Pub Date : 2021-04-02DOI: 10.26650/iuturkiyat.763339
Hanife Alaca
Sigetvar is a fortress in Hungary and it was added to the Ottoman lands in 1566 as a result of the last expedition made by I. Suleyman. After being conquered, Sigetvar, a sanjak of Budin Province, later became a detached state. The purpose of this article is to provide information about the legal status and population of Muslim and non-Muslim reaya in Sigetvar in the light of the detailed book of 1579. Thus, with the transition of Sigetvar to Ottoman domination, here is to give information about the Ottoman domination organization. The main source of our work is the registered grand registry book with the number 138 in 1579 in the "Munich Collections" in the German Archive. On the first page of the book belonging to the III. Murad period, the phrase “Defter-i Mufasall-i Liva-i Sigetvâr bi- Dergâh-iÂli”islocated. This book contains detailed information about the administrative structure of Sigetvar, which was under Ottoman rule in 1579, population, settlement, products grown and taxes levied. As it is known, local history studies are very important in revealing the administrative organization, social and economic situation of a region.
西格特瓦尔是匈牙利的一座堡垒，1566年，由于苏莱曼最后一次远征，它被添加到奥斯曼帝国的土地上。在被征服后，布丁省的一个桑贾克西格特瓦尔后来成为一个独立的国家。本文的目的是根据1579年的详细书籍，提供有关西格特瓦穆斯林和非穆斯林reaya的法律地位和人口的信息。因此，随着西格特瓦尔向奥斯曼统治的过渡，这里将提供有关奥斯曼统治组织的信息。我们工作的主要来源是德国档案馆的“慕尼黑收藏”中1579年编号为138的注册大登记簿。在第三部的第一页。穆拉德时期，短语“Defter-i Mufasall-i Liva-i sigetv - r bi- Dergâh-iÂli”被定位。这本书详细介绍了1579年奥斯曼帝国统治下的西格特瓦尔的行政结构、人口、定居地、种植的产品和征收的税收。众所周知，地方史研究对于揭示一个地区的行政组织、社会经济状况具有十分重要的意义。
{"title":"1579 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Sigetvar Nahiyesi’nde Sosyal ve İktisadi Hayat","authors":"Hanife Alaca","doi":"10.26650/iuturkiyat.763339","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.763339","url":null,"abstract":"Sigetvar is a fortress in Hungary and it was added to the Ottoman lands in 1566 as a result of the last expedition made by I. Suleyman. After being conquered, Sigetvar, a sanjak of Budin Province, later became a detached state. The purpose of this article is to provide information about the legal status and population of Muslim and non-Muslim reaya in Sigetvar in the light of the detailed book of 1579. Thus, with the transition of Sigetvar to Ottoman domination, here is to give information about the Ottoman domination organization. The main source of our work is the registered grand registry book with the number 138 in 1579 in the \"Munich Collections\" in the German Archive. On the first page of the book belonging to the III. Murad period, the phrase “Defter-i Mufasall-i Liva-i Sigetvâr bi- Dergâh-iÂli”islocated. This book contains detailed information about the administrative structure of Sigetvar, which was under Ottoman rule in 1579, population, settlement, products grown and taxes levied. As it is known, local history studies are very important in revealing the administrative organization, social and economic situation of a region.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"10 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-04-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117175794","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-28DOI: 10.26650/iuturkiyat.749185
Müslüm Gürses
{"title":"Mîrzâde Mustafa Fahreddin Akabâlî’nin Ahmet Caferoğlu'na Gönderdiği Bir Mektup Üzerine","authors":"Müslüm Gürses","doi":"10.26650/iuturkiyat.749185","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.749185","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"77 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134048369","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.786021
Selin Bayrak
Dillerin temel soz varliklarini; organ adlari, akrabalik adlari gibi soz gruplari olustururken, bitki adlari, hayvan adlari gibi soz gruplari da toplumlarin kulturlerini gozler onune seren soz gruplarindandir. Ozellikle yillarca konar gocer yasamis bir millet olan Turklerde hayvan adlari genis bir yer tutmaktadir. Turkler hayatlari boyunca hayvanlarla ic ice yasamis; onlarin etinden, sutunden beslenme ihtiyacini gidermis, onlari ulasim ihtiyaclarini gidermede kullanmis, gerektigi zaman derilerinden de faydalanarak hayatlarinda vazgecilmez bir hale getirmistir. Calismada Kirim Tatar Turkcesindeki hayvan adlari uzerine bir degerlendirme yapilmistir. Degerlendirmenin etimolojik kismi Clauson’un “An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish” adli sozlugunden hareketle yapilmistir. Bu dogrultuda Kirim Tatar Turkcesinde yer alan hayvan adlarinin bir kismi –ses degisimleri olsa da-, Eski Turkceden gunumuze intikal etmistir. Eski Turkceden gunumuze aktarilan bu hayvan adlarinin varligi, Kirim Tatar Turkcesinin ne denli eskicil ozellikler barindirdigini gostermekle birlikte kelime hazinesi hakkinda da fikir vermektedir.
