Aleksandra Karmańska, Marcin Cieślak, Wojciech Owczarek, Bolesław Tomasz Karwowski
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, do których należą kwasy z grup omega-3 i omega-6 odgrywają ważną rolę w organizmie człowieka. Do rodziny kwasów omega-3 należy kwas α-linolenowy (ALA), dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy (EPA). Głównym źródłem kwasu α-linolenowego w diecie są oleje roślinne (największe ilości występują w oleju z nasion lnu, chia i konopii siewnej), orzechy (włoskie, brazylijskie, pistacje) natomiast kwasów dokozaheksaenowego i eikozapentaenowego ryby i algi morskie. Kwasy tłuszczowe omega-3 (w szczególności DHA) mają kluczowe znaczenie w prawidłowym rozwoju mózgu w okresie prenatalnym, a także w rozwoju behawioralnym i intelektualnym dzieci. Ta niezwykle ważna funkcja DHA wynika ze stymulacji procesów komórkowych istotnych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania neuronów. Wysokie stężenie DHA występuje w fosfolipidach siatkówki, błonach komórek budujących mózg i jest niezbędne dla prawidłowego widzenia jak i rozwoju neuronalnego. Efekty neurotroficzne i neuroprotekcyjne przypisywane DHA mogą być związane z aktywnością metabolitu DHA czyli N-dokozaheksaenyloetanoloaminy (synaptamidu). Synaptamid (SA) jest syntetyzowany w mózgu, siatkówce, adipocytach czy makrofagach i jest silniejszym stymulatorem synaptogenezy w porównaniu do DHA. Zapotrzebowanie płodu na DHA jest znacznie zwiększone w trzecim trymestrze ciąży. Ważnym czynnikiem warunkującym prawidłowy poziom DHA we krwi płodu jest dieta matki. W opublikowanych badaniach wykazano, że suplementacja kwasów tłuszczowych omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i przedwczesnego porodu. Kobiety w ciąży powinny spożywać odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych omega-3 dostarczając je wraz z dietą (np. oleje roślinne, ryby morskie) i/lub w postaci suplementów (olej rybny lub preparaty zawierające kwas dokozaheksaenowy pochodzący z alg morskich. Wyższe spożycie ryb morskich bogatych w DHA skorelowane jest z niższą częstością występowania depresji poporodowej u matek. Celem artykułu jest opis biosyntezy, źródeł pokarmowych i zapotrzebowania organizmu na DHA ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży. Ponadto, omówiono wpływ DHA i synaptamidu na proces neurogenezy i rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu.
多不饱和脂肪酸包括欧米伽-3 和欧米伽-6 脂肪酸，在人体内发挥着重要作用。欧米伽-3 脂肪酸家族包括α-亚麻酸（ALA）、二十二碳六烯酸（DHA）和二十碳五烯酸（EPA）。α-亚麻酸的主要膳食来源是植物油（亚麻籽油、奇亚麻籽油和大麻籽油中含量最多）、坚果（核桃、巴西坚果、开心果），而二十二碳六烯酸和二十碳五烯酸则来自鱼类和海藻。奥米加-3 脂肪酸（尤其是 DHA）对产前大脑的正常发育以及儿童的行为和智力发展至关重要。DHA 的这一极其重要的功能是由于它能刺激对神经元的正常发育和功能十分重要的细胞过程。视网膜的磷脂和构成大脑的细胞膜中都含有高浓度的 DHA，它们对正常视力和神经元发育至关重要。DHA 的神经营养和神经保护作用可能与 DHA 代谢物 N-二十二碳六烯酰基乙醇胺（突触酰胺）的活性有关。突触酰胺（SA）在大脑、视网膜、脂肪细胞或巨噬细胞中合成，与 DHA 相比，它是一种更有效的突触生成刺激物。怀孕三个月时，胎儿对 DHA 的需求量会明显增加。决定胎儿血液中 DHA 含量是否正常的一个重要因素是母亲的饮食。已发表的研究表明，补充欧米伽-3 脂肪酸可降低先兆子痫和早产的风险。孕妇应通过饮食（如植物油、海鱼）和/或补充剂（鱼油或含有从海藻中提取的二十二碳六烯酸的制剂）摄入足量的欧米伽-3 脂肪酸。摄入更多富含 DHA 的海鱼与母亲产后抑郁症发病率较低有关。本文旨在描述 DHA 的生物合成、膳食来源和人体需求，并特别关注孕妇。此外，还讨论了 DHA 和突触酰胺对神经发生的影响以及在正常脑功能中的作用。
{"title":"The role of docosahexaenoic acid in neuronal development and the importance of DHA supplementation during pregnancy","authors":"Aleksandra Karmańska, Marcin Cieślak, Wojciech Owczarek, Bolesław Tomasz Karwowski","doi":"10.32383/farmpol/174325","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174325","url":null,"abstract":"Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, do których należą kwasy z grup omega-3 i omega-6 odgrywają ważną rolę w organizmie człowieka. Do rodziny kwasów omega-3 należy kwas α-linolenowy (ALA), dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaenowy (EPA). Głównym źródłem kwasu α-linolenowego w diecie są oleje roślinne (największe ilości występują w oleju z nasion lnu, chia i konopii siewnej), orzechy (włoskie, brazylijskie, pistacje) natomiast kwasów dokozaheksaenowego i eikozapentaenowego ryby i algi morskie. Kwasy tłuszczowe omega-3 (w szczególności DHA) mają kluczowe znaczenie w prawidłowym rozwoju mózgu w okresie prenatalnym, a także w rozwoju behawioralnym i intelektualnym dzieci. Ta niezwykle ważna funkcja DHA wynika ze stymulacji procesów komórkowych istotnych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania neuronów. Wysokie stężenie DHA występuje w fosfolipidach siatkówki, błonach komórek budujących mózg i jest niezbędne dla prawidłowego widzenia jak i rozwoju neuronalnego. Efekty neurotroficzne i neuroprotekcyjne przypisywane DHA mogą być związane z aktywnością metabolitu DHA czyli N-dokozaheksaenyloetanoloaminy (synaptamidu). Synaptamid (SA) jest syntetyzowany w mózgu, siatkówce, adipocytach czy makrofagach i jest silniejszym stymulatorem synaptogenezy w porównaniu do DHA. Zapotrzebowanie płodu na DHA jest znacznie zwiększone w trzecim trymestrze ciąży. Ważnym czynnikiem warunkującym prawidłowy poziom DHA we krwi płodu jest dieta matki. W opublikowanych badaniach wykazano, że suplementacja kwasów tłuszczowych omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i przedwczesnego porodu. Kobiety w ciąży powinny spożywać odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych omega-3 dostarczając je wraz z dietą (np. oleje roślinne, ryby morskie) i/lub w postaci suplementów (olej rybny lub preparaty zawierające kwas dokozaheksaenowy pochodzący z alg morskich. Wyższe spożycie ryb morskich bogatych w DHA skorelowane jest z niższą częstością występowania depresji poporodowej u matek. Celem artykułu jest opis biosyntezy, źródeł pokarmowych i zapotrzebowania organizmu na DHA ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży. Ponadto, omówiono wpływ DHA i synaptamidu na proces neurogenezy i rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"44 3-4","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135017580","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Justyna Srebro, Witold Brniak, Renata Jachowicz, Klaudia Syty, Katarzyna Tomaś
System klasyfikacji biofarmaceutycznej zaproponowany w 1995 roku przez Amidona w celu ułatwienia prowadzenia badań uwalniania i ich korelacji z dostępnością substancji leczniczej in vivo jest z powodzeniem stosowany od niemal 30 lat w naukach farmaceutycznych. Znajduje też odzwierciedlenie w wielu wytycznych dotyczących badań przedrejestracyjnych leków, zarówno opracowywanych przez Europejską Agencję Leków (EMA), Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA), jak i Międzynarodową Radę Harmonizacji Wymagań Technicznych dla Rejestracji Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (ICH). System zakłada podział substancji leczniczych na 4 klasy różniące się rozpuszczalnością oraz przenikaniem przez błony biologiczne, co ma bezpośredni wpływ na losy leku po podaniu drogą doustną. Jednak jego założenia oparto na modelu podania leku pacjentowi dorosłemu, co powoduje, że stosowanie systemu BCS w przypadku preparatów pediatrycznych jest utrudnione. Pacjenci pediatryczni stanowią niejednorodną grupę. Wraz z wiekiem zmieniają się nie tylko wymiary i masa ciała. Zmiany dotyczą rozwoju narządów i układów fizjologicznych, co jest istotne w kontekście doboru leku dla dziecka w odpowiednim okresie rozwojowym. Wyróżnia się kilka grup wiekowych, takich jak wcześniaki, noworodki, niemowlęta, dzieci w wieku przed-przedszkolnym, przedszkolnym, szkolnym oraz nastolatki. Struktura grup jest heterogeniczna. Skutkuje to koniecznością indywidualizacji terapii i uważnego wyboru leku w zależności od wieku pacjenta. Na potrzebę opracowania systemu klasyfikacji biofarmaceutycznej odpowiedniego dla leków pediatrycznych zwrócono uwagę już ponad 10 lat temu. Do tej pory nie ma jednak jednolitego systemu zalecanego przez EMA, FDA, czy ICH. Różne propozycje uwzględniają przede wszystkim proporcjonalne zmniejszenie objętości medium służącego do określenia rozpuszczalności do bardziej zbliżonego do objętości soków żołądkowych u dzieci lub częściej objętości płynu, który dziecko jest w stanie przyjąć popijając lek. Do określenia przenikania substancji leczniczej przez błony biologiczne stosuje się modele analogiczne jak dla dorosłego, albo bazuje się na wartości współczynnika podziału n-oktanol/woda (logP). Stosowane są również bardziej zaawansowane modele oparte na analizie parametrów farmakokinetycznych podania drogą doustną i pozajelitową.
