Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej最新文献

{"title":"Лексичний регулятив дім в епістолярних текстах Лесі Українки й посланнях Андрея Шептицького","authors":"Світлана [Svitlana] К. [K.] Богдан [Bohdan], Тетяна [Tetiana] М. [M.] Тарасюк [Tarasiuk]","doi":"10.11649/sfps.2168","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2168","url":null,"abstract":"The Lexical Regulative dim ‘home’ in Epistolary Texts by Lesia Ukraїnka and in Andreĭ Sheptytsʹkyĭ’s Pastoral LettersThis article is devoted to the features of actualisation of one of the most frequent lexical regulatives, which has a distinct archetypal character in the lan­guage paradigm of different nations and which is one of the most frequently used concepts in the functional-style system of the Ukrainian language – HOME. The study considers the actualisation of this concept in Ukrainian on the basis of lexicographic sources. It also identifies the main strands of research on the con­cept HOME which reveal the typological features of its explication in different languages: (1) home as an element of individual style in artistic texts; (2) home as a word stimulus in associative experiments conducted among the youth. The article is the first study investigating the common and distinctive features of the functioning of the lexical regulative dim ‘home’ in texts created by two well-known authors: Lesia Ukraїnka (epistolary texts) and Andreĭ Sheptytsʹkyĭ (pastoral letters). The analysis considers key lexemes which verbalise the concept HOME, identifies its core and peripheral nominations, and examines the func­tional specifics of the contexts of the occurrence of the lexemes dim/doma.Regulatyw leksykalny dom w tekstach epistolarnych Łesi Ukrainki oraz listach pasterskich Andrzeja SzeptyckiegoW artykule zbadano specyfikę leksykalną jednego z najczęstszych regulaty­wów, mających wyraźny archetypowy charakter w różnych językach i należący do najczęściej używanych konceptów w systemie funkcyjno-stylowym języka ukraińskiego – DOM. Rozpatrzono reprezentację tego konceptu w języku ukraińskim na materiale źródeł leksykograficznych; wskazano dwa główne kierunki dotychczasowych badań konceptu DOM ujawniające typologiczne cechy jego eksplikacji w językach narodowych: 1) jako elementu indywidualnego stylu w tekstach artystycznych; 2) jako słowa-klucze w eksperymentach asocjacyjnych wśród młodzieży. Po raz pierwszy przeanalizowano cechy wspólne i cechy odmienne funkcjonowania regulatywu leksykalnego dom w mowie dwóch znanych indywidualności językowych – Łesi Ukrainki (teksty epistolarne) i Andrzeja Szeptyckiego (listy pasterskie); określono podstawowe leksemy, które werbalizują koncept DOM, wyodrębniono nazwy jądrowe i peryferyjne; ustalono specyfikę funkcyjną kontekstów występowania leksemów dim/doma.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64869025","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Różnorodność językowa przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej. Fonetyka","authors":"Gabriela Augustyniak-Żmuda","doi":"10.11649/sfps.2575","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2575","url":null,"abstract":"Linguistic Diversity of People Resettled from the Former Eastern Provinces of the Second Polish Republic: PhoneticsThis article is a summary of a sociolinguistic study conducted in the north­ern part of the Lubusz region in 2009–2019. The study concerned the linguistic diversity of people resettled after 1945 from the former eastern provinces of the Second Polish Republic to the Lubusz region. The informants were people from the oldest generation who were born between 1911 and 1942 in the former Polish administrative provinces in the east of pre-war Poland: Wilno (Vilnius), Nowogródek (Navahrudak), Polesia, Volhynia, Tarnopol (Ternopil), Lwów (Lviv), Stanisławów (today: Ivano-Frankivsk) and Białystok. As described, the interdisciplinary nature of the study required the use of several research methods: field research, biographical interview, linguistic biography, grounded theory, and methods of idiolect analysis (quantitative analysis). On the basis of the collected sociolinguistic material, the interlocu­tors are classified according to their self-declared primary language prior to the resettlement. This means that the linguonyms used in the article come from the language of the respondents. Accordingly, the following groups are distinguished: speakers of (1) Ukrainian and Polish, (2) Belarusian and Polish, (3) Polish and Belarusian, (4) Polish and Ukrainian, (5) Polish and Khakhlak. Based on a quantitative analysis, the article presents the linguistic diversity in the Lubusz region.Różnorodność językowa przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej. FonetykaArtykuł jest podsumowaniem socjolingwistycznych badań prowadzonych na terenie północnej części województwa lubuskiego w latach 2009–2019. Badania dotyczyły różnorodności językowej wśród osób przesiedlonych po 1945 