The content-related scope of the article includes primarily an attempt to take a broad look at the issues of research topics undertaken in research on sustainable development of rural areas. This topic is of great importance in the context of global environmental problems and various concepts of the ‘green deal’ included in the development policies of countries, primarily the EU member states. These issues were the subject of considerations during the 30th Annual Colloquium of the Commission on the Sustainability of Rural Systems of the International Geographical Union, which took place on June 5–9, 2023 at the University of Lodz, at the Faculty of Geographical Sciences. To comprehensively identify the topic, the methodology of content analysis of the abstracts submitted by the authors was used. This approach and the analysis of the sample of research papers presented at the conference made it possible to identify key issues related to sustainable development of rural areas. The approach used shed light on the relationship between society and nature, and revealed a variety of perspectives and solutions proposed by researchers from around the world. An attempt to integrate the thoughts of many scientists (conference participants) and highlight basic issues in the field of sustainable development of rural areas led to the construction of a model of environmental research in relation to the geographical specificity of understanding reality. This specific thought study (synthesis of views) highlights the importance of different perspectives and knowledge systems in understanding the foundations of sustainable rural development. The content-related analysis of the conference abstracts revealed four groups of processes influencing the sustainable development of rural areas, i.e. exploitation of natural resources and its social context, changes in land use, building social awareness of environmental threats and the evolution of connections between urban and rural areas.
{"title":"Clashes of knowledge: ‘Green deal’ concepts and challenges for sustainable rural systems","authors":"Marcin Wójcik, Karolina Dmochowska-Dudek","doi":"10.12657/czageo-95-14","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-14","url":null,"abstract":"The content-related scope of the article includes primarily an attempt to take a broad look at the issues of research topics undertaken in research on sustainable development of rural areas. This topic is of great importance in the context of global environmental problems and various concepts of the ‘green deal’ included in the development policies of countries, primarily the EU member states. These issues were the subject of considerations during the 30th Annual Colloquium of the Commission on the Sustainability of Rural Systems of the International Geographical Union, which took place on June 5–9, 2023 at the University of Lodz, at the Faculty of Geographical Sciences. To comprehensively identify the topic, the methodology of content analysis of the abstracts submitted by the authors was used. This approach and the analysis of the sample of research papers presented at the conference made it possible to identify key issues related to sustainable development of rural areas. The approach used shed light on the relationship between society and nature, and revealed a variety of perspectives and solutions proposed by researchers from around the world. An attempt to integrate the thoughts of many scientists (conference participants) and highlight basic issues in the field of sustainable development of rural areas led to the construction of a model of environmental research in relation to the geographical specificity of understanding reality. This specific thought study (synthesis of views) highlights the importance of different perspectives and knowledge systems in understanding the foundations of sustainable rural development. The content-related analysis of the conference abstracts revealed four groups of processes influencing the sustainable development of rural areas, i.e. exploitation of natural resources and its social context, changes in land use, building social awareness of environmental threats and the evolution of connections between urban and rural areas.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"108 19","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141666029","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The objective of the study was to characterise the thermal and precipitation conditions in Poland during the long May weekend and to determine their circulation conditions. This study was based on mean daily air temperature values and daily precipitation totals for the period of 1–3 May in the years 1966–2023. The data were obtained from the resources of the Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute, and made it possible to calculate the mean air temperature for long May weekends in all stations, as well as the precipitation totals. The study revealed the spatial variability of thermal conditions during the May weekend in Poland. The coolest areas were north- ern regions, and particularly the Baltic coast, because of the cooling effect of the sea. The warmest regions were the southern and southwestern areas of the country. Spatial variability was also observed for the precipitation totals. The lowest totals were primarily recorded in central Poland and in the northern regions. Three groups of May weekends were designated in the years under study. The first group was characterised by lower than average air temperature, but higher precipitation, the second one by lower than average air temperature and lower precipitation, and in the third group air temperature was high- er than the average, and precipitation was lower. Each of the types was characterised by a different baric situation.