{"title":"Pediatric Biopharmaceutical Classification Systems (pBCS)","authors":"Justyna Srebro, Witold Brniak, Renata Jachowicz, Klaudia Syty, Katarzyna Tomaś","doi":"10.32383/farmpol/174417","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174417","url":null,"abstract":"System klasyfikacji biofarmaceutycznej zaproponowany w 1995 roku przez Amidona w celu ułatwienia prowadzenia badań uwalniania i ich korelacji z dostępnością substancji leczniczej in vivo jest z powodzeniem stosowany od niemal 30 lat w naukach farmaceutycznych. Znajduje też odzwierciedlenie w wielu wytycznych dotyczących badań przedrejestracyjnych leków, zarówno opracowywanych przez Europejską Agencję Leków (EMA), Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA), jak i Międzynarodową Radę Harmonizacji Wymagań Technicznych dla Rejestracji Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (ICH). System zakłada podział substancji leczniczych na 4 klasy różniące się rozpuszczalnością oraz przenikaniem przez błony biologiczne, co ma bezpośredni wpływ na losy leku po podaniu drogą doustną. Jednak jego założenia oparto na modelu podania leku pacjentowi dorosłemu, co powoduje, że stosowanie systemu BCS w przypadku preparatów pediatrycznych jest utrudnione. Pacjenci pediatryczni stanowią niejednorodną grupę. Wraz z wiekiem zmieniają się nie tylko wymiary i masa ciała. Zmiany dotyczą rozwoju narządów i układów fizjologicznych, co jest istotne w kontekście doboru leku dla dziecka w odpowiednim okresie rozwojowym. Wyróżnia się kilka grup wiekowych, takich jak wcześniaki, noworodki, niemowlęta, dzieci w wieku przed-przedszkolnym, przedszkolnym, szkolnym oraz nastolatki. Struktura grup jest heterogeniczna. Skutkuje to koniecznością indywidualizacji terapii i uważnego wyboru leku w zależności od wieku pacjenta. Na potrzebę opracowania systemu klasyfikacji biofarmaceutycznej odpowiedniego dla leków pediatrycznych zwrócono uwagę już ponad 10 lat temu. Do tej pory nie ma jednak jednolitego systemu zalecanego przez EMA, FDA, czy ICH. Różne propozycje uwzględniają przede wszystkim proporcjonalne zmniejszenie objętości medium służącego do określenia rozpuszczalności do bardziej zbliżonego do objętości soków żołądkowych u dzieci lub częściej objętości płynu, który dziecko jest w stanie przyjąć popijając lek. Do określenia przenikania substancji leczniczej przez błony biologiczne stosuje się modele analogiczne jak dla dorosłego, albo bazuje się na wartości współczynnika podziału n-oktanol/woda (logP). Stosowane są również bardziej zaawansowane modele oparte na analizie parametrów farmakokinetycznych podania drogą doustną i pozajelitową.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"26 4","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134902548","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Magdalena Waszyk-Nowaczyk, Justyna Dymek, Mariola Drozd, Olga Sierpniowska, Agnieszka Stankiewicz, Artur Jędra, Magdalena Jasińska-Stroschein
Efektywna kontrola leczenia pacjenta chorego przewlekle to złożony proces, na który składa się nie tylko stosowanie odpowiednio dobranej farmakoterapii. Poza właściwą diagnozą i dobrze zaplanowanym postępowaniem terapeutycznym, kluczowym dla uzyskania zakładanych efektów będzie stosowanie się pacjenta do zaleceń terapeutycznych (adherence). Zjawisko to szeroko opisane w literaturze przejawia się m.in. nie rozpoczęciem terapii nowym lekiem, pomijaniem (świadomym lub nieświadomym) pojedynczych dawek leku, odstawieniem leku na stałe lub na jakiś czas, czy modyfikacją schematu dawkowania bez konsultacji z lekarzem. Wśród przyczyn non-adherence wymienia się między innymi brak odczuwania objawów choroby, subiektywną poprawę stanu zdrowia, długi czas terapii, obawę przed wystąpieniem działań niepożądanych, wielochorobowość i wielolekowość. Brak wiedzy nie pozwala pacjentom uczestniczyć w ustalaniu procesu terapii i osłabia ich motywację do przestrzegania zaleceń terapeutycznych. Przekazywanie wiedzy na temat choroby i leku, czy edukacja w zakresie prawidłowego jego stosowania, sprzyjają kształtowaniu odpowiednich postaw pacjentów chorych przewlekle wobec zaordynowanej terapii. Zadanie to spoczywa na wszystkich pracownikach systemu ochrony zdrowia – w tym również na farmaceutach. Obecne ustawodawstwo daje przedstawicielom tego zawodu medycznego pełne prawo do podejmowania takich działań, zdefiniowanych jako optymalizacja prowadzonej farmakoterapii, czy edukacja zdrowotna i promocja zdrowia. Realizacji powyższych celów ma służyć także jako jedno z proponowanych świadczeń opieki farmaceutycznej dla polskich pacjentów – konsultacja Nowy Lek. Nowy Lek został zapoczątkowany w roku 2011 w Wielkiej Brytanii, jako wsparcie pacjentów rozpoczynających stosowanie nowego leku ze wskazaniem do przewlekłej terapii. Doświadczenia płynące z pilotaży oraz wyniki prób klinicznych prowadzonych od tego czasu w wielu krajach europejskich pokazują, że świadczenie może wpływać w sposób optymalny i wielokierunkowy na zachowania zdrowotne pacjentów. W artykule przedstawiono założenia i cele takiej konsultacji farmaceutycznej w polskim systemie ochrony zdrowia, omówiono schemat postępowania wraz z proponowanymi formularzami ułatwiającymi dokumentowanie procesu, a także opisano korzyści z konsultacji w aspekcie poprawy adherence pacjentów chorych przewlekle.
