Artykuł dotyczy działalności Jerzego Grotowskiego w okresie opolskim i historii Teatru 13 Rzędów w latach 1959–1964. Autorka wykorzystuje różnego typu dokumenty zgromadzone w trakcie długoletnich badań nad politycznymi uwarunkowaniami artystycznej działalności Grotowskiego: rozmowy ze świadkami, listy, wspomnienia, akta osobowe, dokumenty cenzury i materiały pochodzące z archiwów Instytutu Pamięci Narodowej (w tym raporty organów bezpieczeństwa oparte na donosach), aby naszkicować portret Grotowskiego jako dyrektora teatru. Dzięki zestawieniu i analizie tych dokumentów pokazuje skalę inwigilacji Teatru 13 Rzędów i prezentuje stosowane przez władzę metody niebezpośredniej kontroli artystów. W artykule pojawiają się kolejne argumenty na rzecz tezy, że opolskie doświadczenia pomogły Grotowskiemu-dyrektorowi wypracować skuteczne politycznie metody komunikacji z władzami i mediami, które umożliwiały mu zachowanie artystycznej autonomii.
{"title":"«Hochsztapler, który przy pomocy wydziwiania czaruje ludzi i władze»: Grotowski w Opolu","authors":"A. Wójtowicz","doi":"10.36744/pt.1322","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1322","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy działalności Jerzego Grotowskiego w okresie opolskim i historii Teatru 13 Rzędów w latach 1959–1964. Autorka wykorzystuje różnego typu dokumenty zgromadzone w trakcie długoletnich badań nad politycznymi uwarunkowaniami artystycznej działalności Grotowskiego: rozmowy ze świadkami, listy, wspomnienia, akta osobowe, dokumenty cenzury i materiały pochodzące z archiwów Instytutu Pamięci Narodowej (w tym raporty organów bezpieczeństwa oparte na donosach), aby naszkicować portret Grotowskiego jako dyrektora teatru. Dzięki zestawieniu i analizie tych dokumentów pokazuje skalę inwigilacji Teatru 13 Rzędów i prezentuje stosowane przez władzę metody niebezpośredniej kontroli artystów. W artykule pojawiają się kolejne argumenty na rzecz tezy, że opolskie doświadczenia pomogły Grotowskiemu-dyrektorowi wypracować skuteczne politycznie metody komunikacji z władzami i mediami, które umożliwiały mu zachowanie artystycznej autonomii.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"59 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115241357","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Wstęp do bloku tematycznego Performatywność jako postawa/perspektywa. Redaktorka gościnna przypomina polskie dyskusje na temat relacji między performatyką a teatrologią, które toczyły się od 2006 roku. Podkreśla, że performatywność była w nich najczęściej wiązana z przedstawieniem/performansem oraz z ludzką sprawczością. Artykuły składające się na blok proponują – za Karen Barad – objęcie kategorią sprawczości materii oraz skupienie się na relacjach więcej-niż-ludzkich. Performatywność zaś jest w nich rozumiana jako perspektywa i postawa, w której na pierwszym planie są odpowiedzialność i troska o to, co się dzieje z nami i wokół nas.
{"title":"Performatywność jako postawa/perspektywa: Wstęp","authors":"M. Sugiera","doi":"10.36744/pt.1425","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1425","url":null,"abstract":"Wstęp do bloku tematycznego Performatywność jako postawa/perspektywa. Redaktorka gościnna przypomina polskie dyskusje na temat relacji między performatyką a teatrologią, które toczyły się od 2006 roku. Podkreśla, że performatywność była w nich najczęściej wiązana z przedstawieniem/performansem oraz z ludzką sprawczością. Artykuły składające się na blok proponują – za Karen Barad – objęcie kategorią sprawczości materii oraz skupienie się na relacjach więcej-niż-ludzkich. Performatywność zaś jest w nich rozumiana jako perspektywa i postawa, w której na pierwszym planie są odpowiedzialność i troska o to, co się dzieje z nami i wokół nas.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122419801","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W artykule przeprowadzono analizę dorobku Hermana Czerwińskiego jako wiodącego krytyka teatralnego „Gazety Żydowskiej” (GŻ) wydawanej przez żydowskich publicystów pod kontrolą hitlerowskiego okupanta w latach 1940–1942 na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Jego publicystyka w GŻ nie doczekała się dotychczas szerszego omówienia ani w publikacjach naukowych dotyczących żydowskiej prasy ani w pracach poświęconych teatrowi żydowskiemu w czasie II wojny światowej. Przedmiot zainteresowania autorów artykułu stanowi w szczególności stosunek Czerwińskiego do działalności teatrów z getta warszawskiego, jego ocena ich polityki repertuarowej, a także jego sposób recenzowania gettowych spektakli. Podstawową metodę badawczą stanowiła ilościowo-jakościowa analiza zawartości wszystkich 279 wydań GŻ. Aby ustalić, jak Czerwińskiego postrzegano w getcie, w badaniu uwzględniono także poświęcone mu teksty z GŻ, a także dzienniki i wspomnienia przedstawicieli żydowskiej inteligencji. W celu zrekonstruowania wcześniejszych losów krytyka, w tym zwłaszcza jego związków z teatrem, w analizie wykorzystano także publikacje z przedwojennej prasy polskiej i żydowskiej.
