Mladen Radaković, Stevan Nestorov, Katarina Radaković
Problem u komunikaciji dece sa smetnjama u razvoju je jedna od glavnih prepreka u njihovoj socijalizaciji i uključivanju u društvo. Računari, pametni uredjaji i veštačka inteligencija mogu pomoći deci u napredovanju. Veštačka inteligencija, u širem smislu, može da predstavlja računarski program koji simulira ponašanje inteligentnog bića. Program razvijen na toj osnovi je u mogućnosti da donosi odluke i prepoznaje pojave i šablone koje pre toga nikada nije imao prilike da vidi i da analizira. Aplikaciju veštačke inteligencije možemo videti svuda oko nas. Moderan razvoj software-a omogućava programerima da uz minimalan napor iskoriste gotove platforme bazirane na mašinskom učenju i veštačkoj inteligenciji i prilagode ih svojim potrebama i jednostavnoj upotrebi. Moguće aplikacije veštačke inteligencije u obrazovanju dece sa smetnjama u razvoju su različite. Multimedijalnost uredjaja koji su dostupni deci i koje karakteriše mogućnost dužeg održavanja dečije pažnje se može iskoristiti za prepoznavanje, analizu i poredjenje video zapisa, zvuka i vežbu koordinacije pokreta, za razvoj komunikacije, socijalnih veština, kao i za različite dijagnostičke sisteme. Sadržaj zasnovan na veštačkoj inteligenciji može omogućiti rad sa decom kako u školi, tako i kod kuće. Rad je nastao kao deo projekta “Razvoj softvera za poboljšanje komunikacionih, akademskih i socijalnih veština dece sa smetnjama u razvoju”.
儿童在成长过程中与家人之间的沟通问题是他们走向社会、融入社会的主要障碍之一。计算机、智能编辑和科学智能可以帮助儿童向前迈进。在此基础上开发的程序可以模拟智能生物。在此基础上开发出来的程序能够进行推理，并识别它从未有过机会看到和分析的现象和模式。从外部可以看到科学智能的应用。现代软件开发允许程序员以最小的代价使用基于机器学习和科学智能的现成平台，并使其适应自己的需求和独特的应用。机器智能在发展中国家教育中的可能应用是不同的。在发展中国家的教育中，机器智能的可能应用是不同的，但都有其独特性。基于科学情报的市场可用于学校和在校学生。Rad je nastao kao deo projektu "Razvoj softver za poboljboljnić komunikaciih, akademskih i socijalnih veština dece sa smetnjama u rozvoj"。
{"title":"VEŠTAČKA INTELIGENCIJA I RAČUNARI KAO POMOĆ U ŠKOLSKOM I VANŠKOLSKOM OBRAZOVANJU DECE SA SMETNJAMA U RAZVOJU","authors":"Mladen Radaković, Stevan Nestorov, Katarina Radaković","doi":"10.59519/mper3028","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3028","url":null,"abstract":"Problem u komunikaciji dece sa smetnjama u razvoju je jedna od glavnih prepreka u njihovoj socijalizaciji i uključivanju u društvo. Računari, pametni uredjaji i veštačka inteligencija mogu pomoći deci u napredovanju. Veštačka inteligencija, u širem smislu, može da predstavlja računarski program koji simulira ponašanje inteligentnog bića. Program razvijen na toj osnovi je u mogućnosti da donosi odluke i prepoznaje pojave i šablone koje pre toga nikada nije imao prilike da vidi i da analizira. Aplikaciju veštačke inteligencije možemo videti svuda oko nas. Moderan razvoj software-a omogućava programerima da uz minimalan napor iskoriste gotove platforme bazirane na mašinskom učenju i veštačkoj inteligenciji i prilagode ih svojim potrebama i jednostavnoj upotrebi. Moguće aplikacije veštačke inteligencije u obrazovanju dece sa smetnjama u razvoju su različite. Multimedijalnost uredjaja koji su dostupni deci i koje karakteriše mogućnost dužeg održavanja dečije pažnje se može iskoristiti za prepoznavanje, analizu i poredjenje video zapisa, zvuka i vežbu koordinacije pokreta, za razvoj komunikacije, socijalnih veština, kao i za različite dijagnostičke sisteme. Sadržaj zasnovan na veštačkoj inteligenciji može omogućiti rad sa decom kako u školi, tako i kod kuće. Rad je nastao kao deo projekta “Razvoj softvera za poboljšanje komunikacionih, akademskih i socijalnih veština dece sa smetnjama u razvoju”.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"616 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133824834","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Multipla skleroza je hronično neurološko oboljenje koje ostavlja posledice u skoro svim domenima života obolelih. U zavisnosti od forme bolesti, te posledice mogu biti manje ili više uočljive. Istraživanje je obavljeno sa ciljem utvrđivanja nivoa autopercepcije socijalne podrške obolelih od MS. Obzirom na trenutnu situaciju globalne pandemije, upitnik je postavljen online, a ispitanici (N = 75; žene 62) su odgovarali na pitanja preuzeta iz standardizovanog testa MSQLI koji se odnosi na ispitivanje autopercepcije socijalne podrške, MSSS - Modified social support survey. Pored osnovnih demografskih podataka (pol, uzrast i forma bolesti), MSSS se sastoji od 18 ajtema raspoređenih u četiri subskale kojim se izražava opipljiva, emocionalna, afektivna i podrška pozitivnih socijalnih interakcija. Dobijeni podaci obrađeni su neparametrijskоm analizom, a rezultati su pokazali da ispitanici percipiraju visok nivo socijalne podrške na ukupnom skoru, kao i na svim subskalama pojedinačno. Međutim, poređenjem rezultata subskala međusobno, uočena je statistička značajnost na relaciji opipljiva-afektivna podrška, pozitivne socijalne interakcije-emocionalna podrška i emocionalna-afektivna podrška. Prilikom tumačenja rezultata, treba imati na umu da je najveći broj ispitanika dijagnostikovan sa blažom formom MS (relapsno remitentni oblik, N = 52 ), te se predlaže da se u budućnosti istraživanje ponovi ali na većem i reprzentativnijem uzorku.
