Hadis âlimlerinin mevzû olarak nitelendirdikleri bazı hadislerin kimi zaman kelâm eserlerinde kullanıldığı mülâhaza edilir. Ancak Hz. Peygamber’e ait olmayan ve bu yönleriyle kanıt değeri taşımayan mevzû hadislerin özellikle doğru haberi, bilgi kaynakları arasında sayan kelâm ilminde kullanılması bir çelişki gibi görünmektedir. Hatta bazı araştırmacılar kelâmcıların bu tutumunu hadis bilememekle ve doğrudan hadis uydurma faaliyeti ile bağdaştırmaktadırlar. O halde, kelâmcılar mevzû olduğu açıkça bilinen hadisleri nasıl bu kadar rahat kullanabilmişlerdir? Yine kelâmcılar açıkça kural ihlâli olarak nitelendirilebilecek bu durumu nasıl görmezlikten gelmişlerdir? Bu çalışmada rivayeti bile ancak belli şartlarla caiz olan mevzû hadislerin kelâm ilminde bu şartlardan mücerret bir şekilde kullanılmasının arka planına dair klasik eserlerdeki izahların literatür taraması ve anlama-yorumlama yöntemlerine tabi tutulmasıyla bir teklifte bulunulacaktır. Nitekim kelâm âlimlerinin asıl niyetlerini ve bilinçli olarak mevzû hadisleri kullanıp kullanmadıklarını anlama amacına yönelik derinlemesine bir analizin literatürde yeterince bulunmadığı göze çarpmaktadır. Bu bağlamda öncelikle günümüz araştırmacılarının kelâmcıların bu tutumlarına dair açıklamaları ele alınacak akabinde mütâbaat kavramının tanımı ve sebepleri üzerinden bir açıklama geliştirilmeye çalışılacaktır. Bulgular doğrultusunda kelâmcıların bu tür hadisleri mütâbaat yoluyla aktardıkları ve bu durumun bizzat hadisçiler tarafından da dile getirilip yergiye konu olmadığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda günümüz araştırmacılarının kelâm eserlerinde geçen mevzû hadisleri, hadis bilmemek veya hadis uydurma faaliyetiyle bağdaştırmaları pek de uygun görünmemektedir.
{"title":"Mütâbaat Kavramı Çerçevesinde Kelâm İlminde Mevzû Hadis Kullanımına Bir İzah Denemesi","authors":"Ahmet KARAGÖZ, Abdullah DERI","doi":"10.33415/daad.1307749","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1307749","url":null,"abstract":"Hadis âlimlerinin mevzû olarak nitelendirdikleri bazı hadislerin kimi zaman kelâm eserlerinde kullanıldığı mülâhaza edilir. Ancak Hz. Peygamber’e ait olmayan ve bu yönleriyle kanıt değeri taşımayan mevzû hadislerin özellikle doğru haberi, bilgi kaynakları arasında sayan kelâm ilminde kullanılması bir çelişki gibi görünmektedir. Hatta bazı araştırmacılar kelâmcıların bu tutumunu hadis bilememekle ve doğrudan hadis uydurma faaliyeti ile bağdaştırmaktadırlar. O halde, kelâmcılar mevzû olduğu açıkça bilinen hadisleri nasıl bu kadar rahat kullanabilmişlerdir? Yine kelâmcılar açıkça kural ihlâli olarak nitelendirilebilecek bu durumu nasıl görmezlikten gelmişlerdir? Bu çalışmada rivayeti bile ancak belli şartlarla caiz olan mevzû hadislerin kelâm ilminde bu şartlardan mücerret bir şekilde kullanılmasının arka planına dair klasik eserlerdeki izahların literatür taraması ve anlama-yorumlama yöntemlerine tabi tutulmasıyla bir teklifte bulunulacaktır. Nitekim kelâm âlimlerinin asıl niyetlerini ve bilinçli olarak mevzû hadisleri kullanıp kullanmadıklarını anlama amacına yönelik derinlemesine bir analizin literatürde yeterince bulunmadığı göze çarpmaktadır. Bu bağlamda öncelikle günümüz araştırmacılarının kelâmcıların bu tutumlarına dair açıklamaları ele alınacak akabinde mütâbaat kavramının tanımı ve sebepleri üzerinden bir açıklama geliştirilmeye çalışılacaktır. Bulgular doğrultusunda kelâmcıların bu tür hadisleri mütâbaat yoluyla aktardıkları ve bu durumun bizzat hadisçiler tarafından da dile getirilip yergiye konu olmadığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda günümüz araştırmacılarının kelâm eserlerinde geçen mevzû hadisleri, hadis bilmemek veya hadis uydurma faaliyetiyle bağdaştırmaları pek de uygun görünmemektedir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136277364","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Bu çalışmanın amacı, Alak suresinin bir ve üçüncü ayetlerinde tekrar eden “oku” emrinin İslâm’ın klasik çağında İslâm eğitim düşüncesi