Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.013.17704
Jerzy B. Parusel, Alina Stachurska-Swakoń
Artykuł przedstawia historię badań botanicznych i mykologicznych Babiej Góry, jednego z najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. Pierwsze publikowane informacje o roślinach znajdują się już w opisach Jana Długosza z XV w., a następnie w renesansowych opracowaniach Marcina z Urzędowa (XVI w.) i Szymona Syreniusza (XVII w.). W XIX w., szczególnie w jego drugiej połowie, ukazały się opracowania dostarczające danych o wartości naukowej dotyczące roślin naczyniowych, zarodnikowych, grzybów (w tym porostów). Wśród znanych postaci eksplorujących w tym czasie przyrodę babiogórską znaleźli się: Stanisław Staszic, Feliks Berdau, Wilibald Besser, Eugeniusz Janota, Pál Kitaibel, Antoni Rehman, Josef August Schultes, Albrecht von Sydow i inni. Za naukowego odkrywcę Babiej Góry uważany jest Hugo Zapałowicz, który w 1880 r. wydał pierwszą obszerną monografię poświęconą szacie roślinnej Babiej Góry. XX w. zintensyfikowało i usystematyzowało badania botaniczne tego masywu. Autorami pierwszych monografii o zbiorowiskach roślinnych w XX w. byli Edward Ralski i Jan Walas.
本文介绍了波兰最有价值的自然区域之一巴比亚哥拉的植物学和真菌学研究历史。最早发表的植物信息可以在 15 世纪扬-德乌戈什（Jan Długosz）的描述中找到，随后是文艺复兴时期乌尔热杜夫的马辛（Marcin from Urzędów，16 世纪）和希蒙-西雷纽什（Szymon Syreniusz，17 世纪）的研究。19 世纪，尤其是下半叶，出版了一些研究报告，提供了关于维管植物、孢子植物和真菌（包括地衣）的具有科学价值的数据。当时探索巴比亚哥拉大自然的著名人物有Stanisław Staszic、Feliks Berdau、Wilibald Besser、Eugeniusz Janota、Pál Kitaibel、Antoni Rehman、Josef August Schultes、Albrecht von Sydow 等。雨果-扎帕沃维奇（Hugo Zapałowicz）被认为是巴比亚哥拉的科学发现者，他于 1880 年出版了第一本关于巴比亚哥拉植物覆盖物的综合性专著。20 世纪 60 年代，对该山丘的植物学研究得到了加强和系统化。20 世纪第一部植物群落专著的作者是爱德华-拉尔斯基（Edward Ralski）和扬-瓦拉斯（Jan Walas）。
{"title":"Zarys historii badań botanicznych i mykologicznych Babiej Góry","authors":"Jerzy B. Parusel, Alina Stachurska-Swakoń","doi":"10.4467/2543702xshs.23.013.17704","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.013.17704","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia historię badań botanicznych i mykologicznych Babiej Góry, jednego z najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. Pierwsze publikowane informacje o roślinach znajdują się już w opisach Jana Długosza z XV w., a następnie w renesansowych opracowaniach Marcina z Urzędowa (XVI w.) i Szymona Syreniusza (XVII w.). W XIX w., szczególnie w jego drugiej połowie, ukazały się opracowania dostarczające danych o wartości naukowej dotyczące roślin naczyniowych, zarodnikowych, grzybów (w tym porostów). Wśród znanych postaci eksplorujących w tym czasie przyrodę babiogórską znaleźli się: Stanisław Staszic, Feliks Berdau, Wilibald Besser, Eugeniusz Janota, Pál Kitaibel, Antoni Rehman, Josef August Schultes, Albrecht von Sydow i inni. Za naukowego odkrywcę Babiej Góry uważany jest Hugo Zapałowicz, który w 1880 r. wydał pierwszą obszerną monografię poświęconą szacie roślinnej Babiej Góry. XX w. zintensyfikowało i usystematyzowało badania botaniczne tego masywu. Autorami pierwszych monografii o zbiorowiskach roślinnych w XX w. byli Edward Ralski i Jan Walas.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483809","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.008.17699
Periodyzacja służy do podziału danej gałęzi nauki na krótsze, w miarę jednorodne okresy. Pierwsza część niniejszej pracy zawiera analizę kilku dotychczasowych periodyzacji dziejów botaniki w Polsce: jedną z końca XVIII w., dwie z XIX w. i sześć z XX w. Wykazano, że podziały te opierały się na kryteriach w większości niezwiązanych z dziejami nauki o roślinach w Polsce, jak panowanie królów, wydarzenia polityczne za granicą, wydarzenia polityczne na ziemiach polskich czy zagraniczne wydarzenia naukowe. Podstawą niniejszej propozycji periodyzacji historii botaniki w Polsce jest analiza przygotowanych do Słownika biograficznego botaników polskich życiorysów 1773 botaników i botaników amatorów, którzy