{"title":"PERCEPCIJA NIVOA SOCIJALNE PODRŠKE OSOBA SA MULTIPLOM SKLEROZOM","authors":"Živana Cukić, Saša Stanisavljević, Ivana Bubanja","doi":"10.59519/mper3005","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3005","url":null,"abstract":"Multipla skleroza je hronično neurološko oboljenje koje ostavlja posledice u skoro svim domenima života obolelih. U zavisnosti od forme bolesti, te posledice mogu biti manje ili više uočljive. Istraživanje je obavljeno sa ciljem utvrđivanja nivoa autopercepcije socijalne podrške obolelih od MS. Obzirom na trenutnu situaciju globalne pandemije, upitnik je postavljen online, a ispitanici (N = 75; žene 62) su odgovarali na pitanja preuzeta iz standardizovanog testa MSQLI koji se odnosi na ispitivanje autopercepcije socijalne podrške, MSSS - Modified social support survey. Pored osnovnih demografskih podataka (pol, uzrast i forma bolesti), MSSS se sastoji od 18 ajtema raspoređenih u četiri subskale kojim se izražava opipljiva, emocionalna, afektivna i podrška pozitivnih socijalnih interakcija. Dobijeni podaci obrađeni su neparametrijskоm analizom, a rezultati su pokazali da ispitanici percipiraju visok nivo socijalne podrške na ukupnom skoru, kao i na svim subskalama pojedinačno. Međutim, poređenjem rezultata subskala međusobno, uočena je statistička značajnost na relaciji opipljiva-afektivna podrška, pozitivne socijalne interakcije-emocionalna podrška i emocionalna-afektivna podrška. Prilikom tumačenja rezultata, treba imati na umu da je najveći broj ispitanika dijagnostikovan sa blažom formom MS (relapsno remitentni oblik, N = 52 ), te se predlaže da se u budućnosti istraživanje ponovi ali na većem i reprzentativnijem uzorku.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"34 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128315723","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Cilj rada je utvrditi povezanost zastupljenosti pojedinih faktora rizika i učešća nastavnika u ostvarivanju preventivnog djelovanja škole. Uzorak ispitanika u ovom istraživanju čine 450 učenika osnovne škole, oba spola. Istraživanje je realizovano u Općini Doboj Istok i Gračanica, i to u osnovnoj školi Klokotnica, Brijesnica, Lukavica i Hasan Kikić. Primijenjena su tri upitnika, dva standardirirana: ASEBA Youth Self-Report - YRS (Achenbach, 2007.) i Modificirani upitnik za procjenu nivoa rizičnosti/potreba (YLS/MCI) autora Andrews i Hoge (1994) i jedan kreiran za potrebe istraživanja. Za obradu podataka korišteni je statistički program SPSS 20.0. za operativni sistem Microsoft Windows. U dokazivanju metrijskih svojstava skala korišten je Cronbach alfu koeficijent. U odradi podataka korištene su metode deskriptivne statistike, t-test, ANOVA, diskriminacijska funkcija i regresijska analiza. Rezultati regresijske analize pokazuju da su značajni prediktori: slab školski uspjeh, ponavljanje razreda, velik broj neopravdanih izostanaka, neprimjeren odnos prema nastavnicima/autoritetima, neprimjereno ponašanje prema vršnjacima u školi. S obzirom na predznak koji je vezan uz pojedine koeficijente može se zaključiti da je učešće nastavnika u ostvarivanju preventivnog djelovanja škole veoma važna stavka, kada je u pitanju djelovanje na rizične faktore na nivou škole.
