Oskar Kolberg jest jednym z najwybitniejszych polskich i - szerzej - słowiańskich etnografów. Wyróżnia go przede wszystkim historycznie pierwsza i najpełniejsza dokumentacja nie tylko polskich, ale w ogóle słowiańskich tradycji ludowych, zawarta w monumentalnym dziele Ludy. Ich zwyczaje, sposób życia, mowa, legendy, powiedzenia, obrzędy, czary, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. W ciągu swojego życia autor wydał 33 tomy materiałów folklorystycznych, zebranych podczas badań terenowych osobiście, ale także z pomocą swoich współpracowników. Pochodzą one z różnych geograficznie części Polski i ziem ościennych. W artykule omówiono zakres i wartość dokumentacyjną zebranych przez Kolberga materiałów odnoszących się do obszaru dzisiejszego województwa lubelskiego. Znalazły się one w kilku zasadniczych tomach publikacji, takich jak Lublin, Chełmszczyzna i częściowo Mazowsze. Kompozycja odzwierciedla różnorodność kulturową Lubelszczyzny i jej kresowy charakter. Na podkreślenie zasługuje również sposób systematycznej prezentacji materiałów Kolberga. Dotyczy to zarówno wewnętrznego uporządkowania dokumentacji w poszczególnych tomach, które przebiega według ciągłego i powtarzającego się schematu, dającego możliwość adekwatnego porównywania różnych aspektów, jak i systematyki rodzajowej typów i odmian publikowanych tekstów. Znaczącym osiągnięciem Kolberga jest również to, że publikowane materiały opatrzone są kwalifikatorami geograficznymi i są wiarygodne językowo, a cały materiał folklorystyczny podany jest w kontekście funkcjonalnym. Wszystko to składa się na stwierdzenie, że Kolberg jest nie tylko pierwszorzędnym dokumentalistą, ale także dojrzałym badaczem różnych aspektów tradycji narodowej.
{"title":"Lubelskie w Dziełach wszystkich Oskara Kolberga","authors":"J. Adamowski","doi":"10.61464/siml.126","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.126","url":null,"abstract":"Oskar Kolberg jest jednym z najwybitniejszych polskich i - szerzej - słowiańskich etnografów. Wyróżnia go przede wszystkim historycznie pierwsza i najpełniejsza dokumentacja nie tylko polskich, ale w ogóle słowiańskich tradycji ludowych, zawarta w monumentalnym dziele Ludy. Ich zwyczaje, sposób życia, mowa, legendy, powiedzenia, obrzędy, czary, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. W ciągu swojego życia autor wydał 33 tomy materiałów folklorystycznych, zebranych podczas badań terenowych osobiście, ale także z pomocą swoich współpracowników. Pochodzą one z różnych geograficznie części Polski i ziem ościennych. W artykule omówiono zakres i wartość dokumentacyjną zebranych przez Kolberga materiałów odnoszących się do obszaru dzisiejszego województwa lubelskiego. Znalazły się one w kilku zasadniczych tomach publikacji, takich jak Lublin, Chełmszczyzna i częściowo Mazowsze. Kompozycja odzwierciedla różnorodność kulturową Lubelszczyzny i jej kresowy charakter. Na podkreślenie zasługuje również sposób systematycznej prezentacji materiałów Kolberga. Dotyczy to zarówno wewnętrznego uporządkowania dokumentacji w poszczególnych tomach, które przebiega według ciągłego i powtarzającego się schematu, dającego możliwość adekwatnego porównywania różnych aspektów, jak i systematyki rodzajowej typów i odmian publikowanych tekstów. Znaczącym osiągnięciem Kolberga jest również to, że publikowane materiały opatrzone są kwalifikatorami geograficznymi i są wiarygodne językowo, a cały materiał folklorystyczny podany jest w kontekście funkcjonalnym. Wszystko to składa się na stwierdzenie, że Kolberg jest nie tylko pierwszorzędnym dokumentalistą, ale także dojrzałym badaczem różnych aspektów tradycji narodowej.