{"title":"Herman Czerwiński – zapomniany krytyk z getta warszawskiego w świetle publicystyki teatralnej «Gazety Żydowskiej»","authors":"A. Dąbrowska, Jakub Parnes","doi":"10.36744/pt.1362","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1362","url":null,"abstract":"W artykule przeprowadzono analizę dorobku Hermana Czerwińskiego jako wiodącego krytyka teatralnego „Gazety Żydowskiej” (GŻ) wydawanej przez żydowskich publicystów pod kontrolą hitlerowskiego okupanta w latach 1940–1942 na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Jego publicystyka w GŻ nie doczekała się dotychczas szerszego omówienia ani w publikacjach naukowych dotyczących żydowskiej prasy ani w pracach poświęconych teatrowi żydowskiemu w czasie II wojny światowej. Przedmiot zainteresowania autorów artykułu stanowi w szczególności stosunek Czerwińskiego do działalności teatrów z getta warszawskiego, jego ocena ich polityki repertuarowej, a także jego sposób recenzowania gettowych spektakli. Podstawową metodę badawczą stanowiła ilościowo-jakościowa analiza zawartości wszystkich 279 wydań GŻ. Aby ustalić, jak Czerwińskiego postrzegano w getcie, w badaniu uwzględniono także poświęcone mu teksty z GŻ, a także dzienniki i wspomnienia przedstawicieli żydowskiej inteligencji. W celu zrekonstruowania wcześniejszych losów krytyka, w tym zwłaszcza jego związków z teatrem, w analizie wykorzystano także publikacje z przedwojennej prasy polskiej i żydowskiej.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"68 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130195959","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł dotyczy twórczości norweskiej fotografki Lene Marie Fossen (1986–2019) i poświęconego jej filmu dokumentalnego Autoportret (2020, reż. Margareth Olin, Katja Høgset i Espen Wallin). W próbie współmyślenia z fotograficznymi autoportretami artystki, która chorowała na anoreksję o ciężkim przebiegu, autor sięga po metodologie performatyczne, przede wszystkim teorie performatywności indeksu (Margaret Olin) i reprezentacji (Peggy Phelan). Inspirację zaproponowanego w artykule opisu praktyki artystycznej Fossen stanowią kategorie imaginariów autologicznych, obejmujących dyskursy wolności indywidualnej, i genealogicznych, obejmujących dyskursy społecznych ograniczeń (Elizabeth A. Povinelli). Autor interpretuje zdjęcia norweskiej fotografki jako efekty jej eksperymentów z własną cielesnością w punkcie przecięcia i wzajemnego podważania się tych imaginariów. Fotograficzne (re)prezentacje nie odpowiadają na pytanie, kim jest bądź nie jest rzeczywista Fossen, lecz są wypróbowywaniem siły wyobraźni artystki i odbiorców jej sztuki. Autor stawia tezę, że medium fotografii dało Fossen możliwość balansowania na granicy oznaczoności i nieoznaczoności, i dostrzega w tym emancypacyjny potencjał jej fotograficznych autoportretów.