该建议旨在确认不同风险因素的代表性与学校管理者在制定预防措施方面的学习之间的相互关系。本研究的受访者为 450 名男女小学生。研究在多博伊-伊斯托克和格拉查尼察的克洛科特尼察、布里耶斯尼察、卢卡维察和哈桑-基基奇小学进行。使用了三种工具，其中两种是标准化工具：ASEBA 的《青少年自我报告--YRS》（Achenbach，2007 年）和 Andrews 和 Hoge（1994 年）的《风险/需求评估修正工具》（YLS/MCI），另一种是为研究目的设计的工具。统计软件 SPSS 20.0 for Microsoft Windows 用于处理数据。Cronbach alpha 系数用于证明量表的度量特性。在展示数据时使用了描述性统计、t 检验、方差分析、判别函数和回归分析等方法。回归分析的结果表明，有显著的预测因素：学习成绩差、留级、无偿缺勤次数多、对学校管理人员的不愉快态度、对学校教职员工的不愉快态度。S obzirom na predznak koji je vezan uz pojedine koeficijente može se concludeiti da je učešće nastavnika u ostvarivanju preventivnog djelovanja škole veoma važna stavka, kada je u pitanju djelovanje na riszične faktore na nivou škole.
{"title":"ULOGA NASTAVNIKA U PREVENCIJI PROBLEMA U PONAŠANJU KOD UČENIKA U OSNOVNOJ ŠKOLI","authors":"Emina Suljkanović Đedović, Lejla Kuralić Čišić, Adela Jahić, Meliha Bijedić","doi":"10.59519/mper3030","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3030","url":null,"abstract":"Cilj rada je utvrditi povezanost zastupljenosti pojedinih faktora rizika i učešća nastavnika u ostvarivanju preventivnog djelovanja škole. Uzorak ispitanika u ovom istraživanju čine 450 učenika osnovne škole, oba spola. Istraživanje je realizovano u Općini Doboj Istok i Gračanica, i to u osnovnoj školi Klokotnica, Brijesnica, Lukavica i Hasan Kikić. Primijenjena su tri upitnika, dva standardirirana: ASEBA Youth Self-Report - YRS (Achenbach, 2007.) i Modificirani upitnik za procjenu nivoa rizičnosti/potreba (YLS/MCI) autora Andrews i Hoge (1994) i jedan kreiran za potrebe istraživanja. Za obradu podataka korišteni je statistički program SPSS 20.0. za operativni sistem Microsoft Windows. U dokazivanju metrijskih svojstava skala korišten je Cronbach alfu koeficijent. U odradi podataka korištene su metode deskriptivne statistike, t-test, ANOVA, diskriminacijska funkcija i regresijska analiza. Rezultati regresijske analize pokazuju da su značajni prediktori: slab školski uspjeh, ponavljanje razreda, velik broj neopravdanih izostanaka, neprimjeren odnos prema nastavnicima/autoritetima, neprimjereno ponašanje prema vršnjacima u školi. S obzirom na predznak koji je vezan uz pojedine koeficijente može se zaključiti da je učešće nastavnika u ostvarivanju preventivnog djelovanja škole veoma važna stavka, kada je u pitanju djelovanje na rizične faktore na nivou škole.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130944281","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Kod djece s rascjepom usne i/ili nepca postoji veći rizik za kašnjenjem u razvoju govora i jezika u odnosu na njihove vršnjake tipičnog razvoja. Istraživanja su pokazala da djeca sa rascjepima vokalizuju jednako često kao i djeca tipičnog razvoja, ali su uočene razlike u složenosti ranih vokalizacija, produkciji konsonanata i vremenu pojavljivanja prve riječi. Cilj rada bio je da se prikaže logopedska terapija kod dječaka sa bilateralnim/obostranim rascjepom gornje usne. Dječak uzrasta od četiri godine dolazi na pregled kod logopeda. Na osnovu heteroanamneze sa majkom i uvida u zdravstvenu dokumentaciju dobijeni su sljedeći podaci. Obostrani rascjep gornje usne kod dječaka prvi put je otkriven još u majčinoj utrobi, ultrazvučnim pregledom. Po rođenju je hranjen pomoću šprice u trajanju od četiri do pet mjeseci, a kasnije je postepeno uvođena flašica i čvrsta hrana. Prvi operativni zahvat korekcije rascjepa usne izvršen je na uzrastu od godinu dana, a tri godine kasnije i drugi. Obje operacije protekle su uredno. Dijete razumije većinu verbalnih naloge i izvršava ih, ali je njegov govor nerazumljiv za širu socijalnu sredinu. Preporučen je i sproveden intenzivan logopedski tretman. Govor djece s rascjepom usne i/ili nepca često je karakterisan poremećajem rezonancije, artikulacije i fonacije. Ta tri aspekta mogu negativno uticati na cjelokupnu razumljivost govora, ali i na socijalne vještine i emocionalni razvoj djeteta. Usljed navedenog, može se zaključiti da razumljiv govor predstavlja primarni zajednički cilj hirurških intervencija i logopedske terapije.