{"title":"Kırım Tatar Türkçesinde Eski Türkçe ile Ortaklaşan Hayvan Adları Üzerine","authors":"Selin Bayrak","doi":"10.26650/iuturkiyat.786021","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.786021","url":null,"abstract":"Dillerin temel soz varliklarini; organ adlari, akrabalik adlari gibi soz gruplari olustururken, bitki adlari, hayvan adlari gibi soz gruplari da toplumlarin kulturlerini gozler onune seren soz gruplarindandir. Ozellikle yillarca konar gocer yasamis bir millet olan Turklerde hayvan adlari genis bir yer tutmaktadir. Turkler hayatlari boyunca hayvanlarla ic ice yasamis; onlarin etinden, sutunden beslenme ihtiyacini gidermis, onlari ulasim ihtiyaclarini gidermede kullanmis, gerektigi zaman derilerinden de faydalanarak hayatlarinda vazgecilmez bir hale getirmistir. Calismada Kirim Tatar Turkcesindeki hayvan adlari uzerine bir degerlendirme yapilmistir. Degerlendirmenin etimolojik kismi Clauson’un “An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish” adli sozlugunden hareketle yapilmistir. Bu dogrultuda Kirim Tatar Turkcesinde yer alan hayvan adlarinin bir kismi –ses degisimleri olsa da-, Eski Turkceden gunumuze intikal etmistir. Eski Turkceden gunumuze aktarilan bu hayvan adlarinin varligi, Kirim Tatar Turkcesinin ne denli eskicil ozellikler barindirdigini gostermekle birlikte kelime hazinesi hakkinda da fikir vermektedir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121004386","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.748529
Engin Çağdaş, Hikmet Öksüz
Trabzon’da yerel basin 19. yuzyilin ikinci yarisinda olusmaya baslamistir. Milli Mucadele Donemi’nin basindan Istikbal Gazetesi’nin yayimlanmasina kadar gecen surecte Trabzon’da cesitli gayrimuslim gazetelerin yani sira sahibi Turk olan Milli Mucadele karsiti gazeteler de vardi. 1918 yilinda Faik Ahmet Barutcu’nun onderliginde nesredilmeye baslanan Istikbal Gazetesi, Milli Mucadele taraftari yayin politikasiyla bolgede etkili olmustur. Gazete, Turkiye Buyuk Millet Meclisi’nin (TBMM) kurulusunu Osmanli idaresi aleyhinde gostermeye calisanlara karsi cikmistir. Bu dogrultuda gazete de hilafet ve saltanatin merkezi olan Istanbul’un isgal edilmesi, Osmanli idarecilerinin hukum veremez hale getirilmesi, bagimsizligina duskun olan milletin yeniden kendi kararlarini verebilmesi gerekcelerini ileri surulmustur. Damat Ferit Pasa Hukumeti’nin yanlis politikalarini da elestiren Istikbal Gazetesi, Turk milletinin halife ve padisahina karsi isyan etmeyecegini belirtmistir. Ankara’da yeni bir meclisin tesekkullunun hem zorunluluk hem de ihtiyac meselesi olduguna deginen gazete, 23 Nisan 1923’deki merasimlere de yer ayirmistir. TBMM’nin acilis gunundeki dini hassasiyetleri anlatan yazilarin yani sira TBMM’ye katilacak milletvekillerinin secimi hakkinda da bilgilendirmelerde bulunulmustur. Basinin propaganda araci olarak onem kazandigi bir donemde Istikbal Gazetesi, yaptigi yayinlarla birlik ve beraberligin saglanmasina, gerek bolge gerekse ulke capinda vatan ugruna gerceklestirilen mucadelenin basariya ulasmasina katki yapmistir.
