Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.77.13.005
Sevda İsmayılova
Relyefin mühit əmələgətirici funksiyası, əsasən onun təbii və antropogen landşaftların differensiasiyasını, havanın temperaturunu, rütubətini, torpaq-bitki örtüyünü, üzvi və mineral maddələrin paylanmasını, fiziki-coğrafi səciyyəsini şərtləndirən başlıca amil olması ilə əlaqədardır. Relyefin, ekosistemlərin təməl ünsürünü təşkil etməsi mühüm rekreasiya ehtiyatlarına və estetik potensiala malik olması, geomorfoloji təbiət abidələrinin turizmin, xüsusilə də ekoturizmin və geoturizmin inkişafında mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi haqqındakı fikirlər də nəzərə alınaraq onun mühit əmələgətirici funksiyaya malik olması konsepsiyası irəli sürülmüşdür. Bu baxımdan Böyük Qafqazın cənub yamacının mürəkkəb təbii şəraitə, özünəməxsus geomorfoloji quruluşa malik olmasını, ölkəmizin ən intensiv məskunlaşan ərazilərindən birini təmsil etməsini və son illərdə rekreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyasını bu ərazi timsalında tədqiq etmişik.
珊瑚礁的环境改善功能主要与以下事实有关，即它是影响医疗和人为景观、气温、温度、土壤植被覆盖率、植被和矿物质分配、物理地理səciyyəsini şərtləndirən主要amil分化的主要因素。xüsusilə də ecotourism and geotourism in the development of the important əhəmiyyət kəsbəsb etməsi haqqındakı ideas də nəzərə alınaraq its concept of having the concept of having a site əmələgətirici funksiyaya has been put forward.从这个角度来看，Böyük Qafqqazın的cənub斜坡有mürəkkəb təbii şəraitə，özünəməxsus地貌形成、nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyası in the example of this land, considering that it is one of the most intensiv məskunlaşan ərazilərindən təmsil etməsini və recent illərdə recreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini.
{"title":"BÖYÜK QAFQAZIN CƏNUB YAMACINDA RELYEFİN MÜHÜT ƏMƏLƏGƏTİRİCİ FUNKSİYASI HAQQINDA (ŞİNÇAY VƏ GİRDİMAN ÇAYLARI ARASI)","authors":"Sevda İsmayılova","doi":"10.59423/gnr.2023.77.13.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.77.13.005","url":null,"abstract":"Relyefin mühit əmələgətirici funksiyası, əsasən onun təbii və antropogen landşaftların differensiasiyasını, havanın temperaturunu, rütubətini, torpaq-bitki örtüyünü, üzvi və mineral maddələrin paylanmasını, fiziki-coğrafi səciyyəsini şərtləndirən başlıca amil olması ilə əlaqədardır. Relyefin, ekosistemlərin təməl ünsürünü təşkil etməsi mühüm rekreasiya ehtiyatlarına və estetik potensiala malik olması, geomorfoloji təbiət abidələrinin turizmin, xüsusilə də ekoturizmin və geoturizmin inkişafında mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi haqqındakı fikirlər də nəzərə alınaraq onun mühit əmələgətirici funksiyaya malik olması konsepsiyası irəli sürülmüşdür. Bu baxımdan Böyük Qafqazın cənub yamacının mürəkkəb təbii şəraitə, özünəməxsus geomorfoloji quruluşa malik olmasını, ölkəmizin ən intensiv məskunlaşan ərazilərindən birini təmsil etməsini və son illərdə rekreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyasını bu ərazi timsalında tədqiq etmişik.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139887521","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.74.54.001
M.A. Abduyev
Hazırda dünyada müşahidə olunan su qıtlığı proqnozlara görə getdikcə daha da güclənəcəkdir. Ərazisi əsasən keçid iqlim qurşağında yerləşən və su ehtiyatları ilə zəif təmin olunan Azərbaycan Respublikasında su çatışmazlığı özünü daha aydın hiss etdirir. Təbii və antropogen təsirlərlə su ehtiyatlarında baş verən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi son illər xüsusilə aktuallığı ilə seçilir. Təbii su mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarından istifadə iki dövr üçün (1990-2021 və 2000-2021) təhlil edilmişdir. 1990-2021-ci illəri əhatə edən birinci dövr ərzində təbii mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarının istifadəsində mənfi trend alındığı halda, 2000-2021-ci illəri əhatə edən ikinci dövrdə qeyd olunan sahələr üzrə su ehtiyatlarının istifadəsində müsbət trend alınmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, hər iki dövrdə təbii mənbələrdən götürülmüş suyun yalnız 70%-i istehlak olunur, 30%-i isə itkiyə gedir. İstehlak olunan suyun 69-70%-i suvarma, 26%-i istehsal, 4-5%-i isə məişət ehtiyacları üçün sərf olunur.