açısından nasıl yorumlandığını ortaya koymaktır. Doküman analizine dayalı nitel bir araştırma olarak yürütülen bu çalışmada, 8./14. asrın sonuna kadar tür ya da ekol ayırt edilmeksizin ulaşılabilen tüm tefsir eserleri örnekleme dâhil edilmiştir. Bu ayetlerde oku emrinin herhangi bir nesne almaması; kimin, neyi okuması gerektiği hususunda bağlayıcı bir hüküm koymaması dikkat çekicidir. Bu durum müfessirlere “Oku emrinin muhatabı kimdir, konusunu ne teşkil eder?” sorularını sormalarına kapı aralamıştır. Mâtürîdî ve İbn Teymiyye mutlak bırakılan oku emrinden hareketle bu hitabın “herkes”i, Kirmânî ve Beyzâvî ise “her şey”i kapsadığını belirtir. “İlim kim içindir?” ve “Konusu nedir?” sorularına kayıt getirmeyen ilk emir, “İlim nasıl ve niçin yapılır?” sorusuna “bismi rabbik” kaydını getirmiştir. Bu ifadeden hareketle yaptıkları yorumlarda müfessirler, okumaya Allah’ın adını anarak başlama, ondan yardım isteyerek okuma ve okumayı Allah için yapma sonuçlarını elde etmişlerdir.
{"title":"التفسيرات التربوية للأمر بالقراءة في العصر الكلاسيكي للإسلام","authors":"Yusuf Bahri GÜNDOĞDU","doi":"10.33415/daad.1291658","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1291658","url":null,"abstract":"Bu çalışmanın amacı, Alak suresinin bir ve üçüncü ayetlerinde tekrar eden “oku” emrinin İslâm’ın klasik çağında İslâm eğitim düşüncesi açısından nasıl yorumlandığını ortaya koymaktır. Doküman analizine dayalı nitel bir araştırma olarak yürütülen bu çalışmada, 8./14. asrın sonuna kadar tür ya da ekol ayırt edilmeksizin ulaşılabilen tüm tefsir eserleri örnekleme dâhil edilmiştir. Bu ayetlerde oku emrinin herhangi bir nesne almaması; kimin, neyi okuması gerektiği hususunda bağlayıcı bir hüküm koymaması dikkat çekicidir. Bu durum müfessirlere “Oku emrinin muhatabı kimdir, konusunu ne teşkil eder?” sorularını sormalarına kapı aralamıştır. Mâtürîdî ve İbn Teymiyye mutlak bırakılan oku emrinden hareketle bu hitabın “herkes”i, Kirmânî ve Beyzâvî ise “her şey”i kapsadığını belirtir. “İlim kim içindir?” ve “Konusu nedir?” sorularına kayıt getirmeyen ilk emir, “İlim nasıl ve niçin yapılır?” sorusuna “bismi rabbik” kaydını getirmiştir. Bu ifadeden hareketle yaptıkları yorumlarda müfessirler, okumaya Allah’ın adını anarak başlama, ondan yardım isteyerek okuma ve okumayı Allah için yapma sonuçlarını elde etmişlerdir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136271950","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
This study investigates the Islamic concept of monopoly, termed "Iḥtikār," and its detrimental effects on economic stability and commodity prices. In the modern capitalist system, monopoly power has gained prominence and is exploited by governments and multinational corporations for various purposes. Such practices have disrupted lives and exacerbated inequalities, particularly affecting low-income individuals. This research uses Turkey as a case study to examine how dishonest monopoly tactics within chain markets have led to inflated prices and consumer harm. The research delves into the Islamic legal stance on monopoly and advocates for a nuanced understanding, considering various schools of thought. The study uses qualitative methodology to analyze primary and secondary data from Turkey's perspective. Findings reveal that monopoly practices have adversely impacted the Turkish economy, especially amid the COVID-19 pandemic, causing increased commodity prices and reduced stability. Limitations include the case-specific focus, potentially affecting generalizability. The study's significance lies in exploring the Islamic law viewpoint on monopoly's influence on financial stability and commodity prices, offering insights into contemporary regulatory strategies. Addressing monopolistic practices through effective regulation is vital to bolster economic stability and reduce disparities. This study's uniqueness lies in its Islamic examination of monopoly and its implications, contributing to the literature and suggesting avenues for contemporary regulation.