{"title":"Thermal and precipitation conditions during the long May weekend in Poland and their circulation condition","authors":"Karolina Mendel, A. Tomczyk, Olga Schevchenko","doi":"10.12657/czageo-95-12","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-12","url":null,"abstract":"The objective of the study was to characterise the thermal and precipitation conditions in Poland during the long May weekend and to determine their circulation conditions. This study was based on mean daily air temperature values and daily precipitation totals for the period of 1–3 May in the years 1966–2023. The data were obtained from the resources of the Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute, and made it possible to calculate the mean air temperature for long May weekends in all stations, as well as the precipitation totals. The study revealed the spatial variability of thermal conditions during the May weekend in Poland. The coolest areas were north- ern regions, and particularly the Baltic coast, because of the cooling effect of the sea. The warmest regions were the southern and southwestern areas of the country. Spatial variability was also observed for the precipitation totals. The lowest totals were primarily recorded in central Poland and in the northern regions. Three groups of May weekends were designated in the years under study. The first group was characterised by lower than average air temperature, but higher precipitation, the second one by lower than average air temperature and lower precipitation, and in the third group air temperature was high- er than the average, and precipitation was lower. Each of the types was characterised by a different baric situation.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"54 s266","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141683020","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Wiele miast na całym świecie zostało zbudowanych nad rzekami. Rzeka stanowiła ważny czynnik ich rozwoju i dobrobytu, z drugiej strony była źródłem licznych niebezpieczeństw, np. podtopień czy też katastrofalnych powodzi. Przewidywania naukowców jasno wskazują, iż rzeki, szczególnie w miastach europejskich, mogą coraz częściej występować ze swoich brzegów, co jest skutkiem zmian klimatycznych obserwowanych na całym świecie. Miasta starają się chronić przed tymi zdarzeniami, stosując zróżnicowane narzędzia. Szczególnie popularne są rozwiązania inżynieryjne, coraz częściej jednak do ochrony miast przed skutkami powodzi wykorzystuje się rozwiązania bardziej przyjazne zarówno środowisku, jak i ludziom, należące do tzw. zielonej infrastruktury. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat narzędzi obecnie implementowanych na terenie Nowego Jorku, stanowiących element adaptacji do zmian klimatycznych miasta, przy uruchomieniu procesów o charakterze rewitalizacji. Badania oparto na analizach epistemologicznych oraz wizjach terenowych czerech nadbrzeżnych przestrzeni parkowych. Konsekwentnie realizowane działania, ukierunkowane na budowanie odporności miejskiej, przyczyniają się do przeobrażenia poprzemysłowego nabrzeża w sieć powiązanych ze sobą parków miejskich. W parkach stosuje się najnowsze rozwiązania typu NBS (ang. Nature-Based Solutions) służące zwiększeniu bioróżnorodności w mieście oraz odbudowie istniejących tu wcześniej ekosystemów. Zidentyfikowane rozwiązania mogą być przykładem dla wielu polskich miast nadrzecznych, w jaki sposób rewitalizować nabrzeża, jednocześnie wzmacniając odporność miasta wobec zdarzeń o charakterze powodzi.
{"title":"Budowanie powodziowej odporności miast na przykładzie nowych inwestycji na terenie Nowego Jorku","authors":"A. Dudzińska-Jarmolińska, K. Jasińska","doi":"10.12657/czageo-95-11","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-11","url":null,"abstract":"Wiele miast na całym świecie zostało zbudowanych nad rzekami. Rzeka stanowiła ważny czynnik ich rozwoju i dobrobytu, z drugiej strony była źródłem licznych niebezpieczeństw, np. podtopień czy też katastrofalnych powodzi. Przewidywania naukowców jasno wskazują, iż rzeki, szczególnie w miastach europejskich, mogą coraz częściej występować ze swoich brzegów, co jest skutkiem zmian klimatycznych obserwowanych na całym świecie. Miasta starają się chronić przed tymi zdarzeniami, stosując zróżnicowane narzędzia. Szczególnie popularne są rozwiązania inżynieryjne, coraz częściej jednak do ochrony miast przed skutkami powodzi wykorzystuje się rozwiązania bardziej przyjazne zarówno środowisku, jak i ludziom, należące do tzw. zielonej infrastruktury. