celem jest krytyczna analiza tych stanowisk. W pierwszej części artykułu podaję ogólną charakterystykę eksperymentów myślowych, zakładając podobieństwo eksperymentów myślowych i eksperymentów rzeczywistych. W drugiej części omawiam obecne w literaturze propozycje typologizacji eksperymentów myślowych. W trzeciej części przedstawiam sześć stanowisk dotyczących natury eksperymentu myślowego.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":"51 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135536868","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：