w przeszłości działali na ziemiach polskich. Efektem było wydzielenie okresów, w których większa część botaników uprawiała daną dziedzinę botaniki. Periodyzacja ta obejmuje 6 faz: I – od połowy XIV w. do ostatniej ćwierci XVI w., II – od ostatniej ćwierci XVI w. do ostatniej ćwierci XVIII w., III – 1. i 2. ćwierć XIX w., IV – 3. i 4. ćwierć XIX w., V – 1 i 2. ćwierć XX w. oraz VI – ostatnie półrocze XX w. i pierwsze 2 dekady XXI w. Każda z faz I–V została scharakteryzowana. Natomiast ze względu na przepisy prawne o ochronie danych osobowych nie było można analizować życiorysów osób żyjących i dostępne fragmentaryczne dane trudno było porównać z odpowiadającymi im danymi z poprzednich faz. Z tego powodu faza VI nie została scharakteryzowana.
{"title":"Nowa propozycja periodyzacji dziejów botaniki w Polsce","authors":"","doi":"10.4467/2543702xshs.23.008.17699","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.008.17699","url":null,"abstract":"Periodyzacja służy do podziału danej gałęzi nauki na krótsze, w miarę jednorodne okresy. Pierwsza część niniejszej pracy zawiera analizę kilku dotychczasowych periodyzacji dziejów botaniki w Polsce: jedną z końca XVIII w., dwie z XIX w. i sześć z XX w. Wykazano, że podziały te opierały się na kryteriach w większości niezwiązanych z dziejami nauki o roślinach w Polsce, jak panowanie królów, wydarzenia polityczne za granicą, wydarzenia polityczne na ziemiach polskich czy zagraniczne wydarzenia naukowe. Podstawą niniejszej propozycji periodyzacji historii botaniki w Polsce jest analiza przygotowanych do Słownika biograficznego botaników polskich życiorysów 1773 botaników i botaników amatorów, którzy w przeszłości działali na ziemiach polskich. Efektem było wydzielenie okresów, w których większa część botaników uprawiała daną dziedzinę botaniki. Periodyzacja ta obejmuje 6 faz: I – od połowy XIV w. do ostatniej ćwierci XVI w., II – od ostatniej ćwierci XVI w. do ostatniej ćwierci XVIII w., III – 1. i 2. ćwierć XIX w., IV – 3. i 4. ćwierć XIX w., V – 1 i 2. ćwierć XX w. oraz VI – ostatnie półrocze XX w. i pierwsze 2 dekady XXI w. Każda z faz I–V została scharakteryzowana. Natomiast ze względu na przepisy prawne o ochronie danych osobowych nie było można analizować życiorysów osób żyjących i dostępne fragmentaryczne dane trudno było porównać z odpowiadającymi im danymi z poprzednich faz. Z tego powodu faza VI nie została scharakteryzowana.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483330","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.020.17711
Zsolt András Udvarvölgyi
All travellers and explorers have always had the desire and the ambition to discover, for different reasons and motivations, remote and unknown lands. Hungarian travellers and explorers are no exception here. Eminent Hungarian Orientalists, archaeologists, geographers, as well as anthropologists, geologists, zoologists and botanists, and other brave and adventurous scientists, have become justly recognised in recent centuries, even worldwide, for their oeuvres and their scientific achievements. After 1945, travel opportunities in socialist Hungary became more limited, and Hungarian scientists and researchers could embark on their expeditions only with great difficulty, overcoming many obstacles and with scarce financial resources. In this study, I introduce five such brave and determined Hungarian travellers: Dénes Balázs: geographer and karst researcher, János Balogh: biologist, ecologist and professor, Steve Bezuk: engineer and extreme sportsman, who lived in the United States, Ödön Jakabos: Transylvanian writer and “Székely pilgrim”, and finally, Tibor Székely: travel writer, museologist and Esperantist from Vojvodina. They all – through their individual scientific achievements, discoveries, perseverance and human attitude – have become worthy heirs of the outstanding Hungarian explorers and travellers of the past centuries.