{"title":"TBMM’nin Açılışının Trabzon’da Çıkan İstikbal Gazetesine Yansımaları","authors":"Engin Çağdaş, Hikmet Öksüz","doi":"10.26650/iuturkiyat.748529","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.748529","url":null,"abstract":"Trabzon’da yerel basin 19. yuzyilin ikinci yarisinda olusmaya baslamistir. Milli Mucadele Donemi’nin basindan Istikbal Gazetesi’nin yayimlanmasina kadar gecen surecte Trabzon’da cesitli gayrimuslim gazetelerin yani sira sahibi Turk olan Milli Mucadele karsiti gazeteler de vardi. 1918 yilinda Faik Ahmet Barutcu’nun onderliginde nesredilmeye baslanan Istikbal Gazetesi, Milli Mucadele taraftari yayin politikasiyla bolgede etkili olmustur. Gazete, Turkiye Buyuk Millet Meclisi’nin (TBMM) kurulusunu Osmanli idaresi aleyhinde gostermeye calisanlara karsi cikmistir. Bu dogrultuda gazete de hilafet ve saltanatin merkezi olan Istanbul’un isgal edilmesi, Osmanli idarecilerinin hukum veremez hale getirilmesi, bagimsizligina duskun olan milletin yeniden kendi kararlarini verebilmesi gerekcelerini ileri surulmustur. Damat Ferit Pasa Hukumeti’nin yanlis politikalarini da elestiren Istikbal Gazetesi, Turk milletinin halife ve padisahina karsi isyan etmeyecegini belirtmistir. Ankara’da yeni bir meclisin tesekkullunun hem zorunluluk hem de ihtiyac meselesi olduguna deginen gazete, 23 Nisan 1923’deki merasimlere de yer ayirmistir. TBMM’nin acilis gunundeki dini hassasiyetleri anlatan yazilarin yani sira TBMM’ye katilacak milletvekillerinin secimi hakkinda da bilgilendirmelerde bulunulmustur. Basinin propaganda araci olarak onem kazandigi bir donemde Istikbal Gazetesi, yaptigi yayinlarla birlik ve beraberligin saglanmasina, gerek bolge gerekse ulke capinda vatan ugruna gerceklestirilen mucadelenin basariya ulasmasina katki yapmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"26 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114146184","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.733848
Seyit Yavuz
Oldukca uzun bir gecmise sahip olan Divân edebiyati, sinirlari belli kaliplarla cevrelenmis, kendine has mazmunlar dunyasina sahip bir edebiyattir. Gerek manzum gerek mensur eserlerde bu tur mazmunlara rastlamak mumkundur. Bu calisma cercevesinde ele almaya calistigimiz ve 17. yuzyilda Sahhâf Ahmed Rusdi tarafindan kaleme alinan Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi adli eser de mensur bir serh huviyetindedir. Turk edebiyatinda Urfi-i Şirâzi’nin siirleri uzerine bircok sârih tarafindan serhler yazilmistir. Bu serhlerden biri de Sahhâf Ahmed Rusdi’nin serhidir. Şerh kelimesi lugat anlamiyla bir seyi acmak, kesmek/yarmak gibi anlamlar tasir. Istilahi olarak ise bir metni baskalarindan daha iyi anladigi iddiasinda bulunan kisilerin, o metinde bulunan bazi muglak, muphem yada anlasilmasi zor ifadeleri acmasi, deyim yerindeyse bu tur ifadelerin ustundeki ortuyu kaldirarak daha anlasilir bir hâle getirmesidir. Sahhâf Ahmed Rusdi de bu yonde giderek Urfi’nin siirlerini serh etmistir. Bu calismada oncelikle Sahhâf Ahmed Rusdi ve Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi’nin mustensihi Kiblelizâde Mahmut hakkinda biyografik bilgiler verilmis, ardindan Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi adli eser ayrintili bir sekilde tanitilmis, daha sonra sârihin serh metodu ortaya konulmustur. Calismanin sonuna mezkur eserden alinan 2 kaside ve bazi gazel ve kita serhlerinin ornek metinleri konulmus, Ek-1 ve Ek-2 bolumlerinde ise ayrintili bir sekilde ele alinan nushanin bazi sayfalari ve Kiblelizâde Mahmut ile ilgili bazi arsiv belgeleri eklenmistir.