根据预测，目前世界上出现的缺水现象将越来越严重。阿塞拜疆共和国的领土主要位于大陆性气候区，水资源匮乏，因此水冲突更加突出。近年来，由于自然和人为因素的影响，水资源发生了重大变化。在两个时期（1990-2021 年和 2000-2021 年），对从生活用水中提取和利用的水资源的利用情况进行了分析。在 1990-2021 年期间，取自 təbii mənbələrdən və istehlak olunmuş water ehtiyatları istifadəsind mənfi 趋势，而在 2000-2021 年期间，取自 i illəri əhatə edən second fərrdə qeyd olunan sahələr üzrə water ehtiyatları istifadəsində məbət 趋势。据观察，在这两个时期，从医疗场所取走的水只有 70% 被利用，其中 30% 用于生产过程。69%-70%的水用于浇灌，26%用于饮用，4%-5%用于医疗需求。
{"title":"AZƏRBAYCANDA SU EHTİYATLARINDAN İSTİFADƏNİN TƏHLİLİ","authors":"M.A. Abduyev","doi":"10.59423/gnr.2023.74.54.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.74.54.001","url":null,"abstract":"Hazırda dünyada müşahidə olunan su qıtlığı proqnozlara görə getdikcə daha da güclənəcəkdir. Ərazisi əsasən keçid iqlim qurşağında yerləşən və su ehtiyatları ilə zəif təmin olunan Azərbaycan Respublikasında su çatışmazlığı özünü daha aydın hiss etdirir. Təbii və antropogen təsirlərlə su ehtiyatlarında baş verən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi son illər xüsusilə aktuallığı ilə seçilir. Təbii su mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarından istifadə iki dövr üçün (1990-2021 və 2000-2021) təhlil edilmişdir. 1990-2021-ci illəri əhatə edən birinci dövr ərzində təbii mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarının istifadəsində mənfi trend alındığı halda, 2000-2021-ci illəri əhatə edən ikinci dövrdə qeyd olunan sahələr üzrə su ehtiyatlarının istifadəsində müsbət trend alınmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, hər iki dövrdə təbii mənbələrdən götürülmüş suyun yalnız 70%-i istehlak olunur, 30%-i isə itkiyə gedir. İstehlak olunan suyun 69-70%-i suvarma, 26%-i istehsal, 4-5%-i isə məişət ehtiyacları üçün sərf olunur.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139815437","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.26.45.013
R.H. Qardaşov, E.R. Qardaşov, N.S. İmamverdiyev
Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş Qarabağ bölgəsində günəş və külək enerjisinin potensialı qiymətləndirilir. İndi bölgədə şəhər və kəndlərin dağılmış infrastrukturunun intensiv bərpası davam etdirilir və yaşıl texnologiyaların tətbiqi prioritet məsələdir. Bölgə ərazisinin 28%-nin yüksək günəş enerji potensialına (1501-1607 kVt/m2/il) malik olduğu göstərilir. Bu ərazinin yalnız 1%-nin günəş enerji potensialı təqribən 10 milyard kVt/saat təşkil edir ki, bu da 2022-ci ildə Azərbaycan Respublikasında istehsal olunan elektrik enerjisinin 35%-ni təşkil edir. Kəlbəcər-Laçının ən küləkli ərazilərinin 10%-də orta illik külək enerjisi 35, 50 və 100 metr hündürlüklərdə uyğun olaraq 610 Vt/m², 673 Vt/m² və 764 Vt/m²-dır. Külək enerjisinin texniki potensialı təqribən 3 milyard kVt/il-dir. İlkin hesablamalara görə, bölgədə külək enerjisi istehsalı üçün kiçik ölçülü külək turbinləri quraşdırılması iqtisadi baxımdan daha səmərəlidir.