{"title":"İSLAM HUKUKUNDA TEKEL (İḤTİKÂR) MESELESİ VE TOPLUM ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ","authors":"Ahm ERSHAD UDDIN","doi":"10.33415/daad.1296630","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1296630","url":null,"abstract":"This study investigates the Islamic concept of monopoly, termed \"Iḥtikār,\" and its detrimental effects on economic stability and commodity prices. In the modern capitalist system, monopoly power has gained prominence and is exploited by governments and multinational corporations for various purposes. Such practices have disrupted lives and exacerbated inequalities, particularly affecting low-income individuals. This research uses Turkey as a case study to examine how dishonest monopoly tactics within chain markets have led to inflated prices and consumer harm. The research delves into the Islamic legal stance on monopoly and advocates for a nuanced understanding, considering various schools of thought. The study uses qualitative methodology to analyze primary and secondary data from Turkey's perspective. Findings reveal that monopoly practices have adversely impacted the Turkish economy, especially amid the COVID-19 pandemic, causing increased commodity prices and reduced stability. Limitations include the case-specific focus, potentially affecting generalizability. The study's significance lies in exploring the Islamic law viewpoint on monopoly's influence on financial stability and commodity prices, offering insights into contemporary regulatory strategies. Addressing monopolistic practices through effective regulation is vital to bolster economic stability and reduce disparities. This study's uniqueness lies in its Islamic examination of monopoly and its implications, contributing to the literature and suggesting avenues for contemporary regulation.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136277718","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Bu çalışma, Hıristiyanlığın en önemli bayramlarından biri olan Paskalya'nın tarihini belirleme sürecinde ortaya çıkan zorlukları, bu zorlukların üstesinden gelmede kullanılan astronomik hesaplama yöntemlerini ve dinî tartışmaları ele almaktadır. Hıristiyan dünyası için tarihsel ve dini bir anlam taşıyan Paskalya'nın her yıl değişen tarihi, kiliseler arasında anlaşmazlıklara yol açmış ve bu durum birtakım tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu anlaşmazlıkların kökeninde ise pratik ve teolojik birtakım problemlerin var olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, öncelikle konunun pratik yönü ele alınarak, astronomik hesaplama yöntemlerinin Paskalya tarihlerinin hesaplanmasında nasıl kullanıldığı incelenmiş ve okuyuculara bu alandaki teknik bilgi aktarılmaya çalışılmıştır. Zira Ay ve Güneş hareketleri arasındaki ilişki, Paskalya tarihinin belirlenmesinde temel bir role sahiptir. Bu yöntemlerin açıklanmasının, Paskalya'nın değişken tarihini daha iyi anlamaya yardımcı olacağı düşünülmüştür. Bir diğer husus, konunun teolojik yönüdür. Farklı kiliseler arasında Paskalya tarihleri konusunda farklı görüşler bulunmaktadır ve bu da hem ibadetlerde hem de teolojide birtakım ayrılıklara ve anlaşmazlıklara neden olabilmektedir. Bu nedenle çalışmada, Paskalya'nın tarihlendirilmesi ile ilgili olarak Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarından 7. yüzyıla kadar geçen süre içerisindeki tartışmalar, farklı takvim döngüleri, Roma-Kelt kiliseleri arasındaki Paskalya anlaşmazlığı üzerinde durulmuştur. Makale, bu problemin arka planını, hesaplama yöntemlerini ve ortaya çıkan tartışmaları ele alarak okuyuculara bu konuda bilgi sunmaktadır. Paskalya'nın günümüzde dahi Hıristiyanlar arasında henüz ortak bir tarihte kutlanamaması, bu konuyu incelemeye değer kılan bir faktör olarak görülmüştür. Bu bağlamda çalışmada, deskriptif ve tarihsel metot kullanılarak Paskalya tarihinin belirlenmesindeki zorluklar ve farklı görüşlerin kökeni detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu çalışmanın, dini pratiklerin, tarihsel ve teolojik anlaşmazlıkların, kültürel etkileşimlerin ve dini çeşitliliğin anlaşılması noktasında Dinler Tarihi çalışmalarına katkı sağlaması hedeflenmektedir.