傣族文学有着悠久的历史，是一种拥有自己独特的隐喻世界的文学，其边界被某些模式所包围。在诗歌和散文作品中都可以看到这种隐喻。本研究要探讨的萨哈夫-艾哈迈德-鲁斯迪（Sahhâf Ahmed Rusdi）于 17 世纪创作的《Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi》也是一部散文作品。在土耳其文学中，许多评论家都写过乌尔菲-伊-希拉子的诗歌。Sahhâf Ahmed Rusdi 的诗集就是其中之一。serh "一词的字面意思是打开、切割或劈开。而 "Istilahi "则是指那些自称比别人更理解文本的人，将文本中一些模棱两可、含混不清或难以理解的表达方式打开，可以说是揭开这些表达方式的面纱，使其更容易理解。萨哈夫-艾哈迈德-鲁斯迪（Sahhāf Ahmed Rusdi）也从这个方向出发，对乌尔菲的诗歌进行了评论。在本研究中，首先介绍了萨哈夫-艾哈迈德-鲁斯迪和基伯利扎德-马赫穆特的生平信息、《Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi》的必读书目，然后详细介绍了作品《Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi》，接着揭示了注释者的注释方法。在研究的最后，附录-1 和附录-2 中详细讨论了《努尚》的一些页面，并增加了一些与基伯利扎德-马赫穆特有关的档案文件。
{"title":"Sahhâf Ahmed Rüşdî'nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî Adlı Eseri","authors":"Seyit Yavuz","doi":"10.26650/iuturkiyat.733848","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848","url":null,"abstract":"Oldukca uzun bir gecmise sahip olan Divân edebiyati, sinirlari belli kaliplarla cevrelenmis, kendine has mazmunlar dunyasina sahip bir edebiyattir. Gerek manzum gerek mensur eserlerde bu tur mazmunlara rastlamak mumkundur. Bu calisma cercevesinde ele almaya calistigimiz ve 17. yuzyilda Sahhâf Ahmed Rusdi tarafindan kaleme alinan Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi adli eser de mensur bir serh huviyetindedir. Turk edebiyatinda Urfi-i Şirâzi’nin siirleri uzerine bircok sârih tarafindan serhler yazilmistir. Bu serhlerden biri de Sahhâf Ahmed Rusdi’nin serhidir. Şerh kelimesi lugat anlamiyla bir seyi acmak, kesmek/yarmak gibi anlamlar tasir. Istilahi olarak ise bir metni baskalarindan daha iyi anladigi iddiasinda bulunan kisilerin, o metinde bulunan bazi muglak, muphem yada anlasilmasi zor ifadeleri acmasi, deyim yerindeyse bu tur ifadelerin ustundeki ortuyu kaldirarak daha anlasilir bir hâle getirmesidir. Sahhâf Ahmed Rusdi de bu yonde giderek Urfi’nin siirlerini serh etmistir. Bu calismada oncelikle Sahhâf Ahmed Rusdi ve Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi’nin mustensihi Kiblelizâde Mahmut hakkinda biyografik bilgiler verilmis, ardindan Şerh-i Divân-i Urfi-i Şirâzi adli eser ayrintili bir sekilde tanitilmis, daha sonra sârihin serh metodu ortaya konulmustur. Calismanin sonuna mezkur eserden alinan 2 kaside ve bazi gazel ve kita serhlerinin ornek metinleri konulmus, Ek-1 ve Ek-2 bolumlerinde ise ayrintili bir sekilde ele alinan nushanin bazi sayfalari ve Kiblelizâde Mahmut ile ilgili bazi arsiv belgeleri eklenmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"36 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134415112","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.802868
Erdal Aydoğmuş
Tarih sahnesinde farkli adlarla, cesitli cografyalarda neslini devam ettirerek yasam surmus olan Turk milleti, bulunduklari bolgelerde hayvanlarla yakindan ilgilenmistir. Hayvanlari evcillestirme yolunu benimseyerek, insanogluna yardimci olan hayvanlari kesfeden Turkler, boylece evcil hayvanlarla yakin bir munasebet kurmuslardir. Evcillestirilen hayvanlar arasinda ozellikle at, Turk milleti acisindan gozde bir hayvan olarak on plana cikmistir. Deyimler, bir dilin en onemli zenginlikleri arasinda yer almaktadir. Deyimlerden yola cikarak o dili konusan milletin gecmisi, kulturu, orf ve adetleri ile gelenek ve gorenekleri hakkinda fikir edinilebilir. Tarihte iz birakan Turk milletinin tarihi kadar dili de koklu ve zengin bir yapiya sahiptir. Turk dilinin varliklari arasinda deyimler de onemli bir yer tutmaktadir. Kuzey-Bati Turk lehcesi grubunda yer alan Kirgiz Turkcesindeki deyimler arasinda hayvan adlariyla kurulan deyimler de bulunmaktadir. Bu calismada Kirgiz Turkcesindeki hayvan adlariyla kurulan deyimler arasinda en cok gorulen at ve it sozcuguyle kurulan deyimler, at ve it sozcugunun baska bir hayvan adiyla olusturdugu deyimler ve atla ilgili cilki, bee gibi sozcuklerden olusan deyimler ele alinmistir.