{"title":"QARABAĞ REGİONUNUN GÜNƏŞ VƏ KÜLƏK ENERJİSİ EHTİYATLARI","authors":"R.H. Qardaşov, E.R. Qardaşov, N.S. İmamverdiyev","doi":"10.59423/gnr.2023.26.45.013","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.26.45.013","url":null,"abstract":"Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş Qarabağ bölgəsində günəş və külək enerjisinin potensialı qiymətləndirilir. İndi bölgədə şəhər və kəndlərin dağılmış infrastrukturunun intensiv bərpası davam etdirilir və yaşıl texnologiyaların tətbiqi prioritet məsələdir. Bölgə ərazisinin 28%-nin yüksək günəş enerji potensialına (1501-1607 kVt/m2/il) malik olduğu göstərilir. Bu ərazinin yalnız 1%-nin günəş enerji potensialı təqribən 10 milyard kVt/saat təşkil edir ki, bu da 2022-ci ildə Azərbaycan Respublikasında istehsal olunan elektrik enerjisinin 35%-ni təşkil edir. Kəlbəcər-Laçının ən küləkli ərazilərinin 10%-də orta illik külək enerjisi 35, 50 və 100 metr hündürlüklərdə uyğun olaraq 610 Vt/m², 673 Vt/m² və 764 Vt/m²-dır. Külək enerjisinin texniki potensialı təqribən 3 milyard kVt/il-dir. İlkin hesablamalara görə, bölgədə külək enerjisi istehsalı üçün kiçik ölçülü külək turbinləri quraşdırılması iqtisadi baxımdan daha səmərəlidir.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139819123","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.26.69.002
Ə. Məmmədov, A.Ə. Bayramov, E.B. Cavadzadə, C.H. Hüseynov
Məqalə Türyançayın su ehtiyatının intiqrəolunmuş istifadəsi ilə bağlı təklif edilmiş layihə həllərinə həsr olunmuşdur. Son illərdə baş verən iqlim dəyişmələrinin (havanın temperaturunun artması və yağıntıların, xüsusən də qar ehtiyatının getdikcə azalması) regional təsirləri (çayların və bulaqların qida rejimində dəyişmələr) özünü daha çox içməli su təchizatında və suvarmada yaranan problemlərin artmasıyla hiss etdirir. Çay hövzəsində yerləşən yaşayış məntəqələrinin mərkəzləşdirilmiş su təchizatı sisteminin olmaması və su təminatının zəif olması regionda kiçik sənaye sahələrinin yaradılması üçün ciddi problemlər yaradır. Cayın yuxarı axarında, 400-600 m mütləq səviyyələr arasında yerləşən 30 min hektara qədər münbit torpaq sahələri hal-hazırda əsasən dəmyə şəraitində əkib-becərilir. Ərazinin torpaq fondu və aqroiqlim şəraiti intensiv bağçılığın inkişaf etdiriməsi üçün geniş imkanlar yaradır. Lakin su çatışmazlığı bu imkanlardan yetərincə istifadəni məhdudlaşdırır. Türyan çayının axım rejimi tənzimlənmədiyi üçün onun su və hidroenerji ehtiyatından səmərəli istifadə olunmur.