{"title":"LOGOPEDSKA TERAPIJA KOD DJECE SA OBOSTRANIM RASCJEPOM GORNJE USNE - PRIKAZ SLUČAJA","authors":"Jelena Jakšić, Snežana Ćalasan","doi":"10.59519/mper3011","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3011","url":null,"abstract":"Kod djece s rascjepom usne i/ili nepca postoji veći rizik za kašnjenjem u razvoju govora i jezika u odnosu na njihove vršnjake tipičnog razvoja. Istraživanja su pokazala da djeca sa rascjepima vokalizuju jednako često kao i djeca tipičnog razvoja, ali su uočene razlike u složenosti ranih vokalizacija, produkciji konsonanata i vremenu pojavljivanja prve riječi. Cilj rada bio je da se prikaže logopedska terapija kod dječaka sa bilateralnim/obostranim rascjepom gornje usne. Dječak uzrasta od četiri godine dolazi na pregled kod logopeda. Na osnovu heteroanamneze sa majkom i uvida u zdravstvenu dokumentaciju dobijeni su sljedeći podaci. Obostrani rascjep gornje usne kod dječaka prvi put je otkriven još u majčinoj utrobi, ultrazvučnim pregledom. Po rođenju je hranjen pomoću šprice u trajanju od četiri do pet mjeseci, a kasnije je postepeno uvođena flašica i čvrsta hrana. Prvi operativni zahvat korekcije rascjepa usne izvršen je na uzrastu od godinu dana, a tri godine kasnije i drugi. Obje operacije protekle su uredno. Dijete razumije većinu verbalnih naloge i izvršava ih, ali je njegov govor nerazumljiv za širu socijalnu sredinu. Preporučen je i sproveden intenzivan logopedski tretman. Govor djece s rascjepom usne i/ili nepca često je karakterisan poremećajem rezonancije, artikulacije i fonacije. Ta tri aspekta mogu negativno uticati na cjelokupnu razumljivost govora, ali i na socijalne vještine i emocionalni razvoj djeteta. Usljed navedenog, može se zaključiti da razumljiv govor predstavlja primarni zajednički cilj hirurških intervencija i logopedske terapije.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114662261","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Multipla skleroza predstavlja hronično inflamatorno oboljenje centralnog nervnog sistema. Cilj istraživanja bio je ispitati razlike u nivo kognitivnih disfunkcija obolelih od multiple skleroze u odnosu na formu bolesti, starosnu dob i pol ispitanika. U uslovima globalne pandemije izazvane virusom COVID-19 istraživanje je sprovedeno online, na različitim internet grupa obolelih od multiple skleroze. Za izradu ovog istraživanja korišćen je upitnik Perceived deficits questionnaire (PDQ). Upitnik se sastoji od opštih demografskih podataka i 20 ajtema, koje su bazirane na proceni nivoa kognitivnih disfunkcija (pažnja/koncetracija, retrospektivna memorija, potenicjalna memorija i planiranje/organizacija). Za statističku obradu podataka, korišćen je Studentoov t-test, na uzorku od (N=80) ispitanika. Rezultati istraživanja, ukazuju da postoji statistički značajna razlika u međusobnom poređenju na subskalama ( p < .001). Nije utvrđena statistički značajnost na relaciji nivo kognitivnih disfunkcija obolelih od multiple skleroze u odnosu na pol, starosnu dob i formu bolesti. Uzorak istraživanja nije bio ujednačen prema polu, starosnoj dobi i formi bolesti ispitanika, predlog je ponoviti ovo istraživanje na većem i reprezentativnijem uzorku.
多发性硬化症是中枢神经系统的一种慢性炎症性疾病。 生物调查的目的是研究多发性硬化症患者认知功能障碍的程度与疼痛形式、年龄和诊断年龄的关系。U uslovima globalne pandemije izazvane virom COVID-19 virusom istraživanje je sprovedeno online, na različitim internet grupa obolelih od multiple skleroze.本次调查使用了 "认知缺陷问卷"（PDQ），问卷包括六项人口统计学数据和 20 个基于认知功能障碍水平百分比的问题（认知/集中、回顾性记忆、潜能记忆和计划/组织）。数据统计分析采用学生 t 检验法，以（N=80）名患者为基础。结果表明，在对患者的认知障碍进行统计分析后，结果表明（P < .001）。在认知障碍的治疗过程中，需要对大脑、大脑皮层和大脑功能进行全面的评估，以确保治疗的有效性。
{"title":"NIVO KOGNITIVNIH DISFUNKCIJA OSOBA SA MULTIPLOM SKLEROZOM","authors":"Ivana Bubanja, Živana Cukić, Saša Stanisavljević","doi":"10.59519/mper3004","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3004","url":null,"abstract":"Multipla skleroza predstavlja hronično inflamatorno oboljenje centralnog nervnog sistema. Cilj istraživanja bio je ispitati razlike u nivo kognitivnih disfunkcija obolelih od multiple skleroze u odnosu na formu bolesti, starosnu dob i pol ispitanika. U uslovima globalne pandemije izazvane virusom COVID-19 istraživanje je sprovedeno online, na različitim internet grupa obolelih od multiple skleroze. Za izradu ovog istraživanja korišćen je upitnik Perceived deficits questionnaire (PDQ). Upitnik se sastoji od opštih demografskih podataka i 20 ajtema, koje su bazirane na proceni nivoa kognitivnih disfunkcija (pažnja/koncetracija, retrospektivna memorija, potenicjalna memorija i planiranje/organizacija). Za statističku obradu podataka, korišćen je Studentoov t-test, na uzorku od (N=80) ispitanika. Rezultati istraživanja, ukazuju da postoji statistički značajna razlika u međusobnom poređenju na subskalama ( p < .001). Nije utvrđena statistički značajnost na relaciji nivo kognitivnih disfunkcija obolelih od multiple skleroze u odnosu na pol, starosnu dob i formu bolesti. Uzorak istraživanja nije bio ujednačen prema polu, starosnoj dobi i formi bolesti ispitanika, predlog je ponoviti ovo istraživanje na većem i reprezentativnijem uzorku.