U radu su sagledani osnovni pravci i intenzitet promena starosne strukture stanovništva SR Jugoslavije, njenih republika i pokrajina u periodu po završetku Drugog svetskog rata. Posebna pažnja je posvećena demografskim determinantama starenja stanovništva, naročito između 1961. i 1991. godine. Za procenu uticaja promena fertiliteta, mortaliteta i spoljnih migracija na transformaciju starosne strukture korišćen je metod projekcija. Analiza je zasnovana na rezultatima simulacije četiri modela stanovništva koja su konstruisana polazeći od inicijalne starosne strukture iz 1961. i na bazi različitih kombinacija pretpostavki o kretanjima fertiliteta i mortaliteta u narednih 30 godina. Efekti promene komponenti demografskog rasta na odvijanje procesa starenja su dobijeni poređenjem starosnih struktura modelskih populacija u 1991. godini. Autor zaključuje da je pad fertiliteta direktno ubrzavao starenje od baze starosne piramide, ali posredno i starenje s vrha. Promene u smrtnosti stanovništva su dvostruko delovale na proces starenja: zbog opadanja smrtnosti mladih one su ga usporavale, a istovremeno su ga ubrzavale zbog produžavanja očekivanog trajanja života starih. Posmatrano u celini, u SR Jugoslaviji je pad mortaliteta u periodu 1961-1991. uzrokovao sporije odvijanje starenja, ali je njegovo dejstvo na promenu starosne strukture stanovništva bitno manjeg značaja od suštinski suprotnog dejstva koje je bilo prouzrokovano promenama fertiliteta. Spoljne migracije tj. negativan migracioni saldo su na nivou SR Jugoslavije imale najmanjeg uticaja na proces starenja. lako je dejstvo migracija vrlo slabo, one su takođe uticale na ubrzanje procesa starenja.
本报告介绍了第二次世界大战结束后南斯拉夫及其各共和国和各省人口年龄结构的基本权利和变化强度。特别关注了人口老龄化的人口决定因素，尤其是 1961 年至 1991 年期间。对于生育率、死亡率和性迁移对老年结构变化的百分比影响，采用了预测方法。分析依据的是四个住房模型的模拟结果，这四个模型是以 1961 年的初始老龄结构为基础，并根据对过去 30 年生育率和死亡率趋势的不同假设组合而构建的。Efekti promene componenti demografskog rast na odvijanje procesu starenia su dobijeni poređenjem starosnih struktura modelskih populacija u 1991. godini.作者的结论是，生育率的下降直接防止了老龄化金字塔底部的老龄化，或间接防止了顶部的老龄化。Promene u smrtnosti stanovništva su dvojostruko działaale na proces starenja： zbog opadanja smrtnosti mlade jie su ga usporavale, a istovremeno su ga ubrzavale zbog produžavanja očekivanog trajanja života starih.在 1961-1991 年期间，南斯拉夫的死亡率一直居高不下，而这也是造成人口迁移的原因之一。事实上，移民是非常糟糕的，他们也不利于老龄化进程。
{"title":"Demografske determinante starenja stanovništva SR Jugoslavije. Modelski pristup","authors":"Goran Penev","doi":"10.59954/stnv.569","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.569","url":null,"abstract":"U radu su sagledani osnovni pravci i intenzitet promena starosne strukture stanovništva SR Jugoslavije, njenih republika i pokrajina u periodu po završetku Drugog svetskog rata. Posebna pažnja je posvećena demografskim determinantama starenja stanovništva, naročito između 1961. i 1991. godine. Za procenu uticaja promena fertiliteta, mortaliteta i spoljnih migracija na transformaciju starosne strukture korišćen je metod projekcija. Analiza je zasnovana na rezultatima simulacije četiri modela stanovništva koja su konstruisana polazeći od inicijalne starosne strukture iz 1961. i na bazi različitih kombinacija pretpostavki o kretanjima fertiliteta i mortaliteta u narednih 30 godina. Efekti promene komponenti demografskog rasta na odvijanje procesa starenja su dobijeni poređenjem starosnih struktura modelskih populacija u 1991. godini. Autor zaključuje da je pad fertiliteta direktno ubrzavao starenje od baze starosne piramide, ali posredno i starenje s vrha. Promene u smrtnosti stanovništva su dvostruko delovale na proces starenja: zbog opadanja smrtnosti mladih one su ga usporavale, a istovremeno su ga ubrzavale