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat narzędzi obecnie implementowanych na terenie Nowego Jorku, stanowiących element adaptacji do zmian klimatycznych miasta, przy uruchomieniu procesów o charakterze rewitalizacji. Badania oparto na analizach epistemologicznych oraz wizjach terenowych czerech nadbrzeżnych przestrzeni parkowych. Konsekwentnie realizowane działania, ukierunkowane na budowanie odporności miejskiej, przyczyniają się do przeobrażenia poprzemysłowego nabrzeża w sieć powiązanych ze sobą parków miejskich. W parkach stosuje się najnowsze rozwiązania typu NBS (ang. Nature-Based Solutions) służące zwiększeniu bioróżnorodności w mieście oraz odbudowie istniejących tu wcześniej ekosystemów. Zidentyfikowane rozwiązania mogą być przykładem dla wielu polskich miast nadrzecznych, w jaki sposób rewitalizować nabrzeża, jednocześnie wzmacniając odporność miasta wobec zdarzeń o charakterze powodzi.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"118 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141682071","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jakość wody w małych ciekach ma istotny wpływ na stan całego systemu rzecznego. Jedną z małych zlewni w aglomeracji poznańskiej, podlegającą różnokierunkowym przekształceniom antropogenicznym, jest zlewnia Junikowskiego Strumienia o powierzchni 48,9 km2, którą odwadnia ciek o długości 12,1 km. Celem pracy było rozpoznanie zróżnicowania właściwości fizykochemicznych wody w profilu podłużnym cieku oraz wskazanie źródeł dostawy substancji rozpuszczonych i ognisk zanieczyszczeń w zlewni. Charakterystykę właściwości fizykochemicznych wód Junikowskiego Strumienia przeprowadzono w oparciu o wyniki analiz hydrochemicznych z profilowań hydrochemicznych przeprowadzonych wiosną 2021 r. i latem 2023 r. Na podstawie badań wód Junikowskiego Strumienia wskazano strefy najbardziej narażone na zanieczyszczenia w zlewni, są to: początek cieku w okolicach lotniska Poznań-Ławica, środkowa część zlewni (od ul. Grunwaldzkiej do linii kolejowej Poznań–Berlin) oraz dolny bieg cieku na terenie Lubonia (od autostrady A2 do ujścia cieku do Warty). Wśród ognisk zanieczyszczeń wyróżniają się wody spływu powierzchniowego z zanieczyszczonych powierzchni uszczelnionych, oddziaływanie infrastruktury komunikacyjnej oraz punktowa dostawa ścieków bytowych. Ograniczaniu rozprzestrzenienia zanieczyszczeń i samooczyszczaniu wody sprzyja litologia osadów oraz zbiorowiska roślinne w dwóch seminaturalnych odcinkach doliny rzecznej, tj. w Lasku Marcelińskim i na Szachtach. Skład chemiczny wód Junikowskiego Strumienia pozwala na ocenę obecnego stopnia antropopresji, co można wykorzystać w zintegrowanym zarządzaniu zasobami wodnymi oraz w zagospodarowaniu zlewni w celu poprawy stanu wody w ciekach w zmieniających się warunkach klimatycznych i urbanistycznych.
{"title":"Kształtowanie jakości wody w Junikowskim Strumieniu na obszarze aglomeracji poznańskiej","authors":"M. Mazurek","doi":"10.12657/czageo-95-13","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-13","url":null,"abstract":"Jakość wody w małych ciekach ma istotny wpływ na stan całego systemu rzecznego. Jedną z małych zlewni w aglomeracji poznańskiej, podlegającą różnokierunkowym przekształceniom antropogenicznym, jest zlewnia Junikowskiego Strumienia o powierzchni 48,9 km2, którą odwadnia ciek o długości 12,1 km. Celem pracy było rozpoznanie zróżnicowania właściwości fizykochemicznych wody w profilu podłużnym cieku oraz wskazanie źródeł dostawy substancji rozpuszczonych i ognisk zanieczyszczeń w zlewni. Charakterystykę właściwości fizykochemicznych wód Junikowskiego Strumienia przeprowadzono w oparciu o wyniki analiz hydrochemicznych z profilowań hydrochemicznych przeprowadzonych wiosną 2021 r. i latem 2023 r. Na podstawie badań wód Junikowskiego Strumienia wskazano strefy najbardziej narażone na zanieczyszczenia w zlewni, są to: początek cieku w okolicach lotniska Poznań-Ławica, środkowa część zlewni (od ul. Grunwaldzkiej do linii kolejowej Poznań–Berlin) oraz dolny bieg cieku na terenie Lubonia (od autostrady A2 do ujścia cieku do Warty). Wśród ognisk zanieczyszczeń wyróżniają się wody spływu powierzchniowego z zanieczyszczonych powierzchni uszczelnionych, oddziaływanie infrastruktury komunikacyjnej oraz punktowa dostawa ścieków bytowych. Ograniczaniu rozprzestrzenienia zanieczyszczeń i samooczyszczaniu wody sprzyja litologia osadów oraz zbiorowiska roślinne w dwóch seminaturalnych odcinkach doliny rzecznej, tj. w Lasku Marcelińskim i na Szachtach. Skład chemiczny wód Junikowskiego Strumienia pozwala na ocenę obecnego stopnia antropopresji, co można wykorzystać w zintegrowanym zarządzaniu zasobami wodnymi oraz w zagospodarowaniu zlewni w celu poprawy stanu wody w ciekach w zmieniających się warunkach klimatycznych i urbanistycznych.