r. z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej do regionu lubuskiego. Moimi rozmówcami były osoby urodzone w latach 1911–1942 na terenie województw: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego, tarnopolskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i białostockiego. Charakter interdyscyplinarnych badań wymagał wykorzystania kilku metod badawczych. W artykule można znaleźć opis metody badań terenowych, metody wywiadu biograficznego, metody biografii językowej, metody teorii ugruntowanej oraz metody analizy idiolektów (analizy ilościowej). Na podstawie zebranego mate­riału socjolingwistycznego klasyfikowałam rozmówców według deklaracji wskazanego przez nich języka prymarnego przed przesiedleniem. Oznacza to, że lingwonimy użyte w artykule pochodzą z języka respondentów. W taki sposób wyróżniłam grupę deklarującą mówienie 1) po ukraińsku i polsku, 2) po białorusku i polsku, 3) po polsku i białorusku, 4) po polsku i ukraińsku oraz 5) po polsku i chachłacku. Na podstawie analizy ilościowej przedstawiam w artykule różnorodność językową w regionie lubuskim.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49097908","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Habitualne czasowniki wyrażające czystą kauzację w języku bułgarskim: w ujęciu syntaktyczno-leksykograficznym","authors":"J. Banasiak","doi":"10.11649/sfps.2563","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2563","url":null,"abstract":"Habitual Verbs Expressing Pure Causativity in the Bulgarian Language: A Syntactic-Lexicographic ApproachThis article presents the semantics and syntax of habitual verbs expressing pure causativity in Bulgarian. The linguistic data is modelled according to the predicate-argument theory with a particular focus on syntactic condensation processes. The lexical units under investigation are presented in the form of a semantic-syntactic dictionary with examples of different types of formalisations of the two opened argument positions (“cause” and “effect”). The latter of the two positions is less compatible with non-abstract nouns as the only formal exponent of the proposition. The following units were selected for the study: Bul. води, довежда, докарва, идва от (причината), предизвиква, причинява, произлиза, произтича. Habitualne czasowniki wyrażające czystą kauzację w języku bułgarskim: w ujęciu syntaktyczno-leksykograficznymW artykule omówiono semantykę i składnię habitualnych czasowników wyrażających czystą kauzację w języku bułgarskim. Dane językowe zostały wymodelowane w oparciu o teorię predykatowo-argumentową ze szczególnym naciskiem położonym na procesy kondensacji syntaktycznej. Zbadane jednostki zostały zaprezentowane w formie semantyczno-syntaktycznego słownika z przykładami różnych typów formalizacji obu otwartych pozycji argumentowych („przyczyny” i „skutku”). Druga z omawianych pozycji jest mniej kompatybilna z rzeczownikami nieabstrakcyjnymi w funkcji jedynego wykładnika propozycji. Do badania wybrano następujące jednostki: bg. води, довежда, докарва, идва от (причината), предизвиква, причинява, произлиза, произтича.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64869738","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"К изучению названий внебрачного ребенка в старославянском и чешском языках","authors":"Ilona Janyšková","doi":"10.11649/sfps.2205","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2205","url":null,"abstract":"On Designations for an Illegitimate Child in Old Church Slavonic and in CzechThis article is devoted to designations for an illegitimate child in Old Church Slavonic and in Czech. The study presents Czech expressions (especially dialectal), many of which have not as yet been mentioned in works dealing with this topic, and explains their semantic motivation and etymology. O nazwach nieślubnego dziecka w języku staro‑cerkiewno‑słowiańskim i czeskimNiniejszy artykuł jest poświęcony nazwom używanym na określenie dziecka z nieprawego łoża w języku staro‑cerkiewno‑słowiańskim i czeskim. Przedstawia nazwy czeskie (zwłaszcza formy dialektalne), z których wiele jak dotąd nie pojawiło się w pracach poświęconych tej tematyce, oraz wyjaśnia ich motywację semantyczną i etymologię.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47812059","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Словотвірний потенціал префіксальних дієслів зі значенням «переміщення вгору» в українській і польській мовах (зіставно-типологічний аспект)","authors":"Л. В. Сегін [Sehin]","doi":"10.11649/sfps.2298","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2298","url":null,"abstract":"The Derivational Potential of Prefixed Verbs with the Meaning of ‘Moving Upwards’ in the Ukrainian and Polish Languages (Comparative and Typological Aspects) This article is devoted to the derivational potential of prefixed verbs with the meaning ‘moving upwards’ in the Ukrainian and Polish languages in comparative and typological aspects. The study identifies the main factors that affect the