{"title":"New Medicine Service as support for medication adherence by chronically ill patients","authors":"Magdalena Waszyk-Nowaczyk, Justyna Dymek, Mariola Drozd, Olga Sierpniowska, Agnieszka Stankiewicz, Artur Jędra, Magdalena Jasińska-Stroschein","doi":"10.32383/farmpol/172894","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/172894","url":null,"abstract":"Efektywna kontrola leczenia pacjenta chorego przewlekle to złożony proces, na który składa się nie tylko stosowanie odpowiednio dobranej farmakoterapii. Poza właściwą diagnozą i dobrze zaplanowanym postępowaniem terapeutycznym, kluczowym dla uzyskania zakładanych efektów będzie stosowanie się pacjenta do zaleceń terapeutycznych (adherence). Zjawisko to szeroko opisane w literaturze przejawia się m.in. nie rozpoczęciem terapii nowym lekiem, pomijaniem (świadomym lub nieświadomym) pojedynczych dawek leku, odstawieniem leku na stałe lub na jakiś czas, czy modyfikacją schematu dawkowania bez konsultacji z lekarzem. Wśród przyczyn non-adherence wymienia się między innymi brak odczuwania objawów choroby, subiektywną poprawę stanu zdrowia, długi czas terapii, obawę przed wystąpieniem działań niepożądanych, wielochorobowość i wielolekowość. Brak wiedzy nie pozwala pacjentom uczestniczyć w ustalaniu procesu terapii i osłabia ich motywację do przestrzegania zaleceń terapeutycznych. Przekazywanie wiedzy na temat choroby i leku, czy edukacja w zakresie prawidłowego jego stosowania, sprzyjają kształtowaniu odpowiednich postaw pacjentów chorych przewlekle wobec zaordynowanej terapii. Zadanie to spoczywa na wszystkich pracownikach systemu ochrony zdrowia – w tym również na farmaceutach. Obecne ustawodawstwo daje przedstawicielom tego zawodu medycznego pełne prawo do podejmowania takich działań, zdefiniowanych jako optymalizacja prowadzonej farmakoterapii, czy edukacja zdrowotna i promocja zdrowia. Realizacji powyższych celów ma służyć także jako jedno z proponowanych świadczeń opieki farmaceutycznej dla polskich pacjentów – konsultacja Nowy Lek. Nowy Lek został zapoczątkowany w roku 2011 w Wielkiej Brytanii, jako wsparcie pacjentów rozpoczynających stosowanie nowego leku ze wskazaniem do przewlekłej terapii. Doświadczenia płynące z pilotaży oraz wyniki prób klinicznych prowadzonych od tego czasu w wielu krajach europejskich pokazują, że świadczenie może wpływać w sposób optymalny i wielokierunkowy na zachowania zdrowotne pacjentów. W artykule przedstawiono założenia i cele takiej konsultacji farmaceutycznej w polskim systemie ochrony zdrowia, omówiono schemat postępowania wraz z proponowanymi formularzami ułatwiającymi dokumentowanie procesu, a także opisano korzyści z konsultacji w aspekcie poprawy adherence pacjentów chorych przewlekle.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135618302","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Problematyka odpadów to temat szeroko dyskutowany zarówno na poziomie europejskim jak i krajowym. Niewystarczający udział w strumieniu odpadów tych zbieranych selektywnie oraz zbyt duża ilość odpadów kierowanych na składowiska przy jednoczesnej konieczności wdrożenia przez Polskę koncepcji gospodarki o biegu zamkniętym powoduje konieczność przeanalizowania możliwości dokonania zmian, przede wszystkim na gruncie prawnym. Ich celem powinna być minimalizacja ilości powstających odpadów oraz skuteczniejsze przeciwdziałanie zagrożeniom wynikającym z obecności odpadów w środowisku. Odpadami szczególnymi są produkty lecznicze, powstające zarówno w aptekach jak i gospodarstwach domowych. Niewłaściwie postępowanie z niepotrzebnymi/przeterminowanymi produktami leczniczymi może powodować negatywne skutki zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka. Problem ten dotyczy również suplementów diety, które na gruncie prawa traktowane są jako produkty żywnościowe pomimo, iż mogą one zawierać związki mogące negatywne oddziaływać na zdrowie oraz na środowisko. Właściwy sposób postępowania z odpadami pochodzącymi z produktów leczniczych i suplementów diety uzależniony jest od prawidłowej klasyfikacji tych rodzajów odpadów. Celem pracy jest analiza przepisów dotyczących klasyfikacji odpadów pochodzących z produktów leczniczych (zarówno powstających w aptekach jak i gospodarstwach domowych) i suplementów diety oraz problemów prawnych związanych z tą klasyfikacją. Dyskusyjna jest przede wszystkim klasyfikacja odpadów z suplementów diety. Jest to o tyle istotne, gdyż prawidłowa kategoryzacji warunkuje odpowiedni, bezpieczny sposób unieszkodliwiania odpadów (przekształcenie termiczne, składowanie na składowiskach). W pracy wskazano również na problemy w zdefiniowaniu pojęć na styku przepisów dotyczących ochrony środowiska i regulacji odnoszących się do produktów leczniczych. Analiza została ograniczona do odpadów pochodzących z produktów leczniczych i suplementów diety powstających w aptekach oraz gospodarstwach domowych i nie dotyczy odpadów z zakładów farmaceutycznych oraz chemikaliów wykorzystywanych w aptekach do wytwarzania leków recepturowych i aptecznych.