Məqalə Türyançayın water supply intiqrəolunmuş istifadəsi ilə bağlı təklifılmış layihə həllərinə həsr olunmuşdur.最近的气候变化（气温升高，降水量减少，xüsusən də qə qar ehtiyatının getdikcə decrease）（dəyişmələr in the food regime of teas and bulaqların qida regime）使该地区的təsirləri感受到饮用水təchizatında və suvarmada问题的增加。茶区缺乏市政供水系统，供水条件差，给该地区小型餐饮区的创建带来了严重问题。在该地区的上部，位于 modləq səviyyələr 400-600 米之间的 30 公顷至 30 公顷的 munbit torpaq 田目前正在耕种。这里的地形和气候条件为发展集约型葡萄栽培创造了广阔的空间。然而，水资源的冲突使得这些机会没有得到充分利用。由于图里扬河的流量没有得到控制，因此无法利用其水力资源。
{"title":"TÜRYANÇAYIN SU EHTİYATINDAN SƏMƏRƏLİ İSTİFADƏNİN HƏLL VARİANTLARI","authors":"Ə. Məmmədov, A.Ə. Bayramov, E.B. Cavadzadə, C.H. Hüseynov","doi":"10.59423/gnr.2023.26.69.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.26.69.002","url":null,"abstract":"Məqalə Türyançayın su ehtiyatının intiqrəolunmuş istifadəsi ilə bağlı təklif edilmiş layihə həllərinə həsr olunmuşdur. Son illərdə baş verən iqlim dəyişmələrinin (havanın temperaturunun artması və yağıntıların, xüsusən də qar ehtiyatının getdikcə azalması) regional təsirləri (çayların və bulaqların qida rejimində dəyişmələr) özünü daha çox içməli su təchizatında və suvarmada yaranan problemlərin artmasıyla hiss etdirir. Çay hövzəsində yerləşən yaşayış məntəqələrinin mərkəzləşdirilmiş su təchizatı sisteminin olmaması və su təminatının zəif olması regionda kiçik sənaye sahələrinin yaradılması üçün ciddi problemlər yaradır. Cayın yuxarı axarında, 400-600 m mütləq səviyyələr arasında yerləşən 30 min hektara qədər münbit torpaq sahələri hal-hazırda əsasən dəmyə şəraitində əkib-becərilir. Ərazinin torpaq fondu və aqroiqlim şəraiti intensiv bağçılığın inkişaf etdiriməsi üçün geniş imkanlar yaradır. Lakin su çatışmazlığı bu imkanlardan yetərincə istifadəni məhdudlaşdırır. Türyan çayının axım rejimi tənzimlənmədiyi üçün onun su və hidroenerji ehtiyatından səmərəli istifadə olunmur.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139818876","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.74.54.001
M.A. Abduyev
Hazırda dünyada müşahidə olunan su qıtlığı proqnozlara görə getdikcə daha da güclənəcəkdir. Ərazisi əsasən keçid iqlim qurşağında yerləşən və su ehtiyatları ilə zəif təmin olunan Azərbaycan Respublikasında su çatışmazlığı özünü daha aydın hiss etdirir. Təbii və antropogen təsirlərlə su ehtiyatlarında baş verən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi son illər xüsusilə aktuallığı ilə seçilir. Təbii su mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarından istifadə iki dövr üçün (1990-2021 və 2000-2021) təhlil edilmişdir. 1990-2021-ci illəri əhatə edən birinci dövr ərzində təbii mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarının istifadəsində mənfi trend alındığı halda, 2000-2021-ci illəri əhatə edən ikinci dövrdə qeyd olunan sahələr üzrə su ehtiyatlarının istifadəsində müsbət trend alınmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, hər iki dövrdə təbii mənbələrdən götürülmüş suyun yalnız 70%-i istehlak olunur, 30%-i isə itkiyə gedir. İstehlak olunan suyun 69-70%-i suvarma, 26%-i istehsal, 4-5%-i isə məişət ehtiyacları üçün sərf olunur.