zbog produžavanja očekivanog trajanja života starih. Posmatrano u celini, u SR Jugoslaviji je pad mortaliteta u periodu 1961-1991. uzrokovao sporije odvijanje starenja, ali je njegovo dejstvo na promenu starosne strukture stanovništva bitno manjeg značaja od suštinski suprotnog dejstva koje je bilo prouzrokovano promenama fertiliteta. Spoljne migracije tj. negativan migracioni saldo su na nivou SR Jugoslavije imale najmanjeg uticaja na proces starenja. lako je dejstvo migracija vrlo slabo, one su takođe uticale na ubrzanje procesa starenja.","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"74 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138956874","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Letnja škola o etničkim odnosima","authors":"Nada Raduški","doi":"10.59954/stnv.574","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.574","url":null,"abstract":"<jats:p>Nema.</jats:p>","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"75 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170828","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"IV međunarodna godišnja konferencija JUNIR: Etnički, religijski i konfesionalni odnosi na Balkanu","authors":"Mina Petrović","doi":"10.59954/stnv.573","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.573","url":null,"abstract":"<jats:p>Nema.</jats:p>","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"128 32","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138953488","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Central and east European countries are in the midst of a major demographic change, that for the most part appears to have been brought about by the on-going political, economic and social transformation of these countries. The strength of the change varies considerably across the counties, quite likely as a consequence of the variations in the depth and breadth of the transformation and the attitude of the people towards it. It appears that, at least, a few years will elapse before the demographers studying these countries will be able to draw a relatively comprehensive picture of the demographic developments in these countries since the turn of the 1980s. This paper seeks to contribute to this picture by documenting changes over time in fertility and first marriage in more than half of the transition countries, which appear to have been associated with the transformation under way. The analysis focuses on the time patterns in the levels and timing of overall fertility and first marriage among women during 1982-1993. It does not seek to explain how the various aspects of the transformation might have influenced those patterns; this would require a separate analysis. Having included in the analysis several years prior to the onset of the transformation, we seek to answer the following questions: What were the nature, timing and magnitude of the changes in overall fertility and first marriage, which are respectively measured by the period total fertility rate and the period total first marriage rate? Were the changes in first marriage accompanied by those in non-marital cohabitation? Although interesting in its own right, this question is addressed as a side issue due to data limitations, by looking at the proportions of extramarital births. And lastly, were the shifts in overall fertility and first marriage accompanied by those in their timing, as measured by the mean age of childbearing and the mean age at entry into first marriage, respectively? The analysis is cast within a broader European context by making comparisons between the countries with economies in transition and selected European countries with market economies.