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":" 19","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141680764","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Opracowanie stanowi charakterystykę warunków funkcjonowania zespołu wypływów wód podziemnych zasilanych naporowymi wodami czwartorzędowymi z piaszczystych utworów śródglinowych w okolicy miejscowości Żeromin, w pobliżu Tuszyna. Jego głównym celem poza identyfikacją zmienności wydajności wypływów oraz temperatury, konduktywności i odczynu ich wód było ustalenie genezy i stopnia przekształcenia badanych wypływów w kompleksie Źródeł Królewskich. Jeden z wypływów to de facto wylot z systemu odwodnienia okolicznych pól, na co wskazuje odmienność cech fizycznych i chemicznych wypływającej z niego wody w stosunku do pozostałych. Powstanie wypływów zostało najprawdopodobniej indukowane przypadkowo przez działalność ludzką podczas prac melioracyjnych i/lub w czasie budowy wodociągu Sulejów–Łódź. Antropogeniczna geneza źródeł skłania do refleksji nad możliwymi konsekwencjami spożywania wody z niektórych wypływów (w szczególności pochodzącej z systemów melioracyjnych), zawierającej okresowo resztki nawozów i środków ochrony roślin.
{"title":"Geneza i charakterystyka wypływów kompleksu Źródeł Królewskich w Żerominie","authors":"A. Bartnik, P. Tomalski","doi":"10.12657/czageo-95-10","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-10","url":null,"abstract":"Opracowanie stanowi charakterystykę warunków funkcjonowania zespołu wypływów wód podziemnych zasilanych naporowymi wodami czwartorzędowymi z piaszczystych utworów śródglinowych w okolicy miejscowości Żeromin, w pobliżu Tuszyna. Jego głównym celem poza identyfikacją zmienności wydajności wypływów oraz temperatury, konduktywności i odczynu ich wód było ustalenie genezy i stopnia przekształcenia badanych wypływów w kompleksie Źródeł Królewskich. Jeden z wypływów to de facto wylot z systemu odwodnienia okolicznych pól, na co wskazuje odmienność cech fizycznych i chemicznych wypływającej z niego wody w stosunku do pozostałych. Powstanie wypływów zostało najprawdopodobniej indukowane przypadkowo przez działalność ludzką podczas prac melioracyjnych i/lub w czasie budowy wodociągu Sulejów–Łódź. Antropogeniczna geneza źródeł skłania do refleksji nad możliwymi konsekwencjami spożywania wody z niektórych wypływów (w szczególności pochodzącej z systemów melioracyjnych), zawierającej okresowo resztki nawozów i środków ochrony roślin.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"09 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140984135","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Obserwowana od końca lat 80. XX w. zmiana klimatu w Polsce polegająca na istotnym wzroście temperatury powietrza prowadzi do zmiany funkcjonowania środowiska hydrologicznego, w tym sposobu zasilania rzek i wysokości oraz rozkładu odpływu w cyklu rocznym. Celem pracy jest przedstawienie przestrzennego zróżnicowania niepewności reżimu odpływu rzek i jej zmian w Polsce w latach 1951–2020 na podstawie miary opartej na teorii entropii informacji Shannona. Ustalono stopień niepewności odpływu w cyklu rocznym w całym wieloleciu 1951–2020 oraz w dwóch podokresach: przed silnym wzrostem temperatury powietrza (1951–1988) i w jego czasie (1988–2020). Po roku 1988 nastąpił wzrost niepewności i wyrównanie rozkładu odpływu rzek w przypadku 86% przekrojów wodowskazowych w dorzeczu Wisły, istotny statystycznie we wschodniej części dorzecza. Natomiast odpływ większości rzek w dorzeczu Odry (61%) wykazał nieistotny statystycznie spadek entropii rozkładu odpływu. Do przyczyn takich zmian należy zaliczyć przestrzenne zróżnicowanie zmian wysokości odpływu i jego struktury w okresie ocieplenia. Entropia rozkładu informująca o sezonowości odpływu może być przydatną miarą charakteryzującą reżim odpływu i jego transformację w warunkach zmiany klimatu. Na zmianę reżimu odpływu najbardziej narażone są rzeki o reżimie niwalnym, zwłaszcza niwalnym silnie wykształconym, oraz reżimach złożonych: niwalno-pluwialnym i pluwialno-niwalnym.