{"title":"Under the Spell of Distant Landscapes: On the Lives and Work of a Few Famous Hungarian Travellers and Explorers after 1945 – an Introduction to the Topic for English-Speaking Readers","authors":"Zsolt András Udvarvölgyi","doi":"10.4467/2543702xshs.23.020.17711","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.020.17711","url":null,"abstract":"All travellers and explorers have always had the desire and the ambition to discover, for different reasons and motivations, remote and unknown lands. Hungarian travellers and explorers are no exception here. Eminent Hungarian Orientalists, archaeologists, geographers, as well as anthropologists, geologists, zoologists and botanists, and other brave and adventurous scientists, have become justly recognised in recent centuries, even worldwide, for their oeuvres and their scientific achievements. After 1945, travel opportunities in socialist Hungary became more limited, and Hungarian scientists and researchers could embark on their expeditions only with great difficulty, overcoming many obstacles and with scarce financial resources. In this study, I introduce five such brave and determined Hungarian travellers: Dénes Balázs: geographer and karst researcher, János Balogh: biologist, ecologist and professor, Steve Bezuk: engineer and extreme sportsman, who lived in the United States, Ödön Jakabos: Transylvanian writer and “Székely pilgrim”, and finally, Tibor Székely: travel writer, museologist and Esperantist from Vojvodina. They all – through their individual scientific achievements, discoveries, perseverance and human attitude – have become worthy heirs of the outstanding Hungarian explorers and travellers of the past centuries.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483337","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.017.17708
Jaime A. Teixeira da Silva
The Petri dish is, without a doubt, a very basic, yet important and popular tool in microbiological and other biomedical experiments. It serves primarily as a support or structural platform for placing, growing or testing biological specimens, whether these be microbiological, animal, plant or human. Given its size, usually about 10 cm in diameter, the Petri dish is an ideal platform for cellular and tissue cultures. Despite the commonality of Petri dishes, quite surprisingly, there is a pervasive error throughout the biomedical literature, namely its misspelling as “petri” dish. This is not a trivial issue since this dish is named after a scientist, Julius Richard Petri (1852–1921), so the upper-case “P” should not be represented as a lower-case “p”. It is important to alert students and seasoned biomedical researchers, as well as the wider public, who might use this term, about the need to use the term Petri accurately, in order to respect its historical foundation. To garner some appreciation of the extent of this error in the biomedical literature, a 2022 search on PubMed for either “Petri dish” or “petri dish” revealed 50 search results, 24 (or 48%) of which were of the latter, erroneous form in titles or abstracts. This suggests that the indicated error, which is in need of correction, may be widely pervasive in the biomedical literature.