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168394","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W zbiorach Muzeum Lubelskiego przechowywany jest skarb 521 monet polskich i obcych z XV-XVII wieku. Skarb został ukryty w Lublinie po 1625 r., w pobliżu dużego stawu pod Zamkiem Królewskim, prawdopodobnie w sąsiedztwie papierni. Skrytka została odkryta w 1949 r. i składa się z monet o niskich nominałach i najmniejszej wartości. Przeważają monety polskie (70,8%) składające się z kolejnych emisji dynastii Jagiellonów (1386-1572), z wyjątkiem panowania Władysława Warneńczyka (1434-1444), Stefana Batorego (1576-1586) i Zygmunta III Wazy (1587-1632). Monety zagraniczne stanowią 29,2% składu skarbu. Pochodzą one z krajów członkowskich i terytoriów Rzeszy Niemieckiej: Pomorza Zachodniego (2%), Śląska (7,3%), Czech (0,2%), Styrii (0,2%), Szwajcarii (0,6%) oraz licznych mennic niemieckich władców świeckich, kościelnych i miejskich (15,3%). Są też monety nierzymskie - krzyżackie (0,2 proc.), lenników Prus (2,7 proc.), węgierskie (0,4 proc.), siedmiogrodzkie (0,4 proc.). Skarb lubelski ujawnia złożoną strukturę masy monetarnej drobnych nominałów w Koronie w pierwszej ćwierci XVII w., ukształtowaną przez zróżnicowane chronologicznie emisje rodzime i obce z XV-XVII w. Należy jednak zauważyć, że skład masy monetarnej w Koronie w pierwszej ćwierci XVII w. był bardzo zróżnicowany. Należy jednak zauważyć, że skład znaleziska lubelskiego nie eksponuje uwarunkowań rynku pieniężnego w Koronie początku drugiej ćwierci XVII wieku. Za takim poglądem przemawia stosunkowo znaczna część XV- i XVI-wiecznych emisji jagiellońskich (33,5%), XVI-wiecznych monet świdnickich (3,6%) i pruskich (2,7%) oraz relatywnie niewielki udział monet Zygmunta III Wazy (36,8%). Rozkład emisji o tym charakterze jest reprezentatywny dla starszych skarbów, ukrytych w celu ochrony w pierwszej dekadzie XVII wieku.
{"title":"Skarb monet z XV–XVII wieku z Lublina","authors":"T. Markiewicz","doi":"10.61464/siml.122","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.122","url":null,"abstract":"W zbiorach Muzeum Lubelskiego przechowywany jest skarb 521 monet polskich i obcych z XV-XVII wieku. Skarb został ukryty w Lublinie po 1625 r., w pobliżu dużego stawu pod Zamkiem Królewskim, prawdopodobnie w sąsiedztwie papierni. Skrytka została odkryta w 1949 r. i składa się z monet o niskich nominałach i najmniejszej wartości. Przeważają monety polskie (70,8%) składające się z kolejnych emisji dynastii Jagiellonów (1386-1572), z wyjątkiem panowania Władysława Warneńczyka (1434-1444), Stefana Batorego (1576-1586) i Zygmunta III Wazy (1587-1632). Monety zagraniczne stanowią 29,2% składu skarbu. Pochodzą one z krajów członkowskich i terytoriów Rzeszy Niemieckiej: Pomorza Zachodniego (2%), Śląska (7,3%), Czech (0,2%), Styrii (0,2%), Szwajcarii (0,6%) oraz licznych mennic niemieckich władców świeckich, kościelnych i miejskich (15,3%). Są też monety nierzymskie - krzyżackie (0,2 proc.), lenników Prus (2,7 proc.), węgierskie (0,4 proc.), siedmiogrodzkie (0,4 proc.). Skarb lubelski ujawnia złożoną strukturę masy monetarnej drobnych nominałów w Koronie w pierwszej ćwierci XVII w., ukształtowaną przez zróżnicowane chronologicznie emisje rodzime i obce z XV-XVII w. Należy jednak zauważyć, że skład masy monetarnej w Koronie w pierwszej ćwierci XVII w. był bardzo zróżnicowany. Należy jednak zauważyć, że skład znaleziska lubelskiego nie eksponuje uwarunkowań rynku pieniężnego w Koronie początku drugiej ćwierci XVII wieku. Za takim poglądem przemawia stosunkowo znaczna część XV- i XVI-wiecznych emisji jagiellońskich (33,5%), XVI-wiecznych monet świdnickich (3,6%) i pruskich (2,7%) oraz relatywnie niewielki udział monet Zygmunta III Wazy (36,8%). Rozkład emisji o tym charakterze jest reprezentatywny dla starszych skarbów, ukrytych w celu ochrony w pierwszej dekadzie XVII wieku.