根据预测，目前世界上出现的缺水现象将越来越严重。阿塞拜疆共和国的领土主要位于大陆性气候区，水资源匮乏，因此水冲突更加突出。近年来，由于自然和人为因素的影响，水资源发生了重大变化。我们对两个时期（1990-2021 年和 2000-2021 年）从生活用水中提取的水资源利用率和已利用的水资源进行了分析。在 1990-2021 年期间，取自 təbii mənbələrdən və istehlak olunmuş water ehtiyatları istifadəsind mənfi 的趋势，而在 2000-2021 年期间，取自 illəri əhatə edən second fərrdə qeyd olunan sahələr üzrə water ehtiyatları istifadəsində məbət 趋势。据观察，在这两个时期，从医疗中心取走的水只有 70% 被利用，30% 被 "itkiyə gedir"。69-70%的水用于浇灌，26%用于饮用，4-5%用于医疗。
{"title":"AZƏRBAYCANDA SU EHTİYATLARINDAN İSTİFADƏNİN TƏHLİLİ","authors":"M.A. Abduyev","doi":"10.59423/gnr.2023.74.54.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.74.54.001","url":null,"abstract":"Hazırda dünyada müşahidə olunan su qıtlığı proqnozlara görə getdikcə daha da güclənəcəkdir. Ərazisi əsasən keçid iqlim qurşağında yerləşən və su ehtiyatları ilə zəif təmin olunan Azərbaycan Respublikasında su çatışmazlığı özünü daha aydın hiss etdirir. Təbii və antropogen təsirlərlə su ehtiyatlarında baş verən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi son illər xüsusilə aktuallığı ilə seçilir. Təbii su mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarından istifadə iki dövr üçün (1990-2021 və 2000-2021) təhlil edilmişdir. 1990-2021-ci illəri əhatə edən birinci dövr ərzində təbii mənbələrdən götürülmüş və istehlak olunmuş su ehtiyatlarının istifadəsində mənfi trend alındığı halda, 2000-2021-ci illəri əhatə edən ikinci dövrdə qeyd olunan sahələr üzrə su ehtiyatlarının istifadəsində müsbət trend alınmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, hər iki dövrdə təbii mənbələrdən götürülmüş suyun yalnız 70%-i istehlak olunur, 30%-i isə itkiyə gedir. İstehlak olunan suyun 69-70%-i suvarma, 26%-i istehsal, 4-5%-i isə məişət ehtiyacları üçün sərf olunur.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139875505","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Gəncə-Qazax plain and the surrounding land, where the Qədim məntəqələr are widely spread, have been dəyşərək with the təbii, həmçinin anthropogenic amillərin təsiri ilədəyşiərək, ərazidə new structured landshafts have been created.在这səbəbdən Gəncə-Qazax平原landshafts的struktur-funksional和遗传xüsusiyyətlərin tədqiqiqiqi，人为amillərin təsir xüsusiyyətlərinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi qarşıya məqsəd qurənilməsi qarşıya məqsəd qoyldur。Məqalədə Gəncə-Qazax düzü və ətraf ətraf ərazi geosistemlərinin landshafts struktur-funksional, o cümədən genetic xüsusiyyətləri desert expedition observations and complex landshaft xəritələşdirilməsi、宇宙shəkillərin deşifrələnməsi以及现代地理信息系统（GIS）技术已被用于tədqiq领域。通过对科学成果的分析可知，在 tədqiqat 地区形成了 5 种山丘类型、7 种半山丘类型和 55 种山丘类型。分析了山体滑坡类型分布的地形，以及山体滑坡类型的田间结构。对具有不同结构-轴向特征的山体滑坡的不同组成部分进行了动态分析。在总面积为 5497.4 平方公里的 24.8%-i（1361.5 平方公里）tədqiqat ərazı地区，其外动力特征为 alçaqdağlık 干旱-荒漠化土地，其中以高 həssaslik的 gilli 和 gilli-əhəngdaşlı suxurs 为主。可以看出，0-50meylliyəmalik sahələrdənibarət的tədqiatat ərazinin ərazinin占很大比例。
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.58.98.011
S.Y. Quliyeva, G. Məmmədova
Turizmin inkişafında rekreasiya resurslarının rolu və əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Bu səbəbdən də hər hansı bir ərazinin rekreasiya potensialından istifadə etmək məqsədi ilə həmin regionun rekreasiya və turizm ehtiyatlarının öyrənilməsi və qiymətləndirilməsi çox aktual hesab olunur. Turizm-rekreasiya ehtiyatlarının səmərəli təşkili, mənimsənilməsi və istifadə perspektivləri ərazinin təbii şəraitinin daha dərindən və hərtərəfli öyrənilməsini önə çəkir. Məqalədə Böyük Qafqazın cənub yamacının turizm-rekreasiya potensialına təsir edən əsas təbii amillər araşdırılmışdır. Tədqiqat ərazisində təbii rekrerasiya resurslarına əlverişli təbii şərait və iqlimin, landşaftın, hidroqfrafik şəbəkənin inkişafı, təbiət abidələrinin cazibədarlığı, əlverişli ekoloji mühit aid edilir. Qeyd edək ki, Böyük Qafqazın cənub yamacının tədqiq olunan hissəsi turizm rekreasiya potensialına birbaşa təsir edən zəngin təbiət abidələrinə malik olsa da, bəzən təbii şərait burada turizmin inkişafına mənfi təsir göstərə bilir.