{"title":"Niepewność reżimu odpływu rzek w Polsce w warunkach ocieplenia klimatu","authors":"D. Wrzesiński, Wiktoria Brzezińska","doi":"10.12657/czageo-95-08","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-08","url":null,"abstract":"Obserwowana od końca lat 80. XX w. zmiana klimatu w Polsce polegająca na istotnym wzroście temperatury powietrza prowadzi do zmiany funkcjonowania środowiska hydrologicznego, w tym sposobu zasilania rzek i wysokości oraz rozkładu odpływu w cyklu rocznym. Celem pracy jest przedstawienie przestrzennego zróżnicowania niepewności reżimu odpływu rzek i jej zmian w Polsce w latach 1951–2020 na podstawie miary opartej na teorii entropii informacji Shannona. Ustalono stopień niepewności odpływu w cyklu rocznym w całym wieloleciu 1951–2020 oraz w dwóch podokresach: przed silnym wzrostem temperatury powietrza (1951–1988) i w jego czasie (1988–2020). Po roku 1988 nastąpił wzrost niepewności i wyrównanie rozkładu odpływu rzek w przypadku 86% przekrojów wodowskazowych w dorzeczu Wisły, istotny statystycznie we wschodniej części dorzecza. Natomiast odpływ większości rzek w dorzeczu Odry (61%) wykazał nieistotny statystycznie spadek entropii rozkładu odpływu. Do przyczyn takich zmian należy zaliczyć przestrzenne zróżnicowanie zmian wysokości odpływu i jego struktury w okresie ocieplenia. Entropia rozkładu informująca o sezonowości odpływu może być przydatną miarą charakteryzującą reżim odpływu i jego transformację w warunkach zmiany klimatu. Na zmianę reżimu odpływu najbardziej narażone są rzeki o reżimie niwalnym, zwłaszcza niwalnym silnie wykształconym, oraz reżimach złożonych: niwalno-pluwialnym i pluwialno-niwalnym.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":" 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140994109","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Czarna Woda zwana również Czarną Wdą płynie w głębokiej dolinie – rynnie Jeziora Dobrego. W jej zlewni występują dwa duże obszary źródliskowe. Jedno ze źródlisk znajduje się w pobliżu dawnej kaszubskiej osady Trzy Młyny. Warunki geomorfologiczne, hydrogeologiczne i hydrograficzne tego terenu sprawiają, że od prawie 200 lat wody tego źródliska są wykorzystywane do hodowli ryb. Jednocześnie jest to teren chroniony prawem, znajduje się bowiem w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej, obszaru Natura 2000 Trzy Młyny PLH220029 oraz rezerwatu leśnego Źródliska Czarnej Wody. Źródliska Czarnej Wody zasilane są wodami infiltracyjnymi poprzez rozbudowany system cyrkulacji wód podziemnych, połączony z czwartorzędowym poziomem wodonośnym. Głównym czynnikiem kształtującym reżim źródeł Czarnej Wody jest infiltracja. Teren rezerwatu jest bardzo zróżnicowany, a na uwagę zasługuje tu silna erozja wsteczna, będąca efektem intensywnego wypływu wód ze źródlisk. Badania wydajności wypływów przeprowadzano patrolowo w roku 2009 (PIG-PIB) i 2015 (Katedra Hydrologii). Próbki do analiz chemicznych (NO2, NO3, NH4, SO4 i Cl) pobrano tylko w 2009 r. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń można stwierdzić, że wydajność źródlisk Czarnej Wody (wszystkich wypływów) wynosi około 152 dm3∙s−1, a po uwzględnieniu dodatkowego zasilania na obszarze alimentacji może przekraczać 167 dm3∙s−1. Szacuje się, że prawie wszystkie te wody odprowadzane są przez źródła znajdujące się w rezerwacie. Według pomiarów patrolowych ilość wody źródlanej wynosi około 116 dm3∙s−1. Jak wykazano, wody źródlisk Czarnej Wody pochodzące z międzymorenowego poziomu wodonośnego są odporne na antropopresję. Ich skład chemiczny jest najczęściej zbliżony do naturalnego tła (tab. 4). Jedynie w przypadku dwóch źródeł stwierdzono nieznaczny wzrost zawartości związków azotu oraz chlorków i siarczanów.