{"title":"Kırgız Türkçesinde Hayvan Adlarıyla Kurulan Deyimler (At ve İt Örneğinde)","authors":"Erdal Aydoğmuş","doi":"10.26650/iuturkiyat.802868","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.802868","url":null,"abstract":"Tarih sahnesinde farkli adlarla, cesitli cografyalarda neslini devam ettirerek yasam surmus olan Turk milleti, bulunduklari bolgelerde hayvanlarla yakindan ilgilenmistir. Hayvanlari evcillestirme yolunu benimseyerek, insanogluna yardimci olan hayvanlari kesfeden Turkler, boylece evcil hayvanlarla yakin bir munasebet kurmuslardir. Evcillestirilen hayvanlar arasinda ozellikle at, Turk milleti acisindan gozde bir hayvan olarak on plana cikmistir. Deyimler, bir dilin en onemli zenginlikleri arasinda yer almaktadir. Deyimlerden yola cikarak o dili konusan milletin gecmisi, kulturu, orf ve adetleri ile gelenek ve gorenekleri hakkinda fikir edinilebilir. Tarihte iz birakan Turk milletinin tarihi kadar dili de koklu ve zengin bir yapiya sahiptir. Turk dilinin varliklari arasinda deyimler de onemli bir yer tutmaktadir. Kuzey-Bati Turk lehcesi grubunda yer alan Kirgiz Turkcesindeki deyimler arasinda hayvan adlariyla kurulan deyimler de bulunmaktadir. Bu calismada Kirgiz Turkcesindeki hayvan adlariyla kurulan deyimler arasinda en cok gorulen at ve it sozcuguyle kurulan deyimler, at ve it sozcugunun baska bir hayvan adiyla olusturdugu deyimler ve atla ilgili cilki, bee gibi sozcuklerden olusan deyimler ele alinmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"56 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134179879","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.804021
Mustafa Karataş
Insanin temel dusunme asamalarindan biri olan sorunun, bir dil bilgisi kategorisi olarak dunyadaki butun dillerde oldugu gibi Turkcede de cesitli kullanilma bicimleri bulunmaktadir. Bunlardan biri de ezgidir (intonation). Soru ezgisi, sozlu bir iletisim sirasinda vericinin aliciya iletmek istedigi soruyu birden cok sozcukten olusan bir cumleyle dile getirirken cumle icerisindeki basta vurgu ve ton dâhil olmak uzere birden cok parcalarustu ses biriminin uyumlu birlikteligiyle gerceklesen ezgilemenin ortaya cikardigi bir parcalarustu ses birimidir. Ezgi, cagdas Turk lehcelerinde ve agizlarinda, cok yaygin ve olcunlu olmamakla birlikte soru cumlesi kurmada kullanilmaktadir. Ancak ezgili soru cumlesi uretmenin olcunlu oldugu ve hem konusma hem de yazi dilinde yaygin olarak kullanildigi tek Turk lehcesi Azerbaycan Turkcesidir. Soru ezgisi, Azerbaycan Turkcesinde soru eki ve soru sozcukleri ile birlikte soru cumlesi uretme araci olarak olcunlu ve yaygin bir bicimde kullanilmaktadir. Azerbaycan Turkcesi tarihinde, Eski Anadolu Turkcesinden itibaren cok az da olsa kullanildigi gorulen bu soru cumlesi turu 16. yuzyilda Fuzuli’den baslayarak daha yaygin olarak kullanilmaya baslamistir. Insa ettigi siir diliyle sadece Azerbaycan’in degil butun Turk dunyasinin cok onemli bir sairi olan Fuzuli’nin Turkcesinde gorulen ezgili soru cumleleri, sairin yaraticiligi ve titizligiyle kurulmus farkli yapilarda karsimiza cikmaktadir. Bu calismada, Fuzuli’nin Turkce Divan’inda kullanilan ezgili soru cumleleri, bu tur soru cumlelerinin gostergesi olan cesitli sozcuk ve yapilarin belirlenmesiyle tespit edilmis, cikarilan ornekler siniflandirilarak cesitli gruplara ayrilmis ve bu yapilarin ezgili soru cumlesine donusmesini saglayan ses ve bicim unsurlari aciklanmistir. Boylece, dil tarihlerinde sadece genel bir bilgi olarak yer alan ezgili soru cumlesi konusu, Fuzuli orneklemi uzerinden incelenmistir.