娱乐设施在旅游业发展中的作用和重要性非常高。In this səbəbdən də hər hə hansı a ərazinin recreational potential of a region to benefit from the recreational potential of the region's recreational and tourism opportunities to be learnt and qiymətləndirilməsi qiymətləndirilməsi çox aktual hesab olun olun.Səmərəli təşkili, mənimsənilməsi və istifadə perspectivləri səmərəli təşkili, mənimsənilməsi və istifadə perspectivləri ərazinin təbii şəraitin more dərində və hərtərəfli öyrənilməsini önə çəkəkir.Məqalədə Böyük Qafqazın cənub slope of the tourism-recreation potential of the slope is investigated.Tədqiqat ərazisində təbii rekrerasiya resursursə favourable təbii şərait və iqlimin, landshaft, hydrographic şəbəkənin development, attractiveness of təbiət monuments, favourable ecological environment are considered.值得注意的是，尽管大卡夫卡兹的 cənub 坡的 tədqiqed 部分具有巨大的旅游休闲潜力，但有时自然环境会对这里的旅游业发展产生负面影响。
{"title":"BÖYÜK QAFQAZIN CƏNUB YAMACININ TURİZM-REKREASİYA POTENSİALINA TƏSİR EDƏN TƏBİİ AMİLLƏR (MAZIMÇAY VƏ ŞİNÇAY ÇAYLARI ARASI)","authors":"S.Y. Quliyeva, G. Məmmədova","doi":"10.59423/gnr.2023.58.98.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.58.98.011","url":null,"abstract":"Turizmin inkişafında rekreasiya resurslarının rolu və əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Bu səbəbdən də hər hansı bir ərazinin rekreasiya potensialından istifadə etmək məqsədi ilə həmin regionun rekreasiya və turizm ehtiyatlarının öyrənilməsi və qiymətləndirilməsi çox aktual hesab olunur. Turizm-rekreasiya ehtiyatlarının səmərəli təşkili, mənimsənilməsi və istifadə perspektivləri ərazinin təbii şəraitinin daha dərindən və hərtərəfli öyrənilməsini önə çəkir. Məqalədə Böyük Qafqazın cənub yamacının turizm-rekreasiya potensialına təsir edən əsas təbii amillər araşdırılmışdır. Tədqiqat ərazisində təbii rekrerasiya resurslarına əlverişli təbii şərait və iqlimin, landşaftın, hidroqfrafik şəbəkənin inkişafı, təbiət abidələrinin cazibədarlığı, əlverişli ekoloji mühit aid edilir. Qeyd edək ki, Böyük Qafqazın cənub yamacının tədqiq olunan hissəsi turizm rekreasiya potensialına birbaşa təsir edən zəngin təbiət abidələrinə malik olsa da, bəzən təbii şərait burada turizmin inkişafına mənfi təsir göstərə bilir.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139813010","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.77.13.005
Sevda İsmayılova
Relyefin mühit əmələgətirici funksiyası, əsasən onun təbii və antropogen landşaftların differensiasiyasını, havanın temperaturunu, rütubətini, torpaq-bitki örtüyünü, üzvi və mineral maddələrin paylanmasını, fiziki-coğrafi səciyyəsini şərtləndirən başlıca amil olması ilə əlaqədardır. Relyefin, ekosistemlərin təməl ünsürünü təşkil etməsi mühüm rekreasiya ehtiyatlarına və estetik potensiala malik olması, geomorfoloji təbiət abidələrinin turizmin, xüsusilə də ekoturizmin və geoturizmin inkişafında mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi haqqındakı fikirlər də nəzərə alınaraq onun mühit əmələgətirici funksiyaya malik olması konsepsiyası irəli sürülmüşdür. Bu baxımdan Böyük Qafqazın cənub yamacının mürəkkəb təbii şəraitə, özünəməxsus geomorfoloji quruluşa malik olmasını, ölkəmizin ən intensiv məskunlaşan ərazilərindən birini təmsil etməsini və son illərdə rekreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyasını bu ərazi timsalında tədqiq etmişik.