本文介绍挪威摄影师勒内-玛丽-福森（Lene Marie Fossen，1986-2019）的作品，以及专门为她拍摄的纪录片《自画像》（Self-Portrait，2020年，导演：玛格丽特-奥林（Margareth Olin）、卡蒂亚-霍格塞特（Katja Høgset）和埃斯彭-瓦林（Espen Wallin））。为了对这位患有严重厌食症的艺术家的摄影自画像进行共同思考，作者借鉴了表演方法论，主要是索引表演性理论（玛格丽特-奥林）和表象理论（佩姬-菲兰）。包含个人自由论述的 "自体想象 "和包含社会约束论述的 "谱系想象"（伊丽莎白-A-波维内利），为文章描述福森的艺术实践提供了灵感。作者将这位挪威摄影师的摄影作品解释为她在这些想象的交叉点和相互破坏点上对自己的肉体进行实验的结果。摄影作品的（再）展示并没有回答谁是真正的福森，谁不是真正的福森，而是对艺术家的想象力及其艺术受众的考验。作者认为，摄影这一媒介赋予了福森平衡符号和不确定的界限的能力，并从中看到了她的摄影自画像的解放潜力。
{"title":"«Portretować znaczy spotykać»: Performatywność fotograficznych autoportretów Lene Marie Fossen","authors":"J. Pawlak","doi":"10.36744/pt.1311","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1311","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy twórczości norweskiej fotografki Lene Marie Fossen (1986–2019) i poświęconego jej filmu dokumentalnego Autoportret (2020, reż. Margareth Olin, Katja Høgset i Espen Wallin). W próbie współmyślenia z fotograficznymi autoportretami artystki, która chorowała na anoreksję o ciężkim przebiegu, autor sięga po metodologie performatyczne, przede wszystkim teorie performatywności indeksu (Margaret Olin) i reprezentacji (Peggy Phelan). Inspirację zaproponowanego w artykule opisu praktyki artystycznej Fossen stanowią kategorie imaginariów autologicznych, obejmujących dyskursy wolności indywidualnej, i genealogicznych, obejmujących dyskursy społecznych ograniczeń (Elizabeth A. Povinelli). Autor interpretuje zdjęcia norweskiej fotografki jako efekty jej eksperymentów z własną cielesnością w punkcie przecięcia i wzajemnego podważania się tych imaginariów. Fotograficzne (re)prezentacje nie odpowiadają na pytanie, kim jest bądź nie jest rzeczywista Fossen, lecz są wypróbowywaniem siły wyobraźni artystki i odbiorców jej sztuki. Autor stawia tezę, że medium fotografii dało Fossen możliwość balansowania na granicy oznaczoności i nieoznaczoności, i dostrzega w tym emancypacyjny potencjał jej fotograficznych autoportretów.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128143502","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł przypomina najważniejsze tezy polskich teatrologów na temat dialogu dramatycznego i cech odróżniających go od innych typów dialogu. Autor szczególnie podkreśla wartość badań Sławomira Świontka i twierdzi, że jego ustalenia sprzed trzydziestu lat, choć rzadko komentowane, prowokują dziś do ponowienia teoretycznych refleksji nad dialogiem i poszukiwania nowych narzędzi metodologicznych. Nawiązując do refleksji Świontka, proponuje spojrzenie na dialog dramatyczny przez pryzmat aktów mowy – lokucyjnych, illokucyjnych i perlokucyjnych. Skupia się na illokucyjnym potencjale dialogu powiązanym z projektem wykonawczym i pomagającym wydobyć z tekstu znaczenia i emocje, które nie ujawniają się w cichej lekturze. Podkreśla, że wieloaspektowa analiza illokucyjnego potencjału dialogu może prowadzić do określenia zasad fortunności projektów wykonawczych dramatu. Postuluje, by tego rodzaju badania miały charakter interdyscyplinarny, ponieważ synergia wielu perspektyw – kulturowej, antropologicznej, językoznawczej, teatrologicznej i filozoficznej – może pomóc pogłębić i usystematyzować wiedzę na temat przemian gatunkowych dramatu i ich związku ze zmieniającymi się zasadami i technikami komunikacyjnymi.