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139169218","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Wystawa przygotowana przez Dział Etnografii Muzeum Lubelskiego wpisała się w bogaty program wydarzeń kulturalnych Roku Oskara Kolberga, ogłoszonego z okazji 200. rocznicy urodzin tego kompozytora i etnografa. Na ekspozycji zaprezentowano najstarsze zbiory etnograficzne pozyskane od darczyńców ok. 1901 r. oraz fotografie z XIX i początku XX w. (z zasobów Archiwum Etnograficznego i Biblioteki Muzeum), uznanych profesjonalnych fotografów z lubelskich pracowni (Wiktoria Sierocińska, Stanisław Zawadzki, Józef Wasilewski), a także z Warszawy (Karol Beyer, Julian Kostka, Ludwik Mulert, Jan Mieczkowski), Krakowa (Ignacy Krieger), Biłgoraja (Jan Brodowski) i Kielc (Stanisław Sanecki) oraz fotografowie amatorzy (wśród wielu nieznanych nazwisk znaleźli się także: Leon Hempel, ks. Stanisław Warszawski, ks. Karol Dębiński). Obok sepiowych fotogramów znalazły się kolorowe pocztówki z serii tzw. postaci ludowych wydane przez Władysława i Witolda Kiesewetterów z okazji Wystawy Rolniczo-Przemysłowej w 1901 r., wykonane na podstawie rysunków Konstantego Rayskiego-Kietlicza i wydane w 1916 r. przez Witolda Cholewińskiego jako pocztówkowe fotografie Józefa Wasilewskiego. Na wystawie "Śladami Oskara Kolberga po Lubelszczyźnie", czynnej od 28 lutego do 22 czerwca 2014 r., pokazano 123 fotografie (wybrane z ponad 270), 16 pocztówek, 54 eksponaty i 70 tomów dzieł Kolberga.
{"title":"Wystawa „za Oskarem Kolbergiem po Lubelszczyźnie”","authors":"Agnieszka Ławicka","doi":"10.61464/siml.129","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.129","url":null,"abstract":"Wystawa przygotowana przez Dział Etnografii Muzeum Lubelskiego wpisała się w bogaty program wydarzeń kulturalnych Roku Oskara Kolberga, ogłoszonego z okazji 200. rocznicy urodzin tego kompozytora i etnografa. Na ekspozycji zaprezentowano najstarsze zbiory etnograficzne pozyskane od darczyńców ok. 1901 r. oraz fotografie z XIX i początku XX w. (z zasobów Archiwum Etnograficznego i Biblioteki Muzeum), uznanych profesjonalnych fotografów z lubelskich pracowni (Wiktoria Sierocińska, Stanisław Zawadzki, Józef Wasilewski), a także z Warszawy (Karol Beyer, Julian Kostka, Ludwik Mulert, Jan Mieczkowski), Krakowa (Ignacy Krieger), Biłgoraja (Jan Brodowski) i Kielc (Stanisław Sanecki) oraz fotografowie amatorzy (wśród wielu nieznanych nazwisk znaleźli się także: Leon Hempel, ks. Stanisław Warszawski, ks. Karol Dębiński). Obok sepiowych fotogramów znalazły się kolorowe pocztówki z serii tzw. postaci ludowych wydane przez Władysława i Witolda Kiesewetterów z okazji Wystawy Rolniczo-Przemysłowej w 1901 r., wykonane na podstawie rysunków Konstantego Rayskiego-Kietlicza i wydane w 1916 r. przez Witolda Cholewińskiego jako pocztówkowe fotografie Józefa Wasilewskiego. Na wystawie \"Śladami Oskara Kolberga po Lubelszczyźnie\", czynnej od 28 lutego do 22 czerwca 2014 r., pokazano 123 fotografie (wybrane z ponad 270), 16 pocztówek, 54 eksponaty i 70 tomów dzieł Kolberga.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168681","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Juliusz Kurzątkowski (1888-1952) - lubelski artysta, nauczyciel rysunku, filantrop i historyk regionu; jego dziedziną była grafika, malarstwo, rysunek i rzeźba. historyk regionu; zajmował się grafiką, malarstwem, rysunkiem i rzeźbą, przez co rozumiemy modelowanie masek z papier-mâché do lubelskich przedstawień z lat 30. XX w., których tematem były partie polityczne oraz głów lalek dla powojennych teatrów lalkowych. W okresie międzywojennym w Lublinie powstały trzy przedstawienia satyryczne pod nazwą "Reflektor" (1927, 1930, 1931), a także inne przedstawienie polityczne autorstwa poety Józefa Łobodowskiego (1937). W ciągu pierwszych dziesięciu powojennych lat w Lublinie działało 8 teatrów lalkowych. z którymi Kurzątkowski współpracował od drugiej połowy lat czterdziestych. Były to przede wszystkim amatorski teatr lalek Lubelskiej Spółdzielni Spożywców (1946-1948) oraz Teatr Lalek "Koziołek" (1949-1951).