毫无疑问，在微生物学和其他生物医学实验中，皮氏培养皿是一种非常基本但又重要和流行的工具。它主要用作放置、生长或测试生物标本的支撑或结构平台，无论这些生物标本是微生物、动物、植物还是人类。考虑到它的大小，通常直径约为10厘米，培养皿是细胞和组织培养的理想平台。尽管培养皿是通用的，但令人惊讶的是，在整个生物医学文献中存在一个普遍的错误，即将其拼写为“Petri”dish。这不是一个微不足道的问题，因为这道菜是以科学家朱利叶斯·理查德·佩特里(Julius Richard Petri, 1852-1921)的名字命名的，所以大写的“P”不应该被表示为小写的“P”。重要的是要提醒学生和经验丰富的生物医学研究人员，以及更广泛的公众，他们可能会使用这个术语，为了尊重它的历史基础，需要准确地使用这个术语。为了对生物医学文献中这种错误的程度有所了解，2022年在PubMed上搜索“Petri dish”或“Petri dish”显示了50个搜索结果，其中24个(或48%)是后者，标题或摘要中的错误形式。这表明，所指出的需要纠正的错误可能在生物医学文献中广泛存在。
{"title":"The Misrepresentation of Petri Dish, as “petri” Dish, in the Scientific Literature","authors":"Jaime A. Teixeira da Silva","doi":"10.4467/2543702xshs.23.017.17708","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.017.17708","url":null,"abstract":"The Petri dish is, without a doubt, a very basic, yet important and popular tool in microbiological and other biomedical experiments. It serves primarily as a support or structural platform for placing, growing or testing biological specimens, whether these be microbiological, animal, plant or human. Given its size, usually about 10 cm in diameter, the Petri dish is an ideal platform for cellular and tissue cultures. Despite the commonality of Petri dishes, quite surprisingly, there is a pervasive error throughout the biomedical literature, namely its misspelling as “petri” dish. This is not a trivial issue since this dish is named after a scientist, Julius Richard Petri (1852–1921), so the upper-case “P” should not be represented as a lower-case “p”. It is important to alert students and seasoned biomedical researchers, as well as the wider public, who might use this term, about the need to use the term Petri accurately, in order to respect its historical foundation. To garner some appreciation of the extent of this error in the biomedical literature, a 2022 search on PubMed for either “Petri dish” or “petri dish” revealed 50 search results, 24 (or 48%) of which were of the latter, erroneous form in titles or abstracts. This suggests that the indicated error, which is in need of correction, may be widely pervasive in the biomedical literature.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483709","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.018.17709
Michał Kokowski
Artykuł przedstawia: a) uaktualnienie zasad oceny czasopism w modelu ewaluacji opracowanym w Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN, b) punktacje czasopism z historii nauki według wykazów czasopism MNiSW (2017), MEiN (2021), MEiN (2023), PN IHN PAN (2022) oraz PN IHN PAN (2023), c) porównanie punktacji czasopism z historii i z historii nauki w wykazach czasopism: ministerialnych i PN IHN PAN, a także Scopus, DOAJ, Index Copernicus International, PKP Preservation Network i Keepers Register. Konkluzją artykułu jest otwarty apel do Ministra Edukacji i Nauki o nadanie w najbliższej aktualizacji ministerialnego wykazu czasopism 200 punktów czasopismu „Studia Historiae Scientiarum” i 140 czasopismu „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, gdyż czasopisma te, poświęcone tematyce historii nauki, nie ustępuję pod względem osiągnięć polskim czasopismom historycznym, które uzyskały już 200 i 140 punktów decyzją Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 lipca 2023.
文章介绍了：a) IHN PAN 科学研究实验室开发的评价模型中期刊评价规则的更新；b) 根据科学和高等教育部期刊目录（2017 年）、科学和高等教育部期刊目录（2021 年）、科学和高等教育部期刊目录（2023 年）、PN IHN PAN 期刊目录（2022 年）和 PN IHN PAN 期刊目录（2023 年）对科学史期刊进行的评分；c) 期刊目录中科学史和科学史期刊评分的比较：c) 比较历史和科学史期刊在以下期刊列表中的得分：Ministerial 和 PN IHN PAN，以及 Scopus、DOAJ、Index Copernicus International、PKP 保存网络和 Keepers Register。文章最后公开呼吁教育和科学部长在下一次更新部级期刊目录时为《Studia Historiae Scientiarum》期刊打 200 分，为《Kwartalnik Historii Nauki i Techniki》期刊打 140 分，因为这些致力于科学史的期刊与波兰历史期刊相比毫不逊色，教育和科学部长在 2023 年 7 月 17 日的决定中已分别为它们打了 200 分和 140 分。