{"title":"O illokucyjnych właściwościach dialogu dramatycznego","authors":"Jacek Wachowski","doi":"10.36744/pt.1314","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1314","url":null,"abstract":"Artykuł przypomina najważniejsze tezy polskich teatrologów na temat dialogu dramatycznego i cech odróżniających go od innych typów dialogu. Autor szczególnie podkreśla wartość badań Sławomira Świontka i twierdzi, że jego ustalenia sprzed trzydziestu lat, choć rzadko komentowane, prowokują dziś do ponowienia teoretycznych refleksji nad dialogiem i poszukiwania nowych narzędzi metodologicznych. Nawiązując do refleksji Świontka, proponuje spojrzenie na dialog dramatyczny przez pryzmat aktów mowy – lokucyjnych, illokucyjnych i perlokucyjnych. Skupia się na illokucyjnym potencjale dialogu powiązanym z projektem wykonawczym i pomagającym wydobyć z tekstu znaczenia i emocje, które nie ujawniają się w cichej lekturze. Podkreśla, że wieloaspektowa analiza illokucyjnego potencjału dialogu może prowadzić do określenia zasad fortunności projektów wykonawczych dramatu. Postuluje, by tego rodzaju badania miały charakter interdyscyplinarny, ponieważ synergia wielu perspektyw – kulturowej, antropologicznej, językoznawczej, teatrologicznej i filozoficznej – może pomóc pogłębić i usystematyzować wiedzę na temat przemian gatunkowych dramatu i ich związku ze zmieniającymi się zasadami i technikami komunikacyjnymi.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"48 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128990561","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł stanowi próbę krytycznej refleksji nad metaforyzacją współczesnych dyskursów teoretycznych na przykładzie metafory knot. Autor obrazuje jej performatywność, rozpisując skonwencjonalizowaną metaforę węzła gordyjskiego na figury węzła, supła i pętli, za którymi kryją się odmienne wizje rzeczywistości i odmienne logiki jej problematyzacji i konceptualizacji. Przywołuje przykłady tekstów naukowych (Dipesha Chakrabarty’ego, Donny Haraway oraz Elaine Gan i Anny Tsing), w których knot i wpisane w tę metaforę epistemologiczne pytania odgrywają istotną rolę. Pokazuje także konsekwencje lektury onto-epistemologicznych projektów naukowych przez pryzmat logiki węzła, którą dostrzega w teorii aktora-sieci Brunona Latoura, i logiki supła, którą widzi ontologii zorientowanej na przedmiot Grahama Harmana. Biorąc pod uwagę rolę, jaką we współczesnych dyskursach naukowych odgrywa materialność, autor postuluje wprowadzenie do polskiej humanistyki terminu materiofora (matterphor) zaproponowanego przez Lowella Duckerta i rozwijanego w różnych nurtach humanistyki środowiskowej. Potencjał nowego terminu widzi w tym, że można dzięki niemu połączyć myślenie o performatywności języka i performatywności materii w taki sposób, by w naukowych systemach konceptualizowania rzeczywistości nie zacierać emergentnego i przygodnego charakteru świata.
{"title":"Węzeł i supeł: Od metaforyzacji do materioforyzacji dyskursów teoretycznych","authors":"Filip Ryba","doi":"10.36744/pt.1282","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1282","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi próbę krytycznej refleksji nad metaforyzacją współczesnych dyskursów teoretycznych na przykładzie metafory knot. Autor obrazuje jej performatywność, rozpisując skonwencjonalizowaną metaforę węzła gordyjskiego na figury węzła, supła i pętli, za którymi kryją się odmienne wizje rzeczywistości i odmienne logiki jej problematyzacji i konceptualizacji. Przywołuje przykłady tekstów naukowych (Dipesha Chakrabarty’ego, Donny Haraway oraz Elaine Gan i Anny Tsing), w których knot i wpisane w tę metaforę epistemologiczne pytania odgrywają istotną rolę. Pokazuje także konsekwencje lektury onto-epistemologicznych projektów naukowych przez pryzmat logiki węzła, którą dostrzega w teorii aktora-sieci Brunona Latoura, i logiki supła, którą widzi ontologii zorientowanej na przedmiot Grahama Harmana. Biorąc pod uwagę rolę, jaką we współczesnych dyskursach naukowych odgrywa materialność, autor postuluje wprowadzenie do polskiej humanistyki terminu materiofora (matterphor) zaproponowanego przez Lowella Duckerta i rozwijanego w różnych nurtach humanistyki środowiskowej. Potencjał nowego terminu widzi w tym, że można dzięki niemu połączyć myślenie o performatywności języka i performatywności materii w taki sposób, by w naukowych systemach konceptualizowania rzeczywistości nie zacierać emergentnego i przygodnego charakteru świata.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"48 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123585151","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Tekst dotyczy biografii Kazimierza Dejmka pióra Magdaleny Raszewskiej (Warszawa, 2021). Na marginesie lektury recenzent komentuje napięcia, sprzeczności i ambiwalencje obecne w metodzie pisarstwa biograficznego Raszewskiej. Analizuje relacje między konstruowanym w książce portretem Dejmka jako bohatera indywidualnego i reprezentanta pokolenia, między sposobem ujmowania jego życia prywatnego i publicznego. Akcentuje współobecność elementów tradycyjnych i nowych metod biograficznych, które składają się na narrację dążącą do możliwie pełnej prezentacji historycznej postaci, a zarazem układającą się w świadomie konstruowaną, literacką opowieść.