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130546809","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Kod osoba sa multiplom sklerozom, tok bolesti i sekundarne poteškoće, neretko, mogu rezultirati teškoćama u oblasti mentalnog zdravlja. Cilj ovog istraživanja je ustanoviti koji je nivo očuvanosti mentalnog zdravlja osoba sa multiplom sklerozom. S obzirom na trenutne uslove pandemije izazvane virusom COVID-19, istraživanje je sprovedeno online anketiranjem osoba sa multiplom sklerozom. Upitnik je bio dostupan ispitanicima u okviru Facebook grupa koje su namenjene međusobnoj podršci osoba sa multiplom sklerozom na području Balkana. Upitnik je konstruisan iz dva dela od kojih se prvi odnosi na opšte demografske podatke (pol, uzrast i tip MS), dok drugi obuhvata standardizovan merni instrument “Mental Health Inventory” (MHI) namenjen proceni mentalnog zdravlja osoba sa multiplom sklerozom i sastoji se od 18 ajtema koji obuhvataju 4 potkategorije (anksioznost, depresiju, kontrolu ponašanja i pozitivni afekat). Rezultati neparametrijskih analiza pokazuju da, na ukupnom uzorku (N=65), nema statistički značajne razlike u nivou mentalnog zdravlja među ispitanicima različitog pola, uzrasta ili sa različitim tipom multiple skleroze. Opažena je statistički značajna razlika u frekvencama kategorija varijabli pol, uzrast i tip MS, kao i u okviru međusobnog poređenja subskala na svim relacijama izuzev anksioznosti i pozitivnog afekta. S obzirom na veličinu i neujednačenost uzorka, predlaže se ponavljanje istraživanja na većem i reprezentativnijem uzorku.
对于多发性硬化症患者来说，疼痛和继发性问题往往会导致心理健康问题。本研究旨在确定多发性硬化症患者的心理健康问题程度。S obzirom na trenutne uslove pandemije izazvane virusom COVID-19, istraživanje sprovedeno online anketiranjem osoba sa multiplom sklerozom.该调查问卷是在面向巴尔干地区多发性硬化症患者的 Facebook 群组中向受访者提供的。调查问卷是在针对巴尔干地区多发性硬化症患者的 Facebook 群组中进行的，该群组的受访者主要是多发性硬化症患者（多发性硬化症患者、慢性多发性硬化症患者和轻微多发性硬化症患者），他们使用的标准工具是 "心理健康量表"（MHI），该量表包含 4 个分类（焦虑、抑郁、焦虑控制和积极情绪）。新的心理分析结果表明（N=65），在不同的心理问题上，都存在不同的心理障碍，而且是多重心理障碍。统计显示，在不同的分类中，多发性硬化症、慢性多发性硬化症和多发性硬化症的发病率都很低。在新的环境和新的工作岗位上，我们将继续努力。
{"title":"NIVO OČUVANOSTI MENTALNOG ZDRAVLJA OSOBA SA MULTIPLOM SKLEROZOM","authors":"Saša Stanisavljević, Ivana Bubanja, Živana Cukić","doi":"10.59519/mper3029","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper3029","url":null,"abstract":"Kod osoba sa multiplom sklerozom, tok bolesti i sekundarne poteškoće, neretko, mogu rezultirati teškoćama u oblasti mentalnog zdravlja. Cilj ovog istraživanja je ustanoviti koji je nivo očuvanosti mentalnog zdravlja osoba sa multiplom sklerozom. S obzirom na trenutne uslove pandemije izazvane virusom COVID-19, istraživanje je sprovedeno online anketiranjem osoba sa multiplom sklerozom. Upitnik je bio dostupan ispitanicima u okviru Facebook grupa koje su namenjene međusobnoj podršci osoba sa multiplom sklerozom na području Balkana. Upitnik je konstruisan iz dva dela od kojih se prvi odnosi na opšte demografske podatke (pol, uzrast i tip MS), dok drugi obuhvata standardizovan merni instrument “Mental Health Inventory” (MHI) namenjen proceni mentalnog zdravlja osoba sa multiplom sklerozom i sastoji se od 18 ajtema koji obuhvataju 4 potkategorije (anksioznost, depresiju, kontrolu ponašanja i pozitivni afekat). Rezultati neparametrijskih analiza pokazuju da, na ukupnom uzorku (N=65), nema statistički značajne razlike u nivou mentalnog zdravlja među ispitanicima različitog pola, uzrasta ili sa različitim tipom multiple skleroze. Opažena je statistički značajna razlika u frekvencama kategorija varijabli pol, uzrast i tip MS, kao i u okviru međusobnog poređenja subskala na svim relacijama izuzev anksioznosti i pozitivnog afekta. S obzirom na veličinu i neujednačenost uzorka, predlaže se ponavljanje istraživanja na većem i reprezentativnijem uzorku.