{"title":"Zasilanie, wydajność i cechy hydrochemiczne wód źródeł Czarnej Wody","authors":"J. Fac-Beneda, M. Lidzbarski","doi":"10.12657/czageo-95-09","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-09","url":null,"abstract":"Czarna Woda zwana również Czarną Wdą płynie w głębokiej dolinie – rynnie Jeziora Dobrego. W jej zlewni występują dwa duże obszary źródliskowe. Jedno ze źródlisk znajduje się w pobliżu dawnej kaszubskiej osady Trzy Młyny. Warunki geomorfologiczne, hydrogeologiczne i hydrograficzne tego terenu sprawiają, że od prawie 200 lat wody tego źródliska są wykorzystywane do hodowli ryb. Jednocześnie jest to teren chroniony prawem, znajduje się bowiem w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy Darżlubskiej, obszaru Natura 2000 Trzy Młyny PLH220029 oraz rezerwatu leśnego Źródliska Czarnej Wody. Źródliska Czarnej Wody zasilane są wodami infiltracyjnymi poprzez rozbudowany system cyrkulacji wód podziemnych, połączony z czwartorzędowym poziomem wodonośnym. Głównym czynnikiem kształtującym reżim źródeł Czarnej Wody jest infiltracja. Teren rezerwatu jest bardzo zróżnicowany, a na uwagę zasługuje tu silna erozja wsteczna, będąca efektem intensywnego wypływu wód ze źródlisk. Badania wydajności wypływów przeprowadzano patrolowo w roku 2009 (PIG-PIB) i 2015 (Katedra Hydrologii). Próbki do analiz chemicznych (NO2, NO3, NH4, SO4 i Cl) pobrano tylko w 2009 r. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń można stwierdzić, że wydajność źródlisk Czarnej Wody (wszystkich wypływów) wynosi około 152 dm3∙s−1, a po uwzględnieniu dodatkowego zasilania na obszarze alimentacji może przekraczać 167 dm3∙s−1. Szacuje się, że prawie wszystkie te wody odprowadzane są przez źródła znajdujące się w rezerwacie. Według pomiarów patrolowych ilość wody źródlanej wynosi około 116 dm3∙s−1. Jak wykazano, wody źródlisk Czarnej Wody pochodzące z międzymorenowego poziomu wodonośnego są odporne na antropopresję. Ich skład chemiczny jest najczęściej zbliżony do naturalnego tła (tab. 4). Jedynie w przypadku dwóch źródeł stwierdzono nieznaczny wzrost zawartości związków azotu oraz chlorków i siarczanów.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":" 16","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140993969","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W pracy przedstawiono zróżnicowanie, funkcje i znaczenie wypływów wód podziemnych w obrębie jednostki administracyjnej na przykładzie województwa pomorskiego. Realizację celu rozpoczęto od określenia stanu zinwentaryzowania źródeł na terenie województwa (aktualnie jest ich ponad 1300), a w dalszym etapie rozpoznania ich roli w środowisku geograficznym przy uwzględnieniu aspektu przyrodniczego, społecznego, kulturowego i sposobów wykorzystania gospodarczego. Materiał wyjściowy uzyskano w oparciu o kwerendę danych archiwalnych, interpretację map topograficznych i tematycznych oraz patrolowe badania terenowe przeprowadzone w latach 2006–2022. Stwierdzono, że na terenie objętym badaniem źródła pełnią zróżnicowane funkcje. Inicjują odpływ potamiczny (np. Źródła Roztoka, Źródliska Czarnej Wody), kształtują krajobraz i są ostoją bioróżnorodności (np. Karwickie Źródliska, Źródliska w Dolinie Ewy, Staniszewskie Zdroje). Reprezentują zabytki dziedzictwa religijno-kulturowego, w których woda uznawana jest za świętą (np. Matemblewo, Swarzewo, Piaseczno). W kontekście znaczenia użytkowego udokumentowano wykorzystanie gospodarcze wód źródlanych do napędzania młynów i kuźni wodnych (np. Siemianice, Górczyn, Źródła Studnicy), elektrowni (Staniszewskie Zdroje), a także stawów rybnych (Świecino). Wody źródlane ujmowane są też w celu zaopatrzenia w wodę pitną (Kętrzyno itd.).