{"title":"مشكلة تحديد تاريخ عيد الفصح: طرق الحساب، الاختلافات والجدل.","authors":"Yasin GÜZELDAL","doi":"10.33415/daad.1307470","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1307470","url":null,"abstract":"Bu çalışma, Hıristiyanlığın en önemli bayramlarından biri olan Paskalya'nın tarihini belirleme sürecinde ortaya çıkan zorlukları, bu zorlukların üstesinden gelmede kullanılan astronomik hesaplama yöntemlerini ve dinî tartışmaları ele almaktadır. Hıristiyan dünyası için tarihsel ve dini bir anlam taşıyan Paskalya'nın her yıl değişen tarihi, kiliseler arasında anlaşmazlıklara yol açmış ve bu durum birtakım tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu anlaşmazlıkların kökeninde ise pratik ve teolojik birtakım problemlerin var olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, öncelikle konunun pratik yönü ele alınarak, astronomik hesaplama yöntemlerinin Paskalya tarihlerinin hesaplanmasında nasıl kullanıldığı incelenmiş ve okuyuculara bu alandaki teknik bilgi aktarılmaya çalışılmıştır. Zira Ay ve Güneş hareketleri arasındaki ilişki, Paskalya tarihinin belirlenmesinde temel bir role sahiptir. Bu yöntemlerin açıklanmasının, Paskalya'nın değişken tarihini daha iyi anlamaya yardımcı olacağı düşünülmüştür. Bir diğer husus, konunun teolojik yönüdür. Farklı kiliseler arasında Paskalya tarihleri konusunda farklı görüşler bulunmaktadır ve bu da hem ibadetlerde hem de teolojide birtakım ayrılıklara ve anlaşmazlıklara neden olabilmektedir. Bu nedenle çalışmada, Paskalya'nın tarihlendirilmesi ile ilgili olarak Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarından 7. yüzyıla kadar geçen süre içerisindeki tartışmalar, farklı takvim döngüleri, Roma-Kelt kiliseleri arasındaki Paskalya anlaşmazlığı üzerinde durulmuştur. Makale, bu problemin arka planını, hesaplama yöntemlerini ve ortaya çıkan tartışmaları ele alarak okuyuculara bu konuda bilgi sunmaktadır. Paskalya'nın günümüzde dahi Hıristiyanlar arasında henüz ortak bir tarihte kutlanamaması, bu konuyu incelemeye değer kılan bir faktör olarak görülmüştür. Bu bağlamda çalışmada, deskriptif ve tarihsel metot kullanılarak Paskalya tarihinin belirlenmesindeki zorluklar ve farklı görüşlerin kökeni detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu çalışmanın, dini pratiklerin, tarihsel ve teolojik anlaşmazlıkların, kültürel etkileşimlerin ve dini çeşitliliğin anlaşılması noktasında Dinler Tarihi çalışmalarına katkı sağlaması hedeflenmektedir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136277363","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
İslâm kültüründe isnad sistemi ile rivayet, söz ve yazı vasıtasıyla bilginin nesilden nesle aktarılma ortamıdır. Öncelikleri ve sıhhat kriterleri farklı olsa da hadis, siyer ve tarih rivayetleri geçmişten haber verme yönüyle ortaktır. Aktarım süreçlerinde rivayetin yeniden tahkiye edilmesi sebebiyle olay anlatımlarında edebî üslup, detaylı ve abartılı tasvirler veya tarihî vakıayla uyumsuzluk görülebilir. Bu durumu yansıtan örnekler, oryantalist literatürde İslâmî rivayetleri edebî kurgu gibi ele alan bir dizi çalışmaya konu olmuştur. Rivayetlerde ‘muhtevanın gerçek dışılığının üsluptan anlaşılabileceği’ne dair araştırmalar teması 20. yüzyılın başlarında tarihsel eleştiri yöntemleri çerçevesinde yürütülürken, 60’lı yıllarda motif-tema kavramları, 90’lardan itibaren ise kurgu kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. Bu makalede, bu temanın oryantalist literatürde isnad zinciri benzeri bir devamlılıkla nasıl geliştiği incelenmiştir. İslâmî rivayetleri kurgu/sallık çerçevesinde ele almanın gerek kavramın muhtevası gerekse hadis, siyer ve tarih literatürünün mahiyeti açısından uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
{"title":"ORYANTALİST LİTERATÜRDE İSLÂMÎ RİVAYETLERİN ‘KURGUSALLIĞI’ MESELESİ","authors":"Fatma YÜKSEL ÇAMUR","doi":"10.33415/daad.1308926","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1308926","url":null,"abstract":"İslâm kültüründe isnad sistemi ile rivayet, söz ve yazı vasıtasıyla bilginin nesilden nesle aktarılma ortamıdır. Öncelikleri ve sıhhat kriterleri farklı olsa da hadis, siyer ve tarih rivayetleri geçmişten haber verme yönüyle ortaktır. Aktarım süreçlerinde rivayetin yeniden tahkiye edilmesi sebebiyle olay anlatımlarında edebî üslup, detaylı ve abartılı tasvirler veya tarihî vakıayla uyumsuzluk görülebilir. Bu durumu yansıtan örnekler, oryantalist literatürde İslâmî rivayetleri edebî kurgu gibi ele alan bir dizi çalışmaya konu olmuştur. Rivayetlerde ‘muhtevanın gerçek dışılığının üsluptan anlaşılabileceği’ne dair