{"title":"Czy Juliusz Kurzątkowski trudnił się rzeźbą? Materiały do historii teatru lalek w Lublinie","authors":"Urszula Kurzątkowska","doi":"10.61464/siml.124","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.124","url":null,"abstract":"Juliusz Kurzątkowski (1888-1952) - lubelski artysta, nauczyciel rysunku, filantrop i historyk regionu; jego dziedziną była grafika, malarstwo, rysunek i rzeźba. historyk regionu; zajmował się grafiką, malarstwem, rysunkiem i rzeźbą, przez co rozumiemy modelowanie masek z papier-mâché do lubelskich przedstawień z lat 30. XX w., których tematem były partie polityczne oraz głów lalek dla powojennych teatrów lalkowych. W okresie międzywojennym w Lublinie powstały trzy przedstawienia satyryczne pod nazwą \"Reflektor\" (1927, 1930, 1931), a także inne przedstawienie polityczne autorstwa poety Józefa Łobodowskiego (1937). W ciągu pierwszych dziesięciu powojennych lat w Lublinie działało 8 teatrów lalkowych. z którymi Kurzątkowski współpracował od drugiej połowy lat czterdziestych. Były to przede wszystkim amatorski teatr lalek Lubelskiej Spółdzielni Spożywców (1946-1948) oraz Teatr Lalek \"Koziołek\" (1949-1951).","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170071","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Archeologiczne badania wykopaliskowe na stanowisku 41 we wsi Horodysko, gm. Leśniowice, pow. Chełm, zakończono w lipcu 1967 roku. Prowadził je mgr Zygmunt Ślusarski z ramienia ówczesnego Muzeum Okręgowego w Lublinie. Odkopano 8 jednostek badawczych o łącznej powierzchni 111 m2. Wykopaliska ujawniły łącznie 1066 artefaktów, w tym 925 szelągów. Na stanowisku natrafiono na pozostałości 3 półziemianek (I-III) i jednej jamy (jama 4). Jamy wyposażone były w urządzenia grzewcze - w jamie I zarejestrowano jedynie ślad paleniska, natomiast w dwóch pozostałych zachowały się pozostałości pieców. Stratygraficznie najstarszy jest dom III, młodszy dom II, a najmłodszy dom I. Brak śladów po słupach może świadczyć o tym, że były to konstrukcje zrębowe. Ceramika znaleziona na stanowisku została zbadana makroskopowo. Kryteria technologiczne, na których oparto badania to: materiał, technologia produkcji, tempery, ornamentyka i kolor wypalonej gliny. Wnioski z badań ceramiki doprowadziły do podziału materiału na pięć grup, datowanych odpowiednio na: IX-XI wiek (grupa I); XII-XIII wiek (grupy II i III); XIV-XVIII wiek (grupa IV) oraz materiał pradziejowy (grupa V). Większość artefaktów znalezionych w obiektach w obrębie dołów posłupowych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie datowana była na okres od IX do XIII wieku. Odkrycie w niewielkiej odległości od badanego stanowiska osady z IX-XI wieku (stanowisko 13), w skład której wchodziło 12 domów mieszkalnych, zarówno powierzchniowych, jak i zagłębionych, pozwala przypuszczać, że ta ostatnia mogła być wcześniejszą osadą mieszkańców stanowiska 41. Badania geomorfologiczne wykazały, że w tym mikroregionie pod koniec XI wieku wzrosła wilgotność klimatu, a co za tym idzie podniósł się poziom wód gruntowych. Zmiany klimatyczne mogły zmusić mieszkańców osady na stanowisku 13 do przeniesienia się na wyżej położone stanowisko 41.