{"title":"Model ewaluacji czasopism Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN: uaktualnienie zasad oceny czasopism i punktacji czasopism z historii nauki w 2023","authors":"Michał Kokowski","doi":"10.4467/2543702xshs.23.018.17709","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.018.17709","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia: a) uaktualnienie zasad oceny czasopism w modelu ewaluacji opracowanym w Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN, b) punktacje czasopism z historii nauki według wykazów czasopism MNiSW (2017), MEiN (2021), MEiN (2023), PN IHN PAN (2022) oraz PN IHN PAN (2023), c) porównanie punktacji czasopism z historii i z historii nauki w wykazach czasopism: ministerialnych i PN IHN PAN, a także Scopus, DOAJ, Index Copernicus International, PKP Preservation Network i Keepers Register. Konkluzją artykułu jest otwarty apel do Ministra Edukacji i Nauki o nadanie w najbliższej aktualizacji ministerialnego wykazu czasopism 200 punktów czasopismu „Studia Historiae Scientiarum” i 140 czasopismu „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, gdyż czasopisma te, poświęcone tematyce historii nauki, nie ustępuję pod względem osiągnięć polskim czasopismom historycznym, które uzyskały już 200 i 140 punktów decyzją Ministra Edukacji i Nauki z dnia 17 lipca 2023.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483816","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.001.17692
Michał Kokowski
Naszkicowano dziesiąty etap rozwijania czasopisma Studia Historiae Scientiarum (wcześniejsza nazwa Prace Komisji Historii Nauki PAU). Podano m.in. informacje o ewaluacji czasopisma w „ICI Master Journal List 2021” (koniec 2022 r.), CWTS Journal Indicators 2022 (5 czerwca 2023), w SCImago Journal Rankings 2022 (oparty o dane z bazy Scopus z kwietnia 2023) oraz w Scopus 2022 (aktualizacja 5 czerwca 2023 r.), a także liczbie zagranicznych autorów i recenzentów bieżącego tomu czasopisma.
概述了《Studia Historiae Scientiarum》（原名《Prace Komisji Historii Nauki PAU》）期刊发展的第十个阶段。除其他事项外，还介绍了在 "2021 年 ICI 期刊主目录"（2022 年底）、CWTS 期刊主目录（5 年后(2022 年年底）、《2022 年 CWTS 期刊指标》（2023 年 6 月 5 日）、《2022 年 SCImago 期刊排名》（基于 2023 年 4 月 Scopus 数据库数据）和《2022 年 Scopus 期刊排名》（2023 年 6 月 5 日更新）中的评价信息，以及该期刊本卷的外国作者和审稿人数量。
{"title":"Ewolucyjna transformacja czasopisma. Część 10","authors":"Michał Kokowski","doi":"10.4467/2543702xshs.23.001.17692","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.001.17692","url":null,"abstract":"Naszkicowano dziesiąty etap rozwijania czasopisma Studia Historiae Scientiarum (wcześniejsza nazwa Prace Komisji Historii Nauki PAU). Podano m.in. informacje o ewaluacji czasopisma w „ICI Master Journal List 2021” (koniec 2022 r.), CWTS Journal Indicators 2022 (5 czerwca 2023), w SCImago Journal Rankings 2022 (oparty o dane z bazy Scopus z kwietnia 2023) oraz w Scopus 2022 (aktualizacja 5 czerwca 2023 r.), a także liczbie zagranicznych autorów i recenzentów bieżącego tomu czasopisma.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483719","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.015.17706
Marcin Krasnodębski
Sanfte Chemie, czyli miękka chemia, to koncepcja naukowo-filozoficzna opracowana w latach 80. XX w. pod auspicjami niemieckiej partii Zielonych (Die Grünen). Jej celem była całkowita i głęboko idąca przebudowa w duchu ekologicznym nie tylko przemysłu chemicznego, ale i nauk chemicznych jako takich. Sympatycy miękkiej chemii wzywali do ukucia nowej metody naukowej krytykując supremację tego, co określali mianem baconowsko-kartezjańskiej filozofii nauki. Mimo że sam projekt szybko wypadł z łask władz partii ze względu na jego radykalizm, historia fundamentów epistemologicznych, na których zbudowana została miękka chemia daje wgląd w wizję nauk chemicznych proponowaną przez pionierów ruchów ekologicznych oraz twórców koncepcji takich jak sustainability. Artykuł poddaje analizie źródła sanfte Chemie, naświetlając mnogość i złożoność różnorodnych tradycji naukowych, filozoficznych, politycznych i ideologicznych, z których czerpali jej twórcy. Zbadanie narracji snutych na temat nauk empirycznych w pracach na temat miękkiej chemii pozwala lepiej zrozumieć późniejsze wybory polityczne dotyczące nauki, przemysłu i środowiska u naszych zachodnich sąsiadów. Co więcej, wydaje się, że nietypowy kontekst, z których wyrosła sanfte Chemie, daje jej przewagę nad późniejszymi modnymi trendami w naukach chemicznych, takimi jak zielona chemia, które często funkcjonują w filozoficznej próżni. Celem artykułu jest postawienie pytania o relację pomiędzy filozofią a praktyką nauki i przede wszystkim o to, czy inna chemia jest możliwa.