araştırmalar teması 20. yüzyılın başlarında tarihsel eleştiri yöntemleri çerçevesinde yürütülürken, 60’lı yıllarda motif-tema kavramları, 90’lardan itibaren ise kurgu kavramı çerçevesinde ele alınmıştır. Bu makalede, bu temanın oryantalist literatürde isnad zinciri benzeri bir devamlılıkla nasıl geliştiği incelenmiştir. İslâmî rivayetleri kurgu/sallık çerçevesinde ele almanın gerek kavramın muhtevası gerekse hadis, siyer ve tarih literatürünün mahiyeti açısından uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136278266","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Hicrî ilk asırlardan günümüze kadar farklı açılardan pek çok ilimler tasnifi yapılmıştır. Çalışmanın konusu, ilimler tasnifinde hadis ilminin yeridir. Araştırmanın amacı, tasniflerde hadis ilminin konumunu ortaya çıkarmaktır. Önemi ise hadis açısından bazı âlimlerin yaptıkları tasnifler hakkında çalışmalar olsa da genel olarak bu ilmin tasniflerdeki yerini ele alan herhangi bir araştırmanın olmamasıdır. Makalede nitel araştırma yöntemlerinden dokümantasyon metodu kullanılarak ilimler tasnifinin olduğu eserler tespit edilerek incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda birkaçı hariç başta İslâm filozoflarının yaptıkları olmak üzere ilimler tasnifinin hepsinde hadisin bulunmadığı belirlenmiştir. Hadisin olduğu ilimler tasnifinde onun şer‘î/dinî/naklî ilimler kısmında yer aldığı ve tasniflerin bir kısmında hadisle ilgili bazı konularda bilgiler olduğu tespit edilmiştir. Bunları hadisin rivâyet ve dirâyet şeklinde ikiye ayrılması, hadis ilimleri, literatür, bazı hadislerin şerh edilmesi ve birkaç usûl meselesine temas edilmesi şeklinde sıralamak mümkündür.
{"title":"İlimler Tasnifinde Hadis İlminin Yeri","authors":"Halil İbrahim DOĞAN","doi":"10.33415/daad.1306923","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1306923","url":null,"abstract":"Hicrî ilk asırlardan günümüze kadar farklı açılardan pek çok ilimler tasnifi yapılmıştır. Çalışmanın konusu, ilimler tasnifinde hadis ilminin yeridir. Araştırmanın amacı, tasniflerde hadis ilminin konumunu ortaya çıkarmaktır. Önemi ise hadis açısından bazı âlimlerin yaptıkları tasnifler hakkında çalışmalar olsa da genel olarak bu ilmin tasniflerdeki yerini ele alan herhangi bir araştırmanın olmamasıdır. Makalede nitel araştırma yöntemlerinden dokümantasyon metodu kullanılarak ilimler tasnifinin olduğu eserler tespit edilerek incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda birkaçı hariç başta İslâm filozoflarının yaptıkları olmak üzere ilimler tasnifinin hepsinde hadisin bulunmadığı belirlenmiştir. Hadisin olduğu ilimler tasnifinde onun şer‘î/dinî/naklî ilimler kısmında yer aldığı ve tasniflerin bir kısmında hadisle ilgili bazı konularda bilgiler olduğu tespit edilmiştir. Bunları hadisin rivâyet ve dirâyet şeklinde ikiye ayrılması, hadis ilimleri, literatür, bazı hadislerin şerh edilmesi ve birkaç usûl meselesine temas edilmesi şeklinde sıralamak mümkündür.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136277362","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Amerika’da dönem dönem ortaya çıkan bazı sosyo-politik olaylar toplumsal mutabakat düzeyinde sorunlar olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, Amerikan sivil dininin dönüşümünü ve kendi içerisindeki çelişkileri ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmanın konusu, Amerikan sivil dininin tarihsel süreçteki değişimidir. Çalışmada öncelikle Jean Jacques Rousseau’nun ve Emile Durkheim’in sivil din anlayışı ele alınmıştır. Ardından Marcela Cristi’nin Durkheimci/kültürel/sosyolojik sivil din ve Rousseaucu/siyasi/ideolojik sivil din ayrımı açıklanmıştır. Bu ayrımdan hareketle Amerikan sivil dinini değerlendirebilmek için öncelikle Amerikan ulus-inşasına ve Amerikan milliyetçiliğinin oluşumuna değinilmiştir. Ardından Amerikan sivil dininin serüveni, Cristi’nin yaptığı ayrım üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak literatür taramasına dayalı yorumlayıcı bir yaklaşım benimseniştir. Tarihsel süreçte gelişen ritüellerden ve kültürel değerlerden yararlanılmıştır. Fenomenoloji tekniği ile çalışmanın üzerine inşa edileceği teori ele alınmış; örnek vakalara ve eser analizlerine yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Amerikan sivil dininin Amerikan İç Savaşı’na kadar kültürel sivil din özellikleri gösterdiği, iç savaştan sonra ise politik sivil dine doğru evirildiği ve politik sivil dinin toplumun tüm kesimlerini kapsayıcılık açısından kusurlu yönleri olduğu; bu kusurların bugün de Amerikan siyasetinde belirleyiciliğini sürdürdüğü tespit edilmiştir.