珊瑚礁的环境改善功能主要与以下事实有关，即它是影响医疗和人为景观、气温、温度、土壤植被覆盖率、植被和矿物质分配、物理地理səciyyəsini şərtləndirən主要amil分化的主要因素。xüsusilə də ecotourism and geotourism in the development of the important əhəmiyyət kəsbəsb etməsi haqqındakı ideas də nəzərə alınaraq its concept of having the concept of having a site əmələgətirici funksiyaya has been put forward.从这个角度来看，Böyük Qafqqazın的cənub斜坡有mürəkkəb təbii şəraitə，özünəməxsus地貌形成、nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyası in the example of this land, considering that it is one of the most intensiv məskunlaşan ərazilərindən təmsil etməsini və recent illərdə recreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini.
{"title":"BÖYÜK QAFQAZIN CƏNUB YAMACINDA RELYEFİN MÜHÜT ƏMƏLƏGƏTİRİCİ FUNKSİYASI HAQQINDA (ŞİNÇAY VƏ GİRDİMAN ÇAYLARI ARASI)","authors":"Sevda İsmayılova","doi":"10.59423/gnr.2023.77.13.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.77.13.005","url":null,"abstract":"Relyefin mühit əmələgətirici funksiyası, əsasən onun təbii və antropogen landşaftların differensiasiyasını, havanın temperaturunu, rütubətini, torpaq-bitki örtüyünü, üzvi və mineral maddələrin paylanmasını, fiziki-coğrafi səciyyəsini şərtləndirən başlıca amil olması ilə əlaqədardır. Relyefin, ekosistemlərin təməl ünsürünü təşkil etməsi mühüm rekreasiya ehtiyatlarına və estetik potensiala malik olması, geomorfoloji təbiət abidələrinin turizmin, xüsusilə də ekoturizmin və geoturizmin inkişafında mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi haqqındakı fikirlər də nəzərə alınaraq onun mühit əmələgətirici funksiyaya malik olması konsepsiyası irəli sürülmüşdür. Bu baxımdan Böyük Qafqazın cənub yamacının mürəkkəb təbii şəraitə, özünəməxsus geomorfoloji quruluşa malik olmasını, ölkəmizin ən intensiv məskunlaşan ərazilərindən birini təmsil etməsini və son illərdə rekreasiya baxımdan intensiv mənimsənilməsini nəzərə alaraq məqalədə relyefin mühit əmələgətirici funksiyasını bu ərazi timsalında tədqiq etmişik.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139827603","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Gəncə-Qazax plain and the surrounding land, where the Qədim məntəqələr are widely spread, have been dəyşərək with the təbii, həmçinin anthropogenic amillərin təsiri ilədəyşiərək, ərazidə new structured landshafts have been created.在这səbəbdən Gəncə-Qazax平原landshafts的struktur-funksional和遗传xüsusiyyətlərin tədqiqiqiqi，人为amillərin təsir xüsusiyyətlərinin xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi qarşıya məqsəd qurənilməsi qarşıya məqsəd qoyldur。Məqalədə Gəncə-Qazax düzü və ətraf ətraf ərazi geosistemlərinin landshafts struktur-funksional, o cümədən genetic xüsusiyyətləri desert expedition observations and complex landshaft xəritələşdirilməsi、宇宙shəkillərin deşifrələnməsi以及现代地理信息系统（GIS）技术已被用于tədqiq领域。通过对科学成果的分析可知，在 tədqiqat 地区形成了 5 种山丘类型、7 种半山丘类型和 55 种山丘类型。分析了山体滑坡类型分布的地形，以及山体滑坡类型的田间结构。对具有不同结构-轴向特征的山体滑坡的不同组成部分进行了动态分析。在总面积为 5497.4 平方公里的 24.8%-i（1361.5 平方公里）tədqiqat ərazı地区，其外动力特征为 alçaqdağlık 干旱-荒漠化土地，其中以高 həssaslik的 gilli 和 gilli-əhəngdaşlı suxurs 为主。可以看出，0-50meylliyəmalik sahələrdənibarət的tədqiatat ərazinin ərazinin占很大比例。