{"title":"Badania archeologiczne osady wczesnośredniowiecznej na stanowisku 41 w Horodysku z 1967 roku","authors":"Maciej Drewniak","doi":"10.61464/siml.119","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.119","url":null,"abstract":"Archeologiczne badania wykopaliskowe na stanowisku 41 we wsi Horodysko, gm. Leśniowice, pow. Chełm, zakończono w lipcu 1967 roku. Prowadził je mgr Zygmunt Ślusarski z ramienia ówczesnego Muzeum Okręgowego w Lublinie. Odkopano 8 jednostek badawczych o łącznej powierzchni 111 m2. Wykopaliska ujawniły łącznie 1066 artefaktów, w tym 925 szelągów. Na stanowisku natrafiono na pozostałości 3 półziemianek (I-III) i jednej jamy (jama 4). Jamy wyposażone były w urządzenia grzewcze - w jamie I zarejestrowano jedynie ślad paleniska, natomiast w dwóch pozostałych zachowały się pozostałości pieców. Stratygraficznie najstarszy jest dom III, młodszy dom II, a najmłodszy dom I. Brak śladów po słupach może świadczyć o tym, że były to konstrukcje zrębowe. Ceramika znaleziona na stanowisku została zbadana makroskopowo. Kryteria technologiczne, na których oparto badania to: materiał, technologia produkcji, tempery, ornamentyka i kolor wypalonej gliny. Wnioski z badań ceramiki doprowadziły do podziału materiału na pięć grup, datowanych odpowiednio na: IX-XI wiek (grupa I); XII-XIII wiek (grupy II i III); XIV-XVIII wiek (grupa IV) oraz materiał pradziejowy (grupa V). Większość artefaktów znalezionych w obiektach w obrębie dołów posłupowych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie datowana była na okres od IX do XIII wieku. Odkrycie w niewielkiej odległości od badanego stanowiska osady z IX-XI wieku (stanowisko 13), w skład której wchodziło 12 domów mieszkalnych, zarówno powierzchniowych, jak i zagłębionych, pozwala przypuszczać, że ta ostatnia mogła być wcześniejszą osadą mieszkańców stanowiska 41. Badania geomorfologiczne wykazały, że w tym mikroregionie pod koniec XI wieku wzrosła wilgotność klimatu, a co za tym idzie podniósł się poziom wód gruntowych. Zmiany klimatyczne mogły zmusić mieszkańców osady na stanowisku 13 do przeniesienia się na wyżej położone stanowisko 41.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168317","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Inspiracją do napisania niniejszego artykułu była ikona św. Bazylego Wielkiego namalowana w 1757 r., która pierwotnie pochodziła z cerkwi w Małkowie (powiat hrubieszowski), a obecnie przechowywana jest w Muzeum Lubelskim (S/Mal/555/ML). Badania nad jego pochodzeniem i historią doprowadziły do kwerendy w Archiwum Państwowym w Lublinie. Choć zachowane archiwalia nie ujawniają wiele na temat samej ikony, to zawierają interesującą korespondencję dotyczącą wykonania ikonostasu do cerkwi w Małkowie, która rzuca światło na procedury poprzedzające zamawianie i tworzenie ikonostasów, obowiązujące w guberni lubelskiej w XIX wieku. Zachowane listy ukazują różnorodność osób zaangażowanych w powstanie pojedynczego ikonostasu - przedstawicieli lokalnej administracji, członków komisji państwowych, budowniczych, rzemieślników malarzy i mecenasów - a także problemy, z jakimi się borykali (np. niepewność co do dokładnego zastosowania ogólnopolskich wytycznych projektowych w konkretnej i raczej niewielkiej cerkwi czy dylematy finansowe) oraz metody, jakimi je rozwiązywali. Ponadto korespondencja ta jest cennym źródłem informacji na temat kosztów prac i materiałów użytych do wyposażenia cerkwi w ikonostas. Dlatego też głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie historii powstania małkowskich ikonostasów oraz ukazanie choć części różnorodności danych przechowywanych w Archiwum. Wreszcie artykuł ma być zachętą do zwrócenia uwagi badaczy i zwiedzających na zbiory ikon przechowywane w Muzeum Lubelskim.