{"title":"تحول الدين المدني الأمريكي من الدين الثقافي المدني إلى الدين السياسي المدني","authors":"Ömer ÇİÇEK, Ensar KIVRAK","doi":"10.33415/daad.1294267","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1294267","url":null,"abstract":"Amerika’da dönem dönem ortaya çıkan bazı sosyo-politik olaylar toplumsal mutabakat düzeyinde sorunlar olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, Amerikan sivil dininin dönüşümünü ve kendi içerisindeki çelişkileri ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmanın konusu, Amerikan sivil dininin tarihsel süreçteki değişimidir. Çalışmada öncelikle Jean Jacques Rousseau’nun ve Emile Durkheim’in sivil din anlayışı ele alınmıştır. Ardından Marcela Cristi’nin Durkheimci/kültürel/sosyolojik sivil din ve Rousseaucu/siyasi/ideolojik sivil din ayrımı açıklanmıştır. Bu ayrımdan hareketle Amerikan sivil dinini değerlendirebilmek için öncelikle Amerikan ulus-inşasına ve Amerikan milliyetçiliğinin oluşumuna değinilmiştir. Ardından Amerikan sivil dininin serüveni, Cristi’nin yaptığı ayrım üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak literatür taramasına dayalı yorumlayıcı bir yaklaşım benimseniştir. Tarihsel süreçte gelişen ritüellerden ve kültürel değerlerden yararlanılmıştır. Fenomenoloji tekniği ile çalışmanın üzerine inşa edileceği teori ele alınmış; örnek vakalara ve eser analizlerine yer verilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Amerikan sivil dininin Amerikan İç Savaşı’na kadar kültürel sivil din özellikleri gösterdiği, iç savaştan sonra ise politik sivil dine doğru evirildiği ve politik sivil dinin toplumun tüm kesimlerini kapsayıcılık açısından kusurlu yönleri olduğu; bu kusurların bugün de Amerikan siyasetinde belirleyiciliğini sürdürdüğü tespit edilmiştir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136272392","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Çalışmanın amacı Hutbenin Yaygın Din Eğitimi Amaçlarına Erişim Düzeyi Ölçeği’nin (HDEA-EDÖ) geçerlik ve güvenilirlik analizini yapmaktır. Araştırma, gönüllülük esasına dayalı olarak 655 katılımcıya uygulanmıştır. Ölçeğin KMO değeri.96, Bartlett Küresellik Testi χ2 değeri 12347,274 (p=.000) olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin KMO değerinin örneklem büyüklüğünün mükemmel ve Bartlett Küresellik Test sonuçlarının ise anlamlı olduğu görülmüştür. Beşli likert tipinde hazırlanan ve iki alt boyuta sahip ölçekte 22 madde bulunmaktadır. Ölçeğin alt boyutlarına “dini bilgi edinme” ve “tutum ve davranışa dönüştürme” adları verilmiştir. İki bileşenden birincisi toplam varyansın % 71.176’sını, ikincisi % 6.219’unu açıklamakta, faktörler toplam varyansa ise % 77.395 katkı sağlamaktadır. Açımlayıcı faktör analiziyle yapının model uyumuna ulaşılmış ve ölçek, doğrulayıcı faktör analizi ile test edilerek onaylanmıştır. Değerlerin tamamı iyi uyum göstermiştir. Elde edilen veri ve yapılan analizler (HDEA-EDÖ) ’nün hutbelerden elde edilen kazanımları ölçebilecek derecede geçerli, güvenilir ve ayırt edici bir araç olduğunu göstermektedir. Buna göre ölçeğin, hem teorik hem de istatistiksel açıdan kullanılmaya elverişli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
{"title":"HUTBENİN YAYGIN DİN EĞİTİMİ AMAÇLARINA ERİŞİM DÜZEYİ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI","authors":"Abdullah DUMAN","doi":"10.33415/daad.1290522","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1290522","url":null,"abstract":"Çalışmanın amacı Hutbenin Yaygın Din Eğitimi Amaçlarına Erişim Düzeyi Ölçeği’nin (HDEA-EDÖ) geçerlik ve güvenilirlik analizini yapmaktır. Araştırma, gönüllülük esasına dayalı olarak 655 katılımcıya uygulanmıştır. Ölçeğin KMO değeri.96, Bartlett Küresellik Testi χ2 değeri 12347,274 (p=.000) olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin KMO değerinin örneklem büyüklüğünün mükemmel ve Bartlett Küresellik Test sonuçlarının ise