{"title":"Układy planet, układy faktów","authors":"S. Godlewski","doi":"10.36744/pt.1366","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1366","url":null,"abstract":"Tekst dotyczy biografii Kazimierza Dejmka pióra Magdaleny Raszewskiej (Warszawa, 2021). Na marginesie lektury recenzent komentuje napięcia, sprzeczności i ambiwalencje obecne w metodzie pisarstwa biograficznego Raszewskiej. Analizuje relacje między konstruowanym w książce portretem Dejmka jako bohatera indywidualnego i reprezentanta pokolenia, między sposobem ujmowania jego życia prywatnego i publicznego. Akcentuje współobecność elementów tradycyjnych i nowych metod biograficznych, które składają się na narrację dążącą do możliwie pełnej prezentacji historycznej postaci, a zarazem układającą się w świadomie konstruowaną, literacką opowieść.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"69 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125894952","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł stanowi krytyczne omówienie książki Magdaleny Raszewskiej Dejmek (Warszawa 2021). Recenzentka stawia tezę, że ta biografia Kazimierza Dejmka (1924–2002), reżysera i dyrektora teatrów, jest jednocześnie źródłem metahistorycznym, pozwala bowiem przyjrzeć się nie tylko pewnemu przemijającemu modelowi teatru i myślenia o teatrze, ale także kategoriom, pojęciom i strukturom właściwym jego czasom. Patriarchalne cechy i zasady Dejmka zostały przez Raszewską precyzyjnie opisane, a historia jego teatru przedstawiona pojęciami adekwatnymi do wartości, jakim hołdował on i jego wspólnota. Sposób wykorzystania przez autorkę plotek i donosów, by odmitologizować teatr i jego kulisy, budzić może chwilami metodologiczne wątpliwości, ale niewątpliwie współtworzy obraz stosunków władzy i relacji środowiskowych zachęcający do krytycznego oglądu przeszłości i jej bohatera.
{"title":"«Dejmek»: Ćwiczenie z metahistorii","authors":"Joanna Krakowska","doi":"10.36744/pt.1266","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1266","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi krytyczne omówienie książki Magdaleny Raszewskiej Dejmek (Warszawa 2021). Recenzentka stawia tezę, że ta biografia Kazimierza Dejmka (1924–2002), reżysera i dyrektora teatrów, jest jednocześnie źródłem metahistorycznym, pozwala bowiem przyjrzeć się nie tylko pewnemu przemijającemu modelowi teatru i myślenia o teatrze, ale także kategoriom, pojęciom i strukturom właściwym jego czasom. Patriarchalne cechy i zasady Dejmka zostały przez Raszewską precyzyjnie opisane, a historia jego teatru przedstawiona pojęciami adekwatnymi do wartości, jakim hołdował on i jego wspólnota. Sposób wykorzystania przez autorkę plotek i donosów, by odmitologizować teatr i jego kulisy, budzić może chwilami metodologiczne wątpliwości, ale niewątpliwie współtworzy obraz stosunków władzy i relacji środowiskowych zachęcający do krytycznego oglądu przeszłości i jej bohatera.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"53 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-10-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125113266","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Artykuł dotyczy kwestii reprezentacji biografii w sztukach teatralnych, w których „bieg życia” jednostki stanowi podstawę zabiegów re-kreacyjnych. Wśród najnowszych przedstawień inspirowanych materiałem biograficznym, często autotematycznych, które oscylują między fikcją i faktografią, wyróżniono typ określony jako biografia performowana. Jako reprezentatywny przykład takiego przedstawienia wybrano spektakl Wielce Szanowna Pani (reż. Martyna Peszko, Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy, 2020) inspirowany biografią aktorki Haliny Mikołajskiej i utrzymany w poetyce gry (z) archiwum. Sceniczne performowanie biografii Mikołajskiej odbywa się dzięki wykorzystaniu dokumentacji pisanej i filmowej, utworów literackich, autotematycznych wypowiedzi i zachowań wykonawczyń oraz interakcji z publicznością. Dzięki temu fragmentaryczna re-kreacja jednostkowej biografii splata się z osobistymi i ogólnymi refleksjami o etycznych i emocjonalnych wyzwaniach wpisanych w zawód artystki scenicznej. Podstawą analizy przedstawienia jest pojęcie reenactment wprowadzone przez Rebekkę Schneider na określenie tych praktyk przywołania przeszłości, w których afektywny akt rekonstrukcji historii jest jednocześnie kreacją osobistej wypowiedzi wykonawców.