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128731303","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Zapošljavanju osoba s invaliditetom može se pristupiti iz aspekta socijalnog poduzetništva koje predstavlja model rješavanja društvenih i ekoloških zahtjeva, osluškujući potrebe marginaliziranog, zanemarenog ili ugroženog dijela stanovništva. Socijalno poduzetništvo odlikuje reinvestiranje ostvarenog profita u zajednicu, buduće projekte i održivi razvoj. Ono posredno utječe i na otklanjanje diskriminacije, usmjeravajući se na usvajanje društvenih vrijednosti. Cilj ovog rada jest dobiti uvid u mogućnosti zapošljavanja osoba s invaliditetom u socijalnim poduzećima te dobrobiti istog iz perspektive poslodavaca i zaposlenika triju socijalnih poduzeća na području grada Mostara – Radin, VedriMo i Rad-Dar. Za prikupljanje podataka korištena je tehnika polustrukturiranog intervjua. Rezultati istraživanja pokazali su kako je glavna misija ispitanih poduzeća ispunjavanje prava na zapošljavanje, pružanje radne rehabilitacije te poticanje socijalne integracije osoba s invaliditetom. Nadalje, utvrđeno je kako su ispitani poslodavci zadovoljni zaposlenicima, istaknuvši neke od dobrobiti zapošljavanja osoba s invaliditetom. Problemi koji su se pokazali prisutnima odnose se na predrasude, smanjeno tržište i nedovoljnu tržišnu konkurentnost. Neinformiranost o socijalnom poduzetništvu i poduzećima koji zapošljavaju osobe s invaliditetom, predstavlja ozbiljnu prepreku razvoju ovakvih vidova zapošljavanja. Ipak, svijest ljudi se s vremenom oblikuje i mijenja, no potrebno je iskoristiti potencijale i resurse kojima bi se ukazalo na potrebu za integracijom osoba s invaliditetom u društvu.
{"title":"SOCIJALNO PODUZETNIŠTVO KAO MOGUĆNOST ZAPOŠLJAVANJA OSOBA S INVALIDITETOM","authors":"Ivona Grbavac, Andrea Perić","doi":"10.59519/mper2004","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper2004","url":null,"abstract":"Zapošljavanju osoba s invaliditetom može se pristupiti iz aspekta socijalnog poduzetništva koje predstavlja model rješavanja društvenih i ekoloških zahtjeva, osluškujući potrebe marginaliziranog, zanemarenog ili ugroženog dijela stanovništva. Socijalno poduzetništvo odlikuje reinvestiranje ostvarenog profita u zajednicu, buduće projekte i održivi razvoj. Ono posredno utječe i na otklanjanje diskriminacije, usmjeravajući se na usvajanje društvenih vrijednosti. Cilj ovog rada jest dobiti uvid u mogućnosti zapošljavanja osoba s invaliditetom u socijalnim poduzećima te dobrobiti istog iz perspektive poslodavaca i zaposlenika triju socijalnih poduzeća na području grada Mostara – Radin, VedriMo i Rad-Dar. Za prikupljanje podataka korištena je tehnika polustrukturiranog intervjua. Rezultati istraživanja pokazali su kako je glavna misija ispitanih poduzeća ispunjavanje prava na zapošljavanje, pružanje radne rehabilitacije te poticanje socijalne integracije osoba s invaliditetom. Nadalje, utvrđeno je kako su ispitani poslodavci zadovoljni zaposlenicima, istaknuvši neke od dobrobiti zapošljavanja osoba s invaliditetom. Problemi koji su se pokazali prisutnima odnose se na predrasude, smanjeno tržište i nedovoljnu tržišnu konkurentnost. Neinformiranost o socijalnom poduzetništvu i poduzećima koji zapošljavaju osobe s invaliditetom, predstavlja ozbiljnu prepreku razvoju ovakvih vidova zapošljavanja. Ipak, svijest ljudi se s vremenom oblikuje i mijenja, no potrebno je iskoristiti potencijale i resurse kojima bi se ukazalo na potrebu za integracijom osoba s invaliditetom u društvu.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"33 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123165446","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Posljednju dekadu svjedočimo sve prisutnijem diskursu koji zagovara jednako pravo na obrazovanje. Najglasniji u tom diskursu su zagovornici deinstitucionalizacije djece s invaliditetom, te jačanja podrške u formalnom obrazovanju u vidu inkluzivnijih učionica. S obzirom na mali broj osoba s invaliditetom uključenih u proces visokog obrazovanja, te na razloge istog, koji su izvanjski faktori u odnosu na ovu kategoriju - arhitektonske barijere, nedostatak asistivne tehnolgije, neprilagođenost literature za osobe s invaliditetom, needuciran univerzitetski kadar za rad sa studentima s invaliditetom i na kraju neadekvatni zakonski i podzakonski akti koji određuju prava osoba s invaliditetom u oblasti visokoga obrazovanja, priozašla je potreba za inkluzivnom kulturom i u visokoškolskim ustanovama.U ovome radu prikazati ćemo najdominantnije teorijske stavove u vezi inkluzivnog obrazovanja, te analizirati trenutno stanje kada je u pitanju praksa provođenja strategija i zakona koji se odnose na ovu oblast. Posebno ćemo se osvrnuti na odgovor Univerziteta na ovaj izazov, kroz osnivanje Ureda za podršku studentima, čiji je jedan od fokusa osiguravanje i promocija inkluzivne kulture, s ciljem sistemskog educiranja kako akademskog osoblja tako i razvijanje društvene solidarnosti unutar cjelokupne društvene zajednice.