anlamlı olduğu görülmüştür. Beşli likert tipinde hazırlanan ve iki alt boyuta sahip ölçekte 22 madde bulunmaktadır. Ölçeğin alt boyutlarına “dini bilgi edinme” ve “tutum ve davranışa dönüştürme” adları verilmiştir. İki bileşenden birincisi toplam varyansın % 71.176’sını, ikincisi % 6.219’unu açıklamakta, faktörler toplam varyansa ise % 77.395 katkı sağlamaktadır. Açımlayıcı faktör analiziyle yapının model uyumuna ulaşılmış ve ölçek, doğrulayıcı faktör analizi ile test edilerek onaylanmıştır. Değerlerin tamamı iyi uyum göstermiştir. Elde edilen veri ve yapılan analizler (HDEA-EDÖ) ’nün hutbelerden elde edilen kazanımları ölçebilecek derecede geçerli, güvenilir ve ayırt edici bir araç olduğunu göstermektedir. Buna göre ölçeğin, hem teorik hem de istatistiksel açıdan kullanılmaya elverişli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136276461","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Günümüzde olduğu gibi geçmişte de eğitim öğretim sürecinin hemen her aşamasında kullanılan soru cevap tekniğinin önemi yadsınamaz bir gerçektir. Osmanlı mektep sisteminde kullanılan ders kitaplarından iyi bir şekilde faydalanmak için çoğu ders kitabı soru cevap şeklinde yazılmıştır. Bu tür kitaplar aynı zamanda bir ders materyali olarak da kullanılmıştır. Bunlardan bir tanesi de bu çalışmanın konusunu oluşturan Hülâsa-i Mekârim-i Ahlâk isimli kitaptır. Eseri önemli kılan husus, soru cevap tekniğini kullanarak yazılmasının yanında nazarî ahlâkı merkeze almasıdır. Zira mektep sisteminin müfredatındaki ahlâk dersine ait diğer kitaplar ağırlıklı olarak vazife anlayışını merkeze alan bir yaklaşımla yazılmıştır. Çalışmamızın amacı; ahlâk eğitiminde kullanılan Hülâsa-i Mekârim-i Ahlâk isimli eserdeki soru cevap tekniğinin analizini yapmaktır. Çalışmada cevabını aradığımız husus eserde kullanılan soru cevap tekniğinde nasıl bir yolun izlendiğini ve soruların niteliğinin ne olduğunu tespit etmektir. Bu bağlamda ortaya konulan problemin çözümünde nitel araştırma desenine uygun bir şekilde nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesine, verilerin çözümlenmesinde içerik analizine başvurulmuştur. Bu kapsamda öncelikle çalışmanın konusunu oluşturan eserdeki sorular sınıflandırılmıştır. Daha sonra eserde kullanılan soru cevap tekniğinin öğretim yöntem ve teknikleri ile mantık ilmi açısından analizi yapılmıştır. Sonuçta, kitaptaki soruların bilişsel ve duyuşsal alana hitap ettiği görülmüştür. Mantık ilminde varlığın anlaşılmasına ilişkin yöneltilen temel sorulardan en çok “nedir?” soru edatının kullanıldığı tespit edilmiştir.
{"title":"AHLÂK EĞİTİMİNDE KULLANILAN HÜLÂSA-İ MEKÂRİM-İ AHLÂK’TAKİ SORU CEVAP TEKNİĞİNİN ANALİZİ","authors":"Hasan Sabri ÇELİKTAŞ","doi":"10.33415/daad.1307358","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1307358","url":null,"abstract":"Günümüzde olduğu gibi geçmişte de eğitim öğretim sürecinin hemen her aşamasında kullanılan soru cevap tekniğinin önemi yadsınamaz bir gerçektir. Osmanlı mektep sisteminde kullanılan ders kitaplarından iyi bir şekilde faydalanmak için çoğu ders kitabı soru cevap şeklinde yazılmıştır. Bu tür kitaplar aynı zamanda bir ders materyali olarak da kullanılmıştır. Bunlardan bir tanesi de bu çalışmanın konusunu oluşturan Hülâsa-i Mekârim-i Ahlâk isimli kitaptır. Eseri önemli kılan husus, soru cevap tekniğini kullanarak yazılmasının yanında nazarî ahlâkı merkeze almasıdır. Zira mektep sisteminin müfredatındaki ahlâk dersine ait diğer kitaplar ağırlıklı olarak vazife anlayışını merkeze alan bir yaklaşımla yazılmıştır. Çalışmamızın amacı; ahlâk eğitiminde kullanılan Hülâsa-i Mekârim-i Ahlâk isimli eserdeki soru cevap tekniğinin analizini yapmaktır. Çalışmada cevabını aradığımız husus eserde kullanılan soru cevap tekniğinde nasıl bir yolun izlendiğini ve soruların niteliğinin ne olduğunu tespit etmektir. Bu bağlamda ortaya konulan problemin çözümünde nitel