{"title":"Historia jednego ikonostasu","authors":"Krystyna Rzędzian","doi":"10.61464/siml.120","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.120","url":null,"abstract":"Inspiracją do napisania niniejszego artykułu była ikona św. Bazylego Wielkiego namalowana w 1757 r., która pierwotnie pochodziła z cerkwi w Małkowie (powiat hrubieszowski), a obecnie przechowywana jest w Muzeum Lubelskim (S/Mal/555/ML). Badania nad jego pochodzeniem i historią doprowadziły do kwerendy w Archiwum Państwowym w Lublinie. Choć zachowane archiwalia nie ujawniają wiele na temat samej ikony, to zawierają interesującą korespondencję dotyczącą wykonania ikonostasu do cerkwi w Małkowie, która rzuca światło na procedury poprzedzające zamawianie i tworzenie ikonostasów, obowiązujące w guberni lubelskiej w XIX wieku. Zachowane listy ukazują różnorodność osób zaangażowanych w powstanie pojedynczego ikonostasu - przedstawicieli lokalnej administracji, członków komisji państwowych, budowniczych, rzemieślników malarzy i mecenasów - a także problemy, z jakimi się borykali (np. niepewność co do dokładnego zastosowania ogólnopolskich wytycznych projektowych w konkretnej i raczej niewielkiej cerkwi czy dylematy finansowe) oraz metody, jakimi je rozwiązywali. Ponadto korespondencja ta jest cennym źródłem informacji na temat kosztów prac i materiałów użytych do wyposażenia cerkwi w ikonostas. Dlatego też głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie historii powstania małkowskich ikonostasów oraz ukazanie choć części różnorodności danych przechowywanych w Archiwum. Wreszcie artykuł ma być zachętą do zwrócenia uwagi badaczy i zwiedzających na zbiory ikon przechowywane w Muzeum Lubelskim.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170981","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
W 1936 r. Prywatne Gimnazjum Męskie im. Stefana Batorego w Lublinie, zwane Szkołą Lubelską, obchodziło 30-lecie istnienia. Z tej okazji wydano Księgę Jubileuszową zawierającą informacje o uczniach - uczestnikach walk o niepodległość i granice Polski w latach 1914-1920. Na kartach publikacji znalazły się wspomnienia członków Szkolnego Korpusu Przysposobienia Wojskowego - organizacji paramilitarnej utworzonej wśród uczniów lubelskich szkół męskich. Są też biogramy i fotografie pierwszych członków szkolnej drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego walczącej o niepodległość Polski. Wielu z nich poległo w czasie I wojny światowej, walcząc w Legionach Polskich. Inni zginęli w czasie wojny polsko-bolszewickiej, służąc ojczyźnie w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego. Niektórzy zmarli w młodym wieku, w wyniku chorób śmiertelnych dla młodych organizmów dotkniętych trudami wojny. Przykładem jest los Longina Gładyszewskiego - absolwenta Szkoły Lubelskiej, harcerza, oficera Wojska Polskiego. W 1917 r. więziony w obozach w Szczypiornie i Łomży, później uczestnik walk na Wołyniu i Polesiu, dowódca oddziału 23 pułku piechoty, poległy 13 czerwca 1920 r. podczas ataku bolszewików na wieś Jamny koło Dyneburga.