derivational behaviour of the verbs in focus, delineates the structural types of specific derivational paradigms according to the number of word-class blocks of the deverbatives, reconstructs a typical derivational paradigm of the verbs under study, pinpoints the derivational meanings which fill this paradigm, and determines the ways of realisation of derivational meaning. The study found that prefixed verbs have a significant derivational potential. Based on a comparative analysis of derivational paradigms, it was established how prefixed verbs with the meaning of ‘moving upwards’ in the Ukrainian and Polish languages realise their derivational potential according to the following parameters: (1) the word-formative potential of the same lexical-semantic group to generate derivatives which belong to various blocks; (2) the derivational meanings of a typical derivational paradigm realised by derivatives in each of the compared languages; (3) the statistical pattern of derivational paradigm; (4) the degree of correspondence of the derivative potential of equivalent root words in the studied group; (5) correlate sets of derivational formants which are involved in the realisation of derivational meanings in a typical derivational paradigm; (6) the ways of formation of deverbatives in each of the languages, which reveals both common features and differences between them. Potencjał słowotwórczy czasowników przedrostkowych o znaczeniu ‘przemieszczać ku górze’ w języku ukraińskim i polskim (aspekt porównawczy i typologiczny) Artykuł skupia się na potencjale słowotwórczym czasowników przedrost­kowych o znaczeniu ‘przemieszczać ku górze’ w języku ukraińskim i polskim w aspekcie porównawczym i typologicznym. W toku badań ustalono główne czynniki wpływające na zachowanie słowotwórcze analizowanych czasowników, wyodrębniono typy strukturalne konkretnych paradygmatów słowotwórczych w zależności od liczby bloków części mowy, do jakich należą dewerbatywy, zrekonstruowano typowy paradygmat słowotwórczy analizowanych czasow­ników, wskazano znaczenia słowotwórcze, które wypełniają ten paradygmat, oraz określono sposoby realizacji znaczenia słowotwórczego. Badania wyka­zały, że czasowniki przedrostkowe mają znaczący potencjał słowotwórczy. Na podstawie analizy porównawczej paradygmatów słowotwórczych ustalono, w jaki sposób czasowniki przedrostkowe o znaczeniu ‘przemieszczać ku górze’ w języku ukraińskim i polskim realizują swój potencjał słowotwórczy według następujących parametrów: (1) potencjał słowotwórczy tej samej grupy leksykalno-semantycznej do generowania derywatów nal","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49565907","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Próby tworzenia polskich terminów gramatycznych. Na przykładzie rękopisów Bartłomieja z Bydgoszczy","authors":"A. Łuczak","doi":"10.11649/sfps.2012","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2012","url":null,"abstract":"Attempts to Create Polish Grammatical Terms: The Case of Manuscripts by Bartholomeus de Bydgostia This article is devoted to presumably the oldest preserved grammatical terminology in the Polish language, which appears in two Latin-Polish manu­scripts by Bartholomeus de Bydgostia of 1532 (S) and 1544 (R). The second dictionary (1544) is especially worth considering as it contains much larger lexical material in the field of grammar. The author made terminological notes mainly in special sections devoted to grammatical terms, which contain about 100 Latin entries with Polish renderings. We can also find such notes on the margins of Johann Reuchlin’s print (1488). On the basis of the new (Polish-Latin) edition of the dictionary by Bartholomeus de Bydgostia (1999–2019), I present the Latin names of eight parts of speech with the Polish explanations (words, phrases, sentences, etc.) and 37 Latin and Polish headwords connected with the Latin category nomen. Próby tworzenia polskich terminów gramatycznych. Na przykładzie rękopisów Bartłomieja z Bydgoszczy Artykuł nawiązuje do najstarszej – jak można sądzić – zachowanej w języku polskim terminologii gramatycznej, występującej w łacińsko-polskich ręko­pisach Bartłomieja z Bydgoszczy z lat 1532 (S) i 1544 (R). Zapisy z dziedziny gramatyki Bartłomiej odnotował głównie w nomenklatorach, gdzie występuje ok. 100 terminów łacińskich z polskimi objaśnieniami, a także na marginesach druku J. Reuchlina. Na podstawie obecnej edycji słownika, zawierającej materiał z S i R, pt. Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy: Wersja polsko-łacińska (1999–2019) przedstawiłam nazwy polskie dla 8 łacińskich części mowy oraz kategorii nomen, w zakresie różnorodnego doboru słownictwa np. figura – prosty kształt, ut doctus; figura composita in grammatica nominum – złożone wyobrażenie jimion, ut indecens niesłuszny, impotens niemocny. Wyekscerpowałam dla tych pojęć 37 terminów łacińskich z polskimi odpowiednikami.