{"title":"INKLUZIJA U VISOKOM OBRAZOVANJU: PERSPEKTIVE I IZAZOVI PRIMJER UNIVERZITETA U SARAJEVU","authors":"Neđmina Ademović, Admir Gušić","doi":"10.59519/mper2001","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper2001","url":null,"abstract":"Posljednju dekadu svjedočimo sve prisutnijem diskursu koji zagovara jednako pravo na obrazovanje. Najglasniji u tom diskursu su zagovornici deinstitucionalizacije djece s invaliditetom, te jačanja podrške u formalnom obrazovanju u vidu inkluzivnijih učionica. S obzirom na mali broj osoba s invaliditetom uključenih u proces visokog obrazovanja, te na razloge istog, koji su izvanjski faktori u odnosu na ovu kategoriju - arhitektonske barijere, nedostatak asistivne tehnolgije, neprilagođenost literature za osobe s invaliditetom, needuciran univerzitetski kadar za rad sa studentima s invaliditetom i na kraju neadekvatni zakonski i podzakonski akti koji određuju prava osoba s invaliditetom u oblasti visokoga obrazovanja, priozašla je potreba za inkluzivnom kulturom i u visokoškolskim ustanovama.U ovome radu prikazati ćemo najdominantnije teorijske stavove u vezi inkluzivnog obrazovanja, te analizirati trenutno stanje kada je u pitanju praksa provođenja strategija i zakona koji se odnose na ovu oblast. Posebno ćemo se osvrnuti na odgovor Univerziteta na ovaj izazov, kroz osnivanje Ureda za podršku studentima, čiji je jedan od fokusa osiguravanje i promocija inkluzivne kulture, s ciljem sistemskog educiranja kako akademskog osoblja tako i razvijanje društvene solidarnosti unutar cjelokupne društvene zajednice.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"91 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122971776","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Učenje utiče na sve osobine čovjeka i izaziva relativno trajne promjene njegove ličnosti. U osnovnim školama, između ostalog, poznavanje osnova Sunčevog sistema, dio je obaveznog gradiva. Međutim, kada su u pitanja učenici sa oštećenjem vida, nastavnici nailaze na određene prepreke u objašnjavanju ove tematike. Stoga je osnovni zahtjev u rješavanju ovog problema prilagođavanje metoda i sredstava njihovim specifičnostima opažanja. Projekat „Zajedno uplovimo u svemir“ je ideja za nastavnike koja ima za cilj pomoći, prije svega slijepim i visoko slabovidnim učenicima, pri savladavnju za njih veoma apstraktnog gradiva. Željeli smo da kroz multidimenzionalan pristup omogućimo što kvalitetnije znanje, shvatanje i stvaranje slike svemira, a uz uvažavanje specifičnosti učenja djece sa oštećenjem vida, njihove pažnje, percepcije i pamćenja. U izradi didaktičkog modela Sunčevog sistema, korišteni su prirodni materijali, predmeti, modeli, crteži, pisani i audio zapis, kao i različite metode učenja.