{"title":"Fertility and nuptiality changes in Central and Eastern Europe: 1982-1993","authors":"Miroslav Macura","doi":"10.59954/stnv.566","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.566","url":null,"abstract":"Central and east European countries are in the midst of a major demographic change, that for the most part appears to have been brought about by the on-going political, economic and social transformation of these countries. The strength of the change varies considerably across the counties, quite likely as a consequence of the variations in the depth and breadth of the transformation and the attitude of the people towards it. It appears that, at least, a few years will elapse before the demographers studying these countries will be able to draw a relatively comprehensive picture of the demographic developments in these countries since the turn of the 1980s. This paper seeks to contribute to this picture by documenting changes over time in fertility and first marriage in more than half of the transition countries, which appear to have been associated with the transformation under way. The analysis focuses on the time patterns in the levels and timing of overall fertility and first marriage among women during 1982-1993. It does not seek to explain how the various aspects of the transformation might have influenced those patterns; this would require a separate analysis. Having included in the analysis several years prior to the onset of the transformation, we seek to answer the following questions: What were the nature, timing and magnitude of the changes in overall fertility and first marriage, which are respectively measured by the period total fertility rate and the period total first marriage rate? Were the changes in first marriage accompanied by those in non-marital cohabitation? Although interesting in its own right, this question is addressed as a side issue due to data limitations, by looking at the proportions of extramarital births. And lastly, were the shifts in overall fertility and first marriage accompanied by those in their timing, as measured by the mean age of childbearing and the mean age at entry into first marriage, respectively? The analysis is cast within a broader European context by making comparisons between the countries with economies in transition and selected European countries with market economies.","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"85 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170288","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Svetozar Marković eksplicira stav da se reprodukcija stanovništva analizira kao važno društveno pitanje. U "teoriji o umnožavanju ljudstva", koja je nastala kao kritika Maltusovih teorijskih shvatanja, polazište čini razmatranje odnosa demografskog rasta i ekonomskog i tehnološkog razvoja. U skladu sa socijalističkim i marksističkim shvatanjima Marković analizira komponente i dinamiku rasta stanovništva i determinističku osnovu modela reprodukcije. Demografski rast jedne populacije treba da bude ekonomski racionalan, ali isto tako treba da se store uslovi humanizacije reprodukcije stanovništva. Proces emancipacije žene, kao subjekta rađanja, poboljšanje njenog socijalnog statusa u ekonomskom, političkom i kulturnom smislu, uz akcenat na jačanje procesa obrazovanja predstavljaju polaznu osnovu za staranje humanijih uslova reprodukovanja populacije. U složenom determinističkom spletu nivoa rađanja prožima se uticaj demografskih, ekonomskih, socijalnih, socijalno-psiholoških i sociokulturnih činilaca. Sa aspekta problema preobimnog rađanja stanovništva ključnu ulogu imaju proces obrazovanja i emancipacija zene. To su sociokulturni činioci čije bi delovanje trebalo da omogući smanjivanje nivoa rađanja.