{"title":"Ideologiczne, polityczne i filozoficzne podstawy polityki naukowej i przemysłowej niemieckiej partii Zielonych w latach 80. i 90. XX w.: przypadek „miękkiej chemii” (sanfte Chemie)","authors":"Marcin Krasnodębski","doi":"10.4467/2543702xshs.23.015.17706","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.015.17706","url":null,"abstract":"Sanfte Chemie, czyli miękka chemia, to koncepcja naukowo-filozoficzna opracowana w latach 80. XX w. pod auspicjami niemieckiej partii Zielonych (Die Grünen). Jej celem była całkowita i głęboko idąca przebudowa w duchu ekologicznym nie tylko przemysłu chemicznego, ale i nauk chemicznych jako takich. Sympatycy miękkiej chemii wzywali do ukucia nowej metody naukowej krytykując supremację tego, co określali mianem baconowsko-kartezjańskiej filozofii nauki. Mimo że sam projekt szybko wypadł z łask władz partii ze względu na jego radykalizm, historia fundamentów epistemologicznych, na których zbudowana została miękka chemia daje wgląd w wizję nauk chemicznych proponowaną przez pionierów ruchów ekologicznych oraz twórców koncepcji takich jak sustainability. Artykuł poddaje analizie źródła sanfte Chemie, naświetlając mnogość i złożoność różnorodnych tradycji naukowych, filozoficznych, politycznych i ideologicznych, z których czerpali jej twórcy. Zbadanie narracji snutych na temat nauk empirycznych w pracach na temat miękkiej chemii pozwala lepiej zrozumieć późniejsze wybory polityczne dotyczące nauki, przemysłu i środowiska u naszych zachodnich sąsiadów. Co więcej, wydaje się, że nietypowy kontekst, z których wyrosła sanfte Chemie, daje jej przewagę nad późniejszymi modnymi trendami w naukach chemicznych, takimi jak zielona chemia, które często funkcjonują w filozoficznej próżni. Celem artykułu jest postawienie pytania o relację pomiędzy filozofią a praktyką nauki i przede wszystkim o to, czy inna chemia jest możliwa.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483811","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.006.17697
Anna Martin-Michalska
In his most seminal work, The Structure of Scientific Revolutions, Thomas S. Kuhn advances a notion that science is embedded in historically contingent constellations of practices and ideas. In this view, history is part and parcel of science. Science develops by transforming that, which it emerges from – a theme later picked up by Polish philosopher of science, Stefan Amsterdamski. Kuhn also noticed important parallels between psychological and historical development. These insights have led him to the conclusion that what scientists do and what the science does are two different things. Scientific development is discontinuous in the sense that it cannot be measured by any external standard. Science is therefore its own judge. This paper identifies critical shortcomings of Kuhn’s theory of psychological development, which most affect his vision of scientific development. Subsequently, the problem of development is recast in terms of dynamic system theory or embodied cognition. The ensuing insights are organized into a cyclical model, with two main trajectories: one creative, the other generative. It is argued that the cyclical approach permits to overcome the dualisms, which plagued Kuhn’s original account (engagement versus criticism, creativity versus rule-following, etc.) and to further develop Amsterdamski’s idea that absent universal norms or standards, criticism and rationality are nonetheless possible.