{"title":"Znaczenie, wykorzystanie i ochrona wypływów wód podziemnych w województwie pomorskim","authors":"I. Chlost, J. Fac-Beneda","doi":"10.12657/czageo-95-07","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-07","url":null,"abstract":"W pracy przedstawiono zróżnicowanie, funkcje i znaczenie wypływów wód podziemnych w obrębie jednostki administracyjnej na przykładzie województwa pomorskiego. Realizację celu rozpoczęto od określenia stanu zinwentaryzowania źródeł na terenie województwa (aktualnie jest ich ponad 1300), a w dalszym etapie rozpoznania ich roli w środowisku geograficznym przy uwzględnieniu aspektu przyrodniczego, społecznego, kulturowego i sposobów wykorzystania gospodarczego. Materiał wyjściowy uzyskano w oparciu o kwerendę danych archiwalnych, interpretację map topograficznych i tematycznych oraz patrolowe badania terenowe przeprowadzone w latach 2006–2022. Stwierdzono, że na terenie objętym badaniem źródła pełnią zróżnicowane funkcje. Inicjują odpływ potamiczny (np. Źródła Roztoka, Źródliska Czarnej Wody), kształtują krajobraz i są ostoją bioróżnorodności (np. Karwickie Źródliska, Źródliska w Dolinie Ewy, Staniszewskie Zdroje). Reprezentują zabytki dziedzictwa religijno-kulturowego, w których woda uznawana jest za świętą (np. Matemblewo, Swarzewo, Piaseczno). W kontekście znaczenia użytkowego udokumentowano wykorzystanie gospodarcze wód źródlanych do napędzania młynów i kuźni wodnych (np. Siemianice, Górczyn, Źródła Studnicy), elektrowni (Staniszewskie Zdroje), a także stawów rybnych (Świecino). Wody źródlane ujmowane są też w celu zaopatrzenia w wodę pitną (Kętrzyno itd.).","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":" 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140990915","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W artykule podjęto próbę analizy oraz oceny zabudowy i zagospodarowania kampusu uniwersyteckiego Morasko w Poznaniu, pod względem zgodności z założeniami koncepcji obszaru zrównoważonej innowacji (Sustainable Innovation Zone), zaproponowanej przez Weissa (2016, 2023). W badaniach nawiązano także do opisanych w literaturze modelowych rozwiązań w zakresie kreowania dzielnic innowacji, opierając się głównie na propozycjach Katza i Wagnera (2014). Realizacja celu postawionego w artykule była możliwa dzięki przyjęciu podejścia badawczego, opierającego się na metodzie studium przypadku (case study). Pozwoliło to na przeprowadzenie pogłębionej charakterystyki kampusu uniwersyteckiego w oparciu o analizę danych zastanych, przy zastosowaniu metody typu desk research. Szczególne znaczenie miała jednak metoda inwentaryzacji urbanistycznej, która posłużyła do zebrania informacji źródłowych dotyczących aktualnego stanu zagospodarowania i użytkowania terenu zajmowanego przez kampus. Uzyskane wyniki badań wskazują na występowanie przejawów wdrażania założeń koncepcji obszaru zrównoważonej innowacji w odniesieniu do wybranych przestrzeni publicznych i dziedzińców budynków uniwersyteckich. Dostrzeżono ponadto podejmowanie pierwszych prób stosowania zrównoważonych innowacji w budynkach w postaci zielonych dachów, zielonych ścian i instalacji paneli fotowoltaicznych. Wdrażane inicjatywy mają charakter wyłącznie pilotażowy. Można jednak przyjąć, że rosnący wpływ polityki opierającej się na zrównoważonym rozwoju przejawiać się będzie w kolejnych inicjatywach podejmowanych przez władze Uniwersytetu w najbliższym czasie.