{"title":"ZAJEDNO UPLOVIMO U SVEMIR","authors":"Rasema Begović Lukač, Merima Dramalija","doi":"10.59519/mper2011","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper2011","url":null,"abstract":"Učenje utiče na sve osobine čovjeka i izaziva relativno trajne promjene njegove ličnosti. U osnovnim školama, između ostalog, poznavanje osnova Sunčevog sistema, dio je obaveznog gradiva. Međutim, kada su u pitanja učenici sa oštećenjem vida, nastavnici nailaze na određene prepreke u objašnjavanju ove tematike. Stoga je osnovni zahtjev u rješavanju ovog problema prilagođavanje metoda i sredstava njihovim specifičnostima opažanja. Projekat „Zajedno uplovimo u svemir“ je ideja za nastavnike koja ima za cilj pomoći, prije svega slijepim i visoko slabovidnim učenicima, pri savladavnju za njih veoma apstraktnog gradiva. Željeli smo da kroz multidimenzionalan pristup omogućimo što kvalitetnije znanje, shvatanje i stvaranje slike svemira, a uz uvažavanje specifičnosti učenja djece sa oštećenjem vida, njihove pažnje, percepcije i pamćenja. U izradi didaktičkog modela Sunčevog sistema, korišteni su prirodni materijali, predmeti, modeli, crteži, pisani i audio zapis, kao i različite metode učenja.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"42 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121957023","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Uvod Socijalna distanca često se koristi kao pokazatelj diskriminacije i odnosi se na sklonost ljudi da izbjegavaju kontakte sa stigmatiziranom populacijom, uključujući osobe sa intelektualnim poteškoćama. Cilj Istražiti razinu socijalne distance opće populacije prema pojedincima sa intelektualnim poteškoćama i istražiti značajne korelate. Metod Ova studija presjeka je provedena u ambulantama porodične medicine JU Dom zdravlja Kantona Sarajevo. U istraživanju je učestvovalo 240 ispitanika. Kao instrument istraživanja korišten je upitnik o općim socio-demografskim karakteristikama ispitanika i skala socijalne distance (modificirana Bogardus-ova skala). Rezultati Vrijednost medijane skale socijalne distance je iznosila 17 (minimum, 6; maximum, 30). Najintimniji društveni odnosi (brak) nalaze se na vrhu ljestvice. Muškarci su zauzele stavove koji su odražavali veću socijalnu distancu od žena (p = 0,016). Stariji sudionici iskazali su veću socijalnu distancu od mlađih, ali ne statistički značajno (p = 0,323). Zaključak Danas kada se velika pažnja poklanja uključivanju u zajednicu svih osobe sa intelektualnim poteškoćama, stigmatizirajući stavovi većinske populacije bi mogli predstavljati barijeru za efikasno provođenje socijalne inkluzije.
导言：社会距离是一种社会歧视，它使人与人之间的距离变得遥远，并使人与人之间的关系变得僵化。Objective Istražiti razinu socijalne distance opće populacije prema pojedincima sa intelektualnim poteškoćama i istražiti značajne korelate.方法 本研究在萨拉热窝 JU Dom zdravlja Kantona 的产科门诊进行。240 名患者参与了研究。作为研究工具，使用了一份关于患者社会人口特征的调查问卷和一个社会距离量表（改良博加德斯量表）。 结果 社会距离量表的中值为 17（最小值为 6，最大值为 30）。 最亲密的社会关系（brak）位于量表的顶部。Muscovites su zauzele stavove koji su odražavali veu socijalnu distancu od ženy (p = 0,016).在社会距离较远的地区，统计数字显示，该地区的人口比例为 0.323（P = 0.323）。结论：在社会中，被鄙视和被侮辱的人可能会成为有效促进社会融合的障碍。
{"title":"SOCIJALNA DISTANCA VEĆINSKE POPULACIJE PREMA OSOBAMA SA INTELEKTUALNIM POTEŠKOĆAMA","authors":"Amira Kurspahić Mujčić, Amra Mujčić","doi":"10.59519/mper2006","DOIUrl":"https://doi.org/10.59519/mper2006","url":null,"abstract":"Uvod Socijalna distanca često se koristi kao pokazatelj diskriminacije i odnosi se na sklonost ljudi da izbjegavaju kontakte sa stigmatiziranom populacijom, uključujući osobe sa intelektualnim poteškoćama. Cilj Istražiti razinu socijalne distance opće populacije prema pojedincima sa intelektualnim poteškoćama i istražiti značajne korelate. Metod Ova studija presjeka je provedena u ambulantama porodične medicine JU Dom zdravlja Kantona Sarajevo. U istraživanju je učestvovalo 240 ispitanika. Kao instrument istraživanja korišten je upitnik o općim socio-demografskim karakteristikama ispitanika i skala socijalne distance (modificirana Bogardus-ova skala). Rezultati Vrijednost medijane skale socijalne distance je iznosila 17 (minimum, 6; maximum, 30). Najintimniji društveni odnosi (brak) nalaze se na vrhu ljestvice. Muškarci su zauzele stavove koji su odražavali veću socijalnu distancu od žena (p = 0,016). Stariji sudionici iskazali su veću socijalnu distancu od mlađih, ali ne statistički značajno (p = 0,323). Zaključak Danas kada se velika pažnja poklanja uključivanju u zajednicu svih osobe sa intelektualnim poteškoćama, stigmatizirajući stavovi većinske populacije bi mogli predstavljati barijeru za efikasno provođenje socijalne inkluzije.","PeriodicalId":170318,"journal":{"name":"Multidisciplinarni Pristupi u Edukaciji i Rehabilitaciji","volume":"77 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-08-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132420257","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：