{"title":"Fuzûlî’nin Türkçesinde Ezgili Soru Cümlesi Yapıları","authors":"Mustafa Karataş","doi":"10.26650/iuturkiyat.804021","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.804021","url":null,"abstract":"Insanin temel dusunme asamalarindan biri olan sorunun, bir dil bilgisi kategorisi olarak dunyadaki butun dillerde oldugu gibi Turkcede de cesitli kullanilma bicimleri bulunmaktadir. Bunlardan biri de ezgidir (intonation). Soru ezgisi, sozlu bir iletisim sirasinda vericinin aliciya iletmek istedigi soruyu birden cok sozcukten olusan bir cumleyle dile getirirken cumle icerisindeki basta vurgu ve ton dâhil olmak uzere birden cok parcalarustu ses biriminin uyumlu birlikteligiyle gerceklesen ezgilemenin ortaya cikardigi bir parcalarustu ses birimidir. Ezgi, cagdas Turk lehcelerinde ve agizlarinda, cok yaygin ve olcunlu olmamakla birlikte soru cumlesi kurmada kullanilmaktadir. Ancak ezgili soru cumlesi uretmenin olcunlu oldugu ve hem konusma hem de yazi dilinde yaygin olarak kullanildigi tek Turk lehcesi Azerbaycan Turkcesidir. Soru ezgisi, Azerbaycan Turkcesinde soru eki ve soru sozcukleri ile birlikte soru cumlesi uretme araci olarak olcunlu ve yaygin bir bicimde kullanilmaktadir. Azerbaycan Turkcesi tarihinde, Eski Anadolu Turkcesinden itibaren cok az da olsa kullanildigi gorulen bu soru cumlesi turu 16. yuzyilda Fuzuli’den baslayarak daha yaygin olarak kullanilmaya baslamistir. Insa ettigi siir diliyle sadece Azerbaycan’in degil butun Turk dunyasinin cok onemli bir sairi olan Fuzuli’nin Turkcesinde gorulen ezgili soru cumleleri, sairin yaraticiligi ve titizligiyle kurulmus farkli yapilarda karsimiza cikmaktadir. Bu calismada, Fuzuli’nin Turkce Divan’inda kullanilan ezgili soru cumleleri, bu tur soru cumlelerinin gostergesi olan cesitli sozcuk ve yapilarin belirlenmesiyle tespit edilmis, cikarilan ornekler siniflandirilarak cesitli gruplara ayrilmis ve bu yapilarin ezgili soru cumlesine donusmesini saglayan ses ve bicim unsurlari aciklanmistir. Boylece, dil tarihlerinde sadece genel bir bilgi olarak yer alan ezgili soru cumlesi konusu, Fuzuli orneklemi uzerinden incelenmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130229448","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/IUTURKIYAT.716206
M. Gözitok
Yalniz devrinin degil, tum Turk edebiyatinin en kuvvetli temsilcilerinden sayilan Şeyh Gâlib, henuz yirmi alti yasinda iken Husn u Ask mesnevisini alti ay gibi kisa bir surede telif etmistir. Klasik siirimizin ‘mukemmellik standardi’ ve ‘donum noktasi’ olarak degerlendirilen Husn u Ask, klasik Turk edebiyatinin en guzel ve orijinal mesnevilerinden kabul edilmektedir. Nitekim bu muhim eser uzerine bugune degin pek cok ilmi yayin ve akademik calisma nesredilmistir. Bu calismalarin bir kismi Husn u Ask’in Latin harfli metninin nesri ve dil ici cevirisi / aciklamasi uzerine yogunlasirken bir diger kismi ise eserin muhtevasini, dil hususiyetlerini ve sekilsel ozelliklerini incelemekte ve Husn u Ask’in sanatsal yonu uzerinde durmaktadir. Fakat yapilan tum bu calismalar incelendiginde Husn u Ask’in Suleymaniye Kutuphanesi Halet Efendi Bolumu 171 numarada bulunan muellif hatti musvedde nushasinin, sadece metnin nesrinde kullanildigi; eserin dil, uslup ve sanat degerinin belirlenmesinde bu nushadan yararlanilmadigi gorulmektedir. Oysaki bu nusha, Husn u Ask’in musveddesidir -yani ham halidir- ve Şeyh Gâlib’in eserini yazarken metin uzerinde ne gibi tasarruflarda bulundugunu gostermesi acisindan oldukca onemlidir. Bu calismada, Husn u Ask’in Suleymaniye Kutuphanesi’nde bulunan musvedde nushasinin diger en eski tarihli yazma nushalarla mukabelesi yapilarak Şeyh Gâlib’in Husn u Ask’i nasil yazdigi, eseri yazarken hangi safhalardan gecirdigi ve eserine son seklini verirken ne gibi tasarruflarda bulundugu irdelenecek, bu tasarruflardan hareketle Şeyh Gâlib’in ve divan sairlerinin poetikalarina dair bazi tespitlerde bulunulacaktir.