{"title":"Stavovi o reprodukciji stanovništva u delima Svetozara Markovića","authors":"Ankica Kuburović","doi":"10.59954/stnv.570","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.570","url":null,"abstract":"Svetozar Marković eksplicira stav da se reprodukcija stanovništva analizira kao važno društveno pitanje. U \"teoriji o umnožavanju ljudstva\", koja je nastala kao kritika Maltusovih teorijskih shvatanja, polazište čini razmatranje odnosa demografskog rasta i ekonomskog i tehnološkog razvoja. U skladu sa socijalističkim i marksističkim shvatanjima Marković analizira komponente i dinamiku rasta stanovništva i determinističku osnovu modela reprodukcije. Demografski rast jedne populacije treba da bude ekonomski racionalan, ali isto tako treba da se store uslovi humanizacije reprodukcije stanovništva. Proces emancipacije žene, kao subjekta rađanja, poboljšanje njenog socijalnog statusa u ekonomskom, političkom i kulturnom smislu, uz akcenat na jačanje procesa obrazovanja predstavljaju polaznu osnovu za staranje humanijih uslova reprodukovanja populacije. U složenom determinističkom spletu nivoa rađanja prožima se uticaj demografskih, ekonomskih, socijalnih, socijalno-psiholoških i sociokulturnih činilaca. Sa aspekta problema preobimnog rađanja stanovništva ključnu ulogu imaju proces obrazovanja i emancipacija zene. To su sociokulturni činioci čije bi delovanje trebalo da omogući smanjivanje nivoa rađanja.","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"94 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170939","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Mirjana Rašević (urednik): Razvitak stanovništva Srbije 1950-1991.","authors":"Nada Raduški","doi":"10.59954/stnv.575","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.575","url":null,"abstract":"<jats:p>Nema.</jats:p>","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"49 23","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138955510","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Prirodni potencijal za rađanje dece, formalno posmatrano, je veliki. Pošto normalna trudnoća traje devet meseci, potencijalno plodna žena bi teorijski mogla da rodi najmanje jedno dete godišnje odnosno 35 dece tokom reproduktivnog perioda, aproksimativno limitiranog između 15 i 50 godina starosti. U populacijama koje po pravilu karakteriše odsustvo kontrole prirodnog potencijala, pak, prosečan broj rođene dece po jednoj ženi nije ni izbliza tako veliki. Najčešće iznosi oko 6 ili 7 dece. Rad predstavlja pregled odgovora na pitanje porekla razlike između teorijskog, formalno postavljenog okvira za rađanje i stvarnog rađanja u uslovima kada se ono ne ograničava. U tom smislu je prikazano Lorimerovo (1954) razmatranje prosečnog prokreaktivnog kapaciteta nekontraceptivne populacije koja živi pod „relativno povoljnim životnim uslovima“ u kome je naglasak na biološkim faktorima. Zatim, imajući u vidu da vrednost procene prosečnog prokreativnog kapaciteta zavisi u najvećoj meri od realnosti prihvaćene pretpostavke o efektivnoj verovatnoći začeća plodnih žena u jednoj kalendarskoj godini, izloženo je vise modela verovatnoće začeća. Takođe, navedeno je Bongaartsovo (1993) istraživanje relativnog doprinosa faktora različite prirode na nivo prirodnog fertiliteta koje je pokazalo značaj faktora individualnog ponašanja. Izloženo pitanje o prirodnoj osnovi rađanja dece je pokazalo svu njegovu složenost i važnost. Najnovija istraživanja postojećim znanjima i osnovnim pretpostavkama dodali su nova. To se posebno odnosi na značaj individualnog ponašanja kao determinante prirodnog fertiliteta stanovništva. Dokazi o značaju individualnog ponašanja kao determinante prirodnog fertiliteta ne pretpostavljaju postojanje planiranja porodice kao stila života pojedinca već ističu ulogu socijalnih normi, moralnih kodeksa i zakonskih rešenja, proizvoda društvene svesti, koji uplivišu i nadziru odluke žene i muškarca vezane za porodični život i rađanje dece u populacijama u kojima se svesno ne kontroliše plodnost. Istovremeno ovi dokazi su indirektan odgovor na pitanje da li postoje velike razlike u genetskom potencijalu za rađanje dece medu različitim populacijama. Zaključak da biološki faktori imaju ograničen uticaj na prirodni fertilitet ukazuje da ukoliko ove razlike i postoje one nisu takvog stepena da su značajne za nivo rađanja u populacijama koje ne kontrolišu plodnost. Samim tim njihov značaj u populacijama sa raširenom kontrolom rađanja je još manji.