{"title":"Thomas Kuhn, Stefan Amsterdamski, and the Cycles of Scientific Development","authors":"Anna Martin-Michalska","doi":"10.4467/2543702xshs.23.006.17697","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.006.17697","url":null,"abstract":"In his most seminal work, The Structure of Scientific Revolutions, Thomas S. Kuhn advances a notion that science is embedded in historically contingent constellations of practices and ideas. In this view, history is part and parcel of science. Science develops by transforming that, which it emerges from – a theme later picked up by Polish philosopher of science, Stefan Amsterdamski. Kuhn also noticed important parallels between psychological and historical development. These insights have led him to the conclusion that what scientists do and what the science does are two different things. Scientific development is discontinuous in the sense that it cannot be measured by any external standard. Science is therefore its own judge. This paper identifies critical shortcomings of Kuhn’s theory of psychological development, which most affect his vision of scientific development. Subsequently, the problem of development is recast in terms of dynamic system theory or embodied cognition. The ensuing insights are organized into a cyclical model, with two main trajectories: one creative, the other generative. It is argued that the cyclical approach permits to overcome the dualisms, which plagued Kuhn’s original account (engagement versus criticism, creativity versus rule-following, etc.) and to further develop Amsterdamski’s idea that absent universal norms or standards, criticism and rationality are nonetheless possible.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483451","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.007.17698
Veronika Girininkaitė, Andreas Kleinert, Roman Sznajder
In this note we publish a short letter from Leonhard Euler’s son, Johann Albrecht Euler, the Secretary of the Imperial Academy in St. Petersburg, to Marcin Poczobutt-Odlanicki, the Vilnius astronomer. The fate of this letter seemed unknown, but we know its content now. The main news in this correspondence was the discovery of a comet by the astronomer Anders Johan Lexell.
{"title":"An Update of the Paper, ‘On known and less known relations of Leonhard Euler with Poland’ (DOI: 10.4467/23921749SHS.16.005.6148)","authors":"Veronika Girininkaitė, Andreas Kleinert, Roman Sznajder","doi":"10.4467/2543702xshs.23.007.17698","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.007.17698","url":null,"abstract":"In this note we publish a short letter from Leonhard Euler’s son, Johann Albrecht Euler, the Secretary of the Imperial Academy in St. Petersburg, to Marcin Poczobutt-Odlanicki, the Vilnius astronomer. The fate of this letter seemed unknown, but we know its content now. The main news in this correspondence was the discovery of a comet by the astronomer Anders Johan Lexell.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483717","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-05DOI: 10.4467/2543702xshs.23.002.17693
Pierre Curie, Andrzej Ziółkowski
W pracy klasyczne pojęcie symetrii ograniczone do obiektów geometrycznych (figur, brył), znajdujące swoje źródło w antycznej Grecji, zostało rozszerzone tak, by możliwe było badanie symetrii innych rodzajów obiektów. Poprzez wprowadzenie pojęcia granicznych grup punktowych i elementów kinematycznych charakteryzujących obiekt, którego symetria jest badana, określono, jakiego typu symetrie wykazują pole elektryczne i pole magnetyczne. Ustalono, że aby możliwe było zachodzenie jakiegoś zjawiska, to charakterystyczna symetria ośrodka musi być zgodna z charakterystyczną symetrią występującego w nim zjawiska. Stwierdzono, także, że elementy symetrii przyczyn muszą znaleźć odzwierciedlenie w symetrii wywołanych skutków.
{"title":"O symetrii zjawisk fizycznych, symetrii pola elektrycznego i pola magnetycznego","authors":"Pierre Curie, Andrzej Ziółkowski","doi":"10.4467/2543702xshs.23.002.17693","DOIUrl":"https://doi.org/10.4467/2543702xshs.23.002.17693","url":null,"abstract":"W pracy klasyczne pojęcie symetrii ograniczone do obiektów geometrycznych (figur, brył), znajdujące swoje źródło w antycznej Grecji, zostało rozszerzone tak, by możliwe było badanie symetrii innych rodzajów obiektów. Poprzez wprowadzenie pojęcia granicznych grup punktowych i elementów kinematycznych charakteryzujących obiekt, którego symetria jest badana, określono, jakiego typu symetrie wykazują pole elektryczne i pole magnetyczne. Ustalono, że aby możliwe było zachodzenie jakiegoś zjawiska, to charakterystyczna symetria ośrodka musi być zgodna z charakterystyczną symetrią występującego w nim zjawiska. Stwierdzono, także, że elementy symetrii przyczyn muszą znaleźć odzwierciedlenie w symetrii wywołanych skutków.","PeriodicalId":36875,"journal":{"name":"Studia Historiae Scientiarum","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135483598","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：