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64860702","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"„Rasa czyli plemię”. Problemy z nomenklaturą u początku polskiej antropologii","authors":"J. Nowak","doi":"10.11649/sfps.2040","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2040","url":null,"abstract":"“Race or Tribe”: Problems with Nomenclature in the Early Days of Polish Anthropology This article presents the early stage of shaping Polish terminology connected with the human science, the origins of man and differentiation of humankind in the period when anthropology only began to separate from natural history, and its representatives attempted to make the scope of their research clear and distinct. This process of organising the organic world within the classification systems created for this purpose, including divisions of the mankind on the basis of physical and cultural features of people, was accompanied by an effort to unify scholarly nomenclature and establish a “systematic language”. This was a slow and often chaotic phase because scholars did not object to inconsistent nomenclature at all. In works popularising knowledge and in journalism even more disinformation appeared.The notion of race was accepted as a superior category that was to show a complexity of terms reflecting the divisions of the human kind. This term, from the second half of the eighteenth century used in Western literature to denote individual physical types of man, in the Polish writings was little known and as a rule other notions were in common use instead. Plenty of meanings, diverse and arbitrary application of notions made it necessary to organise this chaos and explain the most typical categories that the Polish authors of the Enlightenment and Romantic periods started to apply in order to describe the diversity of the human world. „Rasa czyli plemię”. Problemy z nomenklaturą u początku polskiej antropologiiW artykule zaprezentowano początki kształtowania się polskiej terminologii związanej z nauką o człowieku, jego pochodzeniu i zróżnicowaniu, w okresie, kiedy antropologia dopiero zaczynała wyodrębniać się z historii naturalnej, a jej przedstawiciele próbowali doprecyzować zakres badanego przedmiotu. Procesowi uporządkowania świata organicznego w ramach powstałych systemów klasyfikacyjnych, w tym podziałów rodzaju ludzkiego ze względu na cechy fizyczne i kulturowe, towarzyszyło ujednolicenie nazewnictwa naukowego, tworzenie „języka systematycznego”. Jego powstawanie dokonywało się powoli, często chaotycznie za sprawą samych badaczy, którym nie przeszkadzała nomenklaturowa niekonsekwencja. Jeszcze większa dezinformacja panowała w pracach popularyzujących wiedzę i publicystyce.Za kategorię nadrzędną, która posłużyła do ukazania złożoności formowania się terminów związanych z podziałami ludzkości, przyjęto pojęcie rasy. Termin ten, używany w literaturze zachodniej do opisów odrębnych typów fizycznych człowieka od drugiej połowy XVIII wieku w piśmiennictwie polskim był słabo upowszechniony i konsekwentnie zastępowany innymi określeniami. Bogactwo znaczeń, różnorodność i dowolność ich stosowania zrodziły potrzebę uporządkowania tego pojęciowego zamieszania i wyjaśnienia najbardziej typowych kategorii, które służyły polskim autorom formacji oświeceniowej i romantyc","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49266732","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Termin \"rasa\" i jego synonimy w polskiej refleksji naukowej i popularnonaukowej w latach 1864–1918","authors":"K. Wrzesińska","doi":"10.11649/sfps.2041","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2041","url":null,"abstract":"The Term Race and its Synonyms in Polish Scholarly and Popular Science Thought, 1864–1918In the Polish scholarly literature concerning terminology used in different fields of knowledge, issues of the meaning and usage of the term race have not been discussed. The article aims at demonstrating how the term race was used in the Polish writings. Typically, it was in use interchangeably with terms considered as its synonyms, such as plemię, szczep, gałąź, lud and naród, as well as the notions adapted from natural sciences such as species and variety. All these terms were applied in order to categorize human groups, describe and classify them. The meaning of the notion race was not fully analyzed. Moreover, despite the fact that the Western science and its development was followed and popularized in Poland, no clear definitions appeared there. The majority of Polish authors still used the terms mentioned above as synonyms and understood quite different contents from the point of view of biology, culture and spiritual and social contexts. The term racial was still used interchangeably with such terms as ethnic, ethnographic, ethnological. Even though in the second half of the nineteenth century some Polish scholars (e.g. Ludwik Gumplowicz, Erazm Majewski, and Ludwik Krzywicki) initiated attempts to clarify this terminology, their effort did not ultimately exert an influence