{"title":"Uczniowie Szkoły Lubelskiej w walkach o niepodległość i granice państwa polskiego w okresie I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej","authors":"Małgorzata Surmacz","doi":"10.61464/siml.123","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.123","url":null,"abstract":"W 1936 r. Prywatne Gimnazjum Męskie im. Stefana Batorego w Lublinie, zwane Szkołą Lubelską, obchodziło 30-lecie istnienia. Z tej okazji wydano Księgę Jubileuszową zawierającą informacje o uczniach - uczestnikach walk o niepodległość i granice Polski w latach 1914-1920. Na kartach publikacji znalazły się wspomnienia członków Szkolnego Korpusu Przysposobienia Wojskowego - organizacji paramilitarnej utworzonej wśród uczniów lubelskich szkół męskich. Są też biogramy i fotografie pierwszych członków szkolnej drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego walczącej o niepodległość Polski. Wielu z nich poległo w czasie I wojny światowej, walcząc w Legionach Polskich. Inni zginęli w czasie wojny polsko-bolszewickiej, służąc ojczyźnie w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego. Niektórzy zmarli w młodym wieku, w wyniku chorób śmiertelnych dla młodych organizmów dotkniętych trudami wojny. Przykładem jest los Longina Gładyszewskiego - absolwenta Szkoły Lubelskiej, harcerza, oficera Wojska Polskiego. W 1917 r. więziony w obozach w Szczypiornie i Łomży, później uczestnik walk na Wołyniu i Polesiu, dowódca oddziału 23 pułku piechoty, poległy 13 czerwca 1920 r. podczas ataku bolszewików na wieś Jamny koło Dyneburga.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168039","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Niniejszy artykuł stanowi charakterystykę badacza w odniesieniu do jego działalności jako folklorysty. Tekst składa się z jedenastu części zatytułowanych: Dzieciństwo i młodość; Niełatwe lata trzydzieste; Odrodzenie; Pierwsze wyprawy terenowe; Debiut wydawniczy; W stronę zmian; Działalność kompozytorska; Pieśni ludu polskiego; Dzieło życia - Ludy... - i okres krakowski; Ostatnie lata; W oczach współczesnych. Autorka, wykorzystując dostępną literaturę przedmiotu, zarówno XIX-wieczną, jak i współczesną, skupia się na faktach z życia folklorysty, począwszy od jego dzieciństwa w Przysusze i Warszawie, a skończywszy na krakowskim etapie życia. Przedstawia także ewolucję postaw badawczych Oskara Kolberga, od etnomuzykologa do antropologa kultury.
{"title":"„To, co po sobie zostawiam, przyda się ludziom na długo” – życie i działalność Oskara Kolberga (1814–1890)","authors":"Agnieszka Kościuk","doi":"10.61464/siml.125","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.125","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł stanowi charakterystykę badacza w odniesieniu do jego działalności jako folklorysty. Tekst składa się z jedenastu części zatytułowanych: Dzieciństwo i młodość; Niełatwe lata trzydzieste; Odrodzenie; Pierwsze wyprawy terenowe; Debiut wydawniczy; W stronę zmian; Działalność kompozytorska; Pieśni ludu polskiego; Dzieło życia - Ludy... - i okres krakowski; Ostatnie lata; W oczach współczesnych. Autorka, wykorzystując dostępną literaturę przedmiotu, zarówno XIX-wieczną, jak i współczesną, skupia się na faktach z życia folklorysty, począwszy od jego dzieciństwa w Przysusze i Warszawie, a skończywszy na krakowskim etapie życia. Przedstawia także ewolucję postaw badawczych Oskara Kolberga, od etnomuzykologa do antropologa kultury.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139169820","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Lublin, jedno z największych miast Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zamieszkiwała ludność zróżnicowana pod względem pochodzenia etnicznego, zamożności i prestiżu. W wielu rodzinach ich majątek można określić jako imponujący. Ich przedstawiciele mogli gromadzić majątek przez wiele lat, korzystając z sukcesów poprzednich pokoleń. Były też rodziny, których przedstawiciele piastowali urzędy miejskie, co pomogło im osiągnąć wyższą pozycję społeczną, także pod względem zamożności finansowej. Do najznakomitszych i najbogatszych, cieszących się prestiżem, mających wpływ na sprawy miasta, należała rodzina Konopniców. W tekście omówiono tylko trzy pokolenia tej rodziny, od twórcy potęgi rodu, poprzez dwa kolejne pokolenia, które różnicowały i pomnażały rosnące zasoby. Później znaczenie wielkiego i wpływowego rodu upadło.