{"title":"Yazımdan Yayıma Hüsn ü Aşk’ın Serencâmı - II","authors":"M. Gözitok","doi":"10.26650/IUTURKIYAT.716206","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/IUTURKIYAT.716206","url":null,"abstract":"Yalniz devrinin degil, tum Turk edebiyatinin en kuvvetli temsilcilerinden sayilan Şeyh Gâlib, henuz yirmi alti yasinda iken Husn u Ask mesnevisini alti ay gibi kisa bir surede telif etmistir. Klasik siirimizin ‘mukemmellik standardi’ ve ‘donum noktasi’ olarak degerlendirilen Husn u Ask, klasik Turk edebiyatinin en guzel ve orijinal mesnevilerinden kabul edilmektedir. Nitekim bu muhim eser uzerine bugune degin pek cok ilmi yayin ve akademik calisma nesredilmistir. Bu calismalarin bir kismi Husn u Ask’in Latin harfli metninin nesri ve dil ici cevirisi / aciklamasi uzerine yogunlasirken bir diger kismi ise eserin muhtevasini, dil hususiyetlerini ve sekilsel ozelliklerini incelemekte ve Husn u Ask’in sanatsal yonu uzerinde durmaktadir. Fakat yapilan tum bu calismalar incelendiginde Husn u Ask’in Suleymaniye Kutuphanesi Halet Efendi Bolumu 171 numarada bulunan muellif hatti musvedde nushasinin, sadece metnin nesrinde kullanildigi; eserin dil, uslup ve sanat degerinin belirlenmesinde bu nushadan yararlanilmadigi gorulmektedir. Oysaki bu nusha, Husn u Ask’in musveddesidir -yani ham halidir- ve Şeyh Gâlib’in eserini yazarken metin uzerinde ne gibi tasarruflarda bulundugunu gostermesi acisindan oldukca onemlidir. Bu calismada, Husn u Ask’in Suleymaniye Kutuphanesi’nde bulunan musvedde nushasinin diger en eski tarihli yazma nushalarla mukabelesi yapilarak Şeyh Gâlib’in Husn u Ask’i nasil yazdigi, eseri yazarken hangi safhalardan gecirdigi ve eserine son seklini verirken ne gibi tasarruflarda bulundugu irdelenecek, bu tasarruflardan hareketle Şeyh Gâlib’in ve divan sairlerinin poetikalarina dair bazi tespitlerde bulunulacaktir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116192761","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.810445
F. Turan
Buyuk Londra Sanayi Fuarina yaptigi seyahatinde Avrupa’nin bircok sehrini ziyaret eden Mehmed Rauf, anilarini Seyahatname-i Avrupa isimli eserinde anlatirken Avrupa’nin ekonomik, siyasi ve sosyal ozelliklerine dair goruslerini elyazmasi hâlindeki “Avrupa Layihasi”nda aciklamistir. Yazara gore Avrupa devletlerinin guclenmesi halkin refahina, nufusun artmasina ve imar calismalarina dayali olarak meydana gelirken halkin can ve mal guvenligi ile irz ve namusunun korunup kollanmasi hususlari en basta gelen devlet sorumluluklari olarak gorulur. Layihada Avrupa’ya dair donem aydinlari arasinda yaygin olarak olusmus gorusler daha ayrintili sekilde aciklanmistir.