{"title":"Przemiany struktury funkcjonalno-przestrzennej miast w kierunku obszaru zrównoważonej innowacji (Sustainable Innovation Zone) – przykład kampusu Morasko w Poznaniu","authors":"M. Męczyński, Przemysław Ciesiółka, M. Weiss","doi":"10.12657/czageo-95-06","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-06","url":null,"abstract":"W artykule podjęto próbę analizy oraz oceny zabudowy i zagospodarowania kampusu uniwersyteckiego Morasko w Poznaniu, pod względem zgodności z założeniami koncepcji obszaru zrównoważonej innowacji (Sustainable Innovation Zone), zaproponowanej przez Weissa (2016, 2023). W badaniach nawiązano także do opisanych w literaturze modelowych rozwiązań w zakresie kreowania dzielnic innowacji, opierając się głównie na propozycjach Katza i Wagnera (2014). Realizacja celu postawionego w artykule była możliwa dzięki przyjęciu podejścia badawczego, opierającego się na metodzie studium przypadku (case study). Pozwoliło to na przeprowadzenie pogłębionej charakterystyki kampusu uniwersyteckiego w oparciu o analizę danych zastanych, przy zastosowaniu metody typu desk research. Szczególne znaczenie miała jednak metoda inwentaryzacji urbanistycznej, która posłużyła do zebrania informacji źródłowych dotyczących aktualnego stanu zagospodarowania i użytkowania terenu zajmowanego przez kampus. Uzyskane wyniki badań wskazują na występowanie przejawów wdrażania założeń koncepcji obszaru zrównoważonej innowacji w odniesieniu do wybranych przestrzeni publicznych i dziedzińców budynków uniwersyteckich. Dostrzeżono ponadto podejmowanie pierwszych prób stosowania zrównoważonych innowacji w budynkach w postaci zielonych dachów, zielonych ścian i instalacji paneli fotowoltaicznych. Wdrażane inicjatywy mają charakter wyłącznie pilotażowy. Można jednak przyjąć, że rosnący wpływ polityki opierającej się na zrównoważonym rozwoju przejawiać się będzie w kolejnych inicjatywach podejmowanych przez władze Uniwersytetu w najbliższym czasie.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"74 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140741674","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Głównym celem niniejszego opracowania było określenie poziomu wyposażenia instytucjonalnego gmin w Polsce. W badaniach zastosowano metodę typologii wzorcowej, która zakłada istnienie pewnej liczby rzędów osiedli centralnych wraz z typowymi dla tych rzędów rodzajami funkcji centralnych. Jako reprezentatywne dla poziomu gminnego określono 13 rodzajów instytucji centralnych. Badania wykazały, że gminy w Polsce cechowały się generalnie wysokim poziomem wyposażenia instytucjonalnego. Pewne niedobory w zakresie występowania instytucji gminnych zdiagnozowane zostały w przypadku gmin wiejskich i gmin obwarzankowych, a wielkość gminy jedynie w ograniczonym zakresie miała wpływ na jej poziom wyposażenia instytucjonalnego. W skali regionalnej województwa położone w zachodniej i południowej części Polski cechowały się nieznacznie wyższym poziomem wyposażenia w instytucje gminne niż województwa leżące w środkowej i wschodniej części kraju. W świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, że wyposażenie instytucjonalne większości gmin pozwala na wypełnienie powierzonych im zadań własnych w stopniu bardzo wysokim lub wysokim.
{"title":"Poziom wyposażenia instytucjonalnego gmin w Polsce w 2021 roku","authors":"R. Szmytkie, Dominik Sikorski","doi":"10.12657/czageo-95-04","DOIUrl":"https://doi.org/10.12657/czageo-95-04","url":null,"abstract":"Głównym celem niniejszego opracowania było określenie poziomu wyposażenia instytucjonalnego gmin w Polsce. W badaniach zastosowano metodę typologii wzorcowej, która zakłada istnienie pewnej liczby rzędów osiedli centralnych wraz z typowymi dla tych rzędów rodzajami funkcji centralnych. Jako reprezentatywne dla poziomu gminnego określono 13 rodzajów instytucji centralnych. Badania wykazały, że gminy w Polsce cechowały się generalnie wysokim poziomem wyposażenia instytucjonalnego. Pewne niedobory w zakresie występowania instytucji gminnych zdiagnozowane zostały w przypadku gmin wiejskich i gmin obwarzankowych, a wielkość gminy jedynie w ograniczonym zakresie miała wpływ na jej poziom wyposażenia instytucjonalnego. W skali regionalnej województwa położone w zachodniej i południowej części Polski cechowały się nieznacznie wyższym poziomem wyposażenia w instytucje gminne niż województwa leżące w środkowej i wschodniej części kraju. W świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, że wyposażenie instytucjonalne większości gmin pozwala na wypełnienie powierzonych im zadań własnych w stopniu bardzo wysokim lub wysokim.","PeriodicalId":505174,"journal":{"name":"Czasopismo Geograficzne","volume":"120 48","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140378670","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：