Pub Date : 2024-02-01DOI: 10.59423/gnr.2023.89.86.010
Z.T. İmrani
Ekoturizm ekoloji cəhətdən dayanıqlı turizm növü olub, təbiət ərazilərinə səyahət etməklə bərabər, maarifləndirmə və regional sosial-iqtisadi inkişafa yönəldilmiş bir fəaliyyətdir. Lakin unutmaq olmaz ki, ekoturizm kütləvi turizmin bir hissəsi deyil, alternativ turizm kimi qəbul olunur. Belə bir yanaşma, davamlı turizmlə eyni olmasa da, təbiətə əsaslanan, ekoloji cəhətdən dayanıqlı, maarifləndirici, səyahət və turist məmnuniyyətini artırır. Bu baxımdan, yeni inkişaf mərhələsində olan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında ekoturizmi inkişaf etdirməklə yerli sosial-iqtisadi inkişafa nail olmaq, eləcə də işğaldan azad edilmiş ərazilərə geri qayıdan əhalini qismən də olsa iş yerləri ilə təmin etmək mümkün olardı. Tədqiqat işində Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının ekoturizm potensialı müəyyən olunmuş, xəritə tərtib edilmiş və turizmin müxtəlif sahələrinin inkişaf etdirilməsi istiqamətləri verilmişdir.
生态旅游是一种以生态为基础、以教育和地区社会经济发展为目的的旅游。然而，不应忘记的是，生态旅游并不被视为大众旅游的一部分，而是一种替代旅游。虽然这种方式与永久性旅游不同，但它以自然为基础，以生态为依托，对生态友好，具有教育意义，能提高旅游和游客的满意度。从这个角度来看，在新开发的卡拉巴赫和Shərqi Zəngəzur经济区发展生态旅游，实现当地的社会经济发展是可能的，也有可能将被占领解放区的人民从被占领状态带回他们的家园和工作场所。Tədqiqat işində Qarabağ və Şərqi Zəngəzur economic rayons' ecotourism potential has been evaluated, xəritə tərtibə və tourism's müxtəlif sahələrin inkişaf etdirilməsi istiqamətləri is given.
{"title":"QARABAĞ VƏ ŞƏRQİ ZƏNGƏZUR İQTİSADİ RAYONLARININ EKOTURİZM POTENSİALI VƏ ONDAN İSTİFADƏ YOLLARI","authors":"Z.T. İmrani","doi":"10.59423/gnr.2023.89.86.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.89.86.010","url":null,"abstract":"Ekoturizm ekoloji cəhətdən dayanıqlı turizm növü olub, təbiət ərazilərinə səyahət etməklə bərabər, maarifləndirmə və regional sosial-iqtisadi inkişafa yönəldilmiş bir fəaliyyətdir. Lakin unutmaq olmaz ki, ekoturizm kütləvi turizmin bir hissəsi deyil, alternativ turizm kimi qəbul olunur. Belə bir yanaşma, davamlı turizmlə eyni olmasa da, təbiətə əsaslanan, ekoloji cəhətdən dayanıqlı, maarifləndirici, səyahət və turist məmnuniyyətini artırır. Bu baxımdan, yeni inkişaf mərhələsində olan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında ekoturizmi inkişaf etdirməklə yerli sosial-iqtisadi inkişafa nail olmaq, eləcə də işğaldan azad edilmiş ərazilərə geri qayıdan əhalini qismən də olsa iş yerləri ilə təmin etmək mümkün olardı. Tədqiqat işində Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının ekoturizm potensialı müəyyən olunmuş, xəritə tərtib edilmiş və turizmin müxtəlif sahələrinin inkişaf etdirilməsi istiqamətləri verilmişdir.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139816953","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：