{"title":"Seyahatname-i Avrupa yazarı Mehmed Rauf’un “Avrupa Layihası” İsimli Basılmamış Eseri Üzerine","authors":"F. Turan","doi":"10.26650/iuturkiyat.810445","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.810445","url":null,"abstract":"Buyuk Londra Sanayi Fuarina yaptigi seyahatinde Avrupa’nin bircok sehrini ziyaret eden Mehmed Rauf, anilarini Seyahatname-i Avrupa isimli eserinde anlatirken Avrupa’nin ekonomik, siyasi ve sosyal ozelliklerine dair goruslerini elyazmasi hâlindeki “Avrupa Layihasi”nda aciklamistir. Yazara gore Avrupa devletlerinin guclenmesi halkin refahina, nufusun artmasina ve imar calismalarina dayali olarak meydana gelirken halkin can ve mal guvenligi ile irz ve namusunun korunup kollanmasi hususlari en basta gelen devlet sorumluluklari olarak gorulur. Layihada Avrupa’ya dair donem aydinlari arasinda yaygin olarak olusmus gorusler daha ayrintili sekilde aciklanmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125296038","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2020-12-27DOI: 10.26650/iuturkiyat.726377
Fasih Dinç
Kitlik; kuraklik ve dengesiz yagislarin toplumun uretim olanaklarini ortadan kaldirmasiyla ortaya cikan dogal bir afettir. Bu afet, her ne kadar cografi kosullarin bir neticesi olsa da afetin giderilmesi, devlet mekanizmasinin saglikli isleyisiyle yakindan iliskilidir. Bu mekanizmanin en onemli ayagini basarili ve deneyimli yoneticiler olusturmaktadir. Tespit ettigimiz kadariyla kitliklarin bas gosterdigi merkezden uzak yerlerde yeterli deneyime sahip yoneticiler, memuriyet gorevlerine herhangi bir leke gelmemesi icin idari sorumluluk almaktan kacinmislardir. Bu sebeple soz konusu yerler, daha alt duzeydeki deneyimsiz memurlar tarafindan idare edilmistir. Bu memurlarin afetlerden kaynakli olaganustu kosullarin hukum surdugu idari birimlerde varlik gosterebilmeleri, sahip olduklari yetenek ile merkezi devletin yardim kapasitesiyle dogrudan iliskilidir. Ne yazik ki olaganustu kosullarda krizi koordine edebilme kabiliyetinden yoksun yoneticilerin merkezi hukumetten gerekli destegi de alamamasi durumunda soz konusu idari birimlerde yasayan halk, bir trajediyle karsi karsiya kalir. Bu calismada; 1879-1880 zaman araliginda siddetli acligin meydana geldigi Musul vilayet alaninda Osmanli merkez burokrasinin yonetici atama yaklasimlari ile atanan yoneticilerin kitlikla nasil mucadele ettikleri hususu ele alinmistir.
{"title":"Kaht u Galâda Kaht-ı Rical: Merkezî Yönetim ve Musul Vilayet İdaresinin 1879-1880 Kıtlığıyla İmtihanı","authors":"Fasih Dinç","doi":"10.26650/iuturkiyat.726377","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.726377","url":null,"abstract":"Kitlik; kuraklik ve dengesiz yagislarin toplumun uretim olanaklarini ortadan kaldirmasiyla ortaya cikan dogal bir afettir. Bu afet, her ne kadar cografi kosullarin bir neticesi olsa da afetin giderilmesi, devlet mekanizmasinin saglikli isleyisiyle yakindan iliskilidir. Bu mekanizmanin en onemli ayagini basarili ve deneyimli yoneticiler olusturmaktadir. Tespit ettigimiz kadariyla kitliklarin bas gosterdigi merkezden uzak yerlerde yeterli deneyime sahip yoneticiler, memuriyet gorevlerine herhangi bir leke gelmemesi icin idari sorumluluk almaktan kacinmislardir. Bu sebeple soz konusu yerler, daha alt duzeydeki deneyimsiz memurlar tarafindan idare edilmistir. Bu memurlarin afetlerden kaynakli olaganustu kosullarin hukum surdugu idari birimlerde varlik gosterebilmeleri, sahip olduklari yetenek ile merkezi devletin yardim kapasitesiyle dogrudan iliskilidir. Ne yazik ki olaganustu kosullarda krizi koordine edebilme kabiliyetinden yoksun yoneticilerin merkezi hukumetten gerekli destegi de alamamasi durumunda soz konusu idari birimlerde yasayan halk, bir trajediyle karsi karsiya kalir. Bu calismada; 1879-1880 zaman araliginda siddetli acligin meydana geldigi Musul vilayet alaninda Osmanli merkez burokrasinin yonetici atama yaklasimlari ile atanan yoneticilerin kitlikla nasil mucadele ettikleri hususu ele alinmistir.","PeriodicalId":447450,"journal":{"name":"Türkiyat Mecmuası","volume":"62 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127927920","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：