araştırma desenine uygun bir şekilde nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesine, verilerin çözümlenmesinde içerik analizine başvurulmuştur. Bu kapsamda öncelikle çalışmanın konusunu oluşturan eserdeki sorular sınıflandırılmıştır. Daha sonra eserde kullanılan soru cevap tekniğinin öğretim yöntem ve teknikleri ile mantık ilmi açısından analizi yapılmıştır. Sonuçta, kitaptaki soruların bilişsel ve duyuşsal alana hitap ettiği görülmüştür. Mantık ilminde varlığın anlaşılmasına ilişkin yöneltilen temel sorulardan en çok “nedir?” soru edatının kullanıldığı tespit edilmiştir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136276474","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Bu makale, ilahiyatın bilim olarak tanımlanmasıyla Kur’an’ın bilhassa üniversite kürsülerinde akademik bir metin olarak ele alınışını konu edinmektedir. Yazının amacı, akademik Kur’an şeklinde tanımlayabileceğimiz bir kavramın üretilmesine olanak sağlayan kurumsal ve entelektüel bağlamın temel hususiyetlerini tartışmak ve bunların yeni Kur’an araştırmalarına tesirlerini göstermektir. Konunun önemi, bu kavramın, Türkiye’de Kur’an’ın yorumu konusunda kurumsal değişimin (medreseden üniversiteye) somut bir örneğini ifade etmesinden kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda o, Kur’an üzerine söz söyleme salahiyetini elinde bulunduran zümrenin değişimine (molladan profesöre) dair önemli ipuçlarını barındırır. Bu yüzden, böyle bir sorunun çerçevesinin çizilmesi, zuhur eden sosyolojinin portresinin çıkarılması ve sürecin tartışılması, bugüne kadar birikerek gelen literatüre katkı namına değerlendirilebilir. Araştırma boyunca konu, ilahiyat ve kimi zaman dinler tarihi sahasında kalarak kurumsal yapı (medrese-üniversite) ile sınıfsal zümre (molla/hoca-profesör) gibi semboller açısından yapılacak değerlendirmelerle ve Batı ilahiyatında benzer sürece tekabül eden bazı kıyaslamalarla sınırlandırılmıştır. Esasen, akademik Kur’an kavramı da araştırmanın bu sınırlılığını büyük oranda karşılaması dolayısıyla tercih edilmiştir.
{"title":"Liberal Theology and the Rise of Qur’an as An Academic Text in Modern Türkiye","authors":"Asim DURAN","doi":"10.33415/daad.1290911","DOIUrl":"https://doi.org/10.33415/daad.1290911","url":null,"abstract":"Bu makale, ilahiyatın bilim olarak tanımlanmasıyla Kur’an’ın bilhassa üniversite kürsülerinde akademik bir metin olarak ele alınışını konu edinmektedir. Yazının amacı, akademik Kur’an şeklinde tanımlayabileceğimiz bir kavramın üretilmesine olanak sağlayan kurumsal ve entelektüel bağlamın temel hususiyetlerini tartışmak ve bunların yeni Kur’an araştırmalarına tesirlerini göstermektir. Konunun önemi, bu kavramın, Türkiye’de Kur’an’ın yorumu konusunda kurumsal değişimin (medreseden üniversiteye) somut bir örneğini ifade etmesinden kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda o, Kur’an üzerine söz söyleme salahiyetini elinde bulunduran zümrenin değişimine (molladan profesöre) dair önemli ipuçlarını barındırır. Bu yüzden, böyle bir sorunun çerçevesinin çizilmesi, zuhur eden sosyolojinin portresinin çıkarılması ve sürecin tartışılması, bugüne kadar birikerek gelen literatüre katkı namına değerlendirilebilir. Araştırma boyunca konu, ilahiyat ve kimi zaman dinler tarihi sahasında kalarak kurumsal yapı (medrese-üniversite) ile sınıfsal zümre (molla/hoca-profesör) gibi semboller açısından yapılacak değerlendirmelerle ve Batı ilahiyatında benzer sürece tekabül eden bazı kıyaslamalarla sınırlandırılmıştır. Esasen, akademik Kur’an kavramı da araştırmanın bu sınırlılığını büyük oranda karşılaması dolayısıyla tercih edilmiştir.","PeriodicalId":41749,"journal":{"name":"Dinbilimleri Akademik Arastirma Dergisi-Journal of Academic Research in Religious Sciences","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136277194","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：