{"title":"Biografia performowana, czyli sceniczna gra (z) archiwum życia aktorki: Studium przypadku","authors":"Beata Popczyk-Szczęsna","doi":"10.36744/pt.1041","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1041","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy kwestii reprezentacji biografii w sztukach teatralnych, w których „bieg życia” jednostki stanowi podstawę zabiegów re-kreacyjnych. Wśród najnowszych przedstawień inspirowanych materiałem biograficznym, często autotematycznych, które oscylują między fikcją i faktografią, wyróżniono typ określony jako biografia performowana. Jako reprezentatywny przykład takiego przedstawienia wybrano spektakl Wielce Szanowna Pani (reż. Martyna Peszko, Teatr Polski im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy, 2020) inspirowany biografią aktorki Haliny Mikołajskiej i utrzymany w poetyce gry (z) archiwum. Sceniczne performowanie biografii Mikołajskiej odbywa się dzięki wykorzystaniu dokumentacji pisanej i filmowej, utworów literackich, autotematycznych wypowiedzi i zachowań wykonawczyń oraz interakcji z publicznością. Dzięki temu fragmentaryczna re-kreacja jednostkowej biografii splata się z osobistymi i ogólnymi refleksjami o etycznych i emocjonalnych wyzwaniach wpisanych w zawód artystki scenicznej. Podstawą analizy przedstawienia jest pojęcie reenactment wprowadzone przez Rebekkę Schneider na określenie tych praktyk przywołania przeszłości, w których afektywny akt rekonstrukcji historii jest jednocześnie kreacją osobistej wypowiedzi wykonawców.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-10-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133324989","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
The biography of nineteenth-century amateur performers defies typical biographical formulae due to the paucity of information available about these performers and their productions. The story of the Lawrence sisters added another layer of challenge: determining how to contextualize an ephemeral art form within the biographical history of two women when one of them left an autobiography that, interestingly, attempts to follow typical biographical structure and yet, upon deeper analysis, only introduces yet more unverifiable knowledge gaps. By acknowledging and analyzing those gaps and the challenges they present, an organic narrative can develop—a narrative which speaks to the complexities of this work and the challenges of telling the lives of those whom history might otherwise neglect. The biography becomes, thus, the story of women whose history is imperfectly recorded and a vehicle for a discussion of a popular art form which does not readily lend itself to being archived, while also providing a narrative of the historiographical and historical possibilities that the past presents through its gaps.
{"title":"Amateur Biographies: Attempting to Fill Archival Gaps","authors":"E. Curley","doi":"10.36744/pt.1122","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1122","url":null,"abstract":"The biography of nineteenth-century amateur performers defies typical biographical formulae due to the paucity of information available about these performers and their productions. The story of the Lawrence sisters added another layer of challenge: determining how to contextualize an ephemeral art form within the biographical history of two women when one of them left an autobiography that, interestingly, attempts to follow typical biographical structure and yet, upon deeper analysis, only introduces yet more unverifiable knowledge gaps. By acknowledging and analyzing those gaps and the challenges they present, an organic narrative can develop—a narrative which speaks to the complexities of this work and the challenges of telling the lives of those whom history might otherwise neglect. The biography becomes, thus, the story of women whose history is imperfectly recorded and a vehicle for a discussion of a popular art form which does not readily lend itself to being archived, while also providing a narrative of the historiographical and historical possibilities that the past presents through its gaps.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-10-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115332001","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：