{"title":"Majątek rodziny Konopniców","authors":"Grażyna Jakimińska","doi":"10.61464/siml.121","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.121","url":null,"abstract":"Lublin, jedno z największych miast Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zamieszkiwała ludność zróżnicowana pod względem pochodzenia etnicznego, zamożności i prestiżu. W wielu rodzinach ich majątek można określić jako imponujący. Ich przedstawiciele mogli gromadzić majątek przez wiele lat, korzystając z sukcesów poprzednich pokoleń. Były też rodziny, których przedstawiciele piastowali urzędy miejskie, co pomogło im osiągnąć wyższą pozycję społeczną, także pod względem zamożności finansowej. Do najznakomitszych i najbogatszych, cieszących się prestiżem, mających wpływ na sprawy miasta, należała rodzina Konopniców. W tekście omówiono tylko trzy pokolenia tej rodziny, od twórcy potęgi rodu, poprzez dwa kolejne pokolenia, które różnicowały i pomnażały rosnące zasoby. Później znaczenie wielkiego i wpływowego rodu upadło.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170200","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jerzy Bartmiński, Katarzyna Prorok, Beata Maksymiuk-Pacek
Tekst omawia zawartość tomu Lubelskie, który ukazał się w 2011 roku w serii wydawniczej Instytutu Sztuki PAN "Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i Materiały", zwanej też "Nowym Kolbergiem". Tom składa się z sześciu części (I. Pieśni i obrzędy doroczne, II. Pieśni i obrzędy rodzinne, III. Pieśni i teksty sytuacyjne, IV. Pieśni powszechne, V. Pieśni klasowe i zawodowe, VI. Muzyka instrumentalna. Instrumenty-wykonawcy-repertuar) i prezentuje 5180 pieśni i melodii, należących do tradycyjnego repertuaru regionu lubelskiego. Na przykładzie tylko dwóch gatunków - pieśni zalotnych i miłosnych oraz weselnych, autorzy pokazują, w jaki sposób zawartość nowego tomu Lubelskie nawiązuje do Ludów Kolberga. Z 470 pieśni zalotnych i miłosnych opublikowanych w omawianym tomie tylko około 160 znajduje potwierdzenie w różnych tomach Kolberga. "Nowe" erotyki lubelskie opierają się na dość bogatym kodzie paralelno-symbolicznym, ale są też pieśni "niższego lotu", pozbawione wyszukanej symboliki, operujące prostym słownictwem. O ile w innych tomach Kolberg szczegółowo przedstawiał scenariusze różnych wesel z wielu miejscowości, o tyle w nowym Lublinie rekonstruowane są trzy typy wesel z trzech podregionów na podstawie danych z różnych miejscowości z okolic Lublina, Zamościa i Chełma.
{"title":"Co zawiera tom Lubelskie wydany w serii „Nowego Kolberga”?","authors":"Jerzy Bartmiński, Katarzyna Prorok, Beata Maksymiuk-Pacek","doi":"10.61464/siml.127","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.127","url":null,"abstract":"Tekst omawia zawartość tomu Lubelskie, który ukazał się w 2011 roku w serii wydawniczej Instytutu Sztuki PAN \"Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i Materiały\", zwanej też \"Nowym Kolbergiem\". Tom składa się z sześciu części (I. Pieśni i obrzędy doroczne, II. Pieśni i obrzędy rodzinne, III. Pieśni i teksty sytuacyjne, IV. Pieśni powszechne, V. Pieśni klasowe i zawodowe, VI. Muzyka instrumentalna. Instrumenty-wykonawcy-repertuar) i prezentuje 5180 pieśni i melodii, należących do tradycyjnego repertuaru regionu lubelskiego. Na przykładzie tylko dwóch gatunków - pieśni zalotnych i miłosnych oraz weselnych, autorzy pokazują, w jaki sposób zawartość nowego tomu Lubelskie nawiązuje do Ludów Kolberga. Z 470 pieśni zalotnych i miłosnych opublikowanych w omawianym tomie tylko około 160 znajduje potwierdzenie w różnych tomach Kolberga. \"Nowe\" erotyki lubelskie opierają się na dość bogatym kodzie paralelno-symbolicznym, ale są też pieśni \"niższego lotu\", pozbawione wyszukanej symboliki, operujące prostym słownictwem. O ile w innych tomach Kolberg szczegółowo przedstawiał scenariusze różnych wesel z wielu miejscowości, o tyle w nowym Lublinie rekonstruowane są trzy typy wesel z trzech podregionów na podstawie danych z różnych miejscowości z okolic Lublina, Zamościa i Chełma.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139171018","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：