on the language of the message. Termin rasa i jego synonimy w polskiej refleksji naukowej i popularnonaukowej w latach 1864–1918W polskiej literaturze naukowej dotyczącej terminologii stosowanej w różnych dziedzinach wiedzy nie poruszono dotąd zagadnień związanych ze znaczeniem i użyciem terminu rasa. Celem artykułu jest ukazanie sposobu pojmowania tego terminu i zakresu jego stosowania w piśmiennictwie polskim. Najczęściej był on używany zamiennie z określeniami uważanymi za jego synonimy, takimi jak plemię, szczep, gałąź, lud i naród oraz przyswojonymi z nauk przyrodniczych: gatunek i odmiana. Wszystkie te terminy służyły rozróżnianiu grup ludzkich, ich opisowi i klasyfikacji. Nie udawało się zgłębić znaczenia pojęcia rasa. Także nauka zachodnia, którą śledzono i popularyzowano, nie przynosiła jasnych definicji. Większość z piszących stosowała synonimicznie wspomniane terminy i rozumiała pod nimi zupełnie inne treści: biologiczne, kulturowe i duchowe, społeczne. Określenia rasowy natomiast używano zamiennie z takimi wyrazami jak etniczny, etnograficzny, etnologiczny. Choć w drugiej połowie XIX wieku polscy uczeni (Ludwik Gumplowicz, Erazm Majewski, Ludwik Krzywicki) podejmowali próby uporządkowania terminologii, pozostały one bez większego wpływu na język przekazu.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64868995","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Wspomnienie Prof. dr hab. Kwiryna Handke (1932–2021)","authors":"Ewa Masłowska","doi":"10.11649/sfps.2621","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2621","url":null,"abstract":"In Memoriam: Professor Dr hab. Kwiryna Handke (1932–2021)This article is an obituary of Professor Kwiryna Handke (1932–2021), a renowned linguist, Polish philologist, Slavist and Warsaw studies scholar, associated with the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences for several decades. She served as Deputy Director (1990–1996) and Director of the Institute (1996–1999), Head of the Institute’s Academic Council (2007–2010), and Editor-in-Chief of the journal Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej (2001–2013). Wspomnienie. Prof. dr hab. Kwiryna Handke (1932–2021)Artykuł jest wspomnieniem prof. dr hab. Kwiryny Handke (1932–2021), nestorki Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, od 1990–1996 wice­dyrektora, a w latach 1996–1999 dyrektora IS PAN, Przewodniczącej Rady Naukowej IS PAN (2007–2010), byłej redaktor naczelnej „Studiów z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” (2001–2013), językoznawcy, polonistki, slawistki i varsavianistki.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64870459","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Linguistic and Cultural Perceptions of Selected Occupations in Eighteenth-Century Proverbs (on the Basis of \"Nowy dykcjonarz\" by Michał Abraham Troc)","authors":"Beata Kuryłowicz, Konrad Kazimierz Szamryk","doi":"10.11649/sfps.2350","DOIUrl":"https://doi.org/10.11649/sfps.2350","url":null,"abstract":"Linguistic and Cultural Perceptions of Selected Occupations in Eighteenth-Century Proverbs (on the Basis of Nowy dykcjonarz by Michał Abraham Troc)This paper is an attempt to show the possibilities offered by an analysis of a historical dictionary in researching the old ways of perceiving, categorizing and evaluating the world. The observations in question are based on proverbs extracted from Nowy dykcjonarz by Michał Abraham Troc, which is one of the most significant achievements of Polish lexicography of the eighteenth century.Using the methodology of linguistic worldview reconstruction, the authors present the ways of perceiving certain occupations (shoemakers, blacksmiths, wheelwrights, cooks, doctors, executioners) by people in the eighteenth century and provide the cultural context of these perceptions. The analysis demonstrates that language is not only a communication tool, but also a carrier of the collective experience and outlook on life. Językowa i kulturowa percepcja zawodów w XVIII-wiecznych przysłowiach (na materiale Nowego dykcjonarza Michała Abrahama Troca)Celem niniejszego tekstu jest wskazanie możliwości, jakie daje analiza słownika historycznego w badaniu dawnych sposobów postrzegania, kategoryzowania i wartościowania świata. Rozważania te opierają się na przysłowiach zaczerpniętych z Nowego dykcjonarza Michała Abrahama Troca. Słownik ten jest jednym z najważniejszych osiągnięć polskiej leksykografii XVIII wieku.Posługując się metodologią językowego obrazu świata, autorzy rekonstruują językowo-kulturowy sposób postrzegania zawodów (szewców, kowali, kołodziejów, kucharzy, lekarzy, katów) utrwalony w osiemnastowiecznych przysłowiach. Przedstawiona analiza dowodzi, że język jest nie tylko narzędziem komunikacji, ale także nośnikiem zbiorowego doświadczenia i poglądu na świat.","PeriodicalId":40627,"journal":{"name":"Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"64869969","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}