{"title":"Medicinal product and dietary supplement as waste - legal issues","authors":"Justyna Rogowska, Agnieszka Zimmermann","doi":"10.32383/farmpol/174066","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174066","url":null,"abstract":"Problematyka odpadów to temat szeroko dyskutowany zarówno na poziomie europejskim jak i krajowym. Niewystarczający udział w strumieniu odpadów tych zbieranych selektywnie oraz zbyt duża ilość odpadów kierowanych na składowiska przy jednoczesnej konieczności wdrożenia przez Polskę koncepcji gospodarki o biegu zamkniętym powoduje konieczność przeanalizowania możliwości dokonania zmian, przede wszystkim na gruncie prawnym. Ich celem powinna być minimalizacja ilości powstających odpadów oraz skuteczniejsze przeciwdziałanie zagrożeniom wynikającym z obecności odpadów w środowisku. Odpadami szczególnymi są produkty lecznicze, powstające zarówno w aptekach jak i gospodarstwach domowych. Niewłaściwie postępowanie z niepotrzebnymi/przeterminowanymi produktami leczniczymi może powodować negatywne skutki zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka. Problem ten dotyczy również suplementów diety, które na gruncie prawa traktowane są jako produkty żywnościowe pomimo, iż mogą one zawierać związki mogące negatywne oddziaływać na zdrowie oraz na środowisko. Właściwy sposób postępowania z odpadami pochodzącymi z produktów leczniczych i suplementów diety uzależniony jest od prawidłowej klasyfikacji tych rodzajów odpadów. Celem pracy jest analiza przepisów dotyczących klasyfikacji odpadów pochodzących z produktów leczniczych (zarówno powstających w aptekach jak i gospodarstwach domowych) i suplementów diety oraz problemów prawnych związanych z tą klasyfikacją. Dyskusyjna jest przede wszystkim klasyfikacja odpadów z suplementów diety. Jest to o tyle istotne, gdyż prawidłowa kategoryzacji warunkuje odpowiedni, bezpieczny sposób unieszkodliwiania odpadów (przekształcenie termiczne, składowanie na składowiskach). W pracy wskazano również na problemy w zdefiniowaniu pojęć na styku przepisów dotyczących ochrony środowiska i regulacji odnoszących się do produktów leczniczych. Analiza została ograniczona do odpadów pochodzących z produktów leczniczych i suplementów diety powstających w aptekach oraz gospodarstwach domowych i nie dotyczy odpadów z zakładów farmaceutycznych oraz chemikaliów wykorzystywanych w aptekach do wytwarzania leków recepturowych i aptecznych.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135618826","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Niniejszy artykuł ma na celu analizę aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych w kontekście wykładni ustawowego zakazu koncentracji aptek, o którym mowa w art. 99 ust. 3 pkt 2-3 ustawy Prawo farmaceutyczne. Ustalenie zasad wykładni treści zakazu koncentracji aptek ma kluczowe znacznie dla rozstrzygnięć w postępowaniach przed organami Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej w sprawach o wydanie albo przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. W kontekst praktycznego znaczenia wykładni zakazu koncentracji wpisuje się w szczególności praktyka podejmowania działalności aptekarskiej w ramach modelu biznesowego ukształtowanego i udostępnianego przez innego przedsiębiorcę, tj. na podstawie zawartej umowy franczyzowej. Zawarcie umowy franczyzowej, ze względu na określoną treść jej postanowień, może bowiem skutkować uznaniem zależności franczyzobiorcy względem franczyzodawcy w sposób kwalifikujący franczyzobiorcę jako podmiot kontrolowany, w szczególności zaś ocena ta może zostać wyprowadzona z całości okoliczności prawnych i faktycznych wynikających kumulatywnie z postanowień umowy franczyzowej oraz innych umów towarzyszących. Należy przy tym podkreślić, że sam fakt zawarcia umowy franczyzowej nie uzasadnia samoistnie oceny przejęcia i sprawowania przez franczyzodawcę kontroli nad franczyzobiorcą. Tym samym zawarcie umowy franczyzowej nie stanowi bezpośredniej i samodzielnej podstawy dla wniosku, że franczyzobiorca został pozbawiony wymaganej na mocy art. 99 ust. 3 pkt 2-3 u.p.f. niezależności oraz odrębności gospodarczej, stając się członkiem grupy kapitałowej franczyzodawcy lub co najmniej podmiotem od niego zależnym. Ocenę taką może jednak uzasadniać analiza postanowień umowy franczyzowej, które - ze względu na nienazwany charakter umowy - pozostają w istotnym zakresie determinowane wolą stron. W ujęciu biznesowym niejednokrotnie może to oznaczać wpływ podmiotu negocjacyjnie dominującego, tj. franczyzodawcy. Znaczące dla podejmowanej oceny mogą ponadto okazać się postanowienia innych umów zawartych pomiędzy stronami umowy franczyzowej, tworzące zakres zobowiązań poniekąd odrębnych, lecz w swej istocie mających bezpośredni wpływ na całokształt sytuacji prawnej franczyzobiorcy, w tym na ściślejsze podporządkowanie jego osoby wpływowi oraz kontroli franczyzodawcy.
{"title":"Opening a pharmacy under franchise within the statutory prohibition against pharmacy concentration","authors":"Michał Jachowicz, Michał Kobylarz","doi":"10.32383/farmpol/174069","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174069","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł ma na celu analizę aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych w kontekście wykładni ustawowego zakazu koncentracji aptek, o którym mowa w art. 99 ust. 3 pkt 2-3 ustawy Prawo farmaceutyczne. Ustalenie zasad wykładni treści zakazu koncentracji aptek ma kluczowe znacznie dla rozstrzygnięć w postępowaniach przed organami Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej w sprawach o wydanie albo przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. W kontekst praktycznego znaczenia wykładni zakazu koncentracji wpisuje się w szczególności praktyka podejmowania działalności aptekarskiej w ramach modelu biznesowego ukształtowanego i udostępnianego przez innego przedsiębiorcę, tj. na podstawie zawartej umowy franczyzowej. Zawarcie umowy franczyzowej, ze względu na określoną treść jej postanowień, może bowiem skutkować uznaniem zależności franczyzobiorcy względem franczyzodawcy w sposób kwalifikujący franczyzobiorcę jako podmiot kontrolowany, w szczególności zaś ocena ta może zostać wyprowadzona z całości okoliczności prawnych i faktycznych wynikających kumulatywnie z postanowień umowy franczyzowej oraz innych umów towarzyszących. Należy przy tym podkreślić, że sam fakt zawarcia umowy franczyzowej nie uzasadnia samoistnie oceny przejęcia i sprawowania przez franczyzodawcę kontroli nad franczyzobiorcą. Tym samym zawarcie umowy franczyzowej nie stanowi bezpośredniej i samodzielnej podstawy dla wniosku, że franczyzobiorca został pozbawiony wymaganej na mocy art. 99 ust. 3 pkt 2-3 u.p.f. niezależności oraz odrębności gospodarczej, stając się członkiem grupy kapitałowej franczyzodawcy lub co najmniej podmiotem od niego zależnym. Ocenę taką może jednak uzasadniać analiza postanowień umowy franczyzowej, które - ze względu na nienazwany charakter umowy - pozostają w istotnym zakresie determinowane wolą stron. W ujęciu biznesowym niejednokrotnie może to oznaczać wpływ podmiotu negocjacyjnie dominującego, tj. franczyzodawcy. Znaczące dla podejmowanej oceny mogą ponadto okazać się postanowienia innych umów zawartych pomiędzy stronami umowy franczyzowej, tworzące zakres zobowiązań poniekąd odrębnych, lecz w swej istocie mających bezpośredni wpływ na całokształt sytuacji prawnej franczyzobiorcy, w tym na ściślejsze podporządkowanie jego osoby wpływowi oraz kontroli franczyzodawcy.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"100 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135567928","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Hipercholesterolemia to schorzenie charakteryzujące się poziomem cholesterolu całkowitego przewyższającym 200 mg/dl. Przełomem w jej leczeniu było wprowadzenie na rynek pierwszego z przedstawicieli z grupy statyn – lowastatyny. Mechanizm działania statyn polega na hamowaniu aktywności reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymu A (HMG-CoA), czyli enzymu odpowiedzialnego za przekształcanie HMG-CoA do kwasu mewalonowego, stanowiącego główny substrat w syntezie endogennego cholesterolu. Postęp badań eksperymentalnych i klinicznych z udziałem statyn wskazuje na szereg innych właściwości biologicznych tej grupy związków, a tym samym ich potencjał farmakologiczny. Dostrzega się możliwość ich zastosowania w farmakoterapii chorób układu krążenia, hiperandrogenizmu u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS, ang. polycystic ovary syndrome), osteoporozy, cukrzycy typu 2, chorób neurodegeneracyjnych, czy nowotworowych. Celem pracy było usystematyzowanie wiedzy na temat leków z grupy statyn w zakresie postępu badań nad ich aktywnością biologiczną wskazującą na możliwość potencjalnego wykorzystania ich w terapii innych chorób niż te związane z układem sercowo-naczyniowym, wraz z weryfikacją ich profilu bezpieczeństwa oraz wykazanych działań niepożądanych (DN) wskutek ich przyjmowania. Przegląd literatury został przeprowadzony poprzez przeszukiwanie naukowych baz danych – PubMed i Google Scholar (analiza trwała w okresie od marca 2022 do lutego 2023 roku). Terminami wyszukiwania były hasła dotyczące chorób oraz DN. Statyny wykazują potencjał łagodzący objawy nadmiernej ilości androgenów u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS). Badania odnoszące się do ich wpływu na przebieg leczenia choroby Alzheimera oraz demencji wskazują na redukcję postępujących zmian neurodegeneracyjnych i tym samym proponuje się ich potencjalne zastosowanie w zapobieganiu i terapii przy współistniejących chorobach sercowo-naczyniowych. Co więcej, statyny wykazują tendencję do obniżenia zachorowalności, zwiększenia przeżywalności oraz złagodzenia przebiegu choroby nowotworowej. Wyniki badań wpływu tych leków na możliwość wystąpienia lub przebieg choroby Parkinsona, osteoporozy oraz etiologii występowania symptomów mięśniowych wydają się być niespójne w relacji korzyści ich stosowania do DN. Prowadzą niestety również do zaburzeń gospodarki węglowodanowej i zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II (NODM). Badania nad wpływem efektu nocebo w trakcie terapii statynami na częstość doświadczania przez pacjentów DN potwierdziły występowanie tego efektu. Analiza zebranych badań ukazuje znaczny potencjał na poszerzenie obecnie obowiązujących wskazań terapeutycznych omawianych leków. Wymagane są jednak kolejne kontrolowane badania randomizowane ukierunkowane na określenie precyzyjnej, efektywnej dawki, czasu trwania terapii w odniesieniu do określonej statyny.
{"title":"A critical look at the new possibilities of therapeutic use of statins – a summary of the current state of knowledge","authors":"Kacper Kossakowski, Klaudia Katarzyna Orzechowska, Weronika Sikora, Wiktoria Grabowska, Kornelia Kowalska, Radosław Kujawski, Kamila Czora-Poczwardowska, Michał Szulc, Przemysław Łukasz Mikołajczak, Joanna Bartkowiak-Wieczorek","doi":"10.32383/farmpol/174070","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174070","url":null,"abstract":"Hipercholesterolemia to schorzenie charakteryzujące się poziomem cholesterolu całkowitego przewyższającym 200 mg/dl. Przełomem w jej leczeniu było wprowadzenie na rynek pierwszego z przedstawicieli z grupy statyn – lowastatyny. Mechanizm działania statyn polega na hamowaniu aktywności reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymu A (HMG-CoA), czyli enzymu odpowiedzialnego za przekształcanie HMG-CoA do kwasu mewalonowego, stanowiącego główny substrat w syntezie endogennego cholesterolu.\u0000Postęp badań eksperymentalnych i klinicznych z udziałem statyn wskazuje na szereg innych właściwości biologicznych tej grupy związków, a tym samym ich potencjał farmakologiczny. Dostrzega się możliwość ich zastosowania w farmakoterapii chorób układu krążenia, hiperandrogenizmu u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS, ang. polycystic ovary syndrome), osteoporozy, cukrzycy typu 2, chorób neurodegeneracyjnych, czy nowotworowych.\u0000Celem pracy było usystematyzowanie wiedzy na temat leków z grupy statyn w zakresie postępu badań nad ich aktywnością biologiczną wskazującą na możliwość potencjalnego wykorzystania ich w terapii innych chorób niż te związane z układem sercowo-naczyniowym, wraz z weryfikacją ich profilu bezpieczeństwa oraz wykazanych działań niepożądanych (DN) wskutek ich przyjmowania.\u0000Przegląd literatury został przeprowadzony poprzez przeszukiwanie naukowych baz danych – PubMed i Google Scholar (analiza trwała w okresie od marca 2022 do lutego 2023 roku). Terminami wyszukiwania były hasła dotyczące chorób oraz DN. \u0000Statyny wykazują potencjał łagodzący objawy nadmiernej ilości androgenów u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS). Badania odnoszące się do ich wpływu na przebieg leczenia choroby Alzheimera oraz demencji wskazują na redukcję postępujących zmian neurodegeneracyjnych i tym samym proponuje się ich potencjalne zastosowanie w zapobieganiu i terapii przy współistniejących chorobach sercowo-naczyniowych. Co więcej, statyny wykazują tendencję do obniżenia zachorowalności, zwiększenia przeżywalności oraz złagodzenia przebiegu choroby nowotworowej. Wyniki badań wpływu tych leków na możliwość wystąpienia lub przebieg choroby Parkinsona, osteoporozy oraz etiologii występowania symptomów mięśniowych wydają się być niespójne w relacji korzyści ich stosowania do DN. Prowadzą niestety również do zaburzeń gospodarki węglowodanowej i zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II (NODM). Badania nad wpływem efektu nocebo w trakcie terapii statynami na częstość doświadczania przez pacjentów DN potwierdziły występowanie tego efektu. \u0000Analiza zebranych badań ukazuje znaczny potencjał na poszerzenie obecnie obowiązujących wskazań terapeutycznych omawianych leków. Wymagane są jednak kolejne kontrolowane badania randomizowane ukierunkowane na określenie precyzyjnej, efektywnej dawki, czasu trwania terapii w odniesieniu do określonej statyny.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135618046","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Cukrzyca typu 2 i otyłość to choroby cywilizacyjne, których liczba przypadków wciąż rośnie. Za jedną z głównych zachorowalności na cukrzyce typu 2 uważa się otyłość, czyli nadmierne gromadzenie trzewnego depozytu tłuszczowego, co sprzyja odkładaniu kwasów tłuszczowych w mięśniach, wątrobie, sercu i naczyniach krwionośnych oraz może prowadzić do rozwoju insulinooporności. Rozwój cukrzycy typu 2 i otyłości może mieć związek z nieprawidłowym stylem życia lub przewlekłym, autoimmunologicznym procesem zapalnym indukowanym glukotoksycznością i lipotoksycznością. W cukrzycy typu 2 leki wprowadzane są stopniowo, zależnie od postępów choroby. Obecnie coraz częściej stosowane w skutecznym leczeniu są analogi glukagonopodobnego peptydu-1, takie jak np. liraglutyd czy semaglutyd. Jednym z najnowszych leków jest zatwierdzony w 2022 roku tirzepatyd - pierwszy podwójny analog glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) oraz polipeptydu insulinotropowego zależnego od glukozy (GIP). GIP i GLP-1 działają na komórki β trzustki zarówno w sposób uzupełniający jak i zsynchronizowany. GLP-1, będący produktem genu glukagonu, stymuluje wydzielanie insuliny w sposób zależny od aktualnej glikemii. GLP-1 dzięki temu procesowi oraz za pomocą innych mechanizmów, wpływa na regulację stężenia glukozy we krwi. Działa również hamująco na wydzielanie glukagonu przez komórki α trzustki. GIP działa pobudzająco na wydzielanie insuliny przez komórki β trzustki, w sposób zależny od stężenia glukozy, lecz nie wpływa na wydzielanie glukagonu. Dzięki takiemu współdziałaniu hormon GIP może wywierać korzyści, które wykraczają poza jego pierwotną, inkretynową rolę. Do jego zalet należą zwiększenie wrażliwości na insulinę, a także utrzymanie prawidłowego poziomu lipidów. W niniejszym artykule została przedstawiona struktura tirzepatydu, mechanizm działania, przegląd wyników badań klinicznych oraz ocena bezpieczeństwa jego stosowania. Wyniki badań klinicznych wykazały bardzo korzystny wpływ tirzepatydu na kontrolę glikemii i redukcję masy ciała. We wszystkich przeprowadzonych badaniach III fazy tirzepatyd okazał się skuteczniejszy od leków stosowanych u pacjentów w grupach odniesienia (w tym od semaglutydu). Podwójny agonizm hormonów inkretynowch okazuje się być obiecującą koncepcją terapeutyczną.
{"title":"Tirzepatide – a new analogue of incretin hormones","authors":"Gabriela Anglart, Laura Janik, Katarzyna Dettlaff","doi":"10.32383/farmpol/174068","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174068","url":null,"abstract":"Cukrzyca typu 2 i otyłość to choroby cywilizacyjne, których liczba przypadków wciąż rośnie. Za jedną z głównych zachorowalności na cukrzyce typu 2 uważa się otyłość, czyli nadmierne gromadzenie trzewnego depozytu tłuszczowego, co sprzyja odkładaniu kwasów tłuszczowych w mięśniach, wątrobie, sercu i naczyniach krwionośnych oraz może prowadzić do rozwoju insulinooporności. Rozwój cukrzycy typu 2 i otyłości może mieć związek z nieprawidłowym stylem życia lub przewlekłym, autoimmunologicznym procesem zapalnym indukowanym glukotoksycznością i lipotoksycznością. W cukrzycy typu 2 leki wprowadzane są stopniowo, zależnie od postępów choroby. Obecnie coraz częściej stosowane w skutecznym leczeniu są analogi glukagonopodobnego peptydu-1, takie jak np. liraglutyd czy semaglutyd. Jednym z najnowszych leków jest zatwierdzony w 2022 roku tirzepatyd - pierwszy podwójny analog glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) oraz polipeptydu insulinotropowego zależnego od glukozy (GIP). GIP i GLP-1 działają na komórki β trzustki zarówno w sposób uzupełniający jak i zsynchronizowany. GLP-1, będący produktem genu glukagonu, stymuluje wydzielanie insuliny w sposób zależny od aktualnej glikemii. GLP-1 dzięki temu procesowi oraz za pomocą innych mechanizmów, wpływa na regulację stężenia glukozy we krwi. Działa również hamująco na wydzielanie glukagonu przez komórki α trzustki. GIP działa pobudzająco na wydzielanie insuliny przez komórki β trzustki, w sposób zależny od stężenia glukozy, lecz nie wpływa na wydzielanie glukagonu. Dzięki takiemu współdziałaniu hormon GIP może wywierać korzyści, które wykraczają poza jego pierwotną, inkretynową rolę. Do jego zalet należą zwiększenie wrażliwości na insulinę, a także utrzymanie prawidłowego poziomu lipidów. W niniejszym artykule została przedstawiona struktura tirzepatydu, mechanizm działania, przegląd wyników badań klinicznych oraz ocena bezpieczeństwa jego stosowania. Wyniki badań klinicznych wykazały bardzo korzystny wpływ tirzepatydu na kontrolę glikemii i redukcję masy ciała. We wszystkich przeprowadzonych badaniach III fazy tirzepatyd okazał się skuteczniejszy od leków stosowanych u pacjentów w grupach odniesienia (w tym od semaglutydu). Podwójny agonizm hormonów inkretynowch okazuje się być obiecującą koncepcją terapeutyczną.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"15 11","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135568051","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Komuniści w pierwszym okresie po przejęciu władzy w Polsce (już w roku 1944) nie wypowiadali się wyraźnie o ustroju gospodarczym i politycznym. Oficjalne deklaracje wskazywały, że przemiany ustrojowe dokonywane będą z zachowaniem należytego respektu dla tradycyjnej struktury państwa. Po rozbiciu przez komunistów w 1947 r. legalnej opozycji, przeciwnikiem partii stało się społeczeństwo. Kolejne grupy społeczeństwa polskiego określano jako „klasowo obce”, „bazę reakcji”, „wrogami narodu i państwa”, i prześladowano. Instrumentem za pomocą którego „władza ludowa” realizowała zadania i prześladowania było prawo, które zabezpieczało interesy klasy rządzącej. Po II wojnie światowej (od 1945 r.) otwierano w Polsce nowe apteki prywatne, pomimo obaw o ich upaństwowienie, które to obawy aptekarze wypowiadali w prywatnych rozmowach. Po uzyskaniu koncesji właściciele prywatnych aptek remontowali je i otwierali przy pomocy własnych środków finansowych. Nie było to jednak łatwe zadanie, ponieważ występowały duże braki kadrowe fachowego personelu farmaceutycznego a osoby kończące studia farmaceutyczne były wówczas kierowane do pracy w aptekach państwowych. Prywatni właściciele aptek borykali się również z problemem braku leków i utrudnionego ich zakupu w hurtowniach. Było to celowe działanie „władzy ludowej”. Jedyna istniejąca wówczas państwowa hurtownia farmaceutyczna „Centrosan” w pierwszej kolejności zaopatrywała apteki państwowe. Represjami finansowymi, wobec właścicieli prywatnych aptek, było nadmierne obciążenie finansowe ich właścicieli, wręczanie przez urzędy skarbowe prywatnym aptekom wezwania do podwyższania zadeklarowanych obrotów i dochodów, ograniczenie świadczeń kredytowych dla aptek prywatnych, które miały trudności w uzyskaniu pożyczek bankowych oraz zwlekanie przez instytucje państwowe z regulowaniem należności w stosunku do aptek prywatnych, co powodowało, że kapitał tych aptek był zamrożony na kilka miesięcy. Właściciele prywatnych aptek byli również oskarżani w sfingowanych procesach, m.in. zarzucano im zakup leków na „czarnym rynku” czy sprzedaż leków osobom nieuprawnionym. Zapadały wyroki skazujące aptekarzy nawet na kilkanaście miesięcy więzienia, co było również szeroko komentowane w prasie codziennej. Wszystkie opisane powyżej działania „władzy ludowej” wobec właścicieli prywatnych aptek miały na celu zniszczenie wolnego zawodu aptekarskiego w Polsce, załamanie odporności psychicznej aptekarzy, wywołanie wrogości i potępienia przez społeczeństwo. Władzy udało się stworzyć odpowiednią atmosferę wśród aptekarstwa i przeprowadzić planowane przejęcie aptek prywatnych przez państwo w pierwszych dniach 1951 r. Celem niniejszej pracy jest ukazanie represji wobec prywatnych właścicieli aptek, którzy według ówczesnej „władzy ludowej” nie wpisywali się w centralne zarządzanie służbą zdrowia i w centralnie planowaną gospodarkę. Ówczesne akty prawne od 1939 r., dotyczące działania aptek, posłużyły za podstawowe źródło do przeprowadzenia analizy prze
{"title":"People's government repression of owners of private pharmacies in 1944-1950","authors":"Anna Żuk","doi":"10.32383/farmpol/174067","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/174067","url":null,"abstract":"Komuniści w pierwszym okresie po przejęciu władzy w Polsce (już w roku 1944) nie wypowiadali się wyraźnie o ustroju gospodarczym i politycznym. Oficjalne deklaracje wskazywały, że przemiany ustrojowe dokonywane będą z zachowaniem należytego respektu dla tradycyjnej struktury państwa. Po rozbiciu przez komunistów w 1947 r. legalnej opozycji, przeciwnikiem partii stało się społeczeństwo. Kolejne grupy społeczeństwa polskiego określano jako „klasowo obce”, „bazę reakcji”, „wrogami narodu i państwa”, i prześladowano. Instrumentem za pomocą którego „władza ludowa” realizowała zadania i prześladowania było prawo, które zabezpieczało interesy klasy rządzącej. Po II wojnie światowej (od 1945 r.) otwierano w Polsce nowe apteki prywatne, pomimo obaw o ich upaństwowienie, które to obawy aptekarze wypowiadali w prywatnych rozmowach. Po uzyskaniu koncesji właściciele prywatnych aptek remontowali je i otwierali przy pomocy własnych środków finansowych. Nie było to jednak łatwe zadanie, ponieważ występowały duże braki kadrowe fachowego personelu farmaceutycznego a osoby kończące studia farmaceutyczne były wówczas kierowane do pracy w aptekach państwowych. Prywatni właściciele aptek borykali się również z problemem braku leków i utrudnionego ich zakupu w hurtowniach. Było to celowe działanie „władzy ludowej”. Jedyna istniejąca wówczas państwowa hurtownia farmaceutyczna „Centrosan” w pierwszej kolejności zaopatrywała apteki państwowe. Represjami finansowymi, wobec właścicieli prywatnych aptek, było nadmierne obciążenie finansowe ich właścicieli, wręczanie przez urzędy skarbowe prywatnym aptekom wezwania do podwyższania zadeklarowanych obrotów i dochodów, ograniczenie świadczeń kredytowych dla aptek prywatnych, które miały trudności w uzyskaniu pożyczek bankowych oraz zwlekanie przez instytucje państwowe z regulowaniem należności w stosunku do aptek prywatnych, co powodowało, że kapitał tych aptek był zamrożony na kilka miesięcy. Właściciele prywatnych aptek byli również oskarżani w sfingowanych procesach, m.in. zarzucano im zakup leków na „czarnym rynku” czy sprzedaż leków osobom nieuprawnionym. Zapadały wyroki skazujące aptekarzy nawet na kilkanaście miesięcy więzienia, co było również szeroko komentowane w prasie codziennej. Wszystkie opisane powyżej działania „władzy ludowej” wobec właścicieli prywatnych aptek miały na celu zniszczenie wolnego zawodu aptekarskiego w Polsce, załamanie odporności psychicznej aptekarzy, wywołanie wrogości i potępienia przez społeczeństwo. Władzy udało się stworzyć odpowiednią atmosferę wśród aptekarstwa i przeprowadzić planowane przejęcie aptek prywatnych przez państwo w pierwszych dniach 1951 r. Celem niniejszej pracy jest ukazanie represji wobec prywatnych właścicieli aptek, którzy według ówczesnej „władzy ludowej” nie wpisywali się w centralne zarządzanie służbą zdrowia i w centralnie planowaną gospodarkę. Ówczesne akty prawne od 1939 r., dotyczące działania aptek, posłużyły za podstawowe źródło do przeprowadzenia analizy prze","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"16 11","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135568199","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Krzysztof Badura, Wojciech Owczarek, Anna Wiktorowska-Owczarek
Reakcja disulfiramowa (ang. disulfiram-ethanol reaction, DER) i reakcja disulfiramopodobna (ang. disulfiram-like reaction, DLR) definiowane jako ostre zatrucie aldehydem octowym po ekspozycji na etanol wciąż pozostają problemem współczesnej farmakoterapii. Nazwy reakcji pochodzą od leku o nazwie disulfiram, po raz pierwszy zarejestrowanego w Stanach Zjednoczonych do leczenia alkoholizmu w latach 40. ubiegłego wieku. DER będąca efektem działania disulfiramu polega na blokowaniu dehydrogenazy aldehydu octowego (ALDH) powodując kumulację aldehydu octowego towarzyszącą ostrej nietolerancji alkoholu etylowego i awersję do jego spożywania. Wiele popularnie stosowanych leków wykazuje zdolność do interakcji z etanolem pod postacią DLR, której przebieg kliniczny cechuje się wysokim zróżnicowaniem, w rzadkich przypadkach prowadząc nawet do śmierci pacjenta. W przypadku leków tj. abakawir, niektórych cefalosporyn i prokarbazyny obserwowano zarówno objawy jak i mechanizm charakterystyczny dla DER. Wiele substancji czynnych tj. chloramfenikol, gryzeofulwina, metronidazol i propranolol, niegdyś uważanych za wywołujące DLR na podstawie objawów klinicznych występujących u pacjentów w przebiegu zatrucia, charakteryzuje inny mechanizm interakcji, często nieprowadzący do wzrostu poziomu aldehydu octowego we krwi, ale związany ze zmianami stężenia neurotransmiterów w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). W przypadku innych leków, omówionych w przedstawionym artykule, mechanizm nie jest poznany. Wspólną cechą wymienionych leków jest występowanie objawów, które przypominają DER. Z tych powodów przedstawione interakcje leków (innych niż disulfiram) z etanolem określane są mianem DLR. Dostępne dane dla wielu leków są ograniczone, a dla wybranych substancji opisywano jedynie pojedyncze przypadki kliniczne ostrej nietolerancji etanolu bez weryfikacji jej mechanizmu, co dodatkowo utrudnia wnioskowanie i wskazuje na konieczność dalszych badań w tym zakresie. W opisie poszczególnych leków zawarto również informacje o potencjalnym ryzyku występowania reakcji disulfiramowej pozyskane z Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL) danego, dostępnego na rynku polskim preparatu.
双硫仑乙醇反应（DER）和双硫仑样反应（DLR）被定义为接触乙醇后出现的急性乙醛中毒，在现代药物治疗中仍然是一个问题。这些反应是以一种名为双硫仑的药物命名的，这种药物于 20 世纪 40 年代首次在美国注册用于治疗酒精中毒。双硫仑的 DER 效应包括阻断乙醛脱氢酶（ALDH），导致乙醛蓄积，并伴有急性乙醇不耐受和厌恶饮用乙醇。许多常用药物都能以 DLR 的形式与乙醇发生相互作用，其临床过程变化很大，在极少数情况下甚至会导致患者死亡。在阿巴卡韦、某些头孢菌素和丙卡巴嗪等药物中，既观察到了 DER 的症状，也观察到了 DER 的机制。氯霉素、格列齐特、甲硝唑和普萘洛尔等许多活性物质曾被认为会导致 DLR，其依据是患者在中毒过程中出现的临床症状，但它们的相互作用机制不同，通常不会导致血液中乙醛含量的增加，而是与中枢神经系统（CNS）神经递质浓度的变化有关。本文讨论的其他药物的作用机制尚不清楚。上述药物的一个共同特点是出现类似 DER 的症状。因此，本文所介绍的药物（除双硫仑外）与乙醇的相互作用被称为 DLR。许多药物的可用数据有限，部分药物仅描述了急性乙醇不耐受的单个临床病例，但未对其机制进行验证，这进一步阻碍了结论的得出，并表明有必要在这一领域开展进一步的研究。对个别药物的描述还包括从波兰市场上相关制剂的产品特征概要（SmPC）中获取的有关双硫仑反应潜在风险的信息。
{"title":"Disulfiram-ethanol reaction and disulfiram-like reaction – not fully explained ethanol-drug interactions","authors":"Krzysztof Badura, Wojciech Owczarek, Anna Wiktorowska-Owczarek","doi":"10.32383/farmpol/172209","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/172209","url":null,"abstract":"Reakcja disulfiramowa (ang. disulfiram-ethanol reaction, DER) i reakcja disulfiramopodobna (ang. disulfiram-like reaction, DLR) definiowane jako ostre zatrucie aldehydem octowym po ekspozycji na etanol wciąż pozostają problemem współczesnej farmakoterapii. Nazwy reakcji pochodzą od leku o nazwie disulfiram, po raz pierwszy zarejestrowanego w Stanach Zjednoczonych do leczenia alkoholizmu w latach 40. ubiegłego wieku. DER będąca efektem działania disulfiramu polega na blokowaniu dehydrogenazy aldehydu octowego (ALDH) powodując kumulację aldehydu octowego towarzyszącą ostrej nietolerancji alkoholu etylowego i awersję do jego spożywania. Wiele popularnie stosowanych leków wykazuje zdolność do interakcji z etanolem pod postacią DLR, której przebieg kliniczny cechuje się wysokim zróżnicowaniem, w rzadkich przypadkach prowadząc nawet do śmierci pacjenta. W przypadku leków tj. abakawir, niektórych cefalosporyn i prokarbazyny obserwowano zarówno objawy jak i mechanizm charakterystyczny dla DER. Wiele substancji czynnych tj. chloramfenikol, gryzeofulwina, metronidazol i propranolol, niegdyś uważanych za wywołujące DLR na podstawie objawów klinicznych występujących u pacjentów w przebiegu zatrucia, charakteryzuje inny mechanizm interakcji, często nieprowadzący do wzrostu poziomu aldehydu octowego we krwi, ale związany ze zmianami stężenia neurotransmiterów w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). W przypadku innych leków, omówionych w przedstawionym artykule, mechanizm nie jest poznany. Wspólną cechą wymienionych leków jest występowanie objawów, które przypominają DER. Z tych powodów przedstawione interakcje leków (innych niż disulfiram) z etanolem określane są mianem DLR. Dostępne dane dla wielu leków są ograniczone, a dla wybranych substancji opisywano jedynie pojedyncze przypadki kliniczne ostrej nietolerancji etanolu bez weryfikacji jej mechanizmu, co dodatkowo utrudnia wnioskowanie i wskazuje na konieczność dalszych badań w tym zakresie. W opisie poszczególnych leków zawarto również informacje o potencjalnym ryzyku występowania reakcji disulfiramowej pozyskane z Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL) danego, dostępnego na rynku polskim preparatu.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"42 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135885995","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Przedmiot badań Zjawisko starzenia się społeczeństwa jest jednym z czynników wpływających na rozpowszechnienie idei opieki farmaceutycznej. Z powodu zmian zachodzących w organizmie, seniorzy stanowią grupę pacjentów, która przyjmuje najwięcej leków i jest najbardziej narażona na problemy lekowe. Aktualnie, opieka farmaceutyczna w Polsce znajduje się na wczesnym etapie rozwoju. Jednocześnie, pacjenci mogą być niewystarczająco świadomi możliwości uzyskania porad farmaceutycznych lub skorzystania z wybranych usług. W ostatnim czasie zakończył się pilotażowy program przeglądów lekowych – jednej z pierwszych, zaawansowanych usług opieki farmaceutycznej, która ma być świadczona w polskich aptekach. Wciąż jednak nie powstała dostateczna ilość badań, uwzględniających warunki polskiego systemu ochrony zdrowia, które pomogłyby określić konkretne wymogi i sposób prowadzenia tej usługi. Cel badań Celem badania była analiza samodzielnie wypełnianych wykazów preparatów, stosowanych przez pacjentów w wieku powyżej 60 lat, pod kątem określenia ich liczby i rodzaju oraz wykrycia wybranych problemów z nimi związanych. Jednocześnie, przy pomocy kwestionariusza, zbadano opinię pacjentów na temat samodzielnego sporządzania wykazu stosowanych preparatów oraz zweryfikowano możliwość wykonania tego zadania bez pomocy farmaceuty, m.in. w odniesieniu do popełnionych błędów. Ponadto, oceniono wiedzę i opinię pacjentów dotyczące usługi przeglądu lekowego. Materiały i metody W badaniu posłużono się anonimowym, papierowym kwestionariuszem zawierającym: podstawowe informacje o pacjencie, wykaz preparatów stosowanych przez pacjenta w formie tabeli wraz z instrukcją wypełnienia oraz ankietę, składającą się z pięciu pytań, dotyczących opinii pacjentów na temat samego kwestionariusza oraz idei przeglądu stosowanych preparatów. Dystrybucję i gromadzenie kwestionariuszy przeprowadzono w kilku aptekach ogólnodostępnych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Zebraną bazę danych przeanalizowano pod kątem podstawowych parametrów statystycznych za pomocą programu Statistica 13.1. Wyniki Wśród 121 seniorów uczestniczących w badaniu, średnia liczba stosowanych leków wyniosła ponad 5. Pacjenci wskazywali głównie leki wydawane na receptę, z polecenia lekarza. Leki układu sercowo-naczyniowego (ATC C) stanowiły najczęściej stosowaną grupę produktów leczniczych. 12 seniorów (10% grupy badanej) kwalifikowałoby się do niedawno prowadzonego pilotażu przeglądu lekowego, ponieważ zadeklarowało stosowanie na stałe nie mniej niż 10 leków, w tym co najmniej 2 z kategorii ATC C. Blisko połowa respondentów zgłosiła występowanie problemu lekowego, którym najczęściej było zapominanie o przyjęciu leków oraz wysoki koszt terapii. Mniej niż 20% seniorów miało świadomość o możliwości spisania i sprawdzenia swoich leków przez farmaceutę, a tylko 12% osób otrzymało propozycję wykonania usługi przeglądu lekowego. Więcej niż połowa badanych nie miała trudności z samodzielnym sporządzeniem wykazu stosowanych
{"title":"Analysis of the pharmacotherapy of seniors based on self-reported lists of medications used, in the context of providing medicines use review service in Poland","authors":"Patrycja Szadkowska, Maciej Karolak","doi":"10.32383/farmpol/172144","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/172144","url":null,"abstract":"Przedmiot badań Zjawisko starzenia się społeczeństwa jest jednym z czynników wpływających na rozpowszechnienie idei opieki farmaceutycznej. Z powodu zmian zachodzących w organizmie, seniorzy stanowią grupę pacjentów, która przyjmuje najwięcej leków i jest najbardziej narażona na problemy lekowe. Aktualnie, opieka farmaceutyczna w Polsce znajduje się na wczesnym etapie rozwoju. Jednocześnie, pacjenci mogą być niewystarczająco świadomi możliwości uzyskania porad farmaceutycznych lub skorzystania z wybranych usług. W ostatnim czasie zakończył się pilotażowy program przeglądów lekowych – jednej z pierwszych, zaawansowanych usług opieki farmaceutycznej, która ma być świadczona w polskich aptekach. Wciąż jednak nie powstała dostateczna ilość badań, uwzględniających warunki polskiego systemu ochrony zdrowia, które pomogłyby określić konkretne wymogi i sposób prowadzenia tej usługi. Cel badań Celem badania była analiza samodzielnie wypełnianych wykazów preparatów, stosowanych przez pacjentów w wieku powyżej 60 lat, pod kątem określenia ich liczby i rodzaju oraz wykrycia wybranych problemów z nimi związanych. Jednocześnie, przy pomocy kwestionariusza, zbadano opinię pacjentów na temat samodzielnego sporządzania wykazu stosowanych preparatów oraz zweryfikowano możliwość wykonania tego zadania bez pomocy farmaceuty, m.in. w odniesieniu do popełnionych błędów. Ponadto, oceniono wiedzę i opinię pacjentów dotyczące usługi przeglądu lekowego. Materiały i metody W badaniu posłużono się anonimowym, papierowym kwestionariuszem zawierającym: podstawowe informacje o pacjencie, wykaz preparatów stosowanych przez pacjenta w formie tabeli wraz z instrukcją wypełnienia oraz ankietę, składającą się z pięciu pytań, dotyczących opinii pacjentów na temat samego kwestionariusza oraz idei przeglądu stosowanych preparatów. Dystrybucję i gromadzenie kwestionariuszy przeprowadzono w kilku aptekach ogólnodostępnych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Zebraną bazę danych przeanalizowano pod kątem podstawowych parametrów statystycznych za pomocą programu Statistica 13.1. Wyniki Wśród 121 seniorów uczestniczących w badaniu, średnia liczba stosowanych leków wyniosła ponad 5. Pacjenci wskazywali głównie leki wydawane na receptę, z polecenia lekarza. Leki układu sercowo-naczyniowego (ATC C) stanowiły najczęściej stosowaną grupę produktów leczniczych. 12 seniorów (10% grupy badanej) kwalifikowałoby się do niedawno prowadzonego pilotażu przeglądu lekowego, ponieważ zadeklarowało stosowanie na stałe nie mniej niż 10 leków, w tym co najmniej 2 z kategorii ATC C. Blisko połowa respondentów zgłosiła występowanie problemu lekowego, którym najczęściej było zapominanie o przyjęciu leków oraz wysoki koszt terapii. Mniej niż 20% seniorów miało świadomość o możliwości spisania i sprawdzenia swoich leków przez farmaceutę, a tylko 12% osób otrzymało propozycję wykonania usługi przeglądu lekowego. Więcej niż połowa badanych nie miała trudności z samodzielnym sporządzeniem wykazu stosowanych ","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"42 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135885999","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：