一个孩子的出生潜能，从形式上看是很高的。 经过九个月的正常妊娠期，一个潜在的可育妇女在生育期内理论上至少可以生下 35 个孩子中的一个，大约限制在 15 到 50 个。在通常情况下，由于缺乏对自然潜能的控制，妇女生育子女的数量并不高。 最高数量约为 6 或 7 个子女。本系列丛书概述了在不受限制的情况下，理论上、形式上设定的生育框架与实际生育之间差异的起源问题的答案。U tom smislu je prikazano Lorimerovo (1954) razmatranje prosečnog prokreaktivnog kapaciteta nekontraceptivne populacije koja živi pod "relativno povoljnim životnim uslovima" u kome je accentak na biologškim faktorima.因此，我们认为，在当前的历史背景下，对创造性问题的研究必须从现实角度出发。因此，Bongaartsovo（1993 年）认为，相对多巴睾丸激素是个体生育力的基础。关于死者出生的自然基础的问题已经显示出其复杂性和重要性。新的研究为现有研究增添了新的知识和基本假设。对于作为人口自然生育决定因素的个人自尊心而言，情况尤其如此。关于个人自尊心作为自然生育率决定因素的证据并没有夸大计划生育作为儿童生活方式的地位，而是夸大了社会规范、道德准则和法律解决方案的作用，这是社会良知的产物，它提高了人们的自尊心，并使人们更愿意生育。我们的研究表明，在人口的基因潜能方面存在着巨大的差异。生物因素对提高受孕率的作用是通过对基因的研究来实现的。因此，我们必须对人口的生育率进行控制。
{"title":"Faktori prirodnog fertiliteta","authors":"Mirjana Rašević","doi":"10.59954/stnv.568","DOIUrl":"https://doi.org/10.59954/stnv.568","url":null,"abstract":"Prirodni potencijal za rađanje dece, formalno posmatrano, je veliki. Pošto normalna trudnoća traje devet meseci, potencijalno plodna žena bi teorijski mogla da rodi najmanje jedno dete godišnje odnosno 35 dece tokom reproduktivnog perioda, aproksimativno limitiranog između 15 i 50 godina starosti. U populacijama koje po pravilu karakteriše odsustvo kontrole prirodnog potencijala, pak, prosečan broj rođene dece po jednoj ženi nije ni izbliza tako veliki. Najčešće iznosi oko 6 ili 7 dece. \u0000Rad predstavlja pregled odgovora na pitanje porekla razlike između teorijskog, formalno postavljenog okvira za rađanje i stvarnog rađanja u uslovima kada se ono ne ograničava. U tom smislu je prikazano Lorimerovo (1954) razmatranje prosečnog prokreaktivnog kapaciteta nekontraceptivne populacije koja živi pod „relativno povoljnim životnim uslovima“ u kome je naglasak na biološkim faktorima. Zatim, imajući u vidu da vrednost procene prosečnog prokreativnog kapaciteta zavisi u najvećoj meri od realnosti prihvaćene pretpostavke o efektivnoj verovatnoći začeća plodnih žena u jednoj kalendarskoj godini, izloženo je vise modela verovatnoće začeća. Takođe, navedeno je Bongaartsovo (1993) istraživanje relativnog doprinosa faktora različite prirode na nivo prirodnog fertiliteta koje je pokazalo značaj faktora individualnog ponašanja. \u0000Izloženo pitanje o prirodnoj osnovi rađanja dece je pokazalo svu njegovu složenost i važnost. Najnovija istraživanja postojećim znanjima i osnovnim pretpostavkama dodali su nova. To se posebno odnosi na značaj individualnog ponašanja kao determinante prirodnog fertiliteta stanovništva. Dokazi o značaju individualnog ponašanja kao determinante prirodnog fertiliteta ne pretpostavljaju postojanje planiranja porodice kao stila života pojedinca već ističu ulogu socijalnih normi, moralnih kodeksa i zakonskih rešenja, proizvoda društvene svesti, koji uplivišu i nadziru odluke žene i muškarca vezane za porodični život i rađanje dece u populacijama u kojima se svesno ne kontroliše plodnost. Istovremeno ovi dokazi su indirektan odgovor na pitanje da li postoje velike razlike u genetskom potencijalu za rađanje dece medu različitim populacijama. Zaključak da biološki faktori imaju ograničen uticaj na prirodni fertilitet ukazuje da ukoliko ove razlike i postoje one nisu takvog stepena da su značajne za nivo rađanja u populacijama koje ne kontrolišu plodnost. Samim tim njihov značaj u populacijama sa raširenom kontrolom rađanja je još manji. ","PeriodicalId":35694,"journal":{"name":